Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10256 przypisów.
Wyonaczymy (gw.) — wyczyścimy. [przypis autorski]
wyoralim (daw. forma) — wyoraliśmy. [przypis edytorski]
wyostrzywa (starop. forma) — wyostrza; ostrzy. [przypis edytorski]
wyotchłaniać (neol.) — być może: wydobywać z otchłani. [przypis redakcyjny]
wypądźże — wypędź (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że). [przypis edytorski]
Wypadałoby ci więc jak najwspanialej uczcić Seutesa. Z życzliwości ci to radzę — Tukidydes opowiada, że bez darów nie było można niczego u Traków zyskać; nie dać komuś, gdy prosił, uchodziło za większą hańbę, niż prosić i nie dostać. Królowie traccy woleli zawsze brać niż dawać. [przypis tłumacza]
Wypadało ich dziesięć [czarownic] na jednego mężczyznę, według kaznodziei wieku XV, Geilera z Kaiserbergu — N. Paulus, Hexenwahn und Hexenprozess, 1910, s. 210. [przypis autorski]
wypada — tu: wyrzuca. [przypis edytorski]
Wypadek Irzykowskiego najżywiej przypomina (…) sprawę stosunku Stendhala do romantyzmu. Takie zestawienie rzucił już A. Potocki — A. Potocki, Polska literatura współczesna, Warszawa 1911, II, s. 278. [przypis autorski]
wypadek — tu: przypadek. [przypis edytorski]
wypadek — tu: wynik. [przypis edytorski]
wypadkach lwowskich zeszłego roku — mowa o krwawo stłumionych zamieszkach antyrządowych we Lwowie w kwietniu 1936, mających początek w spacyfikowaniu przez policję demonstracji bezrobotnych i śmierci jednego z nich; podczas gwałtownych starć dwa dni później, w dniu pogrzebu jednej z ofiar, policja używała szabel i broni palnej, spokój zaprowadzono dopiero po wprowadzeniu na ulice wojska; zginęły dziesiątki ludzi, setki aresztowano; doniesienia prasowe ze Lwowa na temat tych zdarzeń podlegały ścisłej cenzurze rządowej. [przypis edytorski]
wypadkiem (daw.) — przypadkowo. [przypis edytorski]
wypadkiem — dziś: przypadkiem. [przypis edytorski]
wypadkiem — tu: przypadkiem. [przypis edytorski]
wypadki, przypadki — dziś popr. N. lm: wypadkami, przypadkami. [przypis edytorski]
wypadki roku 1809 — chodzi zapewne o wkroczenie księcia Józefa Poniatowskiego do Galicji w czasie wojny Francji z Austrią. [przypis edytorski]
wypadki warszawskie — mowa o tzw. rewolucji 1905 roku. [przypis edytorski]
wypadków majowych z roku 1926 czy marcowych z roku 1927 — mowa o zamachu stanu w Polsce dokonanym w dniach 12–15 maja 1926 w Warszawie przez marsz. Józefa Piłsudskiego oraz zapewne o ogłoszonej 11 marca 1927 delegalizacji Niezależnej Partii Chłopskiej, radykalnie lewicowej partii ludowej. [przypis edytorski]
wypadków zdarzonych — dziś popr.: wypadków, które zdarzyły się. [przypis redakcyjny]
wypadkowo — dziś: przypadkowo. [przypis edytorski]
wypadkowo — przypadkowo. [przypis edytorski]
wypadkowy (daw.) — przygodny, przypadkowy. [przypis edytorski]
wypadły — tu: wynikający. [przypis edytorski]
wypalam cztery pod rząd — dziś popr.: wypalam cztery z rzędu. [przypis edytorski]
wypalone rozżarzonym żelazem czerwone „S” — pierwsza litera angielskiego wyrazu slave, co znaczy „niewolnik”. [przypis tłumacza]
wypaproszyć — dziś raczej: wypatroszyć. [przypis edytorski]
wyparować (daw.) — usunąć (dosł.: wyprząc z zaprzęgu). [przypis edytorski]
wyparować — dosł. wyprząc z zaprzęgu, tu: wyprzeć ze sceny. [przypis edytorski]
wyparować — tu: wyprząc. [przypis edytorski]
wyparować — wypchnąć (dosł.: wyprząc z zaprzęgu). [przypis edytorski]
wyparować — wyprząc z zaprzęgu. [przypis edytorski]
wyparować — wyprzeć, wypędzić. [przypis redakcyjny]
wyparzonej — kłótliwej. [przypis redakcyjny]
wypasać się — tuczyć się. [przypis edytorski]
wypasły — dobrze utrzymany. [przypis edytorski]
wypatrować (daw.) — dziś: wypatrywać. [przypis edytorski]
Wypchany aligator — lub krokodyl stanowił nieodzowny rekwizyt sklepu aptekarza. [przypis redakcyjny]
wypchniony (starop. forma) — wypchnięty. [przypis edytorski]
wypędka — wypędzonego, wygnańca. [przypis edytorski]
wypędzając ze swego państwa Maurów — mimo że akt kapitulacji Grenady (1492) gwarantował miejscowym muzułmanom (Maurom) zachowanie majątków i swobodę wyznania oraz praktykowania swoich obyczajów, to dekret z r. 1501 zobowiązywał wszystkich muzułmanów mieszkających w Kastylii do przyjęcia chrześcijaństwa albo opuszczenia kraju. W królestwie Aragonii, odrębnym prawnie od Kastylii, podobny dekret wydano w 1526. [przypis edytorski]
wypędzenie i wytępienie (…) Żydów z Hiszpanii — 31 marca 1492, trzy miesiące po zdobyciu Granady, ostatniego muzułmańskiego punktu oporu na Płw. Iberyjskim, Izabela I Kastylijska i Ferdynand II Aragoński wydali edykt nakazujący wszystkim Żydom przyjęcie chrześcijaństwa lub opuszczenie Hiszpanii z zakazem powrotu pod karą śmierci. Większość hiszpańskich Żydów przeszła na chrześcijaństwo wcześniej, w wyniku kolejnych fal prześladowań religijnych. Edykt został formalnie odwołany przez rząd Hiszpanii w roku 1968. [przypis edytorski]
wypędzono jezuitów — w 1759 Portugalia wygnała jezuitów ze swego kraju i wszystkich swoich kolonii. Ogromne długi zaciągnięte przez przełożonego francuskiej misji jezuitów na Martynice i odmowa spłaty należności przez zakon spowodowały w 1760 wyrok sądowy nakazujący zwrot sumy pod rygorem zajęcia mienia. Jezuici odwołali się do parlamentu paryskiego, który w maju 1761 wydał orzeczenie na ich niekorzyść; zbadano nauczanie zakonu począwszy od XVI wieku i oceniono jako szkodliwe. W kwietniu 1763 zamknięto kolegia jezuickie, w listopadzie 1764 król podpisał edykt o wygnaniu zakonników z kraju. W 1767 wygnała jezuitów Hiszpania, w 1768 Parma, w 1773 papież Klemens XIV rozwiązał zakon. [przypis edytorski]
wypętać — tu: otrzymać coś podstępem. [przypis edytorski]
wypełnijże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
wypełzły (daw.) — wyblakły, odbarwiony. [przypis edytorski]
wypełzły — łysy. [przypis edytorski]
wypełzły — wyblakłymi. [przypis edytorski]
wypełzły — wyblakły. [przypis edytorski]
wypełzły — wypłowiały, wytarty. [przypis edytorski]
wypełzywać — dziś popr. forma: wypełzać. [przypis edytorski]
wyperswadować — wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wypiastować — wychować. [przypis edytorski]
wypić — być aresztowanym. [przypis edytorski]
wypierzchały — dostawały wyprysków. [przypis redakcyjny]
wypisał (…) promocją (daw.) — dziś: wypisał promocję. [przypis edytorski]
wypisane jest w piątych Mojżeszowych księgach tymi słowy — 5. Mojż 19, 4-5. [przypis edytorski]
wypjem i zakusim (ros. выпьем и закусим) — wypijemy i zakąsimy. [przypis edytorski]
Wypłać żołd boską zapłatą, którym glina skleja rany — sens: wypłać żołd tym żołnierzom, którzy mają rany posklejane gliną. (W oryginale ta strofa brzmi: „Mais aux morts, qui ont tous été/ Couchés dans la glaise et le sable/ Donnez le repos ineffable,/ Seigneur! ils l'ont bien mérité.”). [przypis edytorski]
wypławić (daw.) — [tu:] zahartować za pomocą pławienia w wodzie. [przypis redakcyjny]
wypławione [karaceny] — zahartowane za pomocą pławienia w wodzie. [przypis redakcyjny]
wypławne żelazo — żelazo zahartowane za pomocą pławienia w wodzie. [przypis redakcyjny]
wypłosz — pustak [lekkoduch]. [przypis autorski]
Wypłynął — była na twarzy zgryzota… — Juliusz Słowacki, Arab. [przypis edytorski]
wypłynął z flotą (…) by wedle sił swych wyrządzać szkody barbarzyńcy — po bitwie pod Mantineją; zob. rozdz. II. [przypis tłumacza]
wyplątają — dziś popr.: wyplączą. [przypis edytorski]
wyplemić — wyniszczyć całe plemię. [przypis edytorski]
wypleni (gw., daw.) — wypleń. [przypis autorski]
wypluwka (biol.) — zlepek niestrawionych części pokarmu, np. kości, sierści, resztek roślinnych, wydalany przez otwór gębowy przez wiele gatunków ptaków, np. sowy i mewy. [przypis edytorski]
wypocznienie — dziś: wypoczęcie. [przypis edytorski]
wypogodzonem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: wypogodzonym. [przypis edytorski]
wypogodzonem — daw. forma N. i Msc. przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych r.n.; dziś tożsama z r.m.: wypogodzonym. [przypis edytorski]
wypolerowali — wydoskonalili. [przypis redakcyjny]
wypoliczkować — dziś tylko: spoliczkować (czynność jednokrotna). [przypis edytorski]
wypomadowany — wysmarowany pomadą. [przypis edytorski]
wypominać — tu: przypominać sobie i wyliczać. [przypis edytorski]
wypominki — modlitwy błagalne odmawiane za dusze zmarłych podczas mszy. [przypis edytorski]
wypominki — modlitwy za dusze zmarłych osób. [przypis edytorski]
wyporek — jagnię zawcześnie urodzone lub skórka z niego. [przypis redakcyjny]
wyporek — skóra z niedonoszonego płodu zwierzęcego (np. jagnięcia). [przypis edytorski]
wyporządzać (daw.) — szykować; opróżniać, uprzątać, oczyszczać. [przypis edytorski]
wyposażyć — opłacić. [przypis redakcyjny]
wypotrzebować — inaczej: zużyć na swoje potrzeby. [przypis edytorski]
Wypowiedź Pankracego interpretowana jest przez wyd. Libery i Sawrymowicza jako „ocena wyników rewolucji, w której Krasiński podkreśla brak elementów twórczych i płynącą stąd bezradność zwycięzców w obliczu konieczności budowania nowego świata”. Jednakże wypowiedź Pankracego nie upoważnia do takich wniosków. Plan odbudowy „dzieła zniszczenia” jest wprawdzie bardzo ogólnikowy, ale, jak słusznie zauważa Kleiner, „Pankracy idzie torem planów saintsimonistycznych eksploatowania ziemi”. [przypis redakcyjny]
Wypowiedź w kontekście wzrostu cen leków na AIDS, związanej z objęciem ich ochroną patentową. J. E. Stiglitz, Economic Foundations of Intellectual Property Law, „Duke Law Journal” 57/1693, s. 1701. [przypis autorski]
wypowiedzenie się kandydata na posła Ludwika Krzywickiego, które oddzielnie drukujemy — Nr 1 „Steru”. [przypis autorski]
wypowiedział Fr. Nietzsche. „Olbrzym skrzykuje olbrzyma…” — Fryderyk Nietzsche: Unzeitgemässe Betrachtungen, II Stück: Vom Nutzen und Nachtheil der Historie für dan Leben, Lipsk 1903. [przypis tłumacza]
wypozwać (starop.) — wycisnąć prawem. [przypis redakcyjny]
wypraktykować (daw.) — [tu:] wywróżyć. [przypis redakcyjny]
wypraktykować (starop.) — odgadnąć, przewidzieć. [przypis redakcyjny]
wyprawa (daw.) — bielizna, pościel, sprzęty itp., otrzymywane przez dziewczynę wychodzącą za mąż od rodziców. [przypis edytorski]
wyprawa do Afganistanu — tu: druga wojna brytyjsko-afgańska (1878–1880), konflikt zbrojny między Wielką Brytanią a Afganistanem, zakończony wycofaniem wojsk brytyjskich i zaakceptowaniem przez stronę afgańską brytyjskich interesów geopolitycznych w regionie. [przypis edytorski]
wyprawa dymowa — Sejm r. 1673 uchwalił wyprawę: z dóbr królewskich, z 20 dymów (chat) jednego żołnierza pieszego z należytym orężem, prowiantem i liberią, a z dóbr ziemskich dziedzicznych z dymów 30 konnego jednego; stan duchowny dawał z 20 dymów jednego żołnierza. Była to piechota i jazda dymowa. [przypis redakcyjny]
wyprawa egipska (1798–1801) — ekspedycja wojenna Napoleona Bonapartego do Egiptu, mająca na celu odcięcie Anglii od Indii; w wyprawie wzięło udział 167 naukowców; przywiezione z Egiptu zabytki oraz wydane po wyprawie bogato ilustrowane publikacje dały początek fascynacji kulturą starożytnego Egiptu i narodzinom egiptologii w Europie. [przypis edytorski]
wyprawa generała Józefa Dwernickiego — (10 IV 1831) korpus Dwernickiego, liczący około 4700 ludzi, przeszedłszy Bug ruszył na Wołyń, by rozniecić tam powstanie. Odniósł zwycięstwo pod Boremlem, nie uzyskał jednak poparcia szlachty wołyńskiej, więc ciągle atakowany przez przeważające siły gen. Rüdigera, usiłował przedrzeć się na Podole; oskrzydlony przez wojska nieprzyjacielskie pod Lulińcami (koło Zbaraża) przeszedł na teren Galicji 12 IV, gdzie wojsko rozbrojono, a Dwernickiego internowano. [przypis redakcyjny]
wyprawa krzyżowa — tu: wyprawa wojenna przeciw poganom, mająca zmusić ich siłą do chrztu. Określenie to stosowano w szczególności wobec krucjat, mających na celu zdobycie na muzułmanach miejsca narodzin Chrystusa. W szerszym sensie odnosiło się także do innych walk z niechrześcijanami. [przypis edytorski]
wyprawa p. Glinki i ks. Chełmickiego — ekspedycja do Brazylii powzięta w 1891 po niepokojących doniesieniach Adolfa Dygasińskiego przez radcę Mikołaja Glinkę oraz księdza Zygmunta Chełmickiego (1851–1922), redaktora konserwatywnej warszawskiej gazety „Słowo”, w celu zbadania na miejscu sytuacji polskich emigrantów; owocem podróży była dwutomowa książka Chełmickiego pt. W Brazylii. Notatki z podróży (1892), w której ukazał dramatyczną sytuację emigrantów. [przypis edytorski]
wyprawa przeciw Rydygierowi — wódz naczelny powstania listopadowego, gen. Skrzynecki, w celu zniszczenia rosyjskiego korpusu gen. Fiodora Rydygiera skierował przeciwko niemu korpusy Jankowskiego oraz Ramoriny, jednak Jankowski wbrew planowi nie zaatakował przeciwnika od czoła (bitwa pod Łysobykami, 19 czerwca 1831), a następnie zamiast wydać rozkaz pościgu za wycofującymi się Rosjanami, zawrócił do Warszawy; 24 czerwca Jankowski został na rozkaz Skrzyneckiego aresztowany pod zarzutem zdrady. [przypis edytorski]
wyprawa — rzeczy dane pannie młodej w posagu. [przypis edytorski]
wyprawa — rzeczy dawane pannie młodej w posagu. [przypis edytorski]
