Przypisy

Rilke, Rainer Maria (1875 –1926) — poeta i prozaik austriacki, twórca symbolicznych liryków, uważany za prekursora egzystencjalizmu. [przypis edytorski]

Rimbaud, Arthur (1854–1891) — francuski poeta, zaliczany do tzw. poetów przeklętych, wybitny przedstawiciel symbolizmu; autor m.in. poematu narracyjnego Statek pijany (1871). [przypis edytorski]

Rimbaud, Arthur (1854–1891) — fr. poeta operujący mrocznym, wizyjnym symbolizmem oscylującym w kierunku surrealizmu, rozrywający dotychczasowe formy wyrazu, filozoficznie zbliżający się do egzystencjalizmu; zaliczany do grona poetów przeklętych (poètes maudits), twórców-buntowników, partner poety Paula Verlaine, autor cyklów poetyckich Sezon w piekle, Iluminacji (poematy napisane wierszem wolnym) oraz poematu narracyjnego Statek pijany. [przypis edytorski]

Rimbaud, Arthur (1854–1891) — poeta fr., zaliczany do tzw. poetów przeklętych, wybitny przedstawiciel symbolizmu; autor m.in. poematu narracyjnego Statek pijany (1871). [przypis edytorski]

Rimbaud, Jean Arthur (1854–1891) — czołowy poeta symbolizmu francuskiego, prekursor wielu kierunków w poezji światowej; pisał od 16 do 19 roku życia; zbiory: Une Saison en enfer (Sezon w piekle, 1873), Les Illuminations (Iluminacje, 1886). [przypis edytorski]

Rimbaud, (Jean) Arthur (1854–1891) — francuski poeta, zaliczany do tzw. poetów wyklętych, wybitny przedstawiciel symbolizmu. [przypis edytorski]

Rimbaud, (Jean) Arthur (1854–1891) — francuski poeta, zaliczany do tzw. poetów wyklętych, wybitny przedstawiciel symbolizmu; w ostatnim okresie życia zamiast poezją zajmował się handlem bronią w Afryce [przypis edytorski]

Rimbaud, (Jean) Arthur (1854–1891) — francuski poeta, zaliczany do tzw. poetów wyklętych, wybitny przedstawiciel symbolizmu; w ostatnim okresie życia zamiast poezją zajmował się handlem bronią w Afryce. [przypis edytorski]

Rimmon — prawdopodobnie chodzi o dolinę, w której leżało miasto Rimmon; północna część Izraela. [przypis edytorski]

Rinaldini, Rinaldo — bohater popularnych opowiadań dla młodzieży. Pierwowzór postaci został stworzony przez niem. pisarza Christiana Augusta Vulpiusa (1762–1827). [przypis edytorski]

Rinaldo Rinaldini — postać literacka, szlachetny herszt rozbójników, tytułowy bohater popularnej powieści Christiana Augusta Vulpiusa, wyd. w 1797, oraz wielu jej przeróbek w XIX i na pocz. XX w. [przypis edytorski]

Rinaldo Rinaldini — powieść niemieckiego pisarza Christiana Augusta Vulpiusa (1762–1827), której głównym bohaterem jest herszt rozbójników Rinaldo Rinaldini. [przypis edytorski]

Rinascimento (wł.) — Renesans. [przypis edytorski]

Rindfleisch-Gulasch (niem.) — gulasz z wołowiny. [przypis edytorski]

rinforzando (muz.) — nagłe wzmocnienie dźwięku, używane do zaakcentowania pojedynczego dźwięku lub akordu. [przypis edytorski]

Ringstraße — okazały bulwar w centrum Wiednia, powstały w latach 1860–1890; jedna z najbardziej reprezentacyjnych ulic miasta. [przypis edytorski]

ring — tu: parkiet taneczny, wydzielona przestrzeń do tańca. [przypis edytorski]

Rio Avajem (Rio Varzea na niektórych mapach) — dziś: Rio da Várzea, rzeka w płd. Brazylii, lewy dopływ rzeki Urugwaj. [przypis edytorski]

Rio de Janeiro — drugie co do wielkości miasto brazylijskie. [przypis edytorski]

Rio de Janeiro — jedno z największych miast Brazylii, do 1960 stolica tego kraju. [przypis edytorski]

Rio de Janeiro — jedno z największych miast Brazylii, w momencie publikacji zbioru nowel stolica tego kraju. [przypis edytorski]

Rio de Oro — rzeka w płn.-wsch. Maroku. [przypis edytorski]

Rio Grande do Sul — jeden ze stanów Brazylii położony w południowej części kraju. [przypis edytorski]

Rio Grande — miasto w południowej Brazylii. [przypis edytorski]

Rio — jedno z dwóch największych (obok São Paulo) miasto Brazylii, do 1960 r. stolica państwa. [przypis edytorski]

Rio Negro — miejscowość w Brazylii, w stanie Parana, nad rzeką Rio Negro, ok. 100 km na płd.-zach. od Kurytyby. [przypis edytorski]

rioski — z Rio de Janeiro. [przypis edytorski]

Ripetta — Via di Ripetta, historyczna ulica rzymska. [przypis edytorski]

Rira bię, ki rira le dernie, właśc. Rira bien qui rira le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]

rira bien (fr.) — urwana formuła przysłowia: rira bien qui rira le dernier (tj. ten się śmieje, kto się śmieje ostatni). [przypis edytorski]

rira bien, qui rira le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]

rira bien qui rira le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]

rira bien qui rira par derrière (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]

Ristori, Adelaide (1822–1906) — włoska aktorka, wybitna tragiczka swojej epoki. [przypis edytorski]

risum teneatis amici? (łac.) — czyż powstrzymalibyście się od śmiechu, [przyjaciele]? (z Horacego Ars poetica) [przypis edytorski]

risum teneatis (łac.)— moglibyście powstrzymać się od śmiechu; Horacy, Ars Poetica (Sztuka poetycka) I 5. [przypis edytorski]

risus sardonicus (łac., med.) — dosł.: uśmiech sardoniczny (pojawiający się w wyniku porażenia nerwów twarzy przez truciznę). [przypis edytorski]

riszi a. ryszi (sanskryt trl. ṛṣi) — w okresie wedyzmu tytuł należny kapłanom-autorom hymnów wedyjskich, a także niektórym bogom (np. Agniemu, bogowi ognia w rel. wedyjskiej); w okresie Brahmanów i Upaniszad ryszi to klasa istot odrębna od bogów (dewa), przodków (pitry), ludzi i zwierząt; wyższy stopień w mądrości określany jest w sanskrycie tytułem maharszi, założycieli klasycznych indyjskich szkół filozoficznych nazywano również ryszi; natchniona wieszcz-kobieta to ryszika (sanskryt trl. ṛṣikā). [przypis edytorski]

ritardando (muz., wł.) — zwolnienie tempa utworu. [przypis edytorski]

rit mieux, qui rit le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]

ritornello (wł.) a. ritornel (muz.) — krótki fragment muz. wykonywany przez grupę instrumentów a. orkiestrę, pełniący w kompozycjach funkcję podobną do refrenu w pieśniach i piosenkach. [przypis edytorski]

ritterowie i gaugrafy (z niem.) — rycerze i starostowie. [przypis edytorski]

Rittner, Tadeusz (1873–1921) — autor dramatów i powieści. [przypis edytorski]

Rittner, Tadeusz (1873–1921) — pseud. Tomasz Czaszka; dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny, twórca nowoczesnej komedii, np. W małym domku (1904), Głupi Jakub (1910); pisał zarówno po polsku, jak po niemiecku. [przypis edytorski]

Rittner, Tadeusz (1873–1921) — pseud. Tomasz Czaszka; dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny, twórca nowoczesnej komedii, np. W małym domku (1904) Głupi Jakub (1910); pisał zarówno po polsku, jak po niemiecku. [przypis edytorski]

ritus graeci (łac.) — obrządku greckiego. [przypis edytorski]

Ritz-Carlton — nazwa światowej sieci hoteli najwyższej klasy, ob. należącej do Marriott International. [przypis edytorski]

riva degli Schiavoni (wł.: Nabrzeże Słowiańskie) — nabrzeże oraz ulica o tej samej nazwie położone przy Kanale św. Marka w Wenecji. [przypis edytorski]

Riva degli Schiavoni (wł). — Nabrzeże Słowiańskie, nabrzeże przy Kanale św. Marka w Wenecji; nosi nazwę od używanego w okresie Republiki Weneckiej słowa Schiavoni (z łac. sclavus: niewolnik), oznaczającego Słowianina z terenów nad płn. Adriatykiem, będących wówczas prowincją wenecką (Schiavonia); słowo schiavoni było stosowane w muzułmańskiej Hiszpanii jako odpowiednik arabskiego określenia Słowianina lub europejskiego niewolnika. [przypis edytorski]

rivanol (med.) — handlowa nazwa roztworu mleczanu etakrydyny, środka bakteriobójczego do odkażania skóry i ran. [przypis edytorski]

Rivarol, Antoine de (1753–1801) — pisarz francuski. [przypis edytorski]

Rivarol, Antoine de (1753–1801) — pisarz i tłumacz fr.; obrońca Ancien Régime'u, sprzeciwiając się republikanizmowi i ideom rewolucji francuskiej; do jego najważniejszych dzieł należą: Rozprawa o uniwersalności języka francuskiego (1784), Mały almanach naszych wielkich ludzi (1788). [przypis edytorski]

Rivers of Babylon (ang.: Rzeki Babilonu) — dyskotekowy przebój spopularyzowany przez zespół Boney M. w roku 1978; jego słowa zaczerpnięto z dwóch psalmów biblijnych, wyrażających tęsknotę Izraelitów w niewoli babilońskiej za utraconą ojczyzną. [przypis edytorski]

riv'zalto — zniekszt.: rivesaltes; chodzi o muscat de Rivesaltes, słodkie wino z regionu Rivesaltes, w płd. Francji. [przypis edytorski]

riwiera diamentowa — kolia diamentowa; od nazwy formy ukształtowania terenów nadbrzeżnych charakterystycznej dla krajów śródziemnomorskich: riwiery, tj. wybrzeża osłoniętego pasmem gór. [przypis edytorski]

Riwiera Włoska — wybrzeże Morza Liguryjskiego we Włoszech. [przypis edytorski]

rizać (z ukr.) — rzezać, rżnąć. [przypis edytorski]

Riza, Selma (1872–1931) — turecka pisarka i dziennikarka, jedyna kobieta w ruchu młodotureckim; publikowała w czasopismach „Hanımlara Mahsus Gazete” („Pismo dla kobiet”) i „Kadınlar Dünyası” („Świat Kobiet”); w l. 1908–1913 sekretarz generalna tureckiego Czerwonego Półksiężyca; jej staraniem sułtański pałac Adile został zamieniony w szkołę z internatem dla dziewcząt, która pod nazwą Kandilli działała do 1986 r. [przypis edytorski]

Rizat'! Taj że bude strach to na te pany (z ukr.) — Wyrżnijcie! Tak, żeby padł strach na panów. [przypis edytorski]

rizaty (ukr.) — zabijać. [przypis edytorski]

Rizzio, David a. Riccio, David (ok. 1533–1566) — nadworny śpiewak i faworyt Marii Stuart (1542–1587). [przypis edytorski]

Rizzio, Dawid (1533–1566) — nadworny śpiewak, później sekretarz Marii Stuart. [przypis edytorski]

R.M.L. Heyse — dziś podaje się (np. www.nobelprize.org), że ojciec pisarza nosił imiona Karl Wilhelm Ludwig i żył w latach 1797–1855. [przypis edytorski]

R. M. — radny miasta. [przypis edytorski]

ród (gw.) — poród. [przypis edytorski]

ród ich boski, córami są źródeł i gajów — tj. są nimfami. [przypis edytorski]

róg Kpiarskiej i Kominiarskiej — żartobliwe nazwy fikcyjnych ulic; wg Jerzego Ronarda Bujańskiego, towarzysza faktycznej nocnej wędrówki poety, miała ona swój finał w lokalu na rogu ulic Pijarskiej i Sławkowskiej, ok. 500 m na zach. od Bramy Floriańskiej, od której zaczyna się prowadząca do Rynku Głównego ul. Floriańska. [przypis edytorski]

róg wołowy — mowa o rurce rogowej, umieszczanej za haczykiem, by ryby nie mogły odgryźć przynęty. [przypis edytorski]

Ról — zniekształcony zapis nazwiska Ruhl. [przypis edytorski]

Rómmel, Juliusz (1881–1967) — generał dywizji Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Podczas kampanii wrześniowej dowódca Armii „Łódź” i Armii „Warszawa”. [przypis edytorski]

róść (daw.) — dziś raczej: rosnąć. [przypis edytorski]

róść (daw.) — rosnąć. [przypis edytorski]

róść — dziś popr.: rosnąć. [przypis edytorski]

róść — dziś popr.: rosnąć. [przypis edytorski]

róść — dziś: rosnąć. [przypis edytorski]

rószczka (daw.) — pęd, gałązka. [przypis edytorski]

rószczki — dziś popr.: różdżki. [przypis edytorski]

rówień (starop.) — równy; któremu równia żadne oko nie widało: któremu równego nie widziało żadne oko. [przypis edytorski]

rówien (daw.) — dziś popr.: równy. [przypis edytorski]

rówien (daw. forma) — dziś: równy. [przypis edytorski]

rówiennica (daw.) — rówieśnica. [przypis edytorski]

rówiennica — dziś popr.: rówieśnica. [przypis edytorski]

rówiennica — dziś: rówieśnica. [przypis edytorski]

rówienniczka — dziś: rówieśniczka. [przypis edytorski]

rówiennik (daw.) — rówieśnik. [przypis edytorski]

rówiennik (daw.) — rówieśnik. [przypis edytorski]

rówiennik (daw.) — rówieśnik, równy rangą itp. [przypis edytorski]

rówiennik — rówieśnik. [przypis edytorski]

rówienny — rówieśnik, równolatek. [przypis edytorski]

rówienny — równoletni; rówieśnik. [przypis edytorski]

rówien (starop. forma) — równy; dorównujący. [przypis edytorski]

rówien (starop. forma) — równy. [przypis edytorski]

rówieśnych — tutaj w znaczeniu rówieśników. [przypis edytorski]

rów irygacyjny — rów nawadniający. [przypis edytorski]

równać — tu: porównywać (w walce). [przypis edytorski]

równać z czym (starop.) — dorównywać czemu. [przypis edytorski]

(…) równać z ironią biegu najzwyklejszych rzeczy? — w niektórych wydaniach po tej strofie pojawiała sie jeszcze jedna: Idee?… Ależ lat już minęły tysiące, / A idee są zawsze tylko ideami. / Modlitwa?… Lecz niewielu tylko jeszcze mami / Oko w trójkąt wprawione i na świat patrzące. [przypis edytorski]

równa — tu: taka sama. [przypis edytorski]

równej ilości — dziś popr.: w równej liczbie. [przypis edytorski]

równe pole — dziś Łazienki (przyp. aut.). [przypis edytorski]