Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7499 przypisów.
D. Saunders, Authorship and copyright…, s. 56, W. Cornish, The Statute of Anne 1709–10: its historical setting…, s. 20. [przypis autorski]
Dscherid, dziś popr.: Szatt al-Dżarid — bezodpływowe, słone jezioro w środkowo-zach. Tunezji, w lecie niemal zupełnie wysychające; stanowi największy słony obszar na Saharze, liczący ok. 6000 km² powierzchni. [przypis edytorski]
D.S.O., Distinguished Service Order — medal wojskowy „za odznaczenie się w służbie” [Order za Wybitną Służbę. Red. WL]. [przypis tłumacza]
Dűrer, Albrecht (1471–1528) — niemiecki malarz, rysownik i grafik okresu renesansu. [przypis edytorski]
dualizm (filoz.) — dwoistość natury zjawisk a. świata. [przypis edytorski]
dualizm psychofizyczny (filoz.) — pogląd w metafizyce i filozofii umysłu zakładający całkowitą odrębność i niezależność od siebie umysłu i ciała. [przypis edytorski]
du alte Slavine (niem.) — właśc. Slawe: ty stary Słowianinie. [przypis edytorski]
dubas — szkuta, statek, który bierze na siebie 8–14 ludzi i do 20 łasztów (łaszt — waga okrętowa polska = 1865. 60 klg.). [przypis redakcyjny]
dubas — z litewskiego: nóż wielki, siekacz. [przypis redakcyjny]
dubelt-anyż — rodzaj wódki na anyżu. [przypis redakcyjny]
dubelt (daw.) — podwójnie. [przypis edytorski]
dubeltówka — dwururka; popularna śrutowa broń myśliwska o dwóch lufach gładkich, ułożonych wobec siebie poziomo lub pionowo. [przypis edytorski]
dubeltówka — dwururka; popularna śrutowa broń myśliwska o dwóch lufach gładkich, ułożonych wobec siebie poziomo lub pionowo. [przypis edytorski]
dubeltówka — rodzaj broni palnej o 2 lufach. [przypis edytorski]
dubeltowano — podwajano. [przypis redakcyjny]
dubeltowy (daw.) — podwójny. [przypis edytorski]
dubeltowy — podwójny. [przypis edytorski]
dubeltowy — podwójny. [przypis edytorski]
dubeltowy — podwójny; tu: z dwóch warstw tkaniny. [przypis edytorski]
dubelt — ptak łowny zamieszkujący głównie bagna i torfowiska. [przypis edytorski]
dubelt — tu: podwójne trafienie. [przypis edytorski]
dubiae fidei (łac.) — znak powątpiewania. [przypis redakcyjny]
Dubia (…) mala — Seneca Agamemnon III, 1, 29. [przypis tłumacza]
dubiel — ryba podobna do karasia. [przypis edytorski]
dubieńskie kontrakty — doroczne wielkie zjazdy szlachty odbywające się w Dubnie na Wołyniu w czasie jarmarku. Zjazdy służyły przeprowadzaniu różnych transakcji, w tym nieuczciwych, do czego aluzję stanowi tu pojawiająca się dalej wzmianka o „sfałszowanych aktach”. [przypis edytorski]
Dubisa — (lit. Dubysa), rzeka w płd. części Litwy, dopływ Niemna. [przypis edytorski]
Dubissa (litew. Dubysa) — rzeka w środkowej części Litwy, dopływ Niemna. [przypis edytorski]
dubitować — powątpiewać. [przypis redakcyjny]
dubitować (z łac.) — tu: rozważać. [przypis edytorski]
dubium eventum (łac.) — wątpliwe zdarzenie. [przypis edytorski]
dubla z czerwonej, kwadra z białej, karambol — terminy z gry bilardowej o nazwie karambol, rozgrywanej na pokrytym suknem stole, polegającej na uderzaniu kijem w kule (bile). Używane są trzy kule: czerwona, biała i żółta (lub biała z kropką). Celem gry jest uzyskanie przez gracza jak największej liczby zderzeń kul, czyli karamboli (fr.: carambolage: zderzenie). [przypis edytorski]
dubla (z fr. double: podwójny) — podwójny rzut a. strzał; podwojenie stawki. [przypis edytorski]
dublet — w łowiectwie: dwa oddane bezpośrednio po sobie strzały trafiające dwie sztuki zwierzyny. [przypis edytorski]
dublon — tu: double ducat, tj. podwójny dukat, moneta o dwukrotnej wadze dukata, warta dwa dukaty. [przypis edytorski]
dublony — złote monety. [przypis tłumacza]
dublon — złota moneta hiszpańska bita od XVI do XIX w. [przypis edytorski]
dublon — złota moneta hiszpańska bita od XVI do XIX w. [przypis edytorski]
Du Bois Reymond, Emil (1818–1896) — lekarz i zoolog niem., zajmujący się badaniem systemu nerwowego i „elektryczności zwierzęcej” (badał węgorze elektryczne); profesor Uniwersytetu w Berlinie (od 1858), dyrektor Instytutu Fizjologii; członek Berlińskiej Akademii Nauk; autor prac na temat neurologii, nie stroniących od filozoficznych refleksji na dotyczących granic poznania: Über die Grenzen des Naturerkennens 1872), Gesammelte Abhandlungen zur allgemeinen Muskel- und Nervenphysik (1875–1877), Untersuchungen am Zitteraal (1881). [przypis edytorski]
Dubrowlany — wieś na Grodzieńszczyźnie pomiędzy Szczuczynem a Skidlem. [przypis edytorski]
dubrownicki — przym. od: Dubrownik, miasto w Chorwacji, na wsch. wybrzeżu Adriatyku. [przypis edytorski]
du Bruel — patrz: Kawalerskie gospodarstwo, Stracone złudzenia. [przypis edytorski]
duby — głupstwa, bzdury. [przypis edytorski]
duby smalone — głupstwa, baśnie, niedorzeczności. [przypis edytorski]
duby smalone — głupstwa, brednie, rzeczy zmyślone, koszałki-opałki. Dubiel w staropolszczyźnie znaczył tyle co: głupiec, prostak. [przypis redakcyjny]
duby smalone — głupstwa, niedorzeczności. [przypis edytorski]
duć — dąć, dmuchać. [przypis edytorski]
Du calme, du calme (fr.) — spokojnie, spokojnie. [przypis edytorski]
Ducange (…) przegrał proces — w 1821 Ducange wydał powieść Walentyna (Valentine ou le Pasteur d'Uzès), w której opisał zbrodnie popełnione przez rojalistów na południu Francji podczas tzw. białego terroru, po upadku Napoleona w roku 1815. Powieść skonfiskowano, zaś autor został skazany siedem miesięcy więzienia. [przypis edytorski]
Ducange, Victor Henri Joseph Brahain (1783–1833) — francuski powieściopisarz i dramaturg; autor m.in. powieści Léonide, ou la Vieille de Suresnes (Leonid czyli stara z Sureny, 1823). [przypis edytorski]
duc et pair (fr.) — książę i par. [przypis edytorski]
duc (fr.) — książę. [przypis edytorski]
du Châtelet, Émilie (1706–1749) — francuska matematyczka i fizyczka. [przypis edytorski]
duchac, właśc. duchacz — pomocnik rzemieślnika obsługujący miechy kowalskie. [przypis edytorski]
duchami francuskimi — tj. zwolennikami republikańskich idei Rewolucji Francuskiej, podczas której w sierpniu 1792 zdobyto szturmem pałac królewski, pozbawiono władzy i uwięziono króla Ludwika XVI; miesiąc później ogłoszono obalenie monarchii i proklamowano republikę; królowi wytoczono proces o zdradę i działanie na szkodę państwa, zakończony wyrokiem skazującym i ścięciem na gilotynie w styczniu 1793. [przypis edytorski]
Ducha panującego nad ciałem pokazał w śmierci Leonidasa (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Patriotyzm”. [przypis edytorski]
duch Apo11inowy — Kasandra otrzymała dar proroczy od zakochanego w niej Apollina (boga proroctw), gdy jednak odrzuciła jego miłość, sprawił, że nikt nie wierzył jej przepowiedniom. [przypis redakcyjny]
Duch Augustyna i Illuminata (…) — Z tych pierwszych i następnych imion wymienionych tu w tekście przez poetę widzimy, że błogosławieni, którzy tworzą te dwa kręgi, wszyscy mniej więcej byli świecznikami Kościoła i mędrcami bożymi, którzy po śmierci, duchem na słońcu, jako źródle światłości ziemskiej, mieszkają. A wedle większej lub mniejszej swojej wziętości i sławy za życia tu należą do kręgu pierwszego albo drugiego, który świeci słabszym blaskiem jego odbitym od pierwszego, na wzór dwóch łuków tęczowych, do których poeta porównał te dwa kręgi błogosławionych na początku tej pieśni. [przypis redakcyjny]
Ducha wartogłowa (daw.) — ducha niezrównoważenia, lekkomyślności; w tłum. Wujka: „ducha wichrowatego”, w BT: „ducha obłędu”. [przypis edytorski]
ducha wygniecie — zadusi (w dawnej polszczyźnie „duch” to „oddech”. [przypis edytorski]
duch Banka — z tragedii Szekspira Makbet. [przypis redakcyjny]
duch Baskerwillów — nawiązanie do jednej z powieści detektywistycznych Arthura Conana Doyle'a pt. The Hound of the Baskervilles (przekłady pol.: Pies Baskerville'ów a. Tajemnica Baskerville'ów), należącej do cyklu opowieści o detektywie Sherlocku Holmesie, opublikowanej w 1902 r. [przypis edytorski]
Duch Boży, co się unosił nad wodami — nawiązanie do opisu stworzenia świata w Biblii: „Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami” (Rdz 1,2). [przypis edytorski]
duch Boży nad wodami — Rdz 1, 2. [przypis edytorski]
Duch boży na nas jako promień spływa — Błogosławiony Folko, o którym wyżej nadmieniła Kunizza. [przypis redakcyjny]
duch Boży unosi się nad wodami — cytat z Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]
Duch boży zajął tej sfery przestrzenie (…) obeszły ją kołem — Empireum, najwyższe niebo, które choć bez przestrzeni, wszakże, jako otaczające wszystkich sfer kręgi, samo jako okrąg, wyobrażonym być musi. [przypis redakcyjny]
duch ciężkości — znany termin Nietzschego, cytowany ostatnio na końcu ciekawej, lecz perfidnej książki Chwistka Granice nauki, ale nie wiem, czy à propos. Krytykę książki tej szczegółową mam zamiar przeprowadzić w najbliższym czasie. [przypis autorski]
duch czasu, który z przyczyn historyczno-politycznych usposobił ludzkość pesymistyczniej — por. K. Fischer: Geschichte der neueren Philosophie, b.d. IX (Schopenhauer), s. 8. [przypis redakcyjny]
duchem być sądząc wodę lub płomyki (daw.) — we współczesnej składni: sądząc, że duchem jest woda lub płomyki; nawiązanie do różnych szkół staroż. greckiej filozofii przyrody: Tales z Miletu (ok. 620 p.n.e. – ok. 540 p.n.e.) uznawał za pierwotną zasadę świata wodę, zaś Heraklit z Efezu (ok. 540 p.n.e. – ok. 480 p.n.e.) ogień. [przypis edytorski]
duchem — co tchu, czym prędzej, natychmiast. [przypis edytorski]
duchem (daw.) — szybko, bez zwłoki. [przypis edytorski]
duchem (daw.) — szybko, co tchu. [przypis edytorski]
duchem (daw.) — szybko. [przypis edytorski]
duchem (gw.) — szybko. [przypis edytorski]
Duchem świata podniesionym łamać prawa materią rządzące… — Słowacki, List Apostolski [tj. Dialog troisty; red. WL]. [przypis autorski]
duchem — szybko, co tchu. [przypis edytorski]
duchem — szybko, co tchu. [przypis redakcyjny]
duchem — szybko. [przypis edytorski]
duchem — tu: szybko, prędko. [przypis edytorski]
duchem — w wyd. źródłowym: ducha; zmieniono po porównaniu z innymi wydaniami i opracowaniami. [przypis edytorski]
duchem — żwawo, szybko. [przypis edytorski]
duchess (ang.) — księżna. [przypis edytorski]
duchesse (fr.) — księżna. [przypis edytorski]
duch idzie od nich — czuć ich zapach, aromat. [przypis edytorski]
du chinois (fr.) — po chińsku; chińszczyzna, coś niezrozumiałego. [przypis edytorski]
duch jakiś ponury (…) lombardzki — Sordello, jeden z lepszych Prowansji poetów, znakomity uczony, urodził się w Mantui. Dumę z uznania swojej wartości okazuje jeszcze przed bramą czyśćcową: widać, że jeszcze nie dźwigał ciężarów, pod którymi uginają się dumni, będący już za tą bramą, a które najlepiej dają uczuć dumnym, jak pycha ziemskiej sławy jest czcza i znikoma. [przypis redakcyjny]
duch Kopernika wcielił się w Gwiazdora — astronom Mikołaj Kopernik (1473–1543) dokonał przewrotu w myśleniu uczonych o świecie, przedstawiając w naukowej formie wizję wszechświata, w którego środku znajduje się Słońce, a nie Ziemia, jak to powszechnie uznawano w jego czasach. [przypis edytorski]
Duch krzyknął — Cień tu mówiący jest papież Mikołaj III. Gdy mając głowę ukrytą w jamie lochu, posłyszał, że ktoś przy nim stoi, nie mogąc widzieć przychodnia, w domyśle bierze go za papieża Bonifacego VIII, który ma jego miejsce w tymże samym lochu zająć. Poeta swoją podróż do piekła odbył, jak podaje, w roku 1300, w którym Bonifacy VIII żył jeszcze, przeto Mikołaj III, według pieśni X, z której wiemy, że potępieni przewidują przyszłość zdziwiony był bardzo jakoby przyjściem Bonifacego do jego lochu. [przypis redakcyjny]
duch, który otrzymał w żywocie matki wszystkie idee metafizyczne — Kartezjusz przyjmował, że fundamentalne idee w umyśle ludzkim są wrodzone, nie zostają nabyte na drodze doświadczenia lub rozumowania. [przypis edytorski]
Duch ludzki już jest w Elizejskich Polach — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Sokrates”. [przypis edytorski]
duch mój rażon światłem jasnym — To jest: światłem wiary. [przypis redakcyjny]
duch mocny, tylko ciało niecierpliwe — nawiązanie do biblijnego określenia: duch ochoczy, ale ciało słabe (Mk 14, 38). [przypis edytorski]
duch-mściciel — Alastor (Ἀλάστωρ). [przypis tłumacza]
duchna — czapka nocna. [przypis autorski]
duchna (daw.) — pierzyna. [przypis redakcyjny]
Duch nie mój — Apollo; jego również oznaczają słowa:„nieznośny gość”. [przypis redakcyjny]
duchóm — dziś popr. forma C. lm: duchom. [przypis edytorski]
duchów-mścicieli — takimi duchami-mścicielami są np. Erynie [gr. boginie zemsty], które prześladują zbrodniarzy. Tak Oresta, matkobójcę, ścigają Erynie, mścicielki zamordowanej Klitajmnestry. [przypis tłumacza]
duchoborce, roskolniki — Nazwiska sekt powstałych na łonie grecko-rosyjskiego kościoła, a których krwawe obrzędy przypominają to, co najszkaradniejsze było pod względem rozpusty i okrucieństwa w starożytnych wschodnich, fenickich i kartagińskich religiach. [duchoborcy: racjonalistyczna grupa religijna pochodząca z rosyjskiego prawosławia, odrzucająca autorytet władzy świeckiej i duchowieństwa prawosławnego oraz rytuały kościelne, głosząca bezwarunkowy pacyfizm, od XIX w. prześladowana przez władze carskie; raskolnicy (z ros. dosł.: rozłamowcy): dawne, pejoratywne określenie staroobrzędowców, starowierców, wyznania powstałego wskutek rozłamu (cs. raskoł) w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, spowodowanego reformą liturgiczną patriarchy Nikona z lat 1652–1656; starowiercy nie uznali reformy, zostali potępieni jako heretycy i pozbawieni praw obywatelskich, władze Rosji prowadziły ich masowe prześladowania; pełnię praw obywatelskich uzyskali dopiero w 1905; w żadnej z tych grup nie występują rozpustne, krwawe ani okrutne obrzędy; red. WL]. [przypis autorski]
duch ochoczy, ciało mdłe — chciałbym, ale nie mam siły; nawiązanie do słów Jezusa Chrystusa, skierowanych do apostołów a zapisanych w Biblii (Mt. 26:41). [przypis edytorski]
