Przypisy

zbyć (daw.) — pozbyć się. [przypis edytorski]

zbyć (daw.) — stracić coś, pozbyć się czegoś. [przypis edytorski]

zbyć (daw.) — stracić. [przypis edytorski]

zbyć konia (starop.) — stracić konia. [przypis edytorski]

zbyć mozołów — pozbyć się trudów. [przypis edytorski]

zbyć — pozbyć się, tu: pogubić, zapomnieć. [przypis edytorski]

zbyć — pozbyć się, zgubić. [przypis edytorski]

zbyć się (daw., gw.) — pozbyć się. [przypis edytorski]

zbyć się — pozbyć się. [przypis edytorski]

zbyć (starop.) — tu: stracić. [przypis edytorski]

zbyć — tu: pozbyć się, zrezygnować. [przypis edytorski]

zbyć — tu: sprzedać. [przypis edytorski]

zbycie — pozbycie się. [przypis edytorski]

z bydlęty — dziś popr. forma N. lm: z bydlętami. [przypis edytorski]

zbyłem — tu: pozbyłem się, zgubiłem a. zapomniałem. [przypis edytorski]

zbyrczeć (gw.) — brzęczeć (z gwary góralskiej, za pomocą której Sienkiewicz naśladował staropolszczyznę). [przypis edytorski]

zbyrkać (gw.) — dzwonić, hałasować. [przypis edytorski]

Zbyszków (daw.) — Zbyszkowy, należący do Zbyszka. [przypis edytorski]

Zbyszkom z Bogdańca (…) — mowa o rycerzach polskich, bohaterach Krzyżaków Sienkiewicza (wyd. 1900). [przypis edytorski]

Zbyszyce — dawniej miasto, obecnie wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. [przypis edytorski]

zbyt bardzo dobrze — błąd stylistyczny; popr.: zbyt dobrze a. bardzo dobrze. [przypis edytorski]

zbyt dawny (starop.) — bardzo dawny; bardzo stary. [przypis edytorski]

zbyteczna — daw. forma; dziś znaczenie: zbyteczne jest, aby. [przypis edytorski]

zbyteczna — dziś: zbyteczne (jest). [przypis edytorski]

zbytek (daw.) — nadmiar. [przypis edytorski]

zbytek — luksus. [przypis edytorski]

zbytek — nadmiar, przesada. [przypis edytorski]

zbytek — nadmiar. [przypis edytorski]

zbytek — tu: nadmiar. [przypis edytorski]

zbytek — tu: zabawa. [przypis edytorski]

zbytki (daw.) — figle, żarty. [przypis edytorski]

zbytkowny — bogato wyposażony, luksusowy. [przypis edytorski]

Zbyt lekki tytuł mojej książki — tytuł wydanej w 1801 książki Lemonteya, którą ma on na myśli, brzmiał istotnie niezbyt poważnie: Raison, folie, chacun son mot; petit cours de morale mis à la portée des vieux enfants (Rozsądek, szaleństwo, każdemu, co mu się należy; mały kurs moralności dla starych dzieci). [przypis edytorski]

zbytne — dziś popr.: zbytnie. [przypis edytorski]

zbytnica (daw.) — kobieta przesadnie oddana wartościom materialnym. [przypis edytorski]

zbytni — dziś popr.: zbyteczny. [przypis edytorski]

zbytnie (daw. forma przysł.) — zbytnio. [przypis edytorski]

zbytnie — dziś: zbytnio, zanadto. [przypis edytorski]

zbytnie (starop. forma) — zbytnio; tu: bardzo, wielce. [przypis edytorski]

zbytnie (starop.) — zbytnio; nadmiernie. [przypis edytorski]

zbytni — niepotrzebny. [przypis edytorski]

zbyt niska jakość umysłu żeby powiedzieć prawdę — w wersji drukowanej pierwszy wers jest wytłuszczony i stanowi jednocześnie tytuł. [przypis edytorski]

zbytni — tu: zbyteczny. [przypis edytorski]

zbytny (daw.) — skłonny do żartów. [przypis edytorski]

zbyt siła — zbyt wiele; tu: zbyt długo. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — bardzo, niezwykle, ogromnie. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — bardzo, niezwykle. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — bardzo, ogromnie. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — ogromnie, bardzo. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — tu: niezwykle, bardzo. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — tu: ogromnie, bardzo. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — zbytnio, bardzo, ogromnie. [przypis edytorski]

zbyt wolnie — w sposób dający zbyt wiele swobody. [przypis edytorski]

zbyty (daw.) — pozbawiony. [przypis edytorski]

zbywać — brakować. [przypis edytorski]

zbywać czego (starop.) — tracić co; pozbywać się czego. [przypis edytorski]

zbywać (daw.) — brakować. [przypis edytorski]

zbywać (daw.) — tu: zostawać; por. o nadwyżce czegoś: zbytek luksusu, zbytek jedzenia. [przypis edytorski]

zbywać na czymś — brakować czegoś. [przypis edytorski]

zbywać na czym — tu: brakować. [przypis edytorski]

zbywać się letargu — pozbywać się, wydobywać się z letargu. [przypis edytorski]

zbywać snu (starop.) — pozbywać się snu; budzić się, wracać do przytomności. [przypis edytorski]

zbywszy — dziś: pozbywszy się. [przypis edytorski]

zbywszy mocy (starop.) — straciwszy siły. [przypis edytorski]

zbywszy (starop.) — tu: straciwszy. [przypis edytorski]

zćmić (daw.) — tu: przyćmić, osłabić. [przypis edytorski]

z cesarzem — Franciszkiem I Habsburgiem (1768–1835), ostatnim cesarzem Rzeszy Niemieckiej (1792–1806 jako Franciszek II), pierwszym cesarzem Austrii (1804–1835 jako Franciszek I). [przypis edytorski]

zchorzały (starop. forma ort.) — dziś popr. (po ubezdźwięcznieniu): schorzały. [przypis edytorski]

zchowało (starop. forma) — dziś: schowało. [przypis edytorski]

zchowany (starop.) — tu: wychowany. [przypis edytorski]

z chucią — z chęcią, z ochotą. [przypis edytorski]

Z chwilą, gdy przyrzekliśmy ojcu nie przystępować do żadnego interesu, nie poradziwszy się go wprzódy — w wersji oryginalnej nastąpiło to w pominiętej w polskim wydaniu źródłowym końcówce rozdziału Castillian Amoroso, gdy wieść o handlu winem doszła do ojca dzieci. [przypis edytorski]

zciąć się (daw. pot.) — nie zdać egzaminu; skompromitować się. [przypis edytorski]

zciągnąć — dziś ubezdźwięcznione i zmiękczone: ściągnąć. [przypis edytorski]

z cieniu — dziś: z cienia. [przypis edytorski]

zcierpieć (starop. forma ort.) — dziś (po ubezdźwięcznieniu): ścierpieć. [przypis edytorski]

zcierpisz — dziś: scierpisz. [przypis edytorski]

z cisze (daw. forma D.) — dziś: z ciszy. [przypis edytorski]

z cyfrą — z inicjałem. [przypis edytorski]

z Cylicyey (starop. forma) — z Cylicji. [przypis edytorski]

Z czasem zostałam pierwszą uczennicą pierwszej klasy — w systemie kształcenia w zakładzie wychowawczym dla dziewcząt opisywanym tutaj bohaterka zaczęła edukację od czwartej, a zakończyła na pierwszej klasie. [przypis edytorski]

z czemeśmy przyszli (daw.) — z czym przyszliśmy. [przypis edytorski]

zczerniały — dziś popr. pisownia: sczerniały. [przypis edytorski]

zczesła — sczezła; umarła, zdechła. [przypis edytorski]

z cztery tysiące — dziś popr. forma: z czterema tysiącami. [przypis edytorski]

zdać na patent — uzyskać świadectwo ukończenia szkoły. [przypis edytorski]

zdać się (daw., gw.) — przydać się. [przypis edytorski]

zdać się na kondycję — poddać się, podpisać zawieszenie broni; kondycja (z łac.) — warunek. [przypis edytorski]

zdać się — poddać się. [przypis edytorski]

zdać (tu daw.) — zdradzić, oddać. [przypis edytorski]

zdać — tu: zdjąć z urzędu. [przypis edytorski]

zdaje mi się, że Żeleński nie stanie się dziejopisarzem tzw. Młodej Polski (…) nikt inny nie byłby do tego więcej powołany — Tadeusz Boy-Żeleński odpowiada na to wezwanie w Znaszli ten kraj (1932) i Ludzie żywi (1929). [przypis edytorski]

Zdaj się!… (daw.) — tu: zdaj się na łaskę, poddaj się. [przypis edytorski]

Zdała mu się znajoma — w oryginale niem.: Er schloß sie zärtlich in seinen Arm. Ihr ganzes Wesen und Thun war ihm befreundet. [przypis edytorski]

zdały się kwiecie białe i czerwone — zdawały się [wyglądać jak] kwiaty (…). [przypis edytorski]

zdala (starop. forma) — z daleka. [przypis edytorski]

zdaleka (daw.) — dziś popr.: z daleka. [przypis edytorski]

zdaleka — dziś popr. z daleka. [przypis edytorski]

z daleka przegląda — z góry przewiduje. [przypis edytorski]

z dalekaśta (gw.) — z daleka jesteście. [przypis edytorski]