Przypisy

Τάδ᾽ οὐχὶ Πελοπόννησος, ἀλλ᾽ Ἰωνία — gr.: „To nie Peloponez, ale Jonia”, jeden z dwóch napisów wyrytych na słupie postawionym na Przesmyku Korynckim w celu wyznaczenia granicy spornych terenów. Drugi napis, po przeciwnej stronie słupa, miał przeciwną treść. Na południe od znaku, na półwyspie Peloponez, panowała dorycka Sparta, na północ od niego znajdowała się strefa wpływów Aten, w których mówiono dialektem jońskim. [przypis edytorski]

ταδ ηδυ διαφανη (gr.) — te oto jasności. [przypis edytorski]

τἀγαθόν (gr.) — dobro. [przypis edytorski]

τέλος (gr.) — cel. [przypis edytorski]

Τὶς δ οἰδεν (…) ἔοτι — z nieznanego utworu Eurypidesa, przytaczane przez Diogenesa Laertiosa (Pyrron z Elidy [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IX, 73), Platona (Gorgiasz, 492d), Sekstusa Empiryka (Zarysy pirrońskie, III, 24). [przypis edytorski]

το αλογον (gr.) — alogon; termin filoz. określający to co „nie-rozumowe”, „poza-logiczne”; instynkty. [przypis edytorski]

τοις πολλοις πολλά δοκεί (gr.) — tłum ma wiele mniemań (Platon, Państwo, IX, IV) [przypis edytorski]

τὸ καλόν (gr.) — piękno. [przypis edytorski]

το λογικον (gr.) — logikon; termin filoz. określający to co racjonalne, logiczne. [przypis edytorski]

τόπος νοητός (gr.) — miejsce myślowe; wyrażenie Platońskie na określenie poznawalnego tylko intelektem miejsca, w którym znajdują się idee. [przypis edytorski]

τοὺς προσδοκῶντας χρυσίον ἐκ τῶν βαρβάρων — wyczekują złota od barbarzyńców; Arystofanes, Acharnejczycy, w. 108. [przypis edytorski]

tą chwilą — tu w znaczeniu: w tej chwili. [przypis edytorski]

tą dobą (daw.) — w tym czasie. [przypis edytorski]

tą modłą — tym sposobem; w ten sposób. [przypis edytorski]

tąm ręką zabił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: tą ręką zabiłem. [przypis edytorski]

tą pracą (starop. forma) — B. lp; dziś: tę pracę. [przypis edytorski]

Tą przeklętą (…) serce — w tłumaczeniu opuszczono następne po tym zdanie, w oryg. niem. Er lachte boshaft und legte sich aufs Sofa (Zaśmiał się złośliwie i położył się na sofie); red. WL. [przypis edytorski]

tą razą (daw.) — dziś popr. r.m.: tym razem. [przypis edytorski]

tą razą (daw.) — tym razem. [przypis edytorski]

tą razą — dziś popr: tym razem. [przypis edytorski]

tą razą — dziś popr.: tym razem. [przypis edytorski]

tą razą — dziś popr.: tym razem (r.m.). [przypis edytorski]

tą razą — dziś: tym razem. [przypis edytorski]

tąśmy (…) dobyli [miast i zamków] (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tą dobyliśmy (tą, tzn. boską ręką, patrz wyżej, strofa 83 pieśni II). [przypis edytorski]

t. à v. Annette (fr.) — oddana wam Aneta; t. à v.: skrót używany w korespondencji, od: tout à vous (dosł.: cały Wasz, cały Pański itp.). [przypis edytorski]

Taaffe von, Eduard (1833–1895) — polityk austriacki, minister spraw wewnętrznych i premier. [przypis edytorski]

tabaczkowy — brązowozielony. [przypis edytorski]

tabaczkowy — jasnobrązowy z zielonkawym odcieniem. [przypis edytorski]

tabaka — rodzaj tytoniu do wciągania nosem, by wywołać kichanie. [przypis edytorski]

tabaka — sproszkowany aromatyzowany tytoń, używany dawniej jako środek pobudzający do kichania. [przypis edytorski]

tabaka — sproszkowany aromatyzowany tytoń, używany dawniej jako środek pobudzający do kichania. [przypis edytorski]

tabaka — sproszkowany tytoń, wciągany przez nos; daw. tytoń do fajki. [przypis edytorski]

tabaka — sproszkowany tytoń, wciągany przez nos; (daw.) tytoń do fajki. [przypis edytorski]

tabakiera — płaskie pudełeczko na tabakę. [przypis edytorski]

tabakiereczka, zdr. od tabakierka — płaskie pudełko do przechowywania tabaki, tj. sproszkowanego aromatyzowanego tytoniu, używanego dawniej jako środek pobudzający do kichania. [przypis edytorski]

tabakierka — pojemnik do przechowywania tabaki. [przypis edytorski]

Tabaki — w oryg. ang. wersji: Tabaqui. [przypis edytorski]

Tabaki — w oryg. Tabaqui. [przypis edytorski]

tabak-trafika (daw.) — sklep z wyrobami tytoniowymi. [przypis edytorski]

tabela — tu: tabela w rejestrze. [przypis edytorski]

taberan — zły duch. [przypis edytorski]

tabernaculum (łac., lm. tabernacula), pol. tabernakulum — szafka służąca do przechowywania hostii. [przypis edytorski]

tabernaculum (łac.), pol. tabernakulum — w Kościele katolickim: zamykana szafka służąca do przechowywania hostii. [przypis edytorski]

tabernaculum — miejsce w ołtarzu kościoła służące do przechowywania hostii, stanowiącej zgodnie z wiarą katolików i członków niektórych innych kościołów chrześcijańskich ciało Boga, Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

tabernakulum — w kościele katolickim: zamykana szafka służąca do przechowywania hostii. [przypis edytorski]

taberna (z łac.) — buda, szopa, warsztat, karczma; por. tawerna. [przypis edytorski]

tabes — porażenie rdzenia kręgowego, objaw kiły. [przypis edytorski]

tabetycznie — w sposób właściwy objawom tabesu: porażenia rdzenia kręgowego, będącego jednym z objawów zaawansowanej kiły. [przypis edytorski]

tabetyk — człowiek cierpiący na uwiąd rdzenia kręgowego w wyniku zakażenia kiłą, które prowadzi również do zaburzeń psychicznych. [przypis edytorski]

tabetyk — osoba z układem nerwowym zaatakowanym przez kiłę. [przypis edytorski]

tabetyk (przest., z fr.) — osoba cierpiąca na uwiąd rdzenia kręgowego, charakterystyczny objaw późnego stadium jednej z chorób wenerycznych. [przypis edytorski]

tabetyk (z fr.) — osoba cierpiąca na uwiąd rdzenia kręgowego, charakterystyczny objaw późnego stadium jednej z chorób wenerycznych. [przypis edytorski]

tabinowy — z cienkiej, połyskującej tkaniny jedwabnej. [przypis edytorski]

Tableau! (fr.: obraz) — co za scena! [przypis edytorski]

tableau (fr.: obraz) — jako wykrzyknienie: oto scena! (ośmieszająca kogoś). [przypis edytorski]

tableau (fr.) — obraz. [przypis edytorski]

tableau (fr.) — obraz; tu: oto obrazek. [przypis edytorski]

tableau vivant (fr.) — żywy obraz. [przypis edytorski]

tableau (z fr.) — wydarzenie stawiające jakąś osobę w śmiesznym położeniu. [przypis edytorski]

table d’hôte (fr.) — dosł: stół gospodarza; przen.: posiłki podawane w hotelu, pensjonacie itp. wszystkim gościom o ustalonej porze i w stałej cenie. [przypis edytorski]

table-d'hôte (fr.) — menu proponujące parudaniowy posiłek w kilku wariantach. [przypis edytorski]

table d'hôte (fr.) — posiłki podawane w hotelu, pensjonacie itp. wszystkim gościom o ustalonej porze i w stałej cenie. [przypis edytorski]

table d'hôte (fr.) — rodzaj kilkudaniowego posiłku w hotelu, który podaje się wszystkim gościom o ustalonych godzinach i po określonej wcześniej cenie. [przypis edytorski]

table d'hôte (fr.: stół dla gości) — posiłki w hotelu lub pensjonacie, podawane o stałych porach wszystkim gościom. [przypis edytorski]

table d'hôte — stałe menu. [przypis edytorski]

tabletka (z fr.) — stolik. [przypis edytorski]

Tablica szmaragdowa (łac. Tabula Smaragdina) — krótki tekst hermetyczny, którego autorstwo przypisywano Hermesowi Trismegistosowi; wysoko ceniony przez średniowiecznych alchemików islamskich i europejskich jako podstawowy w ich sztuce: wierzono, iż zawiera tajemnicę uzyskania kamienia filozoficznego (substancji umożliwiającej przekształcanie metali nieszlachetnych w szlachetne: złoto lub srebro). [przypis edytorski]

Tablice synchronistyczne — w niniejszej publikacji z przyczyn technicznych podajemy treść tablic w jednej kolumnie, nie w formie tabeli. [przypis edytorski]

tabliczka s. 317 w. 21 — patrz rozdział XVII: „(…) widocznie za dnia podczas odwiedzin na cmentarzu tabliczka z tym wspomnieniem sama się wynurzyła (…)”. [przypis edytorski]

tabliczka z rysikiem — dawniej zestaw złożony z rysika i łupkowej, ścieralnej tabliczki służył do nauki pisania i rachowania uczniom początkowych klas w szkołach elementarnych (podstawowych); zeszytów oraz maczanych w atramencie piór używano dopiero w następnych latach nauki. [przypis edytorski]

Tabliczki! Warto, abym na nich umieścił, że można się uśmiechać, a być łotrem — fraza „My tables — meet it is I set it down” z aktu I, sc. 5 Hamleta Shakespeare'a w tłum. Józefa Paszkowskiego. [przypis edytorski]

tablinum (łac.) — pokój gościnny. [przypis edytorski]

tablydot — zniekształcone fr. table-d'hôte: menu proponujące parudaniowy posiłek w kilku wariantach. [przypis edytorski]

tabor — formacja bojowa z połączonych ze sobą wozów. [przypis edytorski]

Tabor — góra (562 m n.p.m.) w płn. Izraelu, 17 km na zach. od Jeziora Genezaret, na której według trzech ewangelii biblijnych dokonało się przemienienie Chrystusa, ujawnienie jego boskości. [przypis edytorski]

Tabor — góra (562 m n.p.m.) w płn. Izraelu, 17 km na zach. od Jeziora Genezaret. Wymieniona w Biblii; jest uważana za miejsce, w którym Jezus ukazał się uczniom w swojej boskiej chwale, dlatego zbudowano tam Bazylikę Przemienienia Pańskiego. W bitwie pod górą Tabor w 1799 r. wojska fr. pod wodzą Napoleona Bonaparte zmusiły do ucieczki przeważające siły tureckie. [przypis edytorski]

Tabor — góra, na której według Ewangelii dokonało się przemienienie Chrystusa, ujawnienie jego boskości. [przypis edytorski]

Tabor — góra w Galilei. [przypis edytorski]

Tabor — góra w płn. Izraelu, na której według trzech ewangelii biblijnych dokonało się przemienienie Chrystusa, ujawnienie jego boskości. [przypis edytorski]

Tabor — miasto w płd. Czechach. [przypis edytorski]

tabor — środki transportu pozostające do dyspozycji wojska. [przypis edytorski]

tabor — szereg wozów, z których na postojach tworzy się obóz, aby podróżującym łatwiej było się bronić; w taborach obozowały ludy koczownicze oraz wojska w pochodzie. [przypis edytorski]

tabor — tu: grupa ludzi. [przypis edytorski]

tabor — wojskowe środki transportu. [przypis edytorski]

tabor — wozy konne w podróży. [przypis edytorski]

taborze — hebr. מחנה (machane): ‘obóz’. [przypis edytorski]

tabulam rasam (łac.) — czystą tablicę; tu: umysł bez zapisanych w nim doświadczeń. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — czysta karta. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — czysta tablica, tu: dusza a. umysł bez zapisanych w nim doświadczeń. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — czysta tabliczka, symbol niewiedzy bądź braku założeń na dany temat. [przypis edytorski]

tabula rasa (łac.) — niezapisana tablica; termin filozoficzny u Arystotelesa określający stan umysłu nowo narodzonego człowieka. [przypis edytorski]

tabuńczyk — człowiek strzegący stada koni. [przypis edytorski]

tabunny — obfitujący w konie. [przypis edytorski]

tabun — stado koni; tu: przenośnie. [przypis edytorski]

taburet — dziś popr.: taboret. [przypis edytorski]

taburet — dziś popr.: taboret, stołek. [przypis edytorski]

taburet — dziś: taboret. [przypis edytorski]

taburet — dziś: taboret, stołek. [przypis edytorski]

tabu — silny zakaz kulturowy robienia czegoś; także czynność, rzecz a. osoba objęta takim zakazem; pierwotnie: nietykalność, świętość. [przypis edytorski]

Ta była złość Sodomska: hardość, nasycenie chleba i dostatek, i próżnowanie, a iż ręki do nędznego i ubogiego nie ściągnęli — Ez 16, 49. [przypis edytorski]