Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159973 przypisów.
zaklęto — postraszono klątwą. [przypis edytorski]
zaklęty, u źródła stoi (…) — zarysowany tu obraz poetycki odpowiada obrazowi pędzla Jacka Malczewskiego Rycerz u studni. Zwrócił na to uwagę już sam Wyspiański, który przesłał Malczewskiemu egzemplarz Wesela z zakreślonym tym właśnie fragmentem. Motyw „zatrutej studni” występuje często u tego znakomitego malarza, współczesnego Wyspiańskiemu, w funkcji symbolicznej. Cykl reprodukcji obrazów z tym motywem, pt. Zatruta studnia, ukaże się w r. 1906 z poetyckim komentarzem L. Rydla. [przypis redakcyjny]
zakleksać — w oryginale beklecksen: upaprać, zasmolić; prawdop. winno tu być: przylepić. [przypis edytorski]
zakleksany (daw.) — pobrudzony kleksami z atramentu. [przypis edytorski]
Zakliczyn — miasto w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
zaklinać przez — dziś popr. forma: zaklinać na. [przypis edytorski]
zakluczył — tu: zawiązując koniec rzemienia, zamknął pętlę. [przypis edytorski]
zakochać (daw.) — dziś: zakochać się. [przypis redakcyjny]
zakochać — zakochać się. [przypis redakcyjny]
Zakochany lew (fr. Le Lion amoureux) — popularna komedia historyczna Francois Ponsarda z 1866; Ponsard otrzymał w 1845 nagrodę Akademii Francuskiej za „postawienie tamy fali romantyzmu”, w 1855 został wybrany członkiem Akademii. [przypis edytorski]
zakochuje się (…) w potwór moralnego tematu — chodzi zapewne o twór będący pochodną moralnego tematu. [przypis edytorski]
Za: Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 60. [przypis autorski]
zakołatał do drzwi masonii, według przypuszczenia jego biografa, jako badacz… — por. Erich Schmidt, Lessing, Berlin 1899, t. II, s. 422. [przypis autorski]
Za kołem, które łuk mniejszy pisało — Przy zawrocie wozu koło będące na stronie, w którą wóz się zawracał, kreśliło łuk mniejszy. Cały pochód orszaku zwracał się w prawą, a więc i poeta ze swymi przewodnikami stał po prawej stronie wozu, gdzie stały trzy cnoty teologiczne. [przypis redakcyjny]
za kolana go obłapić — obejmowanie pod kolana było gestem błagania i zarazem uznania czyjejś wyższości. [przypis edytorski]
zakolebać się (gw.) — zakołysać się. [przypis edytorski]
zakoli jewo (ros.) — zakłuj go. [przypis edytorski]
zakończyć życie już teraz — Sokrates, stając w sądzie, liczył lat siedemdziesiąt. [przypis tłumacza]
zakon augustiański — znajdował się na Kazimierzu pod Krakowem. [przypis redakcyjny]
Zakon Boży — nauka religii w szkołach rosyjskich. [przypis edytorski]
zakon boży — prawo boże, dziesięć przykazań. [przypis edytorski]
zakon Boży — prawo Boże, przykazania. [przypis edytorski]
zakon boży (starop.) — prawa przykazań boskich. [przypis redakcyjny]
zakon (daw.) — powinność religijna a. prawna; wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo; nakazy moralne. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność prawna a. religijna; wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna; Nowy Zakon: Nowy Testament, chrześcijańska część Biblii. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna; wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo, prawidła. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo. [przypis redakcyjny]
zakon (daw.) — prawo; tu: Prawo Mojżeszowe, powinności religijne nakazywane w biblijnym Pięcioksięgu Mojżeszowym. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — prawo; żyć w zakonie (bożym): żyć zgodnie z prawem. [przypis edytorski]
Zakon (daw.) — Testament jako część Biblii. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — tu: Biblia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — tu: prawo, przykazanie, wiara, religia. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — tu: prawo. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — tu: prawo, zasada. [przypis edytorski]
zakon (daw.) — tu: zasady wiary; wyznanie; religia. [przypis edytorski]
zakonkludować (daw., z łac.) — dojść do konkluzji, zakończyć wypowiedź wnioskiem. [przypis edytorski]
zakonkludować — zakończyć rozważania (dyskusję) wnioskami. [przypis edytorski]
Zakon Maltański — pot. joannici, szpitalnicy, kawalerowie maltańscy; pełna nazwa zakonu: Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty (łac. Supremus Militaris Ordo Hospitalarius Sancti Ioannis Hierosolymitani Rhodiensis et Melitensis); katolicki zakon rycerski wywodzący się z bractw i zakonów rycerskich powstałych na Bliskim Wschodzie na fali pierwszych wypraw krzyżowych w średniowieczu. Znaczenie zakonu wiązało się z posiadanym potencjałem militarnym, w tym znakomitą flotą wojenną. [przypis edytorski]
Zakon Młodych Niemiec — organizacja paramilitarna działająca w Republice Weimarskiej od roku 1921. [przypis edytorski]
zakonnik święty — Kazimierz I Odnowiciel, zwany też Mnichem. [przypis redakcyjny]
zakonodawca (daw.) — prawodawca. [przypis edytorski]
zakonodawca — prawodawca. [przypis edytorski]
zakonodawca — tu: dawca zakonu, tj. zasad religii. [przypis edytorski]
zakonotować (daw.) — zapamiętać. [przypis edytorski]
zakonotować — tu: zapamiętać. [przypis edytorski]
zakonotować — zapamiętać. [przypis edytorski]
zakon — prawo. [przypis edytorski]
zakon — prawo, zbiór zasad. [przypis edytorski]
Zakon Św. Jana z Jerozolimy — pot. joannici, szpitalnicy a. kawalerowie maltańscy: zakon rycerski założony w XII w., pierwotnie zajmujący się strzeżeniem bezpieczeństwa wewnętrznego w Królestwie Jerozolimskim. Po upadku Królestwa w 1291 zakon przeniósł się razem z templariuszami na Cypr; w 1309 zajęli wyspę Rodos (odtąd zwani Kawalerami Rodyjskimi). Po likwidacji zakonu templariuszy w 1317 papież przekazał joannitom większość ich dóbr i ziem. W 1522 Rodos została zdobyta przez Imperium Osmańskie, w 1530 cesarz Karol V roku pozwolił Kawalerom Rodyjskim osiedlić się na Malcie, gdzie przyjęli używaną do dziś nazwę Kawalerów Maltańskich. W 1798 Maltę zajęła flota Napoleona; po upadku Napoleona odzyskali część posiadłości, ale trudności finansowe zmusiły zakon do ich porzucenia i przeniesienia siedziby do Rzymu. Funkcjonują jako instytucja dobroczynna, opiekująca się chorymi i rannymi. [przypis edytorski]
zakon seraficzny a. zakon seraficki — nazwa używana w odniesieniu do wszystkich trzech gałęzi zakonu franciszkanów, związana z legendą mówiącą, że kiedy św. Franciszek otrzymał dar stygmatów na górze La Verna (łac. Alvernia) w Toskanii, ukazał mu się Jezus pod postacią Serafina, czyli anioła o sześciu skrzydłach. W miejscu tego objawienia założono pustelnię franciszkańską. [przypis edytorski]
zakonserwować (z łac.) — zachować, zatrzymać. [przypis redakcyjny]
zakonserwowan — daw. forma skrócona od: zakonserwowany. [przypis edytorski]
zakon (starop.) — prawo. [przypis redakcyjny]
zakon (starop.) — prawo, zbiór praw; także: wyznanie, religia. [przypis edytorski]
zakon stary (daw.) — Stary Testament, judaistyczna część Biblii. [przypis edytorski]
zakon tercjarski — świecki zakon, zwyczajnie reguły św. Franciszka trzeciego rzędu. [przypis redakcyjny]
zakon (tu daw.) — prawo, kanon zasad. [przypis edytorski]
zakon (tu daw.) — prawo, przepisy religijne zawarte w Biblii. [przypis edytorski]
zakon (tu daw.) — prawo; przepisy religijne zawarte w Biblii. [przypis edytorski]
zakon (tu daw.) — prawo, reguła; zbiór praw. [przypis edytorski]
zakon — tu: klasztor. [przypis redakcyjny]
Zakon — tu: prawo Boże. [przypis edytorski]
zakon — tu: prawo, przepisy religijne. [przypis edytorski]
zakon — tu: prawo. [przypis edytorski]
zakon — tu: prawo. [przypis redakcyjny]
Zakon Żydowski — wedle Autobiografii 75 udało się Flawiuszowi wyprosić u Tytusa „święte pisma”, który mu je też miał podarować. Mogło to było nastąpić później, bo i Autobiografia jest pisana w wiele lat po Wojnie. [przypis tłumacza]
Zakopane dla głodnych Wilna — odezwa ogłoszona w Zakopanem na plakatach i powtórzona przez niektóre dzienniki (np. „Głos Narodu” 27 lipca 1917 r., Nr. 177). Podpisał ją Komitet o składzie następującym: Ks. kanonik Dr. Paweł Frelek, przewodniczący; Wincenty Regiec, zast. przewodniczącego; Dr. Antoni Kuczewski, sekretarz; Jan hr. Tarnowski, skarbnik; Marjan Świechowski; Stefan Żeromski; Dr. Edmund Brzeziński; Kazimierz Brzozowski; Dr. Kazimierz Dłuski; Dyrektor Franciszek Kosiński; Dyrektor Włodzimierz Momentowicz; Józef Pogorski; Wojciech Roj; Władysław Skoczylas; Prezydent Stanisław Szlachtowski; Dyrektor Wincenty Szymborski; Ks. Tomniczak, superior OO. Jezuitów; Jan Wróblewski. Odezwa zawierała jeszcze dodatkowe informacje o tem, gdzie i jak miały być zbierane i jak przesyłane datki. Cenzura austrjacka usunęła z niej w drugiem zdaniu wyrazy „w Polsce” i w trzeciem zdaniu wyraz „Kalisza”. W przedruku „Głosu Narodu” wyraz „Kalisza” został przywrócony, a zamiast „w Polsce” czytamy „nawet Kalisz”; podano też tam do wiadomości, że autorem tekstu jest Żeromski. Rękopis odezwy jest dziś w posiadaniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Zestawienie rękopisu z drukiem zawdzięcza wydawca Dr. Antoniemu Kuczewskiemu z Zakopanego. [przypis redakcyjny]
Zakopane — obecnie miasto w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. [przypis edytorski]
Zakopane — polskie miasto w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. [przypis edytorski]
zakopciałe — zwykła chata chłopska ówczesna była dymna, kurna, tzn. nie miała komina do wyprowadzenia dymu. [przypis redakcyjny]
za kopę — za kopę groszy, sposób używany w dawnym liczeniu i w opisach. [przypis redakcyjny]
Zakopiański Zamek — obecna nazwa to Kalacka Turnia. [przypis edytorski]
zakordonowany — tu: taki, który znalazł się za granicą; od daw. zakordonowy: zagraniczny. [przypis edytorski]
zakować (reg.) — zakukać. [przypis edytorski]
zakowany (starop.) — zakuty; wzmocniony (żelaznym) okuciem. [przypis edytorski]
za kratą — tj. w klasztorze. [przypis edytorski]
za kratę wyfrunę — losy autorki wiersza, Heli Blumengraber, nie są znane, ale ten fragment sugeruje, że w czasie wojny przebywała w zamknięciu: być może w getcie, więzieniu, obozie koncentracyjnym, obozie pracy lub obozie zagłady. [przypis edytorski]
zakrawać na — tu: zmierzać do. [przypis edytorski]
zakręty (starop.) — [tu:] wiry wodne. [przypis redakcyjny]
zakreślon — skrócona forma od: zakreślony. [przypis edytorski]
zakres pojęcia „modernizm” (…) obejmują nim niekiedy całą eksperymentującą literaturę dwudziestego wieku (…) w Związku Radzieckim tę, której dają ocenę negatywną — por. np. Elsberg Realizm i modernizm, w: Realizm i jego sootnoszenija s drugimi tworczeskimi metodami, Moskwa 1962. [przypis autorski]
zakres — tu: zasięg. [przypis edytorski]
za kruche (ne fores Samiae sient) — dosłownie: „że są samijskie”. Naczynia gliniane z Samos, bardzo kosztowne, były przysłowiowo kruche. [przypis tłumacza]
zakryć chroniącemu go bóstwu gęstą mgłą albo nocą (…) Parysa Wenerze, Ideosa Neptunowi, Hektora Apolonowi — por. Iliada, III, 381; V, 23; XX, 444. [przypis redakcyjny]
zakrystian — osoba nadzorująca zakrystię. [przypis edytorski]
zakrystian — sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakrystian (wł. sacristia a. sacrista) — osoba świecka lub duchowna niższej rangi sprawująca nadzór nad zakrystią (bocznym pomieszczeniem w świątyniach chrześc. służącym do przechowywania szat i naczyń liturgicznych oraz do przygotowania się do sprawowania obrzędów); do jej obowiązków należy pomaganie kapłanowi podczas odprawiania mszy i sprawowaniu obrzędów (przy pogrzebach, chrztach, ślubach itd.), otwieranie i zamykanie drzwi świątyni (odźwierny), sygnalizowanie dzwonem odbywających się uroczystości kościelnych (dzwonnik), dbanie o porządek w świątyni, pomoc w ubieraniu kapłana i in.; też: kościelny. [przypis edytorski]
zakrystyjan (z łac. sacrista) — dziś: zakrystianin, sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakrystyjan (z łac. sacrista) — dziś: zakrystian, sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
za krzem (starop.) — [za] krzakiem. [przypis redakcyjny]
Zakrzewski, Wincenty Walenty Ignacy (1844–1918) — historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (od 1872 r.; w roku akademickim 1890/1891 rektor tegoż uniwersytetu), od 1881 r. członek Akademii Umiejętności; autor prac na temat dziejów politycznych Polski w XVI w. i studiów o reformacji w Polsce (m.in. Powstanie i wzrost reformacji w Polsce 1520–1572 1870, Stosunki Stolicy Apostolskiej z Iwanem Groźnym, Carem i Wielkim Księciem Moskiewskim 1872, Po ucieczce Henryka, dzieje bezkrólewia 1574–1575 1878, Stefan Batory, przegląd historii jego panowania i program dalszych nad nią badań 1887, a także przekrojowych publikacji podręcznikowych z zakresu historii nowożytnej; wraz ze Stanisławem Smolką kierował zespołem badaczy przeszukujących archiwa watykańskie pod kątem materiałów źródłowych do historii Polski. [przypis edytorski]
Zakrzewski Wyssogota, Ignacy (1745–1802) — pierwszy prezydent Warszawy, wybrany 16 kwietnia 1792, usunięty 18 maja 1792 przez konfederację targowicką; w kwietniu 1794 po wypędzeniu Rosjan ze stolicy w wyniku insurekcji warszawskiej objął ponownie prezydenturę; przewodniczący Rady Zastępczej Tymczasowej, następnie członek Rady Najwyższej Narodowej; po upadku powstania wywieziony do Petersburga, uwolniony w 1796. [przypis edytorski]
Za którą teraz krwi strumienie ciekną — Ze śmiercią Buondelmonta pokój Florencji został zakłócony i krew się lała w wojnie domowej. [przypis redakcyjny]
