Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5214 przypisów.
rzewność — żal, smutek, melancholia. [przypis edytorski]
rzewny — smutny, melancholijny, pełen żalu. [przypis edytorski]
Rzewuski, Wacław (1706–1779) — hetman wielki koronny. W czasie Sejmu Repninowskiego jako jeden z przywódców opozycji antyrosyjskiej został wraz z bp. krakowskim Kajetanem Sołtykiem porwany przez posła rosyjskiego Nikołaja Repnina i zesłany na 5 lat do Kaługi. [przypis edytorski]
rzeź armeńska (1894–1897) — masakry Ormian w Imperium Osmańskim, w których zginęło ok. 100–300 tys. osób; zwane masakrami hamidiańskimi, od imienia sułtana Abdülhamida II, który przyczynił się do prześladowań, po klęsce w wojnie rosyjsko-tureckiej i utracie posiadłości na Bałkanach uważając Ormian, jako chrześcijan, za zagrożenie dla jego islamskiego państwa; w masakrach brała udział miejscowa ludność muzułmańska, żołnierze armii osmańskiej oraz hamidije, uzbrojone grupy złożone głównie z Kurdów, mające półoficjalny status i wolną rękę ze strony państwa w atakowaniu i grabieniu Ormian. [przypis edytorski]
rzeźba — tu: rzeź. [przypis edytorski]
Rzeźbiarz Paolo „kończył swój odwieczny hymn na cześć rzeźby” (…) „rzeźba mówi: jestem, czym jestem” — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 5. [przypis autorski]
rzeźb poczynionych wbrew Zakonowi — „Nie uczynisz sobie posągu”, לֹֽ֣א תַֽעֲשֶׂ֨ה־לְךָ֥֣ פֶ֣֙סֶל֙ (Wj 20, 4 wyd. i tłum. dr J. Cylkowa). [przypis tłumacza]
rzeźcie (starop. forma trybu rozkazującego) — rzezajcie, rzeźbijcie. [przypis redakcyjny]
rzeź Francuzów i Naczezów w Luizjanie — sprowokowani przez francuskiego komendanta Nachezi w listopadzie 1729 zaatakowali fort Rosalie, zabijając niemal wszystkich spośród 150 osadników i uprowadzając kobiety, dzieci i niewolników. W odwecie Francuzi i sprzymierzeni z nimi Czoktawowie najechali wioski Naczezów. W latach 1730–31 Naczezi zostali całkowicie pokonani i rozproszeni, pojmanych sprzedano w niewolę, pozostali dołączyli do innych plemion; do 1736 przestali istnieć jako odrębny lud. [przypis edytorski]
rzeź owa haniebna miała miejsce w szabat — dzień siedemnastego Elula (Gorpiajos, wrzesień), jako dzień wypędzenia Rzymian z Jerozolimy i Judei, został uznany za święto (Graetz, III, 573). [przypis tłumacza]
rzeźwi (daw.) — rzeźwy. [przypis redakcyjny]
rzeźwość — rześkość. [przypis edytorski]
rzeźwy (daw.) — tu: pełen werwy. [przypis edytorski]
rzeźwy — świeży. [przypis edytorski]
rzeźwy — tu: energiczny. [przypis edytorski]
rzeż (daw.) — tu: morderstwo. [przypis edytorski]
rzezać — ciąć. [przypis edytorski]
rzezać (daw.) — wykrawać. [przypis edytorski]
rzezać (daw.) — zabijać. [przypis edytorski]
rzezać (daw.) — zabijać, zarżnąć. [przypis edytorski]
rzezać (daw.) — zarzynać, zabijać. [przypis edytorski]
rzezać — tu: ciąć. [przypis edytorski]
rzezak — rzeźnik. [przypis edytorski]
rzezane (daw.) — wycinane. [przypis edytorski]
rzezane formy — rzeźbione stalle, rzędy krzeseł dla duchownych i zakonników przy ołtarzu w kościele. [przypis edytorski]
rzezania (daw.) — rzeźbienia. [przypis edytorski]
rzezania — rzeźby, płaskorzeźby. [przypis edytorski]
rzezaniec (daw.) — eunuch, kastrat. [przypis edytorski]
rzezaniec (daw.) — eunuch, nadzorca żon w haremie. [przypis redakcyjny]
rzezaniec (daw.) — kastrat, eunuch. [przypis edytorski]
rzezaniec — kastrat, nadzorca haremu. [przypis edytorski]
rzezaniec — kastrat. [przypis edytorski]
rzezany (daw.) — cięty. [przypis edytorski]
rzezany (daw.) — szlifowany, rzeźbiony. [przypis edytorski]
rzezany (daw.) — wycinany, rzeźbiony. [przypis edytorski]
rzezany — tu: rzeźbiony. [przypis edytorski]
rzezimieszek (daw.) — złodziej; dosł. ten, który odcina mieszki (woreczki na pieniądze), żeby je ukraść. [przypis edytorski]
rzezimieszek — złoczyńca, pierwotnie złodziej przecinający ”mieszki” (trzosy) w celu kradzieży pieniędzy. [przypis edytorski]
rzezimieszek — złodziej, rabuś. [przypis edytorski]
rzezuń (z ukr. rezun) — siepacz, zabijaka, tu mowa o hajdamakach, uczestnikach buntu chłopskiego. [przypis edytorski]
rzezuń (z ukr. rezun) — zabijaka, hajdamak. [przypis edytorski]
rzkąc (daw.) — rzekąc, mówiąc. [przypis edytorski]
rzkomo (daw.) — dziś: rzekomo. [przypis edytorski]
rzkomo (daw.) — jak, niby. [przypis edytorski]
rzkomo (daw.) — niby. [przypis edytorski]
rzkomo (daw.) — rzekomo, niby. [przypis edytorski]
rzkomo — jakoby, na pozór. [przypis redakcyjny]
rzkomo (starop.) — jakoby, na pozór. [przypis redakcyjny]
rzkomo (starop.) — na pozór. [przypis redakcyjny]
rzkomo (starop.) — rzekomo, pozornie. [przypis redakcyjny]
rzkomo (starop.) — wnet. [przypis redakcyjny]
rznąć — dziś raczej: rżnąć. [przypis edytorski]
rznąć (gw.) — uderzyć, rąbnąć. [przypis edytorski]
rznięte podwoje — rzeźbione drzwi. [przypis edytorski]
rznięty — cięty a. rzeźbiony. [przypis edytorski]
rznięty — wycinany; tu: sztucznie wykopany, równy. [przypis edytorski]
Rzplitą — Rzeczypospolitą; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrót stosowany w XVII w. [przypis edytorski]
Rzplitej — Rzeczypospolitej; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Rzplitej — skrót od: Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
Rzplta cała — tj. cały sejm. [przypis redakcyjny]
Rzpltej — skrót od: Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]
Rzuć go (…) wady. — Tu Alcest, rozgrzawszy się, przechodzi do zarzutów wprost. Zarazem Molier, który od pierwszego swego wystąpienia w Paryżu wydał wojnę nieszczerej i ckliwej literaturze cieszącej się uznaniem salonów, daje wyraz przez usta Alcesta swoim osobistym poglądom. Nie zapominajmy, iż Molier, który musiał posiadać świadomość swego geniuszu, stał w mniemaniu ogółu niżej od niejednego z płaskich wierszorobów. Na liście pensji królewskich figurował jako „wyborny poeta komiczny” z pensją 1000 funtów, podczas gdy taki Chapelain widniał tam jako „największy poeta francuski wszystkich czasów” z pensją 3000 funtów. Widzimy też, jak śmiało Molier rozszerza ramy komedii. W scenie pierwszej poruszył ważne problemy społecznego życia, pośrednio kwestię etyki sądownictwa, tutaj wprowadza ustęp krytyki literackiej. [przypis tłumacza]
rzucają w rzekę lub w morze — echa pogłosek nieuzasadnionych, oblegających wśród zgłodniałego ludu. [przypis redakcyjny]
rzucał z dachów dachówki na żołnierzy — por. z innym dziełem Stendhala pt. Życie Henryka Brulard, s. 492. [przypis edytorski]
Rzucam tę dziesięciogroszówkę na ziemię. Jeśli na górze będzie orzeł, ty zwyciężyłeś, jeśli reszka… — tłumacz, zgodnie z dawniejszym obyczajem, zmienił nieco realia, zastępując monetę używaną przez niemieckich bohaterów opowiadania polską dziesięciogroszówką. [przypis edytorski]
rzucanie losów zwało się burti — niemieckie źródła średniowieczne wspominają nieraz o takim rzucaniu wiórów (werfinde sine spanc nach littouwischen wane) W drugiej połowie XVII wieku, opowiada niemiecki sprawozdawca, jest między nimi (Litwinami) wielu różnorodnych czarowników. Tak zwani burtnicy mają trzy drewienka, wycięte z bożego drzewka (Artemisia abrotanum), długie na staw palca; rzucają nimi z ręki i wedle tego, jak padną, dobrą czy niedobrą stroną na wierzch, wróżą, czy ten, komu co skradziono, kradzież odzyska, czy bydło zdychać będzie, czy jaka tam sprawa wnet się poprawi, używając przy tym słów; tacy burtnicy u nich bardzo pospolici. Pretorjusz, wyliczający najrozmaitsze kategorie wróżbitów (z których niejedną raczej sam wymyślił), właśnie takich burtników nie wymienił. Rzecz z nazwą dostała się nawet do sąsiedniej Rusi. Kaznodzieje franciszkanie w Wilnie coraz słuchaczy swych o burtowanie gromili, np. franciszkanin Mikołaj Sokolnicki około roku 1510. [przypis redakcyjny]
rzucano — do przepaści = dodatek tłumacza. [przypis tłumacza]
rzuca swoje „hasło” we wszechświat: QRT — w międzynarodowym kodzie trzyliterowych skrótów radiotelegraficznych, przyjętym w 1912, kod QRT oznacza: „Przestańcie nadawać”. [przypis edytorski]
rzucęć się (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
rzucić — tu: rzucić się. [przypis edytorski]
rzucił (…) drzewce za żelazem — przysł. franc. „jeter la manche apres la coignée”. [przypis tłumacza]
rzuciłem brzeg skały — Brzeg skały, to jest brzeg płaszczyzny rozciągającej się na wierzchołku góry czyśćcowej. [przypis redakcyjny]
rzuciłem zmarłych schron i ciemności bramy… — wyimki z ról tragicznych Ajschinesa, nieprzypadkowo najbardziej fatalne. [przypis tłumacza]
rzucił mu na stół swoją kartę — tj. wyzwał go na pojedynek. [przypis edytorski]
rzucił papieros — dziś częściej B. lp w formie: rzucił papierosa. [przypis edytorski]
Rzucił w oczy Francuzów sto krwawych sztandarów (…) — Jenerał Kniaziewicz wysłany przez armię włoską złożył Dyrektoriatowi zdobyte chorągwie. [przypis autorski]
rzucili się w wir wojny * — gwiazdka oznacza, że rękopis jest w tym miejscu uszkodzony. [przypis tłumacza]
Rzucisz dom twój i matkę twoją… — parafraza fragm. Mt 19,29. [przypis edytorski]
rzuciwszy Europę — Cieśnina Kimeryjska (Bosporus Cimmerius) stanowiła w starożytności granicę Europy i Azji. [przypis edytorski]
rzuciwszy raz jeszcze na koronkę pałacu — prawdopodobnie: rzuciwszy okiem a. rzuciwszy spojrzenie. [przypis edytorski]
rzuconoć — rzucono cię (w tej konstrukcji jednocześnie cząstka -ć pełni rolę partykuły wzmacniającej). [przypis edytorski]
Rzucony na falę bukiet kwiatów jest symbolem beznadziejnej miłości Wertera. Jak kwiaty te zrywane z myślą o Locie, nie dostaną się do rąk jej, lecz płyną w dal niezmierzoną, tak i Wertera miłość musi pozostać nieodwzajemnioną, nieopowiedzianą tej, która jest jej przedmiotem. [przypis redakcyjny]
rzyć (daw.) — tyłek. [przypis edytorski]
rzyć — tyłek. [przypis edytorski]
rzyka (gw.) — rzeka. [przypis edytorski]
Rzymianie będą zajęci nie tylko sąsiednimi Galami, lecz że również pochłoną ich uwagę wiecznie niespokojni Celtowie — aluzje do późniejszych wydarzeń na zachodzie państwa rzymskiego: w roku 68 n.e. w Galii wybuchł bunt pod wodzą zromanizowanego arystokraty Windeksa, a w 69 powstanie germańskich Batawów nad Renem, pod przywództwem Cywilisa; jak się wydaje, autor „Celtami” nazywa tu Germanów. [przypis edytorski]
Rzymianie bowiem nie mieli jeszcze monety — Mieli ją dopiero czasu wojny z Pyrrhusem (Liv.). [przypis redakcyjny]
Rzymianie cenili jedynie wojska lądowe, w których duchu było zawsze trwać uparcie, walczyć w tym samym miejscu i tam zginąć. Nie mogli cenić obyczaju wojska morskiego, które wysuwa się do walki, ucieka, wraca, unikając wciąż niebezpieczeństwa, posługując się często podstępem, rzadko siłą. Wszystko to nie było w naturze Greków — jak to zauważył Platon, ks. IV Praw. [przypis autorski]
Rzymianie jednak do ww. katalogu nie zaliczali prawa autorskiego ani utworów jako takich. Por. W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2005, s. 119. [przypis autorski]
Rzymianie na tryumfach swoich roztaczali olbrzymi zbytek (…) Królów w niewolę pojmanych skuwano łańcuchami ze złota i klejnotów — podobnie w fragmentach Instytucji politycznych, w ustępie „O zbytkach”. [przypis redakcyjny]
Rzymianie nie mieli, jak Grecy, osobnych urzędników, którzy by czuwali nad prowadzeniem kobiet. (…) Instytucja domowego trybunału zastępowała urząd ustanowiony u Greków. — Trybunał ten ustanowił Romulus, jak okazuje się z Dionizego z Halikarnasu, ks. II, str. 96. Patrz w Tytusie Liwiuszu, ks. XXXIX, jaki użytek zrobiono z tego trybunału w czasie sprzysiężenia bachantek: spiskiem przeciwko rzeczpospolitej nazwano zebrania, na których psuje się obyczaje kobiet i młodych ludzi. [przypis autorski]
Rzymianie nie mieli praw na regulowanie wysokości lichwy. W sporach, które stąd wynikały między plebejuszami a patrycjuszami, w secesji nawet na górę Świętą, powoływano się z jednej strony jedynie na wiarę, z drugiej na srogość kontraktów — patrz Dionizego z Halikarnasu, który to tak dobrze opisał. [przypis autorski]
Rzymianie, pochodzący po największej części z miast latyńskich, które były koloniami lakońskimi i które nawet przejęły od tych miast część swoich praw — wysłańcy rzymscy wyprawieni, iżby przywieźli prawa greckie, udali się do Aten i do miast italskich. [przypis autorski]
Rzymianie przenieśli swoje godła do świątyni (…) i wśród hucznych okrzyków obwołali Tytusa imperatorem — „Brzmiało na całym wschodzie dawne i stateczne zamniemanie, iż ten, co podówczas światu ma panować, z żydowskiej ziemi pochodzić będzie”, Swetoniusz, Żywot Wespazjana IV (przekł. Kwiatkowskiego); Tacyt, Dzieje V, 13, cyt. wyżej; Swetoniusz, Żywot Tytusa V. [przypis tłumacza]
Rzymianie twierdzili, iż pochodzą od Frygijczyka — wg Eneidy Wergiliusza Rzymianie wywodzili się od Eneasza, bohatera wojny trojańskiej, syna króla Anchizesa i bogini Wenus, który uciekł z płonącej Troi i po długiej wędrówce dotarł z towarzyszami do brzegów Italii, a jego potomkowie założyli Rzym. Frygia, w zach. Azji Mniejszej, graniczyła z Troadą, krainą, w której leżała Troja; wg źródeł staroż. Frygijczycy byli sojusznikami Trojan i posługiwali się tym samym językiem. [przypis edytorski]
Rzymianie weszli (…) do Grecji przez Etolów — Związek Etolski ze środk. Grecji, szukając ochrony przed hegemonią macedońską, w 211 p.n.e. zawarł sojusz z republiką rzymską i wsparł ją w ekspansji na ziemie greckie. [przypis edytorski]
Rzymianie, za przykładem Greków, wprowadzili formuły wymiaru sprawiedliwości — Quas actiones ne populus prout vellet, institueret, certas solennesque esse voluerunt. Leg. 2. § 6, Digest. de orig. iur. [przypis autorski]
Rzymianina dworzanina królewskiego — Znaczniejsi Rzymianie czepiali się dworu, jak się to widzi z życia wielu biskupów, którzy się tam chowali. Prawie tylko Rzymianie umieli pisać. [przypis redakcyjny]
Rzymianin, co zginął pod Filipami — Brutus; bitwa pod Filippi w Macedonii w 42 p.n.e. między armią republikańską dowodzoną przez przywódców spisku przeciw Juliuszowi Cezarowi, Brutusa i Kasjusza, a siłami triumwirów: Marka Antoniusza i Oktawiana Augusta; widząc nieuchronną klęskę, Brutus przebił się mieczem. [przypis edytorski]
