Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7207 przypisów.
Bóg zobowiązany jest jedynie w miarę swych przyrzeczeń (…) — Mt 7, 7. [przypis tłumacza]
Bójcie się boga; jak straszny wasz los; wszak okropna i czarna Noc głowy wasze obwija i twarze… — Odyseja XX 351–357. [przypis edytorski]
Bójcie się Pana Boga, a służcie mu z całego serca waszego, bo jeśli w złości trwać będziecie… — 1 Sm 12, 24–25. [przypis edytorski]
bójne — dziś popr.: bojące się, bojaźliwe. [przypis edytorski]
Bój przewlekał się bez rezultatu; w końcu nie było innego wyjścia, tylko z bagnetem w ręku uderzyć na nieprzyjaciela… — Dwaj Juliusze, kartki z ostatnich dni ich żywota; Ożegalski, Wspomnienia krwawych czasów z r. 1863; Zieliński, Bitwy i potyczki 1863–1864. Do liczby tych siedmiu, którzy wytrwali w bohaterskim ataku, należą oprócz Juliusza Tarnowskiego: Chościakiewicz, Henryk Brockhausen kawalerzysta, obywatel z Sandomierskiego, Michał Piotrowski z Sandomierskiego, ksiądz z Przecławia, kapelan w oddziale, który poszedł z atakującymi dla przykładu bez broni, kap. Broński i jeden nie znany z nazwiska. Według książki Dwaj Juliusze pozostał przy życiu jeden z owych siedmiu, według innych źródeł dwóch: wymieniony z nazwiska Chościakiewicz, drugim byłby Piotrowski, który — jak mi z wiarygodnego źródła wiadomo — wrócił także cało z ataku. Według informacji otrzymanych od jednego z gospodarzy komorowskich, naocznego świadka stoczonej tam bitwy, Juliusz Tarnowski zginął w zagrodzie Hajskiego. [przypis autorski]
Bój się, synu miły, Pana Boga i króla! — Prz 24, 21. [przypis edytorski]
bójże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
bólny (gw.) — zbolały, bolesny. [przypis edytorski]
Ból to owoc, Bóg tego owocu nie rodzi… — Wiktor Hugo, Les contemplations (Kontemplacje). [przypis edytorski]
ból w krzyżu — ból w dolnej części pleców (kręgosłupa i miednicy). [przypis edytorski]
ból życia — por. niem. Weltschmertz. [przypis edytorski]
bór — duży las iglasty. [przypis edytorski]
bórg a. borg — kredyt. [przypis edytorski]
bórg (daw.) — kredyt, pożyczka. [przypis edytorski]
Bór w lewo — strumień w prawo — a oni w półkole. — „Tatarzy radzi się potykają w polu równym, pułki swe wokoło zgromadziwszy szykiem zakrzywionym, który pospolicie ludzie rycerscy marsowym tańcem zowią, a na pierwszym potkaniu tak gęste strzały puszczają, jako najgęstszy grad”. Kronika Gwagnina, tłumaczenia Paszkowskiego, kar. 593. „Tatarowie zaś zwykłym tańcem, a na kształt półmiesiąca zakrzywionym szykiem, różnie się rozstrzelili”. Kronika Marcina Stryjkowskiego, karta 345 [Kronika Gwagnina, tłumaczenia Paszkowskiego: Aleksander Gwagnin (zm. 1614), rodem Włoch z Werony, (otrzymał później indygenat [indygenat:obywatelstwo, uznanie obcego szlachectwa; Red. WL]) naprzód żołnierz, „kawaler przepasany i dowódca jazdy Jego król. Mości”, na starość dziejopisarz i geograf, autor wydanej w r. 1578 u Wierzbięty w Krakowie: Sarmatiae Europeae descriptio; Kronika Marcina Stryjkowskiego. — Która przedtem nigdy światła nie widziała, kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi… wyszła po raz pierwszy w Królewcu 1582 r.; J. U.]. [przypis autorski]
bóść (gw.) — nabierać. [przypis edytorski]
bóść — uderzać czymś spiczastym, ostrym. [przypis edytorski]
bóstwóm — dziś popr. forma C. lm: bóstwom. [przypis edytorski]
Bóstwo jest przyczyną wsobną [immanentną] wszechrzeczy, nie zaś wysobną [transcendentną] — Por. List 73 (dawniej 21) § 2. [przypis redakcyjny]
Bóstwo niebiańskie… — ten kwiecisty styl tak odskakuje od zwykłego stylu Franciszki, że raczej należałoby go chyba przypisać znajomej z Balbec, Celeście Albaret. Obie, Franciszka i Celesta, robione były z prawdziwych modelów, służących u Prousta, i widocznie zlały się tu w jedno. [przypis tłumacza]
Bóstwo Zorzy — Afrodyte. [przypis tłumacza]
bóstwy — dziś popr. forma N.lm: bóstwami. [przypis edytorski]
bóty (daw.) — boty; dziś: buty. [przypis edytorski]
bóżnica a. bożnica a. synagoga — w judaizmie miejsce modlitw, odprawiania nabożeństw, studiowania Tory i Talmudu; często również siedziba gminy żydowskiej. W bóżnicy znajduje się Aron ha-kodesz, rodzaj skrzyni, w której przechowywane są zwoje Tory; powyżej zawieszona jest lampka Ner tamid, symbol obecności Boga. Centralne miejsce zajmuje bima, podwyższenie z pulpitem, z którego czytana jest Tora. [przypis edytorski]
bóżnica a. bożnica a. synagoga — żydowski dom modlitw, odprawiania nabożeństw, studiowania Tory i Talmudu; często również siedziba gminy żydowskiej. [przypis edytorski]
Boabdil (hiszp.), właśc. Muhammad XII Abu Abdallah (ok. 1460–ok. 1533) — ostatni władca Grenady, muzułmańskiego państwa na Płw. Iberyjskim; w 1482 objął tron po swoim obalonym ojcu; w 1492 zmuszony do kapitulacji i oddania Grenady władcom katolickim, otrzymał od nich posiadłość w Alpuharze, skąd w 1494 wyemigrował do Fezu w ob. Maroku. [przypis edytorski]
Boabdil — Muhammad XII Abu Abdallah (1459–1527 lub 1533), ostatni muzułmański władca Grenady. [przypis edytorski]
boa constrictor (łac.) — boa dusiciel. [przypis edytorski]
Boadicea a. Boudika, a. Budyka (ok.30–61) — królowa Icenów zamieszkujących wschodnią Brytanię, która przewodziła powstaniu przeciwko Cesarstwu Rzymskiemu, symbol walki o wolność i bohaterka ludowa Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
boarding-house (ang.) — daw. zajazd, gospoda; dziś: bursa, internat. [przypis edytorski]
boarding house (ang.) — pensjonat. [przypis edytorski]
Bobadilla, Nicolas (1511–1590) — hiszpański ksiądz, jeden ze współzałożycieli zakonu jezuitów. [przypis edytorski]
bobak — gryzoń blisko spokrewniony ze świstakiem. [przypis redakcyjny]
bobak — właśc. świstak (bobak jest z nim spokrewniony), gryzoń żyjący w wysokich górach. [przypis edytorski]
bo beze mnie zrobią losowanie (ne dum absum, illi fuat sortitio, Niem.) — o ile ta poprawka tekstu (zepsutego w naszych rękopisach) jest właściwa, to jest tu zręczna aluzja do senatorów, śpieszących się do senatu tylko na momenty najważniejsze, np. rozlosowywanie prowincji itp. [przypis tłumacza]
bobki — dziś popr. forma N.lp „bobkami”, tj. laurem, wawrzynem. [przypis redakcyjny]
bobki (gw.) — łajno owcze. [przypis autorski]
bobki końskie — łajno końskie. [przypis redakcyjny]
bobki — laury, wawrzyny. [przypis redakcyjny]
bobki — tu: liście laurowe. [przypis edytorski]
bobo (daw.) — straszydło. [przypis redakcyjny]
bobo — dziecko, maleństwo. [przypis edytorski]
Bobola Andrzej (1591–1657) — jezuita, kaznodzieja, zajmował się nawracaniem wyznawców prawosławia na katolicyzm; sprawował liczne funkcje kościelne; autor tekstu ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza (uznanie Matki Boskiej za Królową Polski 1.04.1656 r.). [przypis edytorski]
bob (pot.) — szyling; [moneta w dawnej Anglii; red. WL]. [przypis redakcyjny]
bobr (dwa. reg.) — bóbr. [przypis edytorski]
bobre, popr.: pobre (hiszp.) — biedny; nieszczęsny. [przypis edytorski]
bobrować (daw.) — brodzić w wodzie albo grzęznąć w błocie jak bóbr. [przypis redakcyjny]
bobrować (gw.) — ryć, przeszukiwać. [przypis edytorski]
bobrować — przeszukiwać, poszukiwać czegoś. [przypis edytorski]
Bobrowski, Johannes (1917–1965) — niemiecki poeta, prozaik i eseista. [przypis edytorski]
Bobry — tj. Teodor Bóbr-Piotrowicki z żoną Joanną i z dwiema córeczkami. [przypis redakcyjny]
Bobrzyński, Michał (1849–1935) — historyk i polityk polski działający w Galicji, zwolennik lojalnej współpracy z Austrią. [przypis edytorski]
Bobrzyński, Michał (1849–1935) — historyk, polityk. [przypis edytorski]
Bobrzyński, Michał (1849–1935) — polski historyk, współtwórca krakowskiej szkoły historycznej, prawnik i konserwatywny polityk. [przypis edytorski]
Bobrzyński, Michał (1849–1935) — polski polityk konserwatywny, prawnik i historyk; 1908–1913 namiestnik Galicji, od 1914 dożywotni członek Izby Panów sejmu austro-węgierskiego, uhonorowany przez cesarza Franciszka Józefa tytułem tytuł c.k. tajnego radcy. [przypis edytorski]
Bobrzyński, Michał Hieronim (1849–1935) — działający na terenie Galicji polityk konserwatywny związany ze stronnictwem Stańczyków, prawnik i historyk (współtwórca krakowskiej szkoły historycznej); w l. 1908–1913 namiestnik Galicji, od 1914 r. dożywotni członek Izby Panów sejmu austro-węgierskiego, uhonorowany przez cesarza Franciszka Józefa tytułem tytuł c.k. tajnego radcy. [przypis edytorski]
Bobrzyński, Michał Hieronim (1849–1935) — działający na terenie Galicji polityk konserwatywny związany ze stronnictwem Stańczyków, prawnik i historyk (współtwórca krakowskiej szkoły historycznej); w l. 1908–1913 namiestnik Galicji, od 1914 r. dożywotni członek Izby Panów sejmu austro-węgierskiego, uhonorowany przez cesarza Franciszka Józefa tytułem tytuł c.k. tajnego radcy; autor prac z zakresu prawa i historii Polski, m.in. Dzieje Polski w zarysie (1879); W imię prawdy dziejowej (1879), Geneza społeczeństwa polskiego na podstawie kroniki Galla i dyplomatów XII wieku (1881), Wskrzeszenie państwa polskiego (1920–1925). [przypis edytorski]
boby — dziś popr.: bo by (z czasownikiem). [przypis edytorski]
Bo był niektóry senator, któremu się zdało, żeby w rzeczypospolitej by jednę zbożności górę zbudowano; tak on zwał one spółki lub pieniądze, które by wszyscy wedle możności swej każdy raz zrzucili, a potem by tych co rok przyczynial — pomysł abp Łaskiego, po łacinie określany jako Mons pietatis. [przypis edytorski]
bobyśmy szli — poszlibyśmy. [przypis edytorski]
boć (daw.) — bo; bo przecież. [przypis edytorski]
boć (daw.) — bo przecież. [przypis edytorski]
boć (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]
boć (daw.) — spójnik bo z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; boćby: boć z cząstką -by; inaczej: boby, bo przecież by. [przypis edytorski]
boćkać — całować. [przypis edytorski]
boćkać (daw.) — całować. [przypis edytorski]
boć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]
boć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]
Boć nie posłał Bóg Syna swego na świat, aby sądził świat (…) — we współczesnym tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia: „Albowiem Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony” J 3, 17. [przypis edytorski]
boć sądzono — bo ci sądzono. [przypis edytorski]
boć sam doświadczyłeś (daw.) — bo przecież sam doświadczyłeś. [przypis edytorski]
boć — spójnik bo z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
boćwina a. botwina — liście buraczane; obraźliwe określenie mieszkańców Litwy. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
boćwina a. botwina — liście buraczane. [przypis redakcyjny]
boćwina — liście buraczane. [przypis redakcyjny]
boćwina — młode liście i łodygi buraków ćwikłowych. [przypis edytorski]
boćwina — potrawa z liści i łodyg buraczanych, tu uznawana za sztandarowe danie kuchni litewskiej. [przypis redakcyjny]
Boćwinkowie — obelżywe przezwisko Litwinów; boćwina: potrawa z liści buraczanych i młodych zawiązków bulw. [przypis redakcyjny]
boćwinkowie — przezwisko Litwinów, pochodzące od boćwiny a. botwiny, tj. potrawy z młodych buraków, z której słynęła kuchnia litewska. [przypis edytorski]
boć wszystkie (daw.) — bo choć wszystkie. [przypis edytorski]
boć — wzmocnione „bo”. [przypis edytorski]
boć znam (daw.) — po przecież znam. [przypis edytorski]
Boca dos amorados, popr.: Boca dos Namorados (port.) — dosł.: Usta Zakochanych, punkt widokowy na Maderze na wysokości 1019 m. [przypis edytorski]
bocaty — ponury. [przypis autorski]
Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — pisarz włoski, autor dzieła Dekameron; twórca nowożytnej nowelistyki. [przypis edytorski]
Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — pisarz włoski okresu renesansu, znany zwłaszcza ze zbioru nowel obyczajowych Dekameron, którego głównym tematem jest miłość w jej rozmaitych odmianach. [przypis edytorski]
Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, autor m.in. zbioru nowel Dekameron. [przypis edytorski]
Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, autor m.in. zbioru nowel obyczajowych Dekameron, którego głównym tematem jest miłość w jej rozmaitych odmianach. [przypis edytorski]
Boccaccio, Giovanni (1474–1533) — włoski pisarz okresu renesansu, autor zbioru nowel Dekameron. [przypis edytorski]
Boccaccio, Giovanni (1474–1533) — włoski pisarz okresu renesansu, znany zwłaszcza ze zbioru nowel Dekameron. [przypis edytorski]
Boccacio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, humanista; autor zbioru stu nowel zatytułowanego Dekameron, rozwinął prozę artystyczną, gatunek noweli oraz stworzył tzw. teorię sokoła (kluczowego, powracającego w noweli motywu). Wiele spośród jego tekstów ma zabarwienie erotyczne. [przypis edytorski]
Boccacio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, humanista; zbiór stu nowel — Dekameron rozwinął prozę artystyczną, gatunek noweli oraz stworzył tzw. teorię sokoła (kluczowego, powracającego w noweli motywu). Wiele spośród jego tekstów ma zabarwienie erotyczne. [przypis edytorski]
bo chcesz się oszukać — słowa dodane przez Czubka na podstawie rękopisu. [przypis redakcyjny]
Bocheński, Jacek (ur. 1926) — prozaik, autor tzw. Trylogii rzymskiej (Boski Juliusz, Nazo poeta, Tyberiusz Cezar) oraz (pod pseudonimem Adam Hosper) tekstów piosenek. [przypis edytorski]
Bochnia — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]
Bochnia — miasto w województwie małopolskim, siedziba powiatu bocheńskiego. [przypis edytorski]
Bo choćby to było w niej chwilową myślą, aby mnie wybrać z tłumu i zrobić szczęśliwym, to już jej to nadało w oczach moich postać litośnego anioła… — Juliusz Słowacki, List do matki, Paryż, listopad 1839. [przypis edytorski]
Bochryń — m-ko na Rusi nad Horyniem, na północ od Ostroga. [przypis redakcyjny]
Bochwic, Florian (1799–1856) — pisarz, filozof i moralista polski z rodziny protestanckiej; studiował prawo na uniwersytetach w Kijowie i Wilnie, następnie był adwokatem w Nowogródku, ożeniwszy się z Pauliną Majewską, siostrzenicą matki Adama Mickiewicza, osiadł w majątku Waszkowce, który stał się miejscem spotkań inteligencji; autor prac: Obraz myśli: na pamiątkę egzystencji mojej, żonie i dzieciom (1838–1839, 1841), Zasady myśli i uczuć moich (1842), Pomysły o wychowaniu człowieka (1847). [przypis edytorski]
bocianie gniazdo — tu: platforma obserwacyjna umieszczona wysoko na głównym maszcie statku. [przypis edytorski]
