Przypisy

klipa — zabawa dziecięca polegająca na odbijaniu kijkiem rzucanego drewienka. [przypis edytorski]

kliper — rodzaj szybkiego, smukłego żaglowca popularnego w 2. poł. XIX w. [przypis edytorski]

kliper — rodzaj szybkiego żaglowca z XIX w. [przypis edytorski]

kliper (z ang. gw. środ. clip: szybkość) — rodzaj szybkiego, smukłego żaglowca popularnego w 2. poł. XIX w., posiadającego wyjątkowo wysokie, 3 lub 4 maszty, osiągającego rekordowe prędkości, do 21 węzłów (tj. ok. 40 km/h). [przypis edytorski]

klišis — žmogus kreivomis kojomis. [przypis edytorski]

klisza kinematograficzna — taśma filmowa. [przypis edytorski]

klisza — szklana płytka, na której utrwalał się negatyw zdjęcia; później przez analogię nazywano kliszą również błonę fotograficzną; tu: ujęcie. [przypis edytorski]

klisza — szklana płytka, na której utrwalał się negatyw zdjęcia; później przez analogię nazywano kliszą również błonę fotograficzną. [przypis edytorski]

Klitajmestra — po polsku także: Klitemnestra. [przypis edytorski]

Klitajmestra — żona Agamemnona. [przypis edytorski]

Klitajmnestra a. Klitemnestra (mit. gr.) — żona i zabójczyni Agamemnona, naczelnego wodza wyprawy greckiej przeciw Troi. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmestra (mit. gr.) — królewna spartańska, żona Agamemnona, którego zabiła w zemście za ofiarowanie córki Ifigenii za pomyślność wyprawy trojańskiej. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmestra (mit. gr.) — żona Agamemnona. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmnestra — córka Tyndara i Ledy, żona i zabójczyni Agamemnona, za którą zbrodnię poniosła śmierć a ręki swego syna Orestesa. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmnestra (mit. gr.) — żona i zabójczyni Agamemnona, zwycięzcy spod Troi. [przypis edytorski]

Klitemnestra — żona i zabójczyni Agamemnona, króla Myken. [przypis edytorski]

klitka — ciasne pomieszczenie, pokoik. [przypis edytorski]

Klitus, właśc. Klejtos (ok. 375–328 p.n.e.) — oficer należący do ciężkozbrojnej jazdy pełniącej rolę królewskiej gwardii przybocznej (hetajrowie) w armii Filipa II Macedońskiego, a potem Aleksandra Wielkiego i jeden z najbliższych towarzyszy tegoż; w bitwie nad Granikiem, w czasie kampanii przeciw Persji, uratował Aleksandrowi życie (odciął rękę satrapie Spitridatesowi, gdy ten miał zadać cios w plecy wodzowi Macedończyków, zajętemu walką z Rezacesem); w 328 p.n.e. został satrapą Baktrii (dziś: płn. cz. Afganistanu). Podczas uczty z udziałem Aleksandra w Marakandzie Klejtos przeciwstawił się władcy, podkreślał rolę ojca Aleksandra w budowaniu jego pozycji oraz udziału wszystkich Macedończyków w jego militarnych sukcesach, a także skrytykował tendencję orientalizacji dworu i włączania doń Medów i Persów; Aleksander w odpowiedzi na krytykę zabił Klejtosa włócznią wyrwaną z rąk jednemu z żołnierzy; pośmiertnie skazano Klenajosa za zdradę stanu, aby usprawiedliwić porywczy czyn króla. [przypis edytorski]

kliūgė — varža, kliūtis. [przypis edytorski]

kliubai — čia: supynės. [przypis edytorski]

kliwer — trójkątny żagiel sztagowy. [przypis edytorski]

KL Lublin, nazywany także Majdankiem lub obozem na Majdanku, to działający w l. 1941–1944 nazistowski obóz pracy dla jeńców wojennych, następnie obóz koncentracyjny, a od 1942 także obóz śmierci.

Od wiosny 1942 r. na Majdanek kierowano liczne transporty Żydów (głównie ze Słowacji, a także Protektoratu Czech i Moraw, Niemiec oraz z Lubelszczyzny). Od wiosny 1943 r. zwożono tu ludność żydowską z likwidowanych gett: warszawskiego i białostockiego. Najwięcej osób straciło życie w wyniku rozstrzeliwań oraz w komorach gazowych, które uruchomiono jesienią 1942 r. Ostatnim elementem „Akcji Reinhardt”, czyli planu ostatecznej likwidacji ludności żydowskiej z terenu Generalnej Guberni i Okręgu Białostockiego, była masowa egzekucja, która odbyła się 3 i 4 listopada 1943 r. W ciągu jednego dnia wymordowano wówczas ok. 18 tys. Żydów z Majdanka oraz innych obozów na terenie Lublina (a także 25 tys. w innych miejscowościach). Akcja ta, nosząca kryptonim „Erntefest” („Dożynki”) była największą jednostkową egzekucją przeprowadzoną w czasie drugiej wojny światowej w obozach koncentracyjnych.

[przypis edytorski]

klnąć — dziś popr.: kląć. [przypis edytorski]

klną (…) od złości i bólu — klną ze złości i bólu. [przypis edytorski]

klnę ciebie — przeklinam cię. [przypis edytorski]

Kloak — Abort. [przypis edytorski]

kloaka — dół, w którym gromadzone są odchody. [przypis edytorski]

kloba a. kluba (daw.) — porządek, ryzy, miara. [przypis edytorski]

kloba (daw.) — języczek u wagi; stanąć w klobie: wyrównać się, pojednać. [przypis edytorski]

klob (z fonet. ang. club) — maczuga. [przypis edytorski]

klomb — podwyższona w stosunku do otoczenia okrągła rabata kwiatowa. [przypis edytorski]

klompy (gw.) — obuwie z drewnianą podeszwą. [przypis edytorski]

Klomser Hotel — funkcjonował w dawnym arystokratycznym budynku Palais Batthyány, w centrum Wiednia. [przypis edytorski]

Klondike — kanadyjska rzeka w Jukonie, jeden z głównych ośrodków amerykańskiej gorączki złota. [przypis edytorski]

kloniotis (sl.) — lenktis. [przypis edytorski]

Klonowic a. Klonowicz, Sebastian Fabian (1545–1602) — polski poeta renesansowy, mieszczanin; tworzył po łacinie oraz po polsku; autor m.in. opisu handlu wiślanego pt. Flis, to jest spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi (1595). [przypis edytorski]

Klonowic, Sebastian Fabian (ok. 1545–1602) — polski poeta, kompozytor, wykładowca w Akademii Zamojskiej. [przypis edytorski]

Klopstock, Friedrich Gottlieb (1724–1803) — poeta niem.; autor Mesjady (oryg. Der Messias; 1748), eposu pisanego heksametrem opowiadającego o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

Klopstock, Friedrich Gottlieb (1724–1803) — poeta niemiecki, autor pisanego heksametrem eposu Mesjada (Der Messias, 1748), opowiadającego o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

Klorynda — bohaterka poematu Torquata Tassa Jerozolima wyzwolona, dzielna wojowniczka muzułmańska, córka króla etiopskiego Synapa. [przypis edytorski]

Klorynda — bohaterka poematu Torquata Tassa Jerozolima wyzwolona, dzielna wojowniczka muzułmańska, nazywana tu amazonką ze względu na wojowniczość. [przypis edytorski]

Kloryndy samej postrzeżono (starop.) — spostrzeżono samą Kloryndę. [przypis edytorski]

Kloryndzinę zbroję (starop. forma) — zbroję Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzinego — należącego do Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzine (starop. forma) — D., forma dzierżawcza: należący do Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzin (starop. forma) — należący do Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzin znak (starop. forma) — znak Kloryndy. [przypis edytorski]

kloštorius — vienuolynas. [przypis edytorski]

Kloto (mit. gr.) — jedna z trzech Mojr, przędąca nić ludzkiego żywota. [przypis edytorski]

klozet — tu fonet. ang. closed: gabinet, schowek, kabina. [przypis edytorski]

KL Stutthof, Konzentrazionslager Stutthof — niemiecki obóz koncentracyjny, powstał we wrześniu 1939 roku w miejscowości Sztutowo niedaleko Gdańska, z czasem przybrał częściowo charakter obozu zagłady, działały w nim komora gazowa i krematorium. Przez obóz do 9 maja 1945 roku przewinęło się ok. 110 tysięcy więźniów, z których życie straciło 65 tysięcy. [przypis edytorski]

kluba (daw.) — dyby, okowy. [przypis edytorski]

kluba (daw.) — narzędzie tortur. [przypis edytorski]

kluba — dawne narzędzie tortur; brać kogo w kluby: dyscyplinować. [przypis edytorski]

kluba — właśc. klóba a. kłóba: dyscyplina, ryzy, porządek. [przypis edytorski]

klubowy — tu: partyjny; zapewne nawiązanie do republikańskich klubów politycznych we Francji. [przypis edytorski]

Klub Pickwicka — powieść Karola Dickensa. [przypis edytorski]

klub „Reforma” — londyński klub dżentelmenów zał. w 1836 r., zrzeszający osoby o liberalnych poglądach politycznych. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — dyby, imadło, daw. narzędzie tortur; przen.: porządek, ryzy, ograniczenia. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — dyby, imadło, daw. narzędzie tortur; przen.: porządek, ryzy. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — kajdany, dyby. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — kajdany, dyby; wziąć w kluby — wziąć w ryzy, zmusić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]

kluby — daw. narzędzie tortur, tu: posłuszeństwo. [przypis edytorski]

kluby — dyby, imadło; daw. narzędzie tortur. [przypis edytorski]

kluby — dyby, imadło; daw. narzędzie tortur; wziąć w kluby: zdyscyplinować, skłonić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]

kluby — dyby, imadło; daw. narzędzie tortur; wziąć w kluby: zdyscyplinować, skłonić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]

kluć — pika, dzida. [przypis edytorski]

Kluck, Alexander von (1846–1934) — pruski i niemiecki generał pułkownik, dowódca wojsk niemieckich podczas I wojny światowej. Zdobywca Brukseli w 1914. [przypis edytorski]

klucz (daw.) — większy majątek ziemski, złożony z kilku wsi lub folwarków. [przypis edytorski]

klucz do zamku — dziś popr. forma: klucz do zamka. [przypis edytorski]

klucz — duży majątek ziemski. [przypis edytorski]

kluczka (gw.) — tu: laska z wygiętym końcem, którą sołtys zwołuje mieszkańców, obsyłając ją po całej wsi. [przypis edytorski]

kluczka — pętla ze sznura. [przypis edytorski]

Kluczki — szczytowe wzniesienie na grzbiecie Turbacza. [przypis edytorski]

klucznica — dawniej ochmistrzyni zarządzająca gospodarstwem domowym. [przypis edytorski]

klucznica — gospodyni zarządzająca gospodarstwem domowym i posiadająca klucze do wszystkich pomieszczeń. [przypis edytorski]

klucznica — kobieta mająca pod swoim zarządem klucze gospodarstwa domowego w majątku ziemskim; ochmistrzyni. [przypis edytorski]

klucznica — kobieta zarządzająca kluczami do majątku ziemskiego, mająca pod swoim zarządem klucze do czegoś. [przypis edytorski]

klucznica — ochmistrzyni zarządzająca dworskim gospodarstwem domowym. [przypis edytorski]

klucznik (daw.) — osoba zarządzająca kluczami do majątku ziemskiego, mająca pod swoim zarządem klucze do czegoś. [przypis edytorski]

Klucz Salomona — księga magiczna, której autorstwo przypisywano biblijnemu królowi Salomonowi, znanemu z wielkiej mądrości; rozróżnia się powstały w średniowieczu Większy Klucz Salomona, zawierający przepisy wykonywania magicznych rytuałów, oraz pochodzący z XVII w. Mniejszy Klucz Salomona (Lemegeton), zawierający opis duchów, aniołów i demonów oraz sposobów ich przywoływania. [przypis edytorski]

Klucz Salomona — łac. Clavicula Salomonis — księga magiczna przypisywana biblijnemu królowi Salomonowi, który w średniowieczu uważany był za czarownika. [przypis edytorski]

klucz sklepieniowy (archit.) — zwornik, element wiążący sklepienie. [przypis edytorski]

klucz — tu daw: majątek ziemski, obszar (kilka czy kilkadziesiąt wsi lub folwarków) należący do jednego właściciela albo dzierżawcy. [przypis edytorski]

klucz (…) utrzymać na kółku — tj. zachować dostęp do pomieszczenia (w tym przypadku skarbca) i możność dysponowania jego zawartością. [przypis edytorski]

klucz wiolinowy, skrzypcowy (muz.) — znak na początku pięciolinii oznaczający, że dźwięk G notowany jest na drugiej linii od dołu. [przypis edytorski]

klucz żurawi — układ ptaków podczas lotu, przybierający kształt litery V. [przypis edytorski]

kluger Bub — niem. mądry chłopak. [przypis edytorski]

Kluk, Jan Krzysztof (1739–1796) — polski przyrodnik, rysownik i ksiądz katolicki, kanonik kruszwicki, brzeski i inflancki. [przypis edytorski]

klukšnis — gurkšnis. [przypis edytorski]

klumpis — kurpė su mediniais padais. [przypis edytorski]

kluonas — trobesys javams krauti. [przypis edytorski]

kluonius — kluonio prievaizda, kluonininkas. [przypis edytorski]

Klupffell — popr. Klüpfel, Emanuel Christoph (1712–1776), teolog niemiecki. [przypis edytorski]

klupsti — atsiklaupę, ant kelių. [przypis edytorski]

klusków — dziś popr.: klusek. [przypis edytorski]

klusków — dziś popr. klusek. [przypis edytorski]

kluza — okrągły otwór w burcie statku, przez który przechodzi łańcuch kotwiczny. [przypis edytorski]

Kluzjum — miasto w Etru­rii; dziś: Chiusi. [przypis edytorski]

Klyde — ang. Clyde. [przypis edytorski]