Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
aluwialny — powstały z osadów naniesionych przez rzekę. [przypis edytorski]
Aluzja do biblijnego podania o pochodzeniu człowieka stworzonego z gliny oraz o uwiedzeniu pierwszej kobiety, Ewy, przez szatana ukrytego w postaci węża. Mąż wypowiadając te słowa nie zdaje sobie sprawy z tego, że sam pada ofiarą pokus szatańskich upostaciowanych w Dziewicy. [przypis redakcyjny]
Aluzja do legendy o pochodzeniu klejnotu, tj. herbu Habdank, związanej z posłowaniem Jana z Góry od Bolesława Krzywoustego do cesarza Henryka V. Gdy cesarz przechwalał się swymi skarbami, Jan wrzucił do nich własny pierścień mówiąc, że Polacy ufają żelazu. Z odpowiedzi cesarza: „Hab Dank — dziękuję” wywodzono nazwę herbu. [przypis redakcyjny]
Aluzja do początku VI księgi Eneidy: Eneasz udaje się za wskazówką wieszczki Sybilli, uzbrojony w złotą różdżkę, do Hadesu — „piekła”. [przypis redakcyjny]
Aluzja do podania zapisanego przez Plutarcha w Żywocie Cezara, według którego Brutusowi — zabójcy Cezara w obronie republiki — przed bitwą pod Filippi ukazał się duch Cezara. [przypis redakcyjny]
aluzja do roku 93 — prawdopodobnie odniesienia do rewolucji francuskiej, bratobójczych walk we Francji i wojny w Europie w 1793 r. [przypis edytorski]
Aluzja do znanej ballady ludowej; za sprawą Kupidyna król ten zakochał się w żebraczce. [przypis redakcyjny]
Alvar a. alwar — daw. pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej, od nazwiska jej autora, Emanuela Alvareza (1526–1585). [przypis edytorski]
Alvarez — odkrywca Brazylii. [przypis tłumacza]
alwar a. Alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
Alwar a. alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej (w tym 15 w Wilnie); ostatnie wyd. pol. z 1840 r. [przypis edytorski]
Alwaraka — Wyspy Szczęśliwych, Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
Alwar, Donatus — nazwiska dwu autorów gramatyk łacińskich. [przypis redakcyjny]
alwar — elementarz, podręcznik. [przypis edytorski]
Alwar — pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej używanego od XVI w. [przypis edytorski]
Alwar — potoczna nazwa popularnego w XVII i XVIII w. w całej Europie podręcznika gramatyki łacińskiej autorstwa Emanuela Alvareza (1526–1583), jezuity portugalskiego. [przypis edytorski]
Alwar — tak powszechnie nazywano w Polsce gramatykę łacińską napisaną przez uczonego portugalskiego, jezuitę i językoznawcę Emmanuela Alvareza (1526–1583). [przypis edytorski]
Alybant — nieznana lokalizacja. [przypis edytorski]
Alys — właśc. Adela z Szampanii, zwana też Alix (ok. 1140–1206), trzecia żona króla Ludwika VII. [przypis edytorski]
Alzacja i Lotaryngia (fr. Alsace et Lorraine) — płn.-wsch. regiony Francji; tereny sporne, w ciągu wieków podlegały to francuskiej, to niemieckiej dominacji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina historyczna nad Renem, w czasach opisywanych w utworze należąca do Niemiec, w 1648 przekazana Francji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina w płn.-wsch. części Francji; po klęsce Francji w wojnie 1870–1871 Alzacja i część Lotaryngii zostały przyłączone do Niemiec. [przypis edytorski]
Alzacja — region administracyjny i kraina hist. we wschodniej Francji. [przypis edytorski]
alzbanty — zawieszenia na szyi. [przypis redakcyjny]
AMAB — skrót od ang. assigned male at birth: osoba przypisana do płci męskiej przy narodzinach. [przypis edytorski]
A Mademoiselle Felicia Merlin, Rue Warecka (fr.) — Do panny Felicji Merlin, ulica Warecka. [przypis edytorski]
Amadis z Walii — anonimowy hiszpański romans rycerski, arcydzieło gatunku, opublikowany po raz pierwszy w 1508; obfituje w cudowne wydarzenia, nadprzyrodzone stworzenia i egzotyczne miejsca akcji. [przypis edytorski]
ama et cogita quod vis (łac.) — kochaj i myśl, co chcesz. [przypis edytorski]
ama et fac quod vis (łac.) — kochaj i rób, co chcesz. [przypis edytorski]
A maiori ad minus (łac.) — „Od większego do mniejszego”. [przypis tłumacza]
amalas — ant medžių augantis parazitas, gausiai šakotas, kaip šluota. [przypis edytorski]
Amalekici — lud wywodzący się od Amaleka, syna Ezawa; w literaturze rabinicznej stanowią symbol narodów wrogich Żydom, prawdopodobnie z tego powodu są wspomniani w midraszu; Biblia nie wspomina o walkach Joaba z Amalekitami. [przypis edytorski]
Amalfi — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania. [przypis edytorski]
amalgam a. amalgamat — mieszanina różnych elementów. [przypis edytorski]
amalgamat — mieszanina różnorodnych składników (pierwotnie stop metalu z rtęcią). [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią; przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, tu: połączenie. [przypis edytorski]
amalgamiert sich mit dem Herrn nicht körperlich, sondern indentificiert sich mit Ihm geistig (niem.) — nie stapia się z Panem cieleśnie, lecz jednoczy się z Nim duchowo. [przypis redakcyjny]
Amalie Galitzin — „Pendlerin” zwischen Aufklärung und Katholizismus, Mitbegründerin des „romantischen” Katholizismus, (1748–1806). [przypis edytorski]
Amaliengade — in der Nähe des Hafens von Kopenhagen gelegen. [przypis edytorski]
a malo spiritu ad templum propellebar (łac.) — przez ducha zła zostałem pchnięty ku kościołowi. [przypis edytorski]
Amalryk z Beny (Amaury de Bènes) — uczył w II. połowie wieku XII dialektyki i teologii w Paryżu. [przypis autorski]
Amaltea — koza, karmiąca Zeusa-niemowlę na Krecie. Róg tej kozy, utrącony o drzewo, ozdobiły nimfy zielenią i napełniwszy owocami, podarowały Zeusowi. Wdzięczny bóg obraz rogu umieścił na niebie, a róg oddał nimfom, obdarzywszy go tą cudowną własnością, że się treści jego nigdy przebrać nie miało. Stąd „róg Amalteej”: róg obfitości. [przypis redakcyjny]
Amaltea (mit. gr.) — koza, która karmiła małego Zeusa, kiedy jako niemowlę został ukryty w grocie na Krecie; ułamany róg Amaltei wdzięczny Zeus pobłogosławił, obdarzając go cudowną właściwością stałego napełniania się pożywieniem, stąd „róg Amaltei”: róg obfitości. [przypis edytorski]
Aman a. Haman — postać biblijna ze Starego Testamentu, najwyższy urzędnik króla Persji, Achaszwerosza (Kserksesa), który za nieoddawanie mu pokłonu przez Żyda Mardocheusza planował zabić jego i innych Żydów w Persji; zapobiegła temu królowa Estera; Haman został powieszony; symboliczne bicie Hamana jest elementem obchodów święta Purim. [przypis edytorski]
amancik, którego zaczynała już mieć dosyć, a w którym po tej odpowiedzi rozkochała się na nowo do szaleństwa — wracam zawsze od miss Cornel pełen zachwytu oraz głębokich spostrzeżeń nad namiętnościami ludzkimi oglądanymi w ich nagości. Jej stanowczość w wydawaniu rozkazów służbie nie jest despotyzmem; wynika stąd, iż ona widzi jasno i szybko, co należy czynić. Pogniewana na mnie z początku wizyty, nie myśli już o tym ku końcowi. Objaśnia mi cały mechanizm swej miłości do Mortimera: „Wolę go widzieć w towarzystwie niż sam na sam”. Najgenialniejsza kobieta nie zdobyła się na więcej: ma odwagę być naturalną i nie krępuje się żadną teorią. „Czuję się szczęśliwsza jako aktorka, niż gdybym była żoną para”. Wielka dusza, której przyjaźń powinienem zachować dla dobra mego wykształcenia. [przypis autorski]
amanci — kochankowie. [przypis redakcyjny]
A man covainc'd against his will… (ang.) — Kto zostaje przekonany wbrew swej woli, ten pozostaje przy swoim zdaniu. [przypis edytorski]
Amanio — Mikołaj, współczesny Ariostowi poeta włoski. [przypis redakcyjny]
amanty — dziś popr. forma B. lm: amantów; amant — kochanek, ukochany. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochający; kochanek. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochanek. [przypis edytorski]
amanuensis — sekretarz. [przypis redakcyjny]
amarant — czerwień o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarant — kolor czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarant — nazwa kwiatu. [przypis redakcyjny]
amarantowych — czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowy — czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowy — różowoczerwony z odcieniem fioletowym. [przypis edytorski]
amaregiata (wł.) — zgorzkniały. [przypis edytorski]
amaritudinis plena (łac.) — pełna goryczy. [przypis redakcyjny]
A. Marvell, XVII-wieczny poeta angielski, cytat za: A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 30. [przypis autorski]
Amarylis — pasterka, w której wcześniej kochał się Korydon, pasterz z Eklogi II Wergiliusza, zakochany w pięknym Aleksisie. [przypis edytorski]
Amarylis — pasterka wspominana przez Wergiliusza w Bukolikach; informacja podana przez Owidiusza pochodzi z Bukoliki II, 51. [przypis edytorski]
amarylis — roślina ozdobna o lejkowatych kielichach kwiatów, białych z różowym żyłkowaniem, czasem również różowych lub purpurowych. [przypis edytorski]
amarylis — tropikalna roślina ozdobna o lejkowatych kielichach kwiatów. [przypis edytorski]
Amaryllida — postać znana z sielanek Wergilego. [przypis redakcyjny]
Amasenus — dziś: Amaseno, daw. rzeka przepływająca kraj Wolsków i wpadająca do morza między Circei a Terraciną; dziś również miasto i gmina w prowincji Frosinone w Lacjum we Włoszech, w górzystym regionie ok. 100 km na płd.-wsch. od Rzymu. [przypis edytorski]
Amasis (gr.), właśc. Ahmose II (VI w. p.n.e.) — władca starożytnego Egiptu (570–526 p.n.e.), ostatni w wielkich faraonów przed podbojem perskim; podczas swoich rządów promował kulturę grecką; większość informacji o nim pochodzi z dzieła greckiego historyka Herodota (ok. 484–ok. 426 p.n.e.). [przypis edytorski]
Amati, Nicolo (1596–1648) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, najwybitniejszy z lutniczego rodu Amatich, nauczyciel Stradivariusa. [przypis edytorski]
amatorowie — dziś popr. forma: amatorzy. [przypis edytorski]
amatorskie roboty rzemieślnicze Hippiasza — Hippiasz z Elidy (V–IV w. p.n.e.) to grecki sofista, poeta, polityk, posiadający rozległą wiedzę z wielu dziedzin; w dialogu Platona Hippiasz Mniejszy Sokrates przypomina, że Hippiasz chwalił się, iż wszystko, co ma na sobie, zrobił własnymi rękami: pierścień, zarzutkę, koszulę, pasek, buty. [przypis edytorski]
amatorstwo — tu: upodobanie, zamiłowanie do czegoś. [przypis edytorski]
amator znaczy niedouk — we Włoszech jest odwrotnie, najpiękniejsze głosy spotyka się wśród amatorów. [przypis autorski]
Amat, Pafos, Idalia; Cytera — miasta na Cyprze, siedziby kultu Wenery; Cytera, wyspa u płd. brzegu Lakonii. [przypis edytorski]
amaurosis — w kopii, w wyd. I, II i III mylnie: „amavrosis”, poprawione przez Czubka. [przypis redakcyjny]
Amaury (pseud.), właśc. Ernest-Félix Socquet (1849–1916) — francuski aktor. [przypis edytorski]
amautas — Filozofowie indiańscy. [przypis autorski]
Amazarak — (znany również jako Amezjarak, Amazarek, Semjaza, Szamjaza, Szemhazaj) w tradycji judaistycznej i chrześcijańskiej upadły anioł, który nauczył rzemiosła czarnoksiężników i zielarzy. Jest jednym z przywódców dwustu aniołów, którzy zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z ludzkimi kobietami, płodząc gigantów, co stało się jedną z przyczyn decyzji Boga o zniszczeniu ludzkości przez potop. Wg Zoharu Amazarak pojął za żonę jedną z córek Adama i Ewy i miał z nią synów. [przypis edytorski]
Amazing Marriage — tytuł jednej z powieści Jerzego Mereditha. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Amazjasz — król Judy, panujący ok. 796–792 p.n.e. [przypis edytorski]
amazońskie lico — twarz bez zarostu, więc jak kobieca; Amazonki były legendarnym plemieniem kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
amazonka (daw.) — tu: damski strój jeździecki. [przypis edytorski]
amazonka — kobieta uprawiająca jazdę konną; od nazwy mitycznego plemienia kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
amazonka — kobieta-wojowniczka w mitologii greckiej a. kobieta jeżdżąca konno. [przypis edytorski]
Amazonka — przedstawicielka mitycznego plemienia wojowniczek. [przypis edytorski]
Amazonka — rzeka w Ameryce Południowej; według niektórych źródeł jest to najdłuższa rzeka na świecie. [przypis edytorski]
amazonka — tu: długa suknia używana przez kobiety jako strój do jazdy konnej. [przypis edytorski]
amazonka — tu: kobieta uprawiająca jazdę konną. [przypis edytorski]
amazonka — tu: strój kobiecy do jazdy konnej. [przypis edytorski]
amazonka — tu: strój kobiecy do jazdy konnej. [przypis redakcyjny]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. Z Amazonkami walczyli greccy herosi: Bellerofont, Herakles i Tezeusz. Pod koniec wojny trojańskiej przybyły na odsiecz Troi; ich przywódczyni, Pentezilea, poległa w walce Achillesem. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet; tu przen. amazonka: dzielna kobieta. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet; tworzyły społeczność wyłącznie kobiecą; z potomstwa, pochodzącego z krótkotrwałych związków z mężczyznami, wychowywały jedynie dziewczęta, żeby podtrzymać ród. [przypis edytorski]
amazonki — tu: kobiety jeżdżące konno. [przypis redakcyjny]
