Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 465 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4863 przypisów.
alt (muz.) — niski głos kobiecy lub chłopięcy. [przypis edytorski]
Altra volta (…) amore — Niegdyś byłam piękna, biała i różowa jak kwiat, dziś już nie. Nie jestem już piękna, strawiła mnie miłość. [przypis edytorski]
altruizm — bezinteresowna dbałość o dobro innych osób, przeciwieństwo egoizmu. [przypis edytorski]
Altstadtischer Graben — Podwale Staromiejskie w Gdańsku. [przypis edytorski]
Al. Ujazdowskie 7 — przed wojną budynek o tym adresie należał do Rady Ministrów. [przypis edytorski]
alumna (łac.) — wychowanka. [przypis edytorski]
alumn — kleryk, uczeń seminarium a. duchowny katolicki niższej rangi. [przypis edytorski]
alus (litew.) — piwo. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
aluwialny (geol.) — dotyczący współczesnego okresu geologicznego, po epoce lodowej; dawne dyluwium i aluwium stanowiły obecny czwartorzęd, odpowiadały plejstocenowi i holocenowi. [przypis edytorski]
aluwialny — powstały z osadów naniesionych przez rzekę. [przypis edytorski]
aluzja do roku 93 — prawdopodobnie odniesienia do rewolucji francuskiej, bratobójczych walk we Francji i wojny w Europie w 1793 r. [przypis edytorski]
Alvar a. alwar — daw. pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej, od nazwiska jej autora, Emanuela Alvareza (1526–1585). [przypis edytorski]
Alwar a. alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej (w tym 15 w Wilnie); ostatnie wyd. pol. z 1840 r. [przypis edytorski]
alwar a. Alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
alwar — elementarz, podręcznik. [przypis edytorski]
Alwar — pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej używanego od XVI w. [przypis edytorski]
Alwar — potoczna nazwa popularnego w XVII i XVIII w. w całej Europie podręcznika gramatyki łacińskiej autorstwa Emanuela Alvareza (1526–1583), jezuity portugalskiego. [przypis edytorski]
Alwar — tak powszechnie nazywano w Polsce gramatykę łacińską napisaną przez uczonego portugalskiego, jezuitę i językoznawcę Emmanuela Alvareza (1526–1583). [przypis edytorski]
Alybant — nieznana lokalizacja. [przypis edytorski]
Alys — właśc. Adela z Szampanii, zwana też Alix (ok. 1140–1206), trzecia żona króla Ludwika VII. [przypis edytorski]
Alzacja i Lotaryngia (fr. Alsace et Lorraine) — płn.-wsch. regiony Francji; tereny sporne, w ciągu wieków podlegały to francuskiej, to niemieckiej dominacji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina historyczna nad Renem, w czasach opisywanych w utworze należąca do Niemiec, w 1648 przekazana Francji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina w płn.-wsch. części Francji; po klęsce Francji w wojnie 1870–1871 Alzacja i część Lotaryngii zostały przyłączone do Niemiec. [przypis edytorski]
Alzacja — region administracyjny i kraina hist. we wschodniej Francji. [przypis edytorski]
AMAB — skrót od ang. assigned male at birth: osoba przypisana do płci męskiej przy narodzinach. [przypis edytorski]
A Mademoiselle Felicia Merlin, Rue Warecka (fr.) — Do panny Felicji Merlin, ulica Warecka. [przypis edytorski]
Amadis z Walii — anonimowy hiszpański romans rycerski, arcydzieło gatunku, opublikowany po raz pierwszy w 1508; obfituje w cudowne wydarzenia, nadprzyrodzone stworzenia i egzotyczne miejsca akcji. [przypis edytorski]
ama et cogita quod vis (łac.) — kochaj i myśl, co chcesz. [przypis edytorski]
ama et fac quod vis (łac.) — kochaj i rób, co chcesz. [przypis edytorski]
Amalekici — lud wywodzący się od Amaleka, syna Ezawa; w literaturze rabinicznej stanowią symbol narodów wrogich Żydom, prawdopodobnie z tego powodu są wspomniani w midraszu; Biblia nie wspomina o walkach Joaba z Amalekitami. [przypis edytorski]
Amalfi — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania. [przypis edytorski]
amalgam a. amalgamat — mieszanina różnych elementów. [przypis edytorski]
amalgamat — mieszanina różnorodnych składników (pierwotnie stop metalu z rtęcią). [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią; przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, tu: połączenie. [przypis edytorski]
a malo spiritu ad templum propellebar (łac.) — przez ducha zła zostałem pchnięty ku kościołowi. [przypis edytorski]
Amaltea (mit. gr.) — koza, która karmiła małego Zeusa, kiedy jako niemowlę został ukryty w grocie na Krecie; ułamany róg Amaltei wdzięczny Zeus pobłogosławił, obdarzając go cudowną właściwością stałego napełniania się pożywieniem, stąd „róg Amaltei”: róg obfitości. [przypis edytorski]
Aman a. Haman — postać biblijna ze Starego Testamentu, najwyższy urzędnik króla Persji, Achaszwerosza (Kserksesa), który za nieoddawanie mu pokłonu przez Żyda Mardocheusza planował zabić jego i innych Żydów w Persji; zapobiegła temu królowa Estera; Haman został powieszony; symboliczne bicie Hamana jest elementem obchodów święta Purim. [przypis edytorski]
A man covainc'd against his will… (ang.) — Kto zostaje przekonany wbrew swej woli, ten pozostaje przy swoim zdaniu. [przypis edytorski]
amanty — dziś popr. forma B. lm: amantów; amant — kochanek, ukochany. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochający; kochanek. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochanek. [przypis edytorski]
amarant — czerwień o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarant — kolor czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowych — czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowy — czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowy — różowoczerwony z odcieniem fioletowym. [przypis edytorski]
amaregiata (wł.) — zgorzkniały. [przypis edytorski]
Amarylis — pasterka, w której wcześniej kochał się Korydon, pasterz z Eklogi II Wergiliusza, zakochany w pięknym Aleksisie. [przypis edytorski]
Amarylis — pasterka wspominana przez Wergiliusza w Bukolikach; informacja podana przez Owidiusza pochodzi z Bukoliki II, 51. [przypis edytorski]
amarylis — roślina ozdobna o lejkowatych kielichach kwiatów, białych z różowym żyłkowaniem, czasem również różowych lub purpurowych. [przypis edytorski]
amarylis — tropikalna roślina ozdobna o lejkowatych kielichach kwiatów. [przypis edytorski]
Amasenus — dziś: Amaseno, daw. rzeka przepływająca kraj Wolsków i wpadająca do morza między Circei a Terraciną; dziś również miasto i gmina w prowincji Frosinone w Lacjum we Włoszech, w górzystym regionie ok. 100 km na płd.-wsch. od Rzymu. [przypis edytorski]
Amasis (gr.), właśc. Ahmose II (VI w. p.n.e.) — władca starożytnego Egiptu (570–526 p.n.e.), ostatni w wielkich faraonów przed podbojem perskim; podczas swoich rządów promował kulturę grecką; większość informacji o nim pochodzi z dzieła greckiego historyka Herodota (ok. 484–ok. 426 p.n.e.). [przypis edytorski]
Amati, Nicolo (1596–1648) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, najwybitniejszy z lutniczego rodu Amatich, nauczyciel Stradivariusa. [przypis edytorski]
amatorowie — dziś popr. forma: amatorzy. [przypis edytorski]
amatorskie roboty rzemieślnicze Hippiasza — Hippiasz z Elidy (V–IV w. p.n.e.) to grecki sofista, poeta, polityk, posiadający rozległą wiedzę z wielu dziedzin; w dialogu Platona Hippiasz Mniejszy Sokrates przypomina, że Hippiasz chwalił się, iż wszystko, co ma na sobie, zrobił własnymi rękami: pierścień, zarzutkę, koszulę, pasek, buty. [przypis edytorski]
amatorstwo — tu: upodobanie, zamiłowanie do czegoś. [przypis edytorski]
Amat, Pafos, Idalia; Cytera — miasta na Cyprze, siedziby kultu Wenery; Cytera, wyspa u płd. brzegu Lakonii. [przypis edytorski]
Amaury (pseud.), właśc. Ernest-Félix Socquet (1849–1916) — francuski aktor. [przypis edytorski]
Amazarak — (znany również jako Amezjarak, Amazarek, Semjaza, Szamjaza, Szemhazaj) w tradycji judaistycznej i chrześcijańskiej upadły anioł, który nauczył rzemiosła czarnoksiężników i zielarzy. Jest jednym z przywódców dwustu aniołów, którzy zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z ludzkimi kobietami, płodząc gigantów, co stało się jedną z przyczyn decyzji Boga o zniszczeniu ludzkości przez potop. Wg Zoharu Amazarak pojął za żonę jedną z córek Adama i Ewy i miał z nią synów. [przypis edytorski]
Amazjasz — król Judy, panujący ok. 796–792 p.n.e. [przypis edytorski]
amazońskie lico — twarz bez zarostu, więc jak kobieca; Amazonki były legendarnym plemieniem kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
amazonka (daw.) — tu: damski strój jeździecki. [przypis edytorski]
amazonka — kobieta uprawiająca jazdę konną; od nazwy mitycznego plemienia kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
amazonka — kobieta-wojowniczka w mitologii greckiej a. kobieta jeżdżąca konno. [przypis edytorski]
Amazonka — przedstawicielka mitycznego plemienia wojowniczek. [przypis edytorski]
Amazonka — rzeka w Ameryce Południowej; według niektórych źródeł jest to najdłuższa rzeka na świecie. [przypis edytorski]
amazonka — tu: długa suknia używana przez kobiety jako strój do jazdy konnej. [przypis edytorski]
amazonka — tu: kobieta uprawiająca jazdę konną. [przypis edytorski]
amazonka — tu: strój kobiecy do jazdy konnej. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. Z Amazonkami walczyli greccy herosi: Bellerofont, Herakles i Tezeusz. Pod koniec wojny trojańskiej przybyły na odsiecz Troi; ich przywódczyni, Pentezilea, poległa w walce Achillesem. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet; tu przen. amazonka: dzielna kobieta. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię wojowniczych kobiet; tworzyły społeczność wyłącznie kobiecą; z potomstwa, pochodzącego z krótkotrwałych związków z mężczyznami, wychowywały jedynie dziewczęta, żeby podtrzymać ród. [przypis edytorski]
Amazonki — w mitologii greckiej plemię wojowniczych kobiet. [przypis edytorski]
Amazonki (…) z groźną Pentezileą (mit. gr.) — Amazonki miały być plemieniem kobiet-wojowniczek, córek boga Aresa; wg różnych wersji mitu miały zamieszkiwać wybrzeże Morza Czarnego, Trację, centralną Scytię na lewym brzegu Dunaju bądź płn. wybrzeże Azji Mniejszej u podnóża Kaukazu; Pentezilea, ich przywódczyni, przybyła na czele Amazonek na odsiecz Troi i tam poległa w walce Achillesem. [przypis edytorski]
Amazon tu plemię rozsiadło się obozem — Amazonki napadły Ateny, żeby uwolnić swoją królową, wywiezioną i poślubioną przez Tezeusza, zostały jednak pokonane. [przypis edytorski]
Amazys a. Ahmose II (VI w. p.n.e.) — władca starożytnego Egiptu z XXVI dynastii, panujący w latach 570–526 p.n.e., znany głównie z Dziejów greckiego historyka Herodota. [przypis edytorski]
ambaje (daw.) — bzdury. [przypis edytorski]
ambaje — zmyślenia, bzdury. [przypis edytorski]
ambaras (daw.) — kłopot, przykrość. [przypis edytorski]
ambaras (daw.) — kłopot. [przypis edytorski]
ambaras — daw. kłopot sprawiany przez jakąś osobę lub rzecz albo trudna, przykra sytuacja. [przypis edytorski]
ambaras (daw.) — trudność, kłopot. [przypis edytorski]
ambaras (daw.) — trudność, kłopot. [przypis edytorski]
ambaras — kłopotkiwa sytuacja. [przypis edytorski]
ambaras — kłopot. [przypis edytorski]
ambarasować (daw.) — niepokoić, kłopotać, fatygować. [przypis edytorski]
ambarasować (daw.) — sprawiać kłopot; wprawiać w zakłopotanie. [przypis edytorski]
ambaras (przestarz.) — kłopot sprawiany przez jakąś osobę albo trudna, przykra sytuacja. [przypis edytorski]
ambaras (przestarz.) — kłopot, trudności, tarapaty. [przypis edytorski]
ambaras (przestarz.) — kłopot, trudności, tarapaty. [przypis edytorski]
ambarasujący — kłopotliwy. [przypis edytorski]
ambasada — tu: poselstwo, misja. [przypis edytorski]
ambasadora (daw.) — wysłannik. [przypis edytorski]
