Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160082 przypisów.
Cenzorinus — tu: Gajusz Marcjusz Rutilus, syn pierwszego plebejskiego dyktatora i cenzora starożytnego Rzymu, noszącego to samo imię; trybun ludowy (311 p.n.e.) i konsul (310 p.n.e.); przydomek Cenzorinus otrzymał, gdy po raz drugi pełnił wysoki urząd cenzora (294 i 265 p.n.e.), wprowadzony w Rzymie pół wieku po wygnaniu Koriolana. Do głównych obowiązków cenzora należało przeprowadzanie spisów obywateli i czuwanie nad obyczajnością, a także zawieranie kontraktów na roboty publiczne. [przypis edytorski]
cenzor — wyższy urzędnik rzymski, odpowiedzialny m. in. za przeprowadzanie spisów obywateli oraz dbający o obyczajność. [przypis edytorski]
cenzor — wyższy urzędnik rzymski, odpowiedzialny m. in. za przeprowadzanie spisów obywateli. [przypis edytorski]
cenzor — wyższy urzędnik w republice rzymskiej, odpowiedzialny m.in. za przeprowadzanie spisów obywateli oraz dbający o obyczajność. [przypis edytorski]
cenzura a. cenzurka (daw.) — tu: świadectwo szkolne. [przypis edytorski]
cenzura (daw.) — tu: świadectwo szkolne [przypis edytorski]
cenzura duchowna kazała usunąć scenę z żebrakiem w lesie — w scenie tej don Juan proponuje żebrakowi dukata, jeśli ten wypowie jakieś przekleństwo. Żebrak nie ulega jednak pokusie i don Juan daje mu w końcu tę jałmużnę „przez miłość ludzkości”. [przypis redakcyjny]
cenzura — sąd. [przypis redakcyjny]
cenzura — tu daw.: świadectwo szkolne. [przypis edytorski]
cenzura — tu: krytyka, nagana. [przypis redakcyjny]
cenzura — tu: nagana. [przypis redakcyjny]
cenzurować — krytykować. [przypis redakcyjny]
cenzusowiec — w odniesieniu do wojskowych termin ten oznacza osobę mającą cenzus, czyli pewien stopień wykształcenia ogólnego (zazwyczaj jest to matura). [przypis edytorski]
cenzus — podział obywateli na grupy społeczne mające różne prawa i obowiązki w państwie, w szczególności prawa wyborcze lub prawa w sprawowaniu w urzędów, zwykle ze względu na majątek, pochodzenie, płeć, wykształcenie, wyznanie. [przypis edytorski]
ce pacte scellé, où l'âme s'est incorporé une autre âme (fr.) — przypieczętowany układ, w którym dusza wciela się w drugą duszę. [przypis redakcyjny]
cepak — gbur. [przypis autorski]
cepak — pachołek miejski, którego zadaniem było łapanie przestępców i sprowadzanie ich do więzienia. [przypis edytorski]
cepcule — zakonnice a. uczennice szkoły zakonnej (Boy wykorzystuje tu przezwisko uczennic Szkoły Domowej Pracy generałowej Jadwigi Zamoyskiej w Kuźnicach, pochodzące od wymawianego z góralska słowa „czepiec”). [przypis edytorski]
ceper — określenie używane przez górali do nazwania osób pochodzących z terenów nizinnych. Również obraźliwe określenie niewprawnych (zdaniem mówiącego) turystów. [przypis edytorski]
ceper (reg.) — nie góral. [przypis edytorski]
ceperski — przym. od ceper, w gw. podhalańskiej: człowiek z nizin. [przypis edytorski]
cepiny (gw.) — czepiny, oczepiny: główna część obrzędu weselnego, polegająca na zdjęciu pannie młodej wieńca, a nałożeniu czepca, oznaki mężatki. Odbywały się około północy, towarzyszyły im obrzędowe pieśni, potem weselnicy ze świecami obchodzili „młodą” dokoła (por.: „to pódzies w kółecko”). [przypis redakcyjny]
cep — narzędzie do młócenia zboża. [przypis edytorski]
cep — narzędzie do młócenia ziarna, zbudowane z dwóch pałek połączonych rzemieniem lub łańcuchem; tu: miało posłużyć do zatłuczenia niedołężnego bociana. [przypis edytorski]
cep — narzędzie do ręcznego młócenia zboża w celu wyłuskania ziaren z kłosów; cep zbudowany był z dwóch połączonych ze sobą przegubem (z rzemienia lub z dwóch ogniw łańcucha) kijów, z których jeden, dłuższy, służył za uchwyt i zwany był dzierżakiem, zaś drugi, zwany bijakiem, krótszy i wykonany zazwyczaj z twardszego drewna, służył do uderzania w kłosy ułożone na twardym podłożu (klepisku). [przypis edytorski]
cep — narzędzie do ręcznego młócenia zboża w celu wyłuskania ziaren z kłosów, zbudowane z dwóch pałek połączonych rzemieniem lub łańcuchem. [przypis edytorski]
cepowaty — podobny do cepa, czyli drewnianego narzędzia używanego dawniej do młócenia zboża w celu wytrząśnięcia uderzeniami ziaren z kłosów. [przypis edytorski]
cep — proste narzędzie służące do młócenia zboża, zbudowane z dwóch połączonych ze sobą rzemieniem lub łańcuchem kijów, z których dłuższy (dzierżak) służył jako uchwyt, a krótszy (bijak) do uderzania w zboże, ułożone na twardym podłożu; dzięki umiejętnemu uderzaniu (bijak powinien spadać płasko, a nie na sztorc) oddziela się ziarno od plew i słomy. [przypis edytorski]
cep — przyrząd do ręcznego młócenia zboża; młócenie: oddzielanie ziaren od kłosów przy pomocy regularnych uderzeń cepami w rozłożone na twardej powierzchni zboże. [przypis edytorski]
Ce que femme veut, Dieu le veut (fr.) — czego chce kobieta, tego chce i Bóg. [przypis redakcyjny]
Ce qui importe, ce ne sont point les personnes: mais les choses (fr.) — To, co jest ważne, to wcale nie ludzie, ale rzeczy. [przypis edytorski]
ce qui n'est fort a sa santé, car il abhorre tout a fait de ces choses et c'est encore un grand péché (fr.) — co nie jest dobre dla jego zdrowia, ponieważ obrzydza on sobie całkiem te rzeczy, a co więcej jest to wielki grzech. [przypis edytorski]
cera (daw.) — [tu:] mina, wyraz twarzy. [przypis redakcyjny]
Ceramika (gr. Kerameikos) — dzielnica w starożytnych Atenach. [przypis edytorski]
Ceramik — właśc. Keramikos, dzielnica Aten zamieszkała przez garncarzy; dziś sławna również z zachowanego staroż. cmentarza. [przypis edytorski]
Cerasi laurei dwa grana — dwa grany kropli laurowych; gran: dawna jednostka wagi aptekarskiej, ok. 1/16 grama (62 miligramy). Znany dawniej środek leczniczy o działaniu uspokajającym. [przypis redakcyjny]
cera — ułożenie twarzy, mina. [przypis redakcyjny]
Ceraunia — góry w Epirze. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trójgłowy pies strzegący wejścia do Hadesu. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trzygłowy pies, pilnujący bram piekła. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trzygłowy pies pilnujący Hadesu; tu przen.: nieprzejednany strażnik. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trzygłowy pies pilnujący wejścia do Hadesu. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trzygłowy pies, pilnujący wejścia do krainy zmarłych; tu przen.: groźny strażnik. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trzygłowy pies, pilnujący wejścia do krainy zmarłych; tu przen.: groźny strażnik. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — trzygłowy pies strzegący wejścia do krainy zmarłych. [przypis edytorski]
Cerber (mit.gr.) — wielogłowy pies, pilnujący wejścia do krainy zmarłych. [przypis edytorski]
Cerber (mit. gr.) — wielogłowy pies, pilnujący wejścia do krainy zmarłych; zob. Hezjod, Teogonia 311–312. [przypis edytorski]
Cerber, ów robak wielki — Cerber, którego poeta nazywa wielkim robakiem, z potrójną paszczą, z szerokim brzuchem, całą swą naturą przedstawia obraz grzechu, jaki w tym kręgu karę odbiera. Błoto, które Wirgiliusz rzuca mu przez paszczę, oznacza nikczemną wartość rzeczy, jakimi żarłoczni swoje żądze zaspakajają. [przypis redakcyjny]
cerberowy — tu: piekielny. [przypis redakcyjny]
Cerberus haec (…) inmanis in atro (łac.) — Wergiliusz, Eneida, Ks. VI, w. 417–418: „Tych państw potworny Cerber o potrójnej głowie / Szczekaniem strzeże, leżąc z przeciwka w jaskini” (tłum. Tadeusz Karyłowski). [przypis edytorski]
Cerber z trojaką paszczęką (mit. gr.) — trzygłowy pies pilnujący bram Hadesu. [przypis edytorski]
cerceau (fr.: okrąg) — serso; gra rekreacyjna polegająca na rzucaniu i chwytaniu wiklinowego kółka na kijek. Wywodzi się ze starożytnego Rzymu, popularna w XIX i XX w. [przypis edytorski]
cercle (wym. [serkl], daw., z fr.: kółko, grono osób) — pogawędka w zamkniętym gronie. [przypis edytorski]
Cerdon (gr. Kerdon) (ok. 140) — gnostyk syryjski współczesny Walentynowi. [przypis edytorski]
cerebracja (daw.) — aktywność mózgu. [przypis edytorski]
cerebralny (med.) — mózgowy, związany z mózgiem. [przypis edytorski]
cerebralny — mózgowy, rozumowy. [przypis edytorski]
cerebri (łac.) — mózgu. [przypis edytorski]
ceregiele — grzecznościowe, nieszczere wymawianie się od czegoś. [przypis edytorski]
ceregiele (lp. ceregiela) — zachowywanie się w sposób zgodny z konwencjami, zbyt grzeczny. [przypis edytorski]
ceregielów — dziś popr. forma: ceregieli. [przypis edytorski]
ceregielów — dziś popr. forma D. lm: ceregieli. [przypis edytorski]
ceregielować się — robić ceregiele, zbyteczne konwencjonalne grzeczności. [przypis edytorski]
Cerekwica — wieś w ob. województwie kujawsko-pomorskim, miejsce wydania przywileju cerekwickiego (15 września 1454) przez króla Kazimierza IV Jagiellończyka w obozie pospolitego ruszenia, pod presją szlachty wielkopolskiej zgromadzonej na wyprawę przeciw zakonowi krzyżackiemu w trakcie wojny trzynastoletniej; artykuły przywileju ograniczały władzę króla i elity możnowładców, działającej za pośrednictwem rady królewskiej, na rzecz reprezentacji szerokiej szlachty, gromadzącej się na sejmikach, co zapoczątkowało ustrojowe prawo Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]
ceremoniał — zbiór przepisów obowiązujących podczas ceremonii; uroczystość odbywająca się na określonych zasadach. [przypis edytorski]
Ceremonia turecka — Język użyty przez Moliera w Ceremonii tureckiej nie jest fantastyczny, jak poprzednia turecczyzna. Jest to mieszanina złożona z arabskiego, tureckiego, maltańskiego, francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego, którą posługują się mieszkańcy Wschodu dla porozumienia z Europejczykami. W przekładzie trzeba było znaleźć jakiś równoważnik; tłumacz szukał go w makaronicznej i zepsutej polszczyźnie. [przypis tłumacza]
ceremonie robisz z podpisaniem swego nazwiska — pod przekładem Herty. [przypis redakcyjny]
Cerera a. Ceres (mit. rzym.) — bogini urodzaju, odpowiednik Demeter z mit. greckiej. [przypis edytorski]
Cerera — bogini rolnictwa. [przypis redakcyjny]
Cerera (mit. rzym.) — bogini urodzaju, patronka uprawy roli. [przypis edytorski]
Cerera (mit. rzym.) — bogini wegetacji i urodzaju. [przypis edytorski]
Ceres a. Cerera (mit. rzym.) — bogini urodzaju, matka Prozerpiny. Odpowiednik Demeter z mit. gr. [przypis edytorski]
Ceres a. Cerera (mit. rzym.) — bogini wegetacji i urodzaju, matka Prozerpiny; utożsamiana z gr. Demeter. [przypis edytorski]
Ceres a. Cerera (mit. rzym.) — bogini wegetacji i urodzaju, matka Prozerpiny; utożsamiana z grecką Demeter. [przypis edytorski]
Ceres deserta — pustynna Ceres; przen.: opustoszała ziemia; Ceres a. Cerera (mit. rzym.): bogini urodzaju. [przypis edytorski]
Ceres (mit. rz.) — bogini plonów i żniw. [przypis edytorski]
Ceres (mit. rzym) — bogini płodności, rolnictwa i urodzaju. [przypis edytorski]
Ceres (mit. rzym.) — bogini urodzaju, matka Prozerpiny. Odpowiednik Demeter z mit. gr. [przypis edytorski]
Ceres (mit. rzym.) — bogini urodzaju. [przypis edytorski]
Ceres (mit. rzym.) — bogini wegetacji i urodzaju, matka Prozerpiny; utożsamiana z grecką Demeter. [przypis edytorski]
Ceres — rzymska bogini urodzaju. [przypis edytorski]
Ceres — rzymska bogini wegetacji roślinnej. [przypis edytorski]
Ce ressemble un peu mail (fr.) — To niepodobna! [przypis edytorski]
Cerevisiam bibit — sententiam dixit (łac.) — wypił piwo i powiedział myśl. [przypis redakcyjny]
cerevisiam bibit, sententiam dixit (łac.) — wypił piwo i powiedział myśl. [przypis redakcyjny]
cerevisia — piwo. [przypis redakcyjny]
cerewizja (daw.) — napój z palonego ziarna, wody, chmielu i cykorii, rodzaj niskoprocentowego piwa. [przypis edytorski]
cerkiel — dziś popr.: cyrkiel. [przypis redakcyjny]
cerkiew — tu: świątynia. [przypis edytorski]
Cerner, Franciszek (1756–1811) — były jezuita, sekretarz Komisji Edukacji Narodowej. [przypis edytorski]
cerograf (z gr.) — właśc. cyrograf, własnoręczne pisemne zobowiązanie. [przypis edytorski]
ceromancja — wróżenie z wosku. [przypis tłumacza]
Cerro de los Angeles (hiszp.: Wzgórze Aniołów) — wzgórze w Hiszpanii, w mieście Getafe, ok. 10 km na płd. od Madrytu, stanowiące geograficzny środek Półwyspu Iberyjskiego; na szczycie znajduje się XIV-wieczny klasztor oraz Pomnik Najświętszego Serca Jezusowego, wybudowany w 1919 przez króla Alfonsa XIII. [przypis edytorski]
Cerro Muriano — wioska w Hiszpanii, w pobliżu Kordoby; miejsce bitwy (5–6 września 1936) podczas wojny domowej. [przypis edytorski]
cerscendo (wł.) — narastająco. [przypis edytorski]
certacja (z łac.) — spór. [przypis edytorski]
certacje (daw.) — nieszczere wymawianie się czegoś. [przypis edytorski]
Certainement, Excellence! Vous ne croiriez pas, Excellence! Comment donc, Excellence (fr.) — Oczywiście, Ekscelencjo! Nie uwierzyłby pan, Ekscelencjo! Rzecz jasna, Ekscelencjo. [przypis edytorski]
Certainement. Vous avez raison (fr.) — Na pewno. Ma pan rację. [przypis edytorski]
certain (fr.) — pewien, jakiś. [przypis edytorski]
