Przypisy

ermitaż (z fr.) — pustelnia (nie chodzi tu o państwowe muzeum rosyjskie, gdyż akcja dzieje się w Moskwie, nie w Sankt Petersburgu). [przypis edytorski]

ermlandzki — olsztyński. [przypis edytorski]

Ernest Elton leniwy chłopiec — powieść Elizabeth Eiloart z 1895 r. [przypis edytorski]

Ernest La Jeunesse, właśc. Ernest Léon Lajeunesse-Caën (1874–1917) — fr. pisarz, krytyk, rysownik, znany z pastiszów i parodii. [przypis edytorski]

Ernst Haeckel (1834–1919) — niem. filozof i biolog, zwolennik darwinizmu. [przypis edytorski]

Ernst ist das Leben, heiter ist die Kunst (niem.) — życie jest poważne, radosna jest sztuka; cytat z prologu do trylogii Wallenstein Fryderyka Schillera. [przypis edytorski]

Ernst Lubitsch (1892–1947) — niem. reżyser, scenarzysta i producent filmowy współpracujący z Hollywood; współpracował m.in. z Gretą Garbo i Polą Negri; do najbardziej znanych filmów w jego reżyserii należą: Madame Dubarry (film niemy, 1919), Patriota (1928), Sztuka życia (Design for Living, 1933), Wesoła wdówka (Merry Widow, 1934), Ninoczka (1939), Sklep za rogiem (The Shop Around the Corner, 1940), Być albo nie być (To Be or Not to Be 1942) czy Niebiosa mogą zaczekać (Heaven Can Wait 1943); kilkakrotnie nominowany do Oskara, w 1946 roku otrzymał Nagrodę Akademii za całokształt twórczości. [przypis edytorski]

erognoseologiczny (neol.) — wyraz złożony z dwóch członów, ero- od erotyki oraz gnoseologiczny, czyli odnoszący się do gnoseologii (teorii procesu poznania; synonim: epistemologia). [przypis edytorski]

eroicznie — heroicznie, bohatersko. [przypis edytorski]

Erosa (mit. gr.) — bóg miłości. [przypis edytorski]

Eros jest synem Porosa i Penii — według opowieści Diotymy w Uczcie Platona grecki bóg Eros, uosobienie miłości, miał być synem Porosa-Dostatku oraz Penii-Biedy. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bóg miłości; jego rzymski odpowiednik to Amor. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bóg miłości, przedstawiany jako pulchne dziecko z łukiem i strzałami; jego rzym. odpowiednik to Amor. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bóg miłości, przedstawiany jako pulchne dziecko z łukiem i strzałami; jego rzym. odpowiednik to Amor. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bóg miłości, przedstawiany jako pulchne dziecko z łukiem i strzałami; odpowiednik Amora w mit. rzym. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bóg miłości. [przypis edytorski]

Eros (mit gr.) — bóg miłości, syn Afrodyty, przedstawiany jako chłopczyk z łukiem i strzałami; jego odpowiednikiem w mit. rzym. jest Amor; w kosmogoniach starogreckich Eros występuje jednak również jako pierwotna moc kosmiczna istniejąca od początku świata, rówieśnik Gai-Ziemi, niezbędny do zrodzenia się innych bogów. [przypis edytorski]

Eros (mit gr.) — bóg miłości, syn Afrodyty, przedstawiany jako chłopczyk z łukiem i strzałami; jego rzymskim odpowiednikiem jest Amor. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bóg miłości; w kosmogoniach występuje jako pierwotna moc kosmiczna istniejąca od początku świata, rówieśnik Gai-Ziemi, niezbędny do zrodzenia się innych bogów. [przypis edytorski]

Eros (mit. gr.) — bożek miłości; przedstawiany jako pulchne dziecko z łukiem i strzałami, odpowiednik Amora w mit. rzym.; w kosmogoniach występuje także (w „poważnej” postaci) jako pierwotna moc kosmiczna istniejąca od początku świata, rówieśnik Gai-Ziemi, niezbędny do zrodzenia się innych bogów. [przypis edytorski]

Eros — w mit. grec. bóg miłości. [przypis edytorski]

Eros wygnany — nawiązanie do sztuki Wygnany Eros Tadeusza Kończyńskiego, wystawianej w Teatrze Słowackiego w Krakowie w 1919 r. [przypis edytorski]

erotematyczna metoda (z gr. erotema: pytanie) — metoda dyskusji i nauczania polegająca na zadawaniu szeregu pytań, zwana też sokratyczną. [przypis edytorski]

erotic center (ang.) — centrum erotyczne. [przypis edytorski]

eroticissimus (łac.) — najbardziej erotyczny (końcówka -issimus tworzy w łacinie stopnień najwyższy przymiotnika). [przypis edytorski]

errare humanum est (łac.) — błądzenie jest rzeczą ludzką. [przypis edytorski]

error (łac.) — błąd. [przypis edytorski]

errory — błędy. [przypis edytorski]

error (z łac.) — błąd. [przypis edytorski]

ersatz (niem.) — namiastka. [przypis edytorski]

Ersatz (niem.) — surogat, zamiennik. [przypis edytorski]

ersatz (z niem.) — podróbka, zastępnik. [przypis edytorski]

er schlief sofort ein (niem.) — usnął natychmiast. [przypis edytorski]

erudycją — dziś popr. forma B.lp: erudycję. [przypis edytorski]

erudycja — rozległe, wszechstronne wykształcenie, oczytanie, wiedza książkowa. [przypis edytorski]

erudycja — rozległe, wszechstronne wykształcenie; oczytanie, wiedza książkowa. [przypis edytorski]

erudycja — wszechstronna wiedza książkowa. [przypis edytorski]

erudyk — dziś: erudyta. [przypis edytorski]

erudyta — człowiek mający rozległe, wszechstronne wykształcenie, wiedzę książkową. [przypis edytorski]

erudyta — człowiek mający rozległe, wszechstronne wykształcenie, wiedzę książkową; rzecz. rodzaju męskiego. [przypis edytorski]

erudyta — człowiek wszechstronnie wykształcony. [przypis edytorski]

erudyt — dziś popr.: erudyta. [przypis edytorski]

Erychto — tesalska czarownica, która według rzymskiego poety Lukana (39–65 n.e.), autora poematu Pharsalia, została sprowadzona do namiotu Pompejusza, by przepowiedzieć losy bitwy. [przypis edytorski]

Erydan — mityczna rzeka na najdalszym Zachodzie, gdzie też umieszczano Wyspy Szczęśliwe. [przypis edytorski]

Eryfila (mit. gr.) — matka Alkmeona, żona Amfiaraosa; przekonała tego ostatniego do udziału w wyprawie wojennej przeciw Tebom, mimo że on jako wróżbita wiedział, że skończy się to jego śmiercią. [przypis edytorski]

Eryfile — Eryfile dała się przekupić Polinicesowi, przygotowującemu wypra­wę przeciw ojczystym Tebom, i pokazała, gdzie się ukrywał jej mąż Amfiaras, który teraz musiał iść pod Teby i zginął. Śmierć jego pomścił na matce syn, Alkmeon. [przypis edytorski]

erygować (daw.) — wznosić, fundować. [przypis edytorski]

erygować (z łac.) — ufundować. [przypis edytorski]

erygować (z łac.) — wznieść, wybudować. [przypis edytorski]

erygować (z łac.) — wznosić. [przypis edytorski]

Eryk, ang. Eric, or, Little by Little (1858) — powieść Frederika W. Farrara (1831–1903). [przypis edytorski]

Eryk Falk — postać z trylogii Stanisława Przybyszewskiego (1868–1927) Homo sapiens (1895–98), występująca w utworach Na rozstaju oraz Po drodze. [przypis edytorski]

Eryk IX Jedvardsson (ok.1120–ok.1160) — król Szwecji, założyciel dynastii Erykidów, święty Kościoła katolickiego, patron Szwecji. [przypis edytorski]

Erykowie — Eryk i jego żona; daw. sposób określania pary małżeńskiej od imienia męża. [przypis edytorski]

Eryksimachos syn Akumenosa (V w. p.n.e.) — medyk i przyrodnik, jeden z bohaterów Uczty Platona, przyjaciel Fajdrosa. [przypis edytorski]

Eryks — imię legendarnego króla Sycylii, syna Posejdona i Afrodyty, władcy Elymów, który zginął w walce z Herkulesem; także: nazwa miasta i góry na Sycylii. [przypis edytorski]

Eryks — legendarny król Sycylii, syn Posejdona i Afrodyty, władca Elymów, który zginął w walce z Herkulesem; także: nazwa sycylijskiej góry. [przypis edytorski]

Erymant — Eurymanthos, pasmo górskie w północnej Arkadii na Peloponezie, dziś Olonos. [przypis edytorski]

Erymant — góry w Arkadii, gdzie Herkules zabił sławnego dzika erymantyjskiego. [przypis edytorski]

Erymanthus — góra w zachodniej Arkadii, gdzie Herkules zabił sławnego dzika. [przypis edytorski]

Erynia (mit. gr.) — jedna z trzech bogiń, które były uosobieniami zemsty, kary i wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu (por. np. mit o Orestesie); Erynie przedstawiano jako kobiece postacie ze skrzydłami i z wężami we włosach; swoje ofiary doprowadzały do szału, ścigając je i dręcząc nieustępliwie. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu, przedstawiane ze skrzydłami i z wężami we włosach,doprowadzające do szału i dręczące tych, których ścigają. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu, przedstawiane ze skrzydłami i z wężami we włosach, doprowadzające do szału i dręczące tych, których ścigają. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, pilnujące moralnego porządku świata. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty. [przypis edytorski]

Eryn — Irlandia. [przypis edytorski]

Erynis — jedna z Eryni, bogiń zemsty, karzących zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu, przedstawianych ze skrzydłami i z wężami we włosach, doprowadzających do szału i dręczących tych, których ścigają. [przypis edytorski]

Eryn — Ms. od irl. Éire, Irlandia; forma używana w języku angielskim jako poetycka nazwa kraju. [przypis edytorski]

Erynna — właśc. Erynia, Furia, tj. bogini zemsty; tu: przen. o Helenie, jako o osobie, która spowodowała szereg nieszczęść, mianowicie wojnę, będącą orgią wzajemnej mściwości. [przypis edytorski]

Erynu — tj. Irlandii. [przypis edytorski]

Erysichton (mit. gr.) — wg źródeł późniejszych od Platona: syn Kekropsa, pierwszego króla Aten; zmarł bezpotomnie za panowania swego ojca. [przypis edytorski]

„Erystyka” byłaby tylko bardziej jaskrawą nazwą tego przedmiotu — od imienia Eris, greckiej bogini chaosu, niezgody i sporu. [przypis edytorski]

Erywańska ulica (w Warszawie) — nazwana na cześć hrabiego erywańskiego Iwana Fiodorowicza Paskiewicza, ros. generała, namiestnika Królestwa Polskiego w latach 1832–1856; od 1917: ul. Kredytowa. [przypis edytorski]

erzac a. erzatz (niem.) — namiastka. [przypis edytorski]

Erzberger, Matthias (1875–1921) — niemiecki pisarz i polityk, podpisywał w imieniu Niemiec zawieszenie broni; w 1919 r. minister finansów, zginął zamordowany przez nacjonalistów. [przypis edytorski]

erzeliavimo — nuo erzeliuoti: zyzti, cypti. [przypis edytorski]

Erzerum — dziś popr.: Erzurum, miasto we wsch. Turcji, na Wyżynie Armeńskiej. [przypis edytorski]

Erzerum — dziś popr.: Erzurum. [przypis edytorski]

Erzfeind — Teufel. [przypis edytorski]

esauł — stopień oficerski w wojskach kozackich carskiej Rosji. [przypis edytorski]

eschatologia — dziedzina teologiczno-filozoficznej traktująca o sprawach ostatecznych: końcu świata, losie człowieka po śmierci itp. [przypis edytorski]

eschatologia — nauka o zbawieniu, dział teologii. [przypis edytorski]

eschatologia (z gr.) — nauka o rzeczach ostatecznych: pośmiertnych losach człowieka i losach świata po jego końcu. [przypis edytorski]

eschatologiczny — związany z zagadnieniami eschatologii, dziedziny teologiczno-filozoficznej traktującej o sprawach ostatecznych: końcu świata, losie człowieka po śmierci itp. [przypis edytorski]

Eschenbach, Wolfram von (ok. 1170–ok. 1220) — średniowieczny niemiecki poeta dworski, znany przede wszystkim jako twórca poematu epickiego pt. Parsifal; występuje też jako postać w operze Tannhäuser Richarda Wagnera. [przypis edytorski]

Eschil (z łac.) a. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — dramaturg grecki, uważany za twórcę tragedii jako gatunku literackiego; autor m.in. niezachowanej sztuki pt. Telefos, o mitycznym herosie, synu Heraklesa. [przypis edytorski]

Eschines, ubogi młodzieniec (…) a już czyń ze mną, co raczysz — bohaterem przytoczonej anegdoty jest Ajschines ze Sfettos a. Ajschines Sokratyk (ok. 425–ok.350 p.n.e.), filozof grecki z ateńskiej gminy Sfettos, uczeń Sokratesa, nazywany Ajschinesem Sokratykiem dla odróżnienia od bardziej znanego Ajschinesa, wybitnego ateńskiego mówcy; wg źródeł był bardzo biedny; przytoczoną anegdotę podaje Seneka w O dobrodziejstwach (De Beneficiis) I 8. [przypis edytorski]

Eschines, właśc. Ajschines ze Sfettos a. Ajschines Sokratyk (ok. 425–ok.350 p.n.e.) — filozof grecki z ateńskiej gminy Sfettos, uczeń Sokratesa, nazywany Ajschinesem Sokratykiem dla odróżnienia od bardziej znanego Ajschinesa, wybitnego ateńskiego mówcy; wg źródeł był bardzo biedny; przytoczoną anegdotę podaje Seneka w O dobrodziejstwach (De Beneficiis) I 8. [przypis edytorski]

Eschyl — Ajschylos z Eleusis (525–456 p.n.e.), jeden z najwybitniejszych tragików greckich; twórca m.in. trylogii tragicznej Oresteja, w której ważną rolę grają postacie srogich bogiń zemsty, Erynii (Eumenid). [przypis edytorski]

Eschylos — Ajschylos (525–456 p.n.e.), gr. tragediopisarz; twórca i reformator tragedii: wprowadził drugiego aktora, akcję rozgrywającą się poza sceną, ograniczył rolę chóru, a rozbudował dialog i akcję; z jego dziewięćdziesięciu sztuk pozostało do dziś siedem, m.in. Siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]

Eschylos — Ajschylos (525–456 p.n.e.), tragediopisarz grecki. [przypis edytorski]

Eschylos (z łac.) a. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — jeden z najwybitniejszych tragików ateńskich. [przypis edytorski]

eschylowski — pochodzący ze sztuki Ajschylosa (525–456 p.n.e.), gr. tragediopisarza; twórcy i reformatora tragedii. Wprowadził on drugiego aktora, akcję rozgrywającą się poza sceną, ograniczył rolę chóru, a rozbudował dialog i akcję; z jego dziewięćdziesięciu sztuk pozostało do dziś siedem, m.in. Siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]

Eschyl, właśc. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — pierwszy z trzech wielkich tragików greckich. [przypis edytorski]

Esclavo (hiszp.) — niewolniku. [przypis edytorski]

esclavos (hiszp.) — niewolnicy. [przypis edytorski]

Escobar y Mendoza, Antonio (1589–1669) — hiszpański jezuita, autor prac z zakresu teologii moralnej, jeden z najsławniejszych kazuistów XVII wieku. [przypis edytorski]

Escobar y Mendoza, Antonio (1589–1669) — hiszpański jezuita, autor prac z zakresu teologii moralnej, jeden z najsławniejszych kazuistów XVII w. [przypis edytorski]