Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160067 przypisów.
to iście nie lada, co kto się cudzemi karze przygodami (starop.) — zaiste nie mała to rzecz, gdy kto z cudzych przygód bierze naukę. [przypis redakcyjny]
To jakiś urwisz od psiarni Krzyżaków (…) chociaż Niemiec, głos ludzki rozumiał — czytelnik niech uważa, że to jest głos pogański przeciw rycerstwu niemieckiemu użyty [dopisek autorski poza głównymi przypisami autorskimi; red. WL]. [przypis autorski]
To jakiś urwisz od psiarni Krzyżaków (…) — Zakon Krzyżacki, zwany Zakonem Kawalerów szpitalnych, Marianitów, Teutonów, fundowany w Palestynie r. 1190, wezwany potem około r. 1230 od książęcia mazowieckiego Konrada na obronę Mazowsza od Prusaków i Litwy, stał się potem najstraszniejszym nie tylko pogan, ale i okolicznych krajów chrześcijańskich nieprzyjacielem. Powszechny odgłos ówczesnych dziejopisów wyrzuca Zakonowi łakomstwo, okrucieństwo, dumę i małą gorliwość o wiarę chrześcijańską. Biskupi skarżyli się przed papieżem, że im Krzyżacy przeszkadzają w nawracaniu pogan, wydzierają własności kościelne, uciskają duchowieństwo. Moglibyśmy tu przytoczyć mnogie dowody takowego postępowania w sprawach tylekroć przed papieżem i cesarzem wytaczanych; ale jeśli skargom strony przeciwnej ktoś wierzyć nie zechce, umieszczamy słowa bezstronnego kronikarza Jana z Wintertur (Johannes Witoduranus). Ten dziejopis, sławiony z rzetelności, niemający żadnej do Krzyżaków urazy, a jako Niemiec i duchowny bynajmniej na stronę pogan nieuprzedzony, w prostocie ducha barbarzyńską łaciną pisze o Krzyżakach: „His temporibus (a. 1343) Crucigeri dominantes longe lateque in provincia prussena, regni regis Litaoniae, magnam partem per bellum quod sibi (regi) intulerunt auferentes in provinciam redegerunt; quam ut rehaberet (rex), ipsis fidem catholicam recipere firmiter pollicebat (sic); quod cum facere recusarent, rex litaonice aiebat: «in hoc luculenter comprehendo, quod non meam fidem, sed pecuniam appetunt, et ideo in paganismo perseverabo». De his Crucigeris verbum lamentabile et fidei ortodoxae penitus inimicum, quod absit, enarratur, quod omnes paganos, quos per bella sibi tributarios efficiunt, malunt in suo paganismo remanere, sub eorum tributo, quam a tributo exemptos, ut devote flagitabant vel adhuc hodierna die flagitant, fieri fidei catholicae professores. Famatur etiam ipsos (Crucigeros) non solum terras principum infidelium, sed etiam fidelium invadere”. (Corpus Historicorum medii aevi editio Jo. Georg. Eccard. Lipsiae [1723, v.I], p. 1874). Toż po polsku: „Około tych czasów, jakem słyszał z ust godnych wiary, Krzyżacy szeroko panujący w Prusach, wypowiedziawszy wojnę królowi litewskiemu, gwałtownie wydarli mu część kraju. Ażeby swoje odzyskać, król przyrzekł im, wiarę katolicką przyjąć; gdy zaś Krzyżacy obietnicy słuchać nie chcieli, rzekł król po litewsku: «widzę, iż wam nie o wiarę, ale o pieniądze idzie, i dlatego w pogaństwie trwać będę». O tych Krzyżakach twierdzą (rzecz bolesna, i wierze katolickiej — bodaj się nie sprawdziło! — wielce szkodliwa), iż wolą, aby podbici poganie zostali w bałwochwalstwie i haracz płacili, aniżeli uwolnieni od haraczu chrzest przyjęli, o co pobożnie nalegali i nalegają. Jest także wieść, iż oni (Krzyżacy) nie tylko ziemie książąt pogańskich, ale i chrześcijańskich najeżdżają”. Toż samo o Krzyżakach powiada, i w szczegółach opisuje ich okrutne i nieprawe postępowanie z Prusakami i Litwą, pisarz niemiecki August Kotzebue, jakkolwiek sam nieprzyjazny Litwinom i Polakom, w dziele dla historyi litewskiej bardzo ważnem: Preussens aeltere Geschichte v.[on] August. v. Kotzebue, 1808. Riga 4. Bde. Ob. Tom drugi, kart. 115: Schilderung der Ordensbruder in diesem Zeitraum (r. 1312) i kar. 108; Tom drugi k. 60: Schilderung der Preussen nach geendigtem Kriege (r. 1240). Tom trzeci, k. 275: Schildernng der Grauel im Orden waehrend dieses letzten Zeitraums (r. 1436). Nie można bez wzdrygnienia czytać okrucieństw, jakich się Krzyżacy dopuszczali nad nieszczęśliwym narodem; przytoczymy jeden tylko szczegół. Na końcu jeszcze czternastego wieku, kiedy Prusy całkiem podbite i uspokojone były, mistrz krzyżacki Konrad von Wallenrod, zagniewany na biskupa kumerlandzkiego, kazał wszystkim chłopom z jego diecezji prawe ręce poucinać: o czym świadczą Leo, Treter i Łukasz Dawid. Takimi byli Krzyżacy, zakon z samych Niemców złożony, co nowy powód do zelżywego ich traktowania Sławianom i Litwie dawało. Z dawna psami Niemców przez wzgardę nazywano; i Bandtkie mniemał, że Psiepole, Bolesława III tryumfem pamiętne, dlatego tak nazwane, iż tam wiele Niemców (psów) wymarło. [przypis autorski]
to jedne — dziś popr.: to jedno. [przypis edytorski]
To jedno tylko nie pamiętał — dziś poprawnie: Tego jednego tylko nie pamiętał. [przypis edytorski]
to jedyny prawdziwy przyjaciel, jakiego miałem pośród ludzi pióra — wierzyłem w to tak długo i tak zupełnie, iż jemu to po powrocie do Paryża powierzyłem rękopis Wyznań. „Nieufny” Jan Jakub nigdy nie mógł uwierzyć w przewrotność i fałsz, aż dopiero stawszy się ich ofiarą. [przypis autorski]
to jest jedna kość z kości moich — Rdz 2, 23. [przypis edytorski]
To jest morze; — śród fali, zda się, że ptak–góra — ptak–góra, znajomy z Tysiąca Nocy. Jest to sławny w mitologii perskiej, po wielokroć od poetów wschodnich opisywany, ptak Simurg. „Wielki on (powiada Firdussi w Szah–Name) jak góra, a mocny jak twierdza, słonia unosi w szponach swoich”, i dalej: „ujrzawszy rycerzy (Simurg) zerwał się jak chmura ze skały, na której mieszka, i ciągnął przez powietrze jak huragan, rzucając cień na wojska jeźdźców”. [przypis autorski]
to jest możnowładcy i szlachta — dodane w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]
To jest ostatecznie siłą wszystkich młodzieńców, którzy odeszli. — w rękopisie jest to dopisek na marginesie. [przypis edytorski]
to jest pewna — dziś: to jest pewne. [przypis edytorski]
to jest skandal, że moje tak świetne słowo „glątwa” nie przyjęło się zupełnie — czekam już bardzo mojej śmierci, aby pewne rzeczy przeze mnie propagowane: absolutne niepalenie, dozwolone tylko dla programowych samobójców powolnych, i niepicie nałogowe, zajmowanie się laików filozofią, uczenie się po niemiecku, zapoznanie się z Kretschmerem i Freudem — weszły raz w użycie. Bez tego zdaje się nie obejdzie — trzeba się będzie poświęcić. [przypis autorski]
To jest ten okręt, jak powiadają Ateńczycy, w którym swojego czasu Tezeusz… — mimo że od czasów mitycznego Tezeusza minęły setki lat, Ateńczycy uważali, że wyprawiają z pielgrzymką na Delos ten sam drewniany okręt, na którym płynął heros. Plutarch opisuje, że od czasu do czasu, kiedy stare deski gniły, Ateńczycy po kolei zastępowali je nowymi, tak że statek stał się tradycyjnym przykładem dla filozofów rozpatrujących problem tożsamości: jedni utrzymywali, że statek pozostał ten sam, zaś inni, że nie był tym samym statkiem (Plutarch, Żywoty równoległe. Tezeusz 23, 1). [przypis edytorski]
To jest tragedia nowożytnego człowieka (…) cofnie się z przerażeniem i na nowo szukać pocznie — S. Przybyszewski, Homo sapiens. [przypis autorski]
To jest wielka choroba — wielką chorobą nazywano epilepsję. [przypis edytorski]
Tojre (jid.) — Tora. [przypis edytorski]
toj — ten. [przypis edytorski]
to już było — chodzi o chłopomanię charakterystyczną dla okresu romantyzmu, a następnie Młodej Polski, połączoną z hasłami demokratycznymi i narodowymi; fiaska kolejnych powstań osłabiły zapały w tym kierunku. [przypis edytorski]
to już daremna (daw.) — w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: to daremne. [przypis edytorski]
To już jest strefa kanału, a więc USA — po nieudanej próbie francuskiej spółki akcyjnej przekopania w Panamie kanału żeglownego łączącego Atlantyk z Pacyfikiem (1881–1889), zakończonej bankructwem firmy i wielkim skandalem, w 1903 od nowo powstałego państwa Panamy Amerykanie uzyskali wieczystą dzierżawę terenów Przesmyku Panamskiego i w latach 1904–1914 zbudowali w poprzek przesmyku Kanał Panamski; Kanał oraz otaczająca go Strefa Kanału Panamskiego znajdowały się pod jurysdykcją amerykańską; w 1977 zawarto traktat, wg którego po okresie wspólnego, amerykańsko-panamskiego zarządu w 1999 przekazano teren Panamie. [przypis edytorski]
tokaj — białe, deserowe wino węgierskie. [przypis edytorski]
tokaj — słodkie białe wino wegierskie. [przypis edytorski]
tokarnia (daw.) — warsztat, w którym obrabia się przedmioty na tokarce. [przypis edytorski]
Tokarzewski — poseł inflancki. [przypis redakcyjny]
tokarz — rzemieślnik obsługujący tokarkę i zajmujący się obróbką metalu (np. dorabianiem kluczy). [przypis edytorski]
To Kawalkante — Franciszek Kawalkante w okolicy zwanej Gawilla był zamordowany. Familia zamordowanego mszcząc się jego śmierci, wielu mieszkańców tej okolicy wymordowała. On i Buoso zamienili dopiero co swe postacie; jeden, który miał postać wężową, odzyskał ludzką, drugi stał się wężem. Poprzednio Cianfa i Brunelleschi złączyli się w jedną postać. Tylko Puccio pozostaje, jakim był. [przypis redakcyjny]
To każe przypuścić (…) że wszystkie cechy woli powszechnej spoczywają w większości… — wola powszechna nie zawsze jest zatem wolą większości. Russo wie, że większość może być zdeprawowana lub obałamucona. Praktycznie jednak zadanie odkrywania treści woli powszechnej nie da się inaczej lepiej rozwiązać. [przypis tłumacza]
tok (daw.) — klepisko, podłoga z ubitej gliny. [przypis edytorski]
tok (gw.) — klepisko, podłoga z ubitej gliny. [przypis edytorski]
toki (daw.) — rzemienie przytrzymujące kopię. [przypis redakcyjny]
Tokiu oru labai maigu miegoti — miegas labai ima. [przypis edytorski]
toki — wgłębienia, podstawki rurkowate, w które wkłada się broń. [przypis redakcyjny]
tok — podłoga, klepisko. [przypis redakcyjny]
tok — podłoga z ubitej gliny; klepisko. [przypis edytorski]
tok — podstawka do kopii przy siodle. [przypis edytorski]
tok — rzemień, którym przymocowywano kopię do siodła. [przypis edytorski]
tok rzemienny (starop.) — rurka rzemienna, w którą się wtyka koniec kopii. [przypis redakcyjny]
tok — tu: klepisko, ubita ziemia. [przypis edytorski]
tok — tu: posadzka. [przypis edytorski]
tok — [tu:] rurka rzemienna, w którą się wkłada tylec kopii. [przypis redakcyjny]
To kwiat (…) zmienia się w rozkoszny owoc — obacz Pamiętniki Collégo: jego żona. [przypis autorski]
tołkanica — regionalna potrawa z zapieczonych tłuczonych ziemniaków. [przypis edytorski]
tołkować (gw.) — tłumaczyć. [przypis edytorski]
tołkuczka — rodzaj bazaru. [przypis edytorski]
Tołłoczyn — miasto nad rzeką Drucią, ok. 10 km na płn. od Drucka. [przypis redakcyjny]
tołokna i sałamacha — potrawy tatarskie (odpowiednio z kaszy jaglanej i kisiel). [przypis redakcyjny]
tołstoizm — ruch społeczno-religijny powstały pod wpływem poglądów filozoficzno-religijnych Lwa Tołstoja (1828–1910), rosyjskiego prozaika, dramaturga i myśliciela, który głosił doktrynę „niesprzeciwiania się złu przemocą”, potrzebę odnowienia moralnego i powrotu do natury. [przypis edytorski]
Tołstoj i Dostojewski — klasycy literatury rosyjskiej, przedstawiciele realizmu: Lew Tołstoj (1828–1910) oraz Fiodor Dostojewski (1821–1881). [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — pisarz rosyjski. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — prozaik i dramaturg ros., a także myśliciel, krytyk literacki i publicysta; przedstawiciel realizmu, łączył wnikliwą obserwację z własnymi poglądami na rzeczywistość; najważniejsze dzieła: Wojna i pokój, Anna Karenina, Sonata Kreutzerowska, Żywy trup. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski pisarz, myśliciel i moralista. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik, dramaturg, myśliciel, krytyk literacki, publicysta. Jego dzieła wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej na początku XX wieku. Jeden z najwybitniejszych realistów, łączył wnikliwą obserwację z prezentacją własnych poglądów. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik, dramaturg, myśliciel, krytyk literacki, publicysta. Jego dzieła wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej na początku XX wieku. Jeden z najwybitniejszych realistów, łączył wnikliwą obserwację z własnymi poglądami na rzeczywistość. Dzieła: Wojna i pokój, Anna Karenina. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik, dramaturg, myśliciel, krytyk literacki, publicysta. Jego dzieła wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej na początku XX wieku. Jeden z najwybitniejszych realistów, łączył wnikliwą obserwację z własnymi poglądami na rzeczywistość. Dzieła: Wojna i pokój, Anna Karenina, Sonata Kreutzerowska, Żywy trup. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik i dramaturg, myśliciel, krytyk literacki i publicysta; przedstawiciel realizmu, łączył wnikliwą obserwację z własnymi poglądami na rzeczywistość, głosił doktrynę „niesprzeciwiania się złu przemocą”, potrzebę odnowienia moralnego i powrotu do natury; autor m.in. powieści: Wojna i pokój, Anna Karenina; jego utwory wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej jego epoki. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część pierwsza
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik i dramaturg, myśliciel, krytyk literacki i publicysta; przedstawiciel realizmu, łączył wnikliwą obserwację z własnymi poglądami na rzeczywistość, głosił doktrynę „niesprzeciwiania się złu przemocą”, potrzebę odnowienia moralnego i powrotu do natury. [przypis edytorski]
Tołstoj, Lew (1828–1910) — rosyjski prozaik i dramaturg, myśliciel, krytyk literacki i publicysta; przedstawiciel realizmu, łączył wnikliwą obserwację z własnymi poglądami na rzeczywistość, głosił doktrynę „niesprzeciwiania się złu przemocą”, potrzebę odnowienia moralnego i powrotu do natury; autor m.in. dzieł: Wojna i pokój, Anna Karenina, Sonata Kreutzerowska, Żywy trup; jego utwory wywarły duży wpływ na literaturę światową i rozwój myśli moralnej jego epoki. [przypis edytorski]
Tołstojów… wydaliśmy w szesnastym wieku — mowa o arianach. [przypis redakcyjny]
Tołstoj — tu: Fiodor Pietrowicz Tołstoj (1783–1873), ros. medalier, rzeźbiarz i malarz klasycystyczny. [przypis edytorski]
Tołstoj w miniaturze — Lew Tołstoj (1828–1910) odrzucając rewolucyjną walkę, głosił hasła moralnego doskonalenia się, pokory i niesprzeciwiania się złu przemocą. Jednym z postulatów utopijnej doktryny Tołstoja było wyrzeczenie się bogactw, osobista praca, przyjęcie sposobu życia ludu wiejskiego. [przypis redakcyjny]
tołub (daw.) — futro, kożuch. [przypis edytorski]
tołub (daw.) — futro. [przypis edytorski]
tołub (daw.) — korzuch, futro. [przypis edytorski]
tołub (daw.) — rodzaj futra. [przypis edytorski]
tołub — długi do ziemi kożuch z wełną wywróconą na wierzch. [przypis edytorski]
tołubek — ciepły kaftan noszony po domu. [przypis redakcyjny]
tołubek — kożuszek. [przypis edytorski]
tołub — malowany kaftan. [przypis redakcyjny]
tołub — rodzaj futra. [przypis edytorski]
tołub — rodzaj futra. [przypis edytorski]
tołumbas — rodzaj bębna. [przypis edytorski]
Tołwińska, Stefania (zm. 1909) — właścicielka i dyrektor nowoczesnej pensji dla dziewcząt w Warszawie, istniejącej od lat 80. XIX w. [przypis edytorski]
Tolaitola — po arabsku: Toledo. [przypis autorski]
to lampie mej zabrakło oliwy, zgasła — zapewne rzeczywiście lampa zgasła, lecz słowa Kleopatry odnoszą się raczej do tego, że już niewiele życia ma przed sobą. [przypis tłumacza]
Toland, John (1670–1722) — irlandzki filozof, teolog, wolnomyśliciel, panteista, zwolennik wolności słowa i obrońca ofiar prześladowań religijnych; autor m.in. dzieła Christianity Not Mysterious. [przypis edytorski]
Tola — w oryg. ang.: Dora (Theodora) Keith. [przypis edytorski]
told — chata. [przypis autorski]
tolderia (hiszp.) — obozowisko indiańskie. [przypis edytorski]
toldo (z port.) — wieś indiańska. [przypis edytorski]
Toledo — miasto w Hiszpanii, stolica prowincji o tej samej nazwie. [przypis edytorski]
Toledo — miasto w środkowej Hiszpanii, nad rzeką Tag. [przypis edytorski]
Toledo — miasto w środkowej Hiszpanii, nad rz. Tag, stolica prowincji o tej samej nazwie; do 1561 stolica Królestwa Kastylii; jeden z największych zespołów zabytkowych Hiszpanii (m.in. gotycka Katedra Najświętszej Marii Panny, budowana w latach 1227–1493). [przypis edytorski]
Tolemeusz — Θολεμαῖος (Πτολεμαῖος Dindorf; Pape, Wörterbuch der griechischen Eigennamen: Θολομαῖος). [przypis tłumacza]
toleranccy — dziś popr.: tolerancyjni. [przypis edytorski]
tolerancki — dziś popr.: tolerancyjny. [przypis edytorski]
Tolet — miasto Toledo w Hiszpanii nad rzeką Tagiem. [przypis redakcyjny]
toli (daw.) — atoli, przecie. [przypis redakcyjny]
toli (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
toli (daw.) — tu: przecież. [przypis edytorski]
toliły (starop.) — tuliły, koiły, uspokajały; lamenty: płacze. [przypis redakcyjny]
tolim jem zbyła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika oraz z partykułą wzmacniającą -li; inaczej: to im zbyłam (umknęłam). [przypis edytorski]
Toliński, Józef (1764–1823) — polski wojskowy, uczestnik powstania kościuszkowskiego, generał brygady Wojska Polskiego. [przypis edytorski]
toli (…) ustąpili (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; tu znaczenie: tak więc ustąpili. [przypis edytorski]
Tolkiemių klebonas — Kristijonas Donelaitis mirė 1780 m. [przypis autorski]
Toller, Ernst (1893–1939) — niemiecki dramatopisarz i poeta o lewicowych przekonaniach; od 1933 r. na emigracji; popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
tollere vocem (łac.) — podniósłszy głos. [przypis edytorski]
Tollet, Piotr — lekarz szpitalny w Lionie. [przypis tłumacza]
tolombas a. tołumbas — rodzaj bębna wojennego, zapożyczonego z Turcji. [przypis edytorski]
Tolomita — miasto w krainie Barka na zachód od Egiptu. [przypis redakcyjny]
Tolomita — to samo, co Ptolomaida (dziś Tolmeta) w Barce. [przypis redakcyjny]
