Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 475 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156423 przypisów.
Sułkowski, Józef (1773–1798) — polski oficer, adiutant gen. Napoleona Bonapartego; uczestnik wojny polsko-rosyjskiej w 1792 i powstania kościuszkowskiego 1794; uczestnik francuskiej kampanii włoskiej, w 1798 wyruszył z Napoleonem na wyprawę do Egiptu, po udziale w kilku bitwach zginął podczas zwiadu pod Kairem. [przypis edytorski]
Sułkowski, Wojciech — podwojewodzi rawski. [przypis redakcyjny]
sułtanka Sheraa — oznacza panią de Pompadour. [przypis tłumacza]
sułtan — tytuł dawnych władców Turcji i niektórych innych państw muzułmańskich. [przypis edytorski]
sułtan — tytuł nadawany synom chana. [przypis redakcyjny]
sułtan — tytuł władcy Turcji (do 1922) bądź innych krajów muzułmańskich. [przypis edytorski]
sułtan Ulug-bey, Uług Beg (właśc. Muhammad Taragaj; 1394–1449) — sułtan z dynastii Timurydów; słynny astronom i matematyk, mecenas sztuki i nauki. [przypis edytorski]
Sulamitka — Sulamith, imię Oblubienicy, bohaterki Pieśni nad pieśniami, hebrajskiego poematu miłosnego włączonego do Biblii (bohater męski występował pod imieniem Salomon). [przypis edytorski]
Sulcbach a. Taunus — miejscowość w ?Niemczech, w Hesji. [przypis edytorski]
Suleja, Andrzej a. Jędrzej, właśc. Tylka-Suleja (1855–1915) — podhalański pisarz ludowy, samouk, autor opowiadań i wierszy o tematyce podhalańskiej. [przypis edytorski]
sulfamidy, właśc. sulfonamidy (med.) — grupa syntetycznych leków antybakteryjnych (odkryte w 1932, wprowadzone do lecznictwa w 1934, nagroda Nobla w 1939); obecnie stopniowo wycofywane na rzecz bezpieczniejszych i skuteczniejszych antybiotyków. [przypis edytorski]
sulfa — skrócone: sulfamidy, sulfonamidy. [przypis edytorski]
sulica — broń drzewcowa o cienkim grocie, używana do przebijania zbroi. [przypis edytorski]
sulica (daw.) — włócznia. [przypis edytorski]
Sulicki Edmund (1833–1884) — redaktor działu politycznego zachowawczej »Gazety Polskiej« w Warszawie. [przypis redakcyjny]
Suligowski, Adolf (1849–1932) — prawnik, autor odczytów dla Ratusza, wygłoszonych w 1889 r., dotyczących kwestii mieszkaniowych. [przypis edytorski]
Sulima, Roch (ur. 1942) — antropolog kultury i krytyk literacki. [przypis edytorski]
Sulimczyk — człowiek herbu Sulima, tu o Zawiszy Czarnym i jego bratu Farureju. [przypis edytorski]
Sulimczyk — herbu Sulima. [przypis edytorski]
Sulimierski, Stanisław — polski wojskowy epoki wojen napoleońskich; od sierpnia 1809 kapitan 11. pułku ułanów. [przypis edytorski]
Sulla (138–79 p.n.e.) — wódz rzymski, który zdobył i złupił w r. 86 p.n.e. Ateny popierające przeciw Rzymowi króla Pontu Mitrydatesa, a następnie pokonał wojska pontyjskie pod Cheroneją i Orchomenos w Beocji; w kampanii przeciw Mitrydatesowi stawką była władza nad Azją Mniejszą i Grecją. [przypis edytorski]
Sulla, właśc. Lucjusz Korneliusz Sulla (138–78 p.n.e.) — rzymski polityk ze stronnictwa optymatów, dowódca i dyktator; kiedy w 88 p.n.e. otrzymał naczelne dowództwo w wojnie z królem Mitrydatesem VI, które następnie mu odebrano i przekazano Mariuszowi, przywódcy stronnictwa popularów, wkroczył z wojskiem do Rzymu, wymordował przeciwników, po czym wyruszył na Wschód; podczas jego nieobecności władzę w mieście przejęli popularzy; po powrocie ze zwycięskiej wojny na Wschodzie pokonał urzędujących konsulów, ogłosił proskrypcje swoich przeciwników politycznych (pozbawienie praw obywatelskich i konfiskatę majątku) i w 81 p.n.e. otrzymał władzę dyktatora na czas nieograniczony; przeprowadził reformy wzmacniające władzę senatu, ziemię odebraną miastom Italii przydzielił swoim weteranom; w 79 p.n.e. zrezygnował ze stanowiska i osiadł w swoim majątku ziemskim. [przypis edytorski]
Sullego — dziś popr. forma D.: Sulli; Lucjusz Korneliusz Sulla (138–78 p.n.e.): rzymski wódz i polityk; zwyciężył w pierwszej wielkiej wojnie domowej w historii Rzymu i w 82 przejął władzę jako dyktator na czas nieograniczony; prześladował przeciwników politycznych, przeprowadził wiele reform ustrojowych; w 79 zrezygnował ze stanowiska i wycofał się z życia politycznego. [przypis edytorski]
Sully, Maximilien de Béthune de (1560–1641) — francuski polityk, hugenot, przyjaciel i realizator polityki króla Henryka IV; od 1596 zarządca finansów królestwa, od 1598 minister skarbu i zwierzchnik administracji; zreorganizował finanse, rozwinął gospodarkę, popierał rozwój rolnictwa, przebudował sieć dróg i fortyfikacji. [przypis edytorski]
Sully, Maximilien de Béthune de (1560–1641) — francuski polityk, przyjaciel króla Henryka IV, marszałek Francji; minister skarbu i zwierzchnik administracji, zwolennik merkantylizmu, który zreformował finanse, rozwinął gospodarkę, popierał rozwój rolnictwa i przebudował sieć drogową oraz obronną. [przypis edytorski]
Sully, Thomas (1783–1872) — osiadły w Filadelfii amer. malarz-portrecista, słynący z dbałości o nastrojowość przedstawienia, naturalność i malowniczość pozy, ciekawe oświetlenie postaci oraz odzwierciedlenie detali. [przypis redakcyjny]
Sulmone (…) umbris — Vergilius, Aeneida, X, 517. [przypis tłumacza]
Sulpicia (I w. p.n.e.) — poetka rzymska, jedyna z poetek starożytnego Rzymu, której utwory przetrwały do dziś; autorka kilku krótkich wierszy skierowanych do kochanka, zgromadzonych w korpusie poezji Albiusa Tibullusa; jej istnienie jako realnej postaci jest dyskusyjne. [przypis edytorski]
Sulzer, Jan Jerzy (1720–1779) — filozof, głównie estetyk, niemiecki, autor dzieła Allgemeine Theorie der schönen Künste, był jednym z tych, co wobec panującego w owym czasie racjonalizmu uwydatniali wielkie znaczenie uczucia zarówno pod względem poznawczym jak moralnym. [przypis redakcyjny]
suma — długa, uroczysta msza, odprawiana w niedzielę około południa. [przypis edytorski]
suma — długa, uroczysta msza w kościele katolickim, odprawiana raz dziennie, najczęściej w południe. [przypis edytorski]
suma dochodu — chodzi o dochód czysty. [przypis redakcyjny]
Suma głównych prawd religii — La Somme théologique des vérités capitales de la religion chrétienne, Paryż, 1625. [przypis edytorski]
Suma grzechów — Etienne Bauny, Somme des péchés qui se commettent en tous états (…) , Paryż 1630. Do roku 1646 miała 11 wydań. [przypis edytorski]
sumak a. suhak — rodzaj antylopy [nazwa łac. Saiga tatarica, dziś żyje tylko w Azji Środkowej, w XVII w. można go było spotkać na terenie całej dzisiejszej Ukrainy — Red. WL]. [przypis redakcyjny]
sumak — gatunek dzikiej kozy, żyjącej na stepach. [przypis edytorski]
sumak — gładki dywan orientalny, tkany na płasko techniką tkacką o tej samej nazwie. [przypis edytorski]
sumak — rodzaj krzewów i drzew strefy podzwrotnikowej i umiarkowanej, z małymi, czerwonymi lub białymi, kwiatami tworzącymi wiechy. [przypis edytorski]
suma — najdłuższa, uroczysta msza, odprawiana około południa w dni świąt i niedziel w kościele katolickim. [przypis edytorski]
sumariusz (daw.) — spis, rejestr, wyciąg z dokumentów. [przypis edytorski]
sumariusze — wyciągi, treść sprawy sądowej. [przypis redakcyjny]
Sumariusz — protokół obrad sejmowych; zwany także diariuszem. [przypis redakcyjny]
sumarski król — król Sumary (w oryg. Zumara) na zach. od Barki. [przypis redakcyjny]
„Suma” św. Tomasza — Suma teologii (Summa theologiae), główne dzieło Tomasza z Akwinu (1225–1274); w kościele katolickim Tomasza z Akwinu uznano za najwybitniejszego z filozofów, zaś Suma była traktowana jako autorytatywne źródło wiedzy filozoficzno-teologicznej. [przypis edytorski]
Sumatra — należąca do Indonezji wyspa w Azji Południowo-Wschodniej, w Archipelagu Malajskim. [przypis edytorski]
suma — uroczysta msza odprawiana w południe. [przypis edytorski]
suma — uroczysta msza. [przypis edytorski]
sumę, co by to kosztowało — dziś raczej: sumę, którą by to kosztowało. [przypis edytorski]
sumę stu tysięcy piastrów — około 2 000 000 w 1837 r. [przypis autorski]
su merced (hiszp.) — jego łaskawość. [przypis edytorski]
sumienie zachowuje się tak, jakby dostało łapówkę (por. s. 176 w. 25 i n.) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnej stronie znajduje się fragment rozdziału VIII: „Ten moment rzekomej dobrej wiary i przygotowywania sobie zawczasu rzetelnych motywów powtarza się w historiach wielu oszustw. Pozory dobre i złe cudownie splatają się z sobą, a potem u widzów wywołują wręcz przeciwne osądy, dlatego bo tzw. zło zawsze jeszcze ludzie wyobrażają sobie jak akt szczerej decyzji, na sposób Franciszka ze Zbójców, Jagona lub Ryszarda III, zamiast widzieć, jak ono już przy swym urodzeniu się, wiedzione instynktem samozachowawczym, wchodzi w chemiczne połączenia z pierwiastkami »dobra«, od których sobie maski pożycza”. [przypis edytorski]
sumieniowi — dziś popr. forma C.: sumieniu. [przypis edytorski]
sumienny… obowiązek — obowiązek sumienia. [przypis edytorski]
sumie — uroczysta, długa msza, odprawiana w południe. [przypis edytorski]
sumiot — zaspa; kupa śniegu nawianego (zmiecionego) przez wiatr. [przypis edytorski]
sumitacje (daw.) — tłumaczenia, usprawiedliwienia. [przypis edytorski]
sumitować się — tłumaczyć się, usprawiedliwiać. [przypis edytorski]
sumitować się (z łac.) — tłumaczyć się, usprawiedliwiać się. [przypis edytorski]
sum (łac.) — jestem. [przypis redakcyjny]
Summae Deus clementiae — Początek hymnu, jaki kościół w poranek niedzielny śpiewa, błagając Boga, ażeby zarzewie w nas grzechu zagasił, a serce nasze zapalił i rozgrzał swoim ogniem świętym. [przypis redakcyjny]
summa facit (łac.) — daje w sumie. [przypis redakcyjny]
summa levitas (łac.) — największa lekkomyślność. [przypis redakcyjny]
Summanus (mit. rzym.) — bóg nocnych błyskawic, przeciwstawiany Jowiszowi, bogu błyskawic dziennych. [przypis edytorski]
summa proveniens (łac.) — suma należna. [przypis redakcyjny]
summa regiminis in distributiva justitia (łac.) — całość rządów na wymiarze sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]
summariusz (daw., z łac. summa, tj. „całość”) — streszczenie. [przypis edytorski]
summa summarum (łac.) — podsumowując wszystko; wziąwszy wszystko pod uwagę. [przypis edytorski]
summa summarum (łac.) — uwzględniając wszystko razem. [przypis edytorski]
summa summarum (łac.) — wszystko razem, ostatecznie. [przypis redakcyjny]
summatim (łac.) — w skrócie. [przypis edytorski]
summo cum dedecore (łac.) — ze straszną hańbą. [przypis redakcyjny]
summo cum opprobrio gentis nostrae (łac.) — z najsroższą niesławą narodu naszego. [przypis redakcyjny]
Summula Statutorum… — Streszczenie statutów wspólnoty […] ustanowionych w celu odkupienia jeńców dla okręgu wschodniego przez najznakomitszego i najdoskonalszego Michała Adolfa hrabiego Althan itp. założyciela Chrześcijańskiej Milicji Niepokalanego Poczęcia, generalnego komendanta obozowego tejże, przełożonego w/w wspólnoty i jej pierwszego wielkiego mistrza, pełnomocnika okręgu wschodniego w sprawie wykupienia więźniów, komisarza skarbu i starosty, [napisane] przez ks. Wojciecha Dembołęckieog z Konojad, doktora sztuk [wyzwolonych] i św. Teologii, zlecone przez generała zakonu konwentualnego Braci Mniejszych Św. Franciszka. — Warszawa 1626 r. w [formacie] kwarto. [przypis edytorski]
Summum ius summa iniuria (łac.) — Najwyższe prawo, najwyższa niesprawiedliwość. [przypis tłumacza]
summum (łac.) — to, co największe a. najlepsze. [przypis edytorski]
Summum (…) optes — Martialis, Epigrammata, X, 47. [przypis tłumacza]
sumnienia (daw. forma) — dziś: sumienia. [przypis edytorski]
sumnienie (daw.) — dziś popr.: sumienie. [przypis edytorski]
sumnienie (daw.) — dziś: sumienie. [przypis edytorski]
sumnienie (daw. forma) — sumienie. [przypis edytorski]
sumnienie (daw.) — sumienie. [przypis edytorski]
sumnienie — dziś popr.: sumienie. [przypis edytorski]
sumnienie — dziś: sumienie. [przypis edytorski]
sumnienie (starop. forma) — dziś popr.: sumienie. [przypis edytorski]
sumnieniom (daw. forma) — dziś: sumieniom. [przypis edytorski]
sumnieniowi (daw. forma C) — dziś: sumieniu. [przypis edytorski]
sumować (daw.) — smucić się. [przypis edytorski]
sumpt (daw., z łac.) — koszt. [przypis edytorski]
sumpt (daw., z łac.) — koszt, wydatek. [przypis edytorski]
sumptem królewskim — na koszt króla. [przypis edytorski]
sumpt — koszt, nakład. [przypis redakcyjny]
sumpt (przest.) — koszt. [przypis edytorski]
sumpty — koszty. [przypis redakcyjny]
sumpt (z łac.) — koszt, nakłady finansowe. [przypis edytorski]
sumpt (z łac.) — koszt. [przypis edytorski]
sumpt (z łac.) — koszt. [przypis redakcyjny]
sum qui sum (łac.) — jestem, który jestem (odpowiedź Boga na pytanie zadane przez Mojżesza o jego imię; Wj 3, 14). [przypis edytorski]
sumy neapolitańskie — 430 tysięcy dukatów neapolitańskich pożyczonych przez Bonę królowi hiszpańskiemu i neapolitańskiemu, Filipowi II, i nigdy, mimo stale ponawianych zabiegów, nie odzyskanych; do sprawy zwrotu sum neapolitańskich powracano niejednokrotnie na sejmikach. Ochocki wspomina najbardziej typowe instrukcje poselskie zalecane posłom: „Na sejmikach podpisywano laudum dla posłów — windykowanie sum neapolitańskich przez królową Bonę wywiezionych, nalegania o odkrycie gór olkuskich, prośby o parę beatyfikacji do Rzymu […]. Na koniec popiła się szlachta, porąbała mocniej jeszcze i niejeden do jejmości swej z pohaftowanym policzkiem powrócił”. (J D. Ochocki. Pamiętniki, s. 60). [przypis redakcyjny]
sumy neapolitańskie — zawrotna kwota ok. 430 tys. dukatów w złocie, którą w 1556 królowa Bona wywiozła z Polski, wyjeżdżając po śmierci męża do rodzinnego księstwa Bari we Włoszech, i pożyczyła królowi hiszpańskiemu i neapolitańskiemu Filipowi II Habsburgowi. Po śmierci Bony, mimo trwających 150 lat starań Zygmunta II Augusta, a następnie skarbu Rzeczpospolitej, udało się odzyskać tylko drobną część pożyczonej sumy. [przypis edytorski]
sunąć się — popr. raczej czas. niezwrotny: sunąć a. snuć się, posuwać się itp. [przypis edytorski]
