Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156423 przypisów.
semenowie (z tur.) — wyborowe wojsko, tu: nazwa kozaków pod rotmistrzem Kobyłeckim. [przypis redakcyjny]
semen — żołnierz z gwardii przybocznej sułtańskiej (pierwotnie: myśliwy sułtański). [przypis redakcyjny]
semen (z ukr.) — nadworny kozak z Rusi. [przypis edytorski]
semestr — rok akademicki dzieli się na semestry, obejmujące określone wykłady i ćwiczenia, których zaliczenie jest niezbędne przy zgłoszeniu się do egzaminu. [przypis redakcyjny]
Semianimesque (…) retractant — Vergilius, Aeneida, X, 376. [przypis tłumacza]
Semiarus — w innym oprac. Semjasa. [przypis edytorski]
semicha — dyplom uprawniający do noszenia tytułu rabiego. [przypis tłumacza]
Semici — grupa ludów mówiących jęz. semickimi, zamieszkująca od starożytności Bliski Wschód (Mezopotamię, Syrię, Palestynę, Płw. Arabski), współcz. gł. Arabowie i Żydzi; termin wprowadzony w XVIII w., daw. używany w znaczeniu etnicznym i rasowym, ob. niestosowany w nauce poza użyciem nieformalnym w odniesieniu do grupy ludów staroż.; pot. często: Żydzi. [przypis edytorski]
Semi-Mogiły (ukr. Semy Mohyły a. Semymohyły) — osada na Połtawszczyźnie, w środkowo-wsch. części Ukrainy. [przypis redakcyjny]
semina (łac.) — ziarna. [przypis edytorski]
seminis retenti (łac.) – zatrzymanie nasienia. [przypis edytorski]
Seminole — plemię Indian Ameryki Płn., zamieszkujące płn. Florydę i ob. płd. Georgię; powstało w XVIII w. z odszczepieńców z innych plemion, gł. z konfederacji Krików. [przypis edytorski]
Semipelagijczycy błądzą mówiąc o in communi, to jest prawdą jedynie in particulari (łac.) — Kiedy mówią, że łaska dana jest ludziom, podczas gdy wedle Pascala dana jest jedynie predestynowanym. [przypis tłumacza]
Semiramida — legendarna królowa asyryjska, bohaterka licznych opowieści; wg tradycji na jej rozkaz założono wiszące ogrody w Babilonie, uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. [przypis edytorski]
Semiramida — legendarna królowa babilońska, wg niektórych podań półbogini i założycielka imperium babilońskiego. Jej imieniem nazwano babilońskie wiszące ogrody, stworzone na rozkaz króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.) i uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. Być może pierwowzór legendy o Semiramidzie stanowi postać królowej asyryjskiej Sammu-ramat, żyjącej w IX w. p.n.e. [przypis edytorski]
Semiramida (mit. asyryjska) — legendarna królowa babilońska, wg niektórych podań półbogini i założycielka imperium babilońskiego. Jej imieniem nazwano babilońskie wiszące ogrody, stworzone na rozkaz króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.) i uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. Być może pierwowzór legendy o Semiramidzie stanowi postać królowej asyryjskiej Sammu-ramat, żyjącej w IX w. p.n.e. [przypis edytorski]
Semiramis — legendarna królowa asyryjska, bohaterka licznych opowieści; wg tradycji na jej rozkaz założono wiszące ogrody w Babilonie, uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. [przypis edytorski]
semknąć a. zemknąć (starop.) — zdjąć. [przypis edytorski]
Semko — Ziemowit IV (ok. 1352–1426), książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, znany jako dobry administrator. [przypis edytorski]
Semlin a. Zemun — dawne miasto graniczne na południu Węgier z Serbią, dziś Zemun. [przypis edytorski]
Semmering — gmina uzdrowiskowa oraz ośrodek narciarski w Austrii, na przełęczy Semmering; od XIX w. popularne miejsce wypoczynku zamożnych turystów z Wiednia. [przypis edytorski]
se mną (starop.) — ze mną. [przypis edytorski]
Sem — najstarszy syn Noego. [przypis edytorski]
semper fidelis (łac.) — zawsze wierny. [przypis edytorski]
Semper (…) furore — Cicero, Tusculanae disputationes, IV, 23. [przypis tłumacza]
semper in obscuris quod minimum est sequimur (łac.) — w sprawach ciemnych trzeba trzymać się najmniejszego wymiaru. [przypis tłumacza]
Semper novarum rerum cupidus (łac.) — zawsze pożądający nowych rzeczy. [przypis edytorski]
Semper (…) traxisse (łac.) — „Zawsze tak bywa, że nie ten obwołany jest mistrzem, co zaczął, ale ten, co skończył” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVII, 45; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
semper virens (łac.) — wiecznie zielona; stale świeża, młodzieńcza. [przypis edytorski]
sempiterna (daw. żart.) — tyłek. [przypis edytorski]
Sempre diritto, sempre diritto (wł.) — Zawsze w prawo, zawsze w prawo. [przypis edytorski]
sempre nello stomaco [hai] dieci lupi affamati (wł.) — zawsze w żołądku [ma] dziesięć głodnych wilków. [przypis edytorski]
Sem — w Biblii jeden z trzech synów Noego, przodek Semitów, od których wywodzili się Żydzi. Po zesłanym na ziemię potopie, który przeżyła tylko rodzina Noego, każdy z braci dał początek jednej z trzech rodzin ludów świata. [przypis edytorski]
seńor hidalgo (hiszp.) — panie szlachcicu. [przypis edytorski]
Señor (hiszp.) — panie. [przypis edytorski]
señor (hiszp.) — pan; panie (proszę pana). [przypis edytorski]
señor (hiszp.) — pan; tu: proszę pana. [przypis edytorski]
señor (hiszp.) — pan, zwrot grzecznościowy używany z nazwiskiem osoby. [przypis edytorski]
señorita (hiszp.) — panna. [przypis edytorski]
Senacheryb a. Sennacheryb — król Asyrii w latach 705–681 p.n.e.; w 701 p.n.e. zaatakował królestwo Judy i obległ Jerozolimę. [przypis edytorski]
Sena — miasto Siena w Toskanii. [przypis redakcyjny]
Sena — rzeka Sekwana (tak XIV 105, w. 5) we Francji. [przypis redakcyjny]
senat mógł odjąć, aby tak rzec, republikę rękom ludu przez mianowanie dyktatora, przed którym władca pochylał głowę i najbardziej ludowe prawa milkły — jak na przykład te, które pozwalały odwołać się do ludu od zarządzeń wszystkich urzędników. [przypis autorski]
senatorem że został starosta — starostowie nie mieli prawa zasiadania w senacie, aby więc zostać senatorem, starosta musiał otrzymać któryś z wyższych urzędów: kasztelana, wojewody, ministra. [przypis redakcyjny]
senatores (łac.) — senatorowie. [przypis edytorski]
senatorowie do prawodawstwa należeć nie mogą — był to również postulat Deputacji do popr. Rządu, umieszczony w Zasadach; wywołał namiętne spory w Sejmie; stąd nacisk Staszica. [przypis redakcyjny]
Senatorska — ulica wiodąca z placu Zamkowego na plac Bankowy; w czasie wojny była bardzo zniszczona, obecnie odbudowana. [przypis redakcyjny]
Senatorskiej izbie — dziś popr. małą literą: senatorskiej. [przypis edytorski]
senatory — dziś popr. forma N. lm: senatorami. [przypis redakcyjny]
senat przezwał cię już boską (…) — Po łacinie: Diva; zwyczajnie wyrokiem senatu imperatorowie i żony ich stawali się bogami: stawiano im posągi, świątynie. Dlatego tylu chrześcijan ginęło, że nie chcieli rzucać kadzidła na ołtarz palący się przed obrazami cezarów. Antionus, ulubieniec Adriana po śmierci zapisany został w regestr bogów za Senatuskonsultem i z wolą Adriana. [przypis autorski]
Senat szaleńców — sztuka została wystawiona w 1931 r. w warszawskim teatrze Ateneum w reżyserii Stanisławy Perzanowskiej (1898–1982). Tytuł nawiązuje do wiersza Vous êtes calme, vous voulez un voeu discret Paula Verlaine'a, napisanego w formie modlitwy do Boga, opiewającego pokorę, rezygnację i milczenie. Fragment Se taire pour le monde, un pur sénat de fous oznacza: zamilknąć wobec ludzi, tego senatu szaleńców. Wiersz został przełożony na polski na początku XX w. [przypis edytorski]
senatus consilium (łac.) — radę senatu. [przypis redakcyjny]
senatus consilium (łac.) — uchwałę senatu. [przypis redakcyjny]
senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis edytorski]
senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis redakcyjny]
Senatus populusque romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis edytorski]
senatus populusque Romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis redakcyjny]
senat (z łac. senex: starzec) — jedna z najważniejszych i najtrwalszych instytucji politycznych starożytnego Rzymu; pierwotnie rada królewska składająca się z naczelników rodów, w okresie republiki: faktycznie główny organ rządzący, złożony z byłych urzędników państwowych. [przypis edytorski]
Senderl odczuwał zawroty głowy (…) Pomyślał, oto nadchodzi kres jego życia. Jego żona, Zelda, już na zawsze pozostanie wdową — Zelda jest żoną Beniamina, zatem albo mamy do czynienia z pomyłką, albo autor chciał w ten sposób zasugerować czytelnikowi, że Beniamin podziela strach przyjaciela. [przypis edytorski]
Senderl — zdrobnienie od imienia Sender, będącego żydowskim wariantem imienia Aleksander. [przypis edytorski]
sendomirskiej — zwyczajnie: sandomierskiej. [przypis redakcyjny]
Seneca, którego Tertulian zowie „często naszym” — saepe noster Seneca, Tertulian [O duszy (De anima) XX, 1, cytując Seneki O dobrodziejstwach]. [przypis autorski]
Seneca (…) pisze, że (…) przesądna wiara żydowska, takie czyni postępy we wszystkich krajach, że zwyciężeni prawo narzucają zwycięzcom — cytowany przez S. Augustyna, de Civitate Dei, l. 6, c. 11 [chodzi o cytat z pracy Seneki De Superstitione, zawarty w dziele Augustyna Państwo Boże, w księdze (łac. liber) VI, rozdziale (capitulus) 11]. [przypis autorski]
senectus ipsa est morbus (łac.) — sama starość chorobą (Terencjusz, Phormio, akt IV, scena I). [przypis edytorski]
senectus (łac.) — doświadczenie życiowe, powaga. [przypis redakcyjny]
Senegal — państwo w zachodniej Afryce, nad Oceanem Atlantyckim, ze stolicą w Dakarze; dawniej kolonia francuska. [przypis edytorski]
Senegambia — historyczna nazwa regionu geograficznego w Afryce Zachodniej, między rzeką Senegal na północy a rzeką Gambia na południu; w XVIII w. nazwa brytyjskiej kolonii na tych terenach. [przypis edytorski]
Seneka (4–65) — filozof rzymski, znany z surowych zasad, jakie głosił. [przypis redakcyjny]
Seneka gani Brutusa, który dla nadzieje wolności Juliusza, cesarza pirwszego rzymskiego, zabił, mówiąc: „Nalepszy stan jest miasta pod jednym sprawiedliwym królem” — Skarga cytuje tutaj tekst Seneki De beneficiis ad Marcum Brutum za Bellarmina De controversiis. [przypis edytorski]
Seneka — Lucjusz Anneusz Seneka Młodszy (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.), rzym. filozof stoicki, autor wielu tekstów moralistycznych. [przypis edytorski]
Seneka — Lucjusz Anneusz Seneka Młodszy (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.), rzym. filozof stoicki i dramaturg. [przypis edytorski]
Seneka Młodszy (4r. p.n.e.–65r. n.e.) — filozof i tragik, wychowawca Nerona, przedstawiciel rzym. szkoły stoickiej. [przypis edytorski]
Seneka Młodszy (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) — rzymski filozof stoicki i dramaturg; autor wielu tekstów moralistycznych, a także tragedii, które wywarty wielki wpływ na angielski teatr epoki elżbietańskiej. [przypis edytorski]
Seneka Młodszy, właśc. Lucius Annaeus Seneca (Minor) (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) — rzymski filozof stoicki, autor wielu tekstów moralistycznych. [przypis edytorski]
Seneka Młodszy, właśc. Lucius Annaeus Seneca (Minor) (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) — rzymski filozof stoicki i dramaturg, autor m.in. zbioru ponad stu Listów moralnych do Lucyliusza. [przypis edytorski]
Seneka (ok. 4 p.n.e.–65 r. n.e.) — Lucjusz Anneusz Seneka (Młodszy), retor, pisarz, poeta i filozof rzymski. [przypis edytorski]
Seneka, przejąwszy się w młodości żarliwie przykładem Sekcjusza (…) — por. Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 108. [przypis tłumacza]
Seneka — Seneka Młodszy (Lucjusz Anneusz Seneka, 4 p.n.e.–65 n.e.) był rzymskim pisarzem, poetą, retorem oraz przede wszystkim filozofem — wyznawcą stoicyzmu. Napisał satyrę Udynienie boskiego Klaudiusza. [przypis edytorski]
Seneka uznaje jedynie te choroby (…) — Seneka (Młodszy), Listy moralne do Lucyliusza, LXX. [przypis tłumacza]
Seneka, właśc. Lucius Annaeus Seneca (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) — zwany Seneką Młodszym (łac. Minor), rzymski filozof i dramaturg, autor słynnych tragedii, które wywarły znaczny wpływ na angielski teatr epoki elżbietańskiej. [przypis edytorski]
Seneka, właśc. Lucjusz Anneusz Seneka Młodszy (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) — rzymski filozof stoicki, autor wielu tekstów moralistycznych, wychowawca Nerona. [przypis edytorski]
Seneka, właśc. Lucjusz Anneusz Seneka Młodszy (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) — rzymski filozof stoicki, autor wielu tekstów moralistycznych, wychowawca Nerona; oskarżony o spisek przeciwko cesarzowi, na rozkaz Nerona popełnił samobójstwo, podcinając sobie żyły. [przypis edytorski]
Seneka w listach (…) odezwał się za niewolnikiem — Epistolae 47 [Listy moralne do Lucyliusza]. [przypis autorski]
Seneka zostawił nam w swych listach wyborny obrazek (…) Najrozmaitsze, pisze on (…) otaczają mnie hałasy… — Seneka, Epistolae 56. [przypis autorski]
Seneki „de Quantor virtulibus cardinalibus” — traktat pióra Marcina, biskupa Montonedo (zm. 583). [przypis tłumacza]
senes — roślinny środek przeczyszczający. [przypis edytorski]
senhor (port.) — pan. [przypis edytorski]
Sen — Hypnos, bóg snu. [przypis edytorski]
¿Seniora, esta usted de Suecia? (hiszp.) — Czy pani jest ze Szwecji? [przypis autorski]
senioria — rada 10 senatorów wraz z dożą i prokuratorami. [przypis edytorski]
seniorita (hiszp.) — panna. [przypis edytorski]
senior (łac.: starszy) — tu w znaczeniu zbliżonym do terminu feudalnego: zwierzchnik i opiekun uzależnionej od siebie osoby. [przypis edytorski]
Sen — jako postać mitologiczna Hypnos, brat Thanatosa (śmierci). [przypis edytorski]
sen Jakuba — [w biblijnej Księdze Rodzaju] o drabinie prowadzącej do nieba. [przypis redakcyjny]
sen leniwy — bożek snu, Hypnos, jest leniwy, bo zjawia się dopiero tuż przed świtem. [przypis redakcyjny]
senli to (…) czy jawa — konstrukcja z partykułą -li o funkcji pytajnej; znaczenie: czy to sen czy jawa. [przypis edytorski]
senli to — konstrukcja z partykułą wzmacniającą li; znaczenie pytajne: czy to sen, czyż to sen; czy to tylko sen. [przypis edytorski]
senliwych (neol.) — sennych. [przypis edytorski]
senluccy kabaliści — Mnichy z Saint-Louand koło Chinon, miejsca urodzenia Rabelais'go. [przypis tłumacza]
Sen (mit. gr.) — Hypnos, bóg i uosobienie snu; jedno z pierwotnych bóstw, syn Nyks i Ereba a. Tartara, ojciec Morfeusza, boga marzeń sennych. [przypis edytorski]
