Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 469 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14469 przypisów.
suum effectum sortiri (łac.) — swój skutek wziąć. [przypis redakcyjny]
Suunu a. Sunet, gr. Syene — dziś Asuan, miasto w pobliżu I katarakty, w 1. nomie Górnego Egiptu, ok. 660 km na południe od Memfis, 180 km na południe od Teb. [przypis edytorski]
suwać rowy — skakać przez rowy. [przypis redakcyjny]
Suwałki — miasto powiatowe w województwie podlaskim. [przypis edytorski]
Suwarów — Aleksandr Wasiljewicz Suworow (1729–1800), rosyjski dowódca wojskowy. [przypis edytorski]
Suwarow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, marszałek polny Austrii, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej w l. 1769–1772 (bitwy pod Orzechowem, Lanckoroną i Stołowiczami; oblężenie Wawelu), wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich (1773–1774 i 1787–1791; m.in. zdobycie twierdzy Izmaił), walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774) i do 31 I 1796 pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją dowodząc armią rosyjską i austriacką we Włoszech (m.in. bitwy nad Trebbią i pod Novi). [przypis edytorski]
Suwarow, popr.: Suworow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej, wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich, walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774), pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją. [przypis edytorski]
suwenir (fr. souvenir: wspomnienie, pamiątka) — upominek z podróży. [przypis edytorski]
suweren — angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów). [przypis edytorski]
suweren — niezależny władca, w epoce feudalnej zwierzchnik wasali. [przypis edytorski]
suwerenny — niepodległy. [przypis edytorski]
suweren — tu: angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów). [przypis edytorski]
suweren — tu: angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów); w oryginale ang.: besant, tj. bizant, złota moneta cesarstwa bizantyjskiego. [przypis edytorski]
suweren — władca sprawujący niezależną władzę zwierzchnią. [przypis edytorski]
su — właśc. sou, daw. drobna moneta francuska. [przypis edytorski]
su, właśc. sou — dawna drobna moneta francuska, warta 1/20 liwra (franka). [przypis edytorski]
su — (właśc. sous) dawna drobna moneta francuska. [przypis edytorski]
su, właśc. sous (fr.) — daw. drobna moneta francuska, o wartości 1/20 liwra (funta). [przypis edytorski]
su, właśc. sous (fr.) — dawna drobna moneta francuska o wartości 1/20 liwra (funta), bita do 1795; później pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]
su, właśc. sous (fr.) — w XIX w. pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]
suwniry (z fr. souvenir: wspomnienie, pamiątka) — wspomnienia. [przypis edytorski]
Suworow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej, wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich, walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774), pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją. [przypis edytorski]
sużdzieno było słomat' etoj wielikoj duszie jeja archangielskija krylja (ros.) — przeznaczone było złamać tej wielkiej duszy jej archanielskie skrzydła. [przypis edytorski]
Suza — staroż. miasto w ob. Iranie, od VI w. p.n.e. stolica administracyjna państwa perskiego; znana m.in. z ruin kompleksu pałacowego króla Dariusza I Wielkiego (ok. 550–485 p.n.e.). Autor błędnie powtarza, że na fryzach w Suzie przedstawieni są Asyryjczycy (których wizerunki są znane z przedstawień w miastach asyryjskich (Niniwie, Nimrud, Kalchu itd.), odkrytych w XIX w., położonych w płn. Mezopotamii, setki kilometrów dalej. [przypis edytorski]
Suza — starożytne miasto w ob. płd.-zach. Iranie; stolica imperium perskiego. [przypis edytorski]
suzeren — w ustroju feudalnym: zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. [przypis edytorski]
suzeren — zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. Jak widać z tego fragmentu, w roli suzerena mógł występować również dostojnik kościelny, w tym wypadku opat tyniecki. [przypis edytorski]
Suzy i Ekbatana — Suzy (miasto lilii), stolica Persji; Ekbatana, staroperskie Hagmatana, stolica Medii. [przypis tłumacza]
Svante Arrhenius (1859–1927) — fizykochemik i astrofizyk szwedzki, laureat Nagrody Nobla (1903) w dziedzinie chemii za opracowanie teorii dysocjacji elektrolitycznej. Twórca teorii panspermii, według której życie w formie bakterii jest przenoszone między planetami dzięki ciśnieniu światła. [przypis edytorski]
Svetozár Vajanský (1847–1916) — pisarz słowacki, jeden z entuzjastów i propagatorów idei panslawizmu. [przypis edytorski]
swąd — zapach spalenizny. [przypis edytorski]
swą każdy porze (przysł.) — każdy robi swoje; każdy robi, co chce; każdy się stara o swoje. [przypis edytorski]
swąm rozumiał bydź prawdziwą wiarę (starop. konstrukcja) — uważałem, że moja wiara jest prawdziwa. [przypis edytorski]
swą pruć (daw.) — być upartym, upierać się. [przypis redakcyjny]
swą siłą zbrojną — liczyła 200 konnych. Było to w Efezie, w 396 r. Farnabazos pojął później rzeczywiście za żonę córkę Artakserksesa. [przypis tłumacza]
swacha — swatka. [przypis autorski]
swacha — swatka. [przypis edytorski]
swacha — zasadniczo każda mężatka uczestnicząca w weselu; także kobieta wykonująca pewne funkcje obrzędowe na weselu. [przypis redakcyjny]
swachna — swatka; osoba kojarząca pary małżeńskie. [przypis edytorski]
swachna — swatka; osoba zajmująca się pośredniczeniem w dobieraniu par małżeńskich. [przypis edytorski]
swada (daw.) — energia, zapał. [przypis edytorski]
swada — łatwość i płynność mówienia. [przypis edytorski]
swada — łatwość i płynność w mówieniu. [przypis edytorski]
swada — łatwość wypowiadania się. [przypis edytorski]
swada — płynność i łatwość w wypowiadaniu się. [przypis edytorski]
swada — płynność w mówieniu. [przypis edytorski]
swada — potoczystość i łatwość wypowiadania się. [przypis edytorski]
swada — tu: umiejętności mówcy a. pisarza. [przypis redakcyjny]
swadhisthana — w tradycji hinduistycznej druga czakra, zlokalizowana 3 cm poniżej pępka, odpowiadająca za energię, twórczość i seksualność. [przypis edytorski]
swadźba — swatanie, łączenie dwojga ludzi w parę małżeńską. [przypis edytorski]
swadźba — swatanie, tu raczej: zaloty. [przypis edytorski]
swadźba — swatanie; wybieranie przyszłego małżonka a. przyszłej małżonki. [przypis edytorski]
swadźba — tu: orszak swatów udających się złożyć uroczystą wizytę w imieniu pana młodego w domu rodzinnym panny na wydaniu w celu ustalenia terminu i warunków zawarcia małżeństwa. [przypis edytorski]
swadźba — wyswatanie małżeństwa. [przypis edytorski]
swadźbić (daw.) — swatać. [przypis edytorski]
swadziebny (starop.) — weselny. [przypis redakcyjny]
Swajstyx, dziś Sveistiks, litew. Svaikstikas (mit. litew.) — bóg gwiazd. [przypis edytorski]
swalgon — kapłan obrzędów weselnych. [przypis edytorski]
swalgon (trad. litew.) — kapłan weselnych obrzędów. [przypis autorski]
swalgon (trad. litew.) — kapłan weselnych obrzędów. [przypis edytorski]
Swammerdam, Jan (1637–1680) — holenderski przyrodnik, badacz budowy anatomicznej i cyklu rozwojowego owadów. [przypis edytorski]
Swammerdam, Jan (1637–1680) — holenderski przyrodnik i lekarz, prekursor badań mikroskopowych. [przypis edytorski]
Swammerdam, Jan (1637–1680) — przyrodnik holenderski, zajmował się sekcjonowaniem owadów i poczynił zajmujące spostrzeżenia. [przypis tłumacza]
swania, swańka (gwar.) — zasadniczo każda mężatka uczestnicząca w weselu; także kobieta wykonująca pewne funkcje obrzędowe na weselu (w Słowniku gwar Karłowicza Orzeszkowa podana jako źródło tej formy). [przypis redakcyjny]
swar a. swary — kłótnia. [przypis edytorski]
swar (daw.) — kłórnia. [przypis edytorski]
swar (daw.) — rozmowa, dyskusja, kłótnia. [przypis edytorski]
swar — kłótnia. [przypis edytorski]
swarliwość — kłótliwość. [przypis edytorski]
swarliwy (daw.) — kłótliwy. [przypis edytorski]
swarliwy — kłótliwy. [przypis edytorski]
Swarno a. Szwarno (1230 – ok. 1270) — młodszy syn Daniela Halickiego, książę halicki, po śmierci Mendoga wielki książę litewski. [przypis edytorski]
Swarożyc — bóstwo pogańskich Słowian, któremu poświęcony był czarny koń. [przypis redakcyjny]
swary — długotrwałe nieporozumienia i kłótnie. [przypis edytorski]
swary — kłótnie. [przypis edytorski]
Swary słowne (…) rodzą zazdrości (…), rodzą swary bluźnierstwa (…), rodzą złe podejrzania i spory ludzi w rozumie skażonych, którzy prawdy zbyli — por. 2 Tm 2, 14–18. [przypis edytorski]
swary — spory, kłótnie. [przypis edytorski]
swarzem (daw. forma 2 os. lm) — swarzymy, kłócimy. [przypis edytorski]
swarzyć (gw.) — gniewać się, krzyczeć. [przypis edytorski]
swarzyć — kłócić się. [przypis edytorski]
swarzyć — kłócić; tu raczej: straszyć czymś. [przypis edytorski]
swarzyć się (daw.) — dyskutować, rozmawiać; kłócić się; naswarzyć się: nagadać się. [przypis edytorski]
swarzyć się (daw.) — dyskutować, rozmawiać; kłócić się. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
swarzyć się (daw.) — kłócić się. [przypis edytorski]
swarzyć się — kłócić się. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
swarzyć się — spierać się, kłócić. [przypis edytorski]
swarzyć — tu: kłócić się, przeciwstawiać. [przypis edytorski]
swarzyć — tu: krzyczeć. [przypis edytorski]
swarzycie (gw., daw.) — [tu:] przyganiacie, [krytykujecie, potępiacie; WL]. [przypis autorski]
swastyka — dawniej w różnych kulturach europejskich i azjatyckich występowała jako symbol szczęścia i pomyślności. Pod nazwą „krzyżyk niespodziany”, w swej starożytnej roli talizmanu aż do drugiej wojny światowej przetrwała na Podhalu, gdzie rzeźbiona na elementach domów miała odstraszać złe moce. Na początku XX w. była również popularnym symbolem szczęścia w wielu krajach Europy oraz w Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]
swastyka — znak tajemniczego pochodzenia, wyobrażający dwie skrzyżowane litery „z”. [przypis redakcyjny]
swat — osoba kojarząca pary małżeńskie. [przypis edytorski]
swat — pośrednik w zawieraniu małżeństwa, osoba starająca się o rękę kobiety w czyimś imieniu. [przypis edytorski]
swat — tu: zalotnik. [przypis redakcyjny]
swawoląc — bawiąc się. [przypis edytorski]
swawolą — dziś popr. forma B.lp: swawolę. [przypis edytorski]
swawola — daw. brak posłuszeństwa i samowolne działanie. [przypis edytorski]
swawola (daw.) — nieposłuszeństwo. [przypis edytorski]
swawolić — bawić się beztrosko; tu o wianku: toczyć się w podskokach. [przypis edytorski]
swawolić — bawić się, używać życia. [przypis edytorski]
