Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18041 przypisów.
Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — syn hetmana wielkiego Mikołaja Potockiego, starosta niżyński, zmarł w niewoli po bitwie pod Żółtymi Wodami. [przypis redakcyjny]
Potocki, Szczęsny Kazimierz — starosta krasnostawski, sokalski, wojewoda sieradzki, potem krakowski, następnie kasztelan krakowski i hetman wielki koronny, zm. 1702. [przypis redakcyjny]
Potocki, Wacław (1622–1696) — poeta, epik, satyryk i moralista, jeden z głównych polskich autorów epoki baroku. [przypis edytorski]
potoczne — powszednie, codzienne. [przypis redakcyjny]
potoczysty — płynny, barwny, łatwy w odbiorze. [przypis edytorski]
potoka — dziś popr.: potoku. [przypis edytorski]
potok Besor — potok biblijny (1Sm 30:9n) w pobliżu miasta Gaza w płd. Izraelu. [przypis edytorski]
Potok Moreński — rzeka Gwadalkiwir spływająca z gór Sierra Morena w Andaluzji; spadek ku dolinie jest wyjątkowo urwisty, dziś wykorzystywany do pozyskiwania energii elektrycznej. [przypis edytorski]
potok tejże co i wieś nazwy — chodzi o potok o nazwie Łopuszanka. [przypis edytorski]
potok Wołoszyn — właściwa nazwa to Potok Waksmundzki. [przypis edytorski]
Po tom ci wyprawił — dziś raczej: po to ci wyprawiłem. [przypis edytorski]
potomek Deukaliona — człowiek. [przypis edytorski]
potomki — dziś popr. forma N. lm: potomkami. [przypis edytorski]
potomki — dziś: potomkowie. [przypis edytorski]
potomkowie Deukaliona — ludzie; Deukalion (mit. gr.): syn Prometeusza, król Tesalii, wraz z żoną Pyrrą zostali jako jedyni sprawiedliwi ocaleni w czasie potopu zesłanego przez Zeusa, aby wytępić plemię ludzkie stworzone przez Prometeusza z ziemi; po potopie Deukalion i Pyrra, niby zasiewając pole, rzucali za siebie kamienie, z których powstało nowe plemię ludzi. [przypis edytorski]
potomstwo jego jest Legion — wyrażenie pochodzące od biblijnego wspólnego imienia grupy demonów, które opętały jednego człowieka (Mk 5,9; Łk 8,30); znaczenie: jego potomstwo jest bardzo liczne. [przypis edytorski]
po tom szedł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: po to szedłem. [przypis edytorski]
potomu (ros.) — dlatego. [przypis edytorski]
potopa (gw.) — potop. [przypis autorski]
Potop — powieść Henryka Sienkiewicza; tytuł odnosi się do potopu szwedzkiego, tj. najazdu wojsk szwedzkich na Polskę w XVII w. [przypis edytorski]
potpan (z ang. potcompanion) — kuchcik. [przypis edytorski]
potpourri (fr.) — dosł. bigos; całość złożona z różnorodnych elementów (np. wiązanka utworów muzycznych). [przypis edytorski]
potpourri (fr.) — tu: zgrabna kompilacja fragmentów muzycznych. [przypis edytorski]
pot-pourri (fr., z hiszp. olla potrida: potrawa składająca się z różnych gatunków mięs i warzyw) — utwór muzyczny złożony z fragmentów znanych melodii, najczęściej arii operowych. [przypis edytorski]
potrącać się (daw.) — zawadzać o coś. [przypis edytorski]
potrącić o jakiś przedmiot — dziś popr.: potrącić jakiś przedmiot. [przypis edytorski]
potrącić —tu: poruszyć. [przypis edytorski]
potrącił — w oryg. niem. stieß (…) weg: odepchnął, popchnął. [przypis edytorski]
Potrącone przeze mnie zagadnienie, czy powinno się mówić Hedda Gabler czy Gablerówna (…) — [por.] Flirt z Melpomeną, wieczór III. [przypis autorski]
potrachtuj (białorus.) — poczęstuj. [przypis edytorski]
potrafić kogoś (daw.) — spotkać się z kimś. [przypis redakcyjny]
potrafić się z kimś (daw.) — spotkać się z kimś. [przypis redakcyjny]
potrafić — utrafić, celnie trafić, wcelować. [przypis edytorski]
potrafię być dyskretnym — dziś: potrafię być dyskretny. [przypis edytorski]
potrafię (…) ludzi zmieniać na lepszych — sofiści głosili, że uczą obywatelskiej cnoty. Kallias, który tylu sofistów słuchał, ufa, że posiadł już ich mądrość i potrafi drugich uczyć cnoty, czyli uszlachetniać ich i zmieniać w lepsze moralnie jednostki. [przypis tłumacza]
potrafiż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy potrafi. [przypis edytorski]
potrafiż — potrafi–że; czy potrafi. [przypis edytorski]
potraktować (tu daw.) — poczęstować. [przypis edytorski]
Potrawą i napojem i lekiem cudownym… — z Eurypidesa. [przypis tłumacza]
potraw (daw.) — trawa, odrastająca po skoszeniu. [przypis edytorski]
potraw — łąka po sianokosach. [przypis redakcyjny]
potraw — łąka po sianokosach, tu: pastwisko. [przypis redakcyjny]
potraw — siano z drugich sianokosów. [przypis edytorski]
potraw — trawa wyrastająca powtórnie po skoszeniu. [przypis edytorski]
potraw — trawa wyrosła na łące już po sianokosach a. ostatni, jesienny pokos siana. [przypis edytorski]
potraw — trawa wyrosła na łące już po sianokosach a. ostatni, jesienny pokos siana; również: otawa. [przypis edytorski]
potrętwiały (starop. forma) — odrętwiały, zdrętwiały. [przypis edytorski]
potrefuje się (starop.) — zdarza [się]. [przypis redakcyjny]
potrójna Hekate — Dlatego potrójna, że nazywała się księżycem w niebiesiech, Dianą na ziemi, Prozerpiną lub Hekatą w piekle. Epitet jej zawsze jest: Dea feralis: zgubna bogini. [przypis autorski]
potrójna Hekate (mit. gr.) — Hekate, bogini magii i ciemności, rozstajnych dróg, pokuty i zemsty; (mit. rzym.) Hekate Trivia: Diana, Lucina (boginią narodzin) i Luna (bogini Księżyca). [przypis edytorski]
potrójnego ukłonu werbalnego w kierunku Schopenhauera — pesymizmu Schopenhauera w jego układzie aprobowanym przez modernistów młody Irzykowski nie przyjmował do wiadomości. Pisał w Dziennikach: „Nie ma wcale obawy, abym zaraził się pesymizmem od osławionego Schopenhauera. Wprawdzie niejeden — tak mówią i piszą — miał sobie wskutek jego lektury życie odebrać (wbrew właśnie doktrynie Schopenhauera!), ale ja to uważam za fałsz!! Schopenhauer nie mógł być nigdy bezpośrednią przyczyną samobójstwa, coś podobnego twierdzić jest absurdem! Ja nie jestem wcale optymistą, ale przecież pesymizm Schopenhauera w tej formie, w jakiej go dotychczas poznałem, wydaje mi się tylko chimerą i fantazją poetyczną, ale nie filozoficzną. Nawołuje do ascetyzmu — jego własne życie się temu sprzeciwia, gdzież rzetelność? »Zaprzeczenie woli do życia« jest grubym frazesem. Jest wola i jest poznanie, ale poznanie jest tylko formą woli. Któż więc zaprzecza? Schopenhauer przedstawia to wszystko, jakby w człowieku było jakieś nadnaturalne coś, które się w nim zapala, w płomień wybucha i wreszcie wolę pożera. Zresztą być może, że nie rozumiem tej hecy, ale czyż rezultat ma być właśnie dlatego dobrym, że jest trudnym i jednostronnym? Wszystkie paradoksy mają w sobie jakąś drażniącą szyderczą moc i właśnie dlatego im się trudno oprzeć” (Notatki z życia, obserwacje i motywy, s. 106–107, 7 VIII 1893). — Warto też pamiętać, że doskonale władający językiem niemieckim Irzykowski w swoich sądach o tym filozofie nie polegał na jakichś zasłyszanych wiadomościach, ale gruntownej lekturze. [przypis autorski]
potrójny (…) Mitro — w mit. indyjskiej Mitra, Waruna i Arjaman stanowili trójcę bóstw nieba; w tej trójcy Arjaman odpowiada za narodziny (wschód) słońca (Arjaman to wedyjski bóg wschodzącego słońca; zastąpiony potem przez Ahura Mazdę), Waruna za wędrówkę słońca po niebie, rozdzielność dnia i nocy oraz zsyłanie deszczu (Waruna jest hinduistycznym bogiem nieba i wód, a także bóstwem czuwającym nad przestrzeganiem umów, nad niewzruszonością zasad rządzących wszechświatem), zaś Mitra jest bogiem odrodzenia (składał Słońcu ofiarę odkupieńczą ofiarę z byka i umierał w jaskini, aby znów się odrodzić). [przypis edytorski]
Potrójnym kula ziemska nadana obrotem (…) — Przypuszcza się tu potrójny bieg ziemi: pierwszy, „około własnej osi”, dni oddaje, sprawia odmianę dni i nocy; drugi, około Słońca, „planety darzącej światłem i ciepłem”, wraca lata, jest przyczyną ustawicznie powracającej kolei pór roku; trzeci, najleniwszy, z północy ku południowi i stamtąd znowu ku północy, „Trionom”, miał „przynieść”, czyli sprawić „odmłodnienie”, odrodzenie się ziemskiego świata, to jest Ziemi i wszystkich na niej istot. Rozumowanie to umysłowe, bardziej z istoty swojej do umiejętności niż do poezji należące, umiał Trembecki tak zmysłowie wydać, łącząc filozoficzną zrozumiałość i ścisłość z okrasą poetycką, iż przytoczone miejsce zdaje się okazywać w najwyższym blasku jego talent i sztukę. [przypis redakcyjny]
Potrójnym płynem martwe skrapia zwłoki — Antygona skropiła ciało płynem zmieszanym z wina, mleka i oliwy. [przypis redakcyjny]
po trocha — dziś popr.: po trosze, stopniowo. [przypis edytorski]
potrociny — odpadki, rzeczy nic niewarte, marności. [przypis redakcyjny]
potroisty — potrójny. [przypis edytorski]
potroszcze (starop.) — po trosze; po troszeczku. [przypis edytorski]
potrosze (starop. forma ort.) — dziś: po trochu. [przypis edytorski]
Potrymbos — litewski bóg pierwszych potrzeb. [przypis edytorski]
po tryumfach teorii [Einsteina], nagrodach Nobla — Albert Einstein był nominowany do Nagrody Nobla 11 razy, prawie corocznie w latach 1910–1922, przy czym w większości uzasadnieniem było sformułowanie przez niego teorii względności (w 1905); nagrodę Nobla otrzymał tylko raz, w 1922, ale ponieważ jego teorię komitet noblowski uznał za niewystarczająco potwierdzoną doświadczalnie, Einstein uzyskał ją „za zasługi dla fizyki teoretycznej, szczególnie za odkrycie praw rządzących efektem fotoelektrycznym”, czyli za inne swoje odkrycie. [przypis edytorski]
potrząść — dziś popr.: potrząsnąć. [przypis edytorski]
potrząśnienie — dziś popr.: potrząśnięcie. [przypis edytorski]
potrząśnienie — dziś popr. z inną końcówką: potrząśnięcie. [przypis edytorski]
potrząsła — dziś popr. potrząsnęła a. potrzęsła. [przypis edytorski]
potrząsła — dziś: potrząsnęła a. potrzęsła. [przypis edytorski]
potrząsł — dziś popr. forma: potrząsnął. [przypis edytorski]
potrząsł — dziś popr. forma: potrząsnął; tu forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
potrząsło — dziś: potrząsnęło. [przypis edytorski]
potrza a. trza (daw. a. gw.) — potrzeba, trzeba. [przypis edytorski]
potrza — dziś popr.: potrzeba. [przypis edytorski]
potrza (gw.) — potrzeba. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
potrza (gw.) — potrzeba, trzeba. [przypis edytorski]
potrza — potrzeba. [przypis edytorski]
potrzebach (daw.) — przedsięwzięcie, bitwa. [przypis edytorski]
potrzebach… — widocznie luka w manuskrypcie. [przypis tłumacza]
potrzeba — daw. bitwa a. wyprawa wojenna. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — bitwa a. wyprawa zbrojna. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — bitwa, potyczka. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — bitwa. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
potrzeba (daw.) — bitwa. [przypis redakcyjny]
potrzeba (daw.) — niebezpieczeństwo, zagrożenie. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — potyczka, bitwa. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — potyczka. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — starcie wojsk, bitwa. [przypis edytorski]
potrzeba — daw. także: bitwa. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — to, co potrzebne. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — tu: bitwa. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — tu: walka, bitwa. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — tu: walka, starcie zbrojne. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — walka, potyczka. [przypis redakcyjny]
potrzeba (daw.) — wyprawa wojenna. [przypis edytorski]
potrzeba (daw.) — wyprawa wojenna, walka, bitwa. [przypis edytorski]
Potrzeba, jako filozof rzekł, justum animatum, to jest sprawiedliwości żywej i mówiącej — Skarga powołuje się tutaj na słowa Tomasza z Akwinu z dzieła Summa Theologiae: iudex est iustum animatum et princeps est custos iusti, w wolnym tłumaczeniu: „sędzia jest wcielonym prawem, a książę jest strażnikiem sprawiedliwości”. [przypis edytorski]
potrzeba metafizyki, którą Schopenhauer odnajduje w ludziach, wychodząc ze siebie samego — Schopenhauer, Werke II, 184, (Grisebach); [wychodząc ze siebie samego dziś raczej: wychodząc (w rozumowaniu) od siebie samego; red. WL]. [przypis redakcyjny]
potrzebami — dodatkami. [przypis redakcyjny]
potrzeba parkańska — bitwa pod Parkanami, właśc. dwa starcia z wojskami tureckimi, do których doszło już po odsieczy wiedeńskiej, w dniach 7 i 9 października 1683, gdy wojska polsko-habsburskie pod wodzą Jana III Sobieskiego posuwały się doliną Dunaju w kierunku Ostrzyhomia (w płn. Węgrzech przy granicy ze Słowacją) i zostały zaskoczone przez nacierające oddziały Kary Mehmeda Paszy. Pierwsza bitwa była porażką wojsk Sobieskiego, druga zdecydowanie zwycięska: Turcy zostali zmuszeni do odwrotu, następnie odcięci od twierdzy Parkany dzięki zbombardowaniu mostu przez polską artylerię, wielu z nich zginęło przy próbie konnej przeprawy przez rzekę lub trafiło do niewoli (bilans to 9 tys. poległych i ok. 1,5 tys. jeńców tureckich); efektem wygranej bitwy było nie tylko odbicie Parkanów (po 150 latach panowania tureckiego), ale również znajdującego się po drugiej stronie Dunaju Ostrzyhomia. [przypis edytorski]
potrzeba pospolita (starop.) — potrzeba powszechna; potrzeba wszystkich. [przypis edytorski]
potrzeba (starop.) — bitwa, walka. [przypis edytorski]
potrzeba (starop.) — tu: walka, pojedynek; dojdzie koniecznie potrzeba: dojdzie koniecznie do walki. [przypis edytorski]
