Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159631 przypisów.
progres — postęp. [przypis redakcyjny]
progułka (z ros.: прогулка) — spacer. [przypis edytorski]
Prohacice (niem. Prachatitz) — miasto w Czechavh, obecnie w kraju południowoczeskim. [przypis edytorski]
prohibicja — zakaz sprzedaży i produkcji alkoholu, w Stanach Zjednoczonych w latach 1920–1933 obowiązujący na terenie całego kraju. [przypis edytorski]
proh pudor (łac.) — o hańbo. [przypis edytorski]
proice lapidem (łac.) — niech rzuci kamieniem. [przypis redakcyjny]
pro i contra (łac.) — za i przeciw. [przypis edytorski]
pro i contra (łac.) — za i przeciw. [przypis edytorski]
Proiecisti sermonem Dei, proiecit te Dominus (łac.) — Odrzuciłeś słowo Pana, odrzucił cię Pan. [przypis edytorski]
Proinde (…) fugienda — Lucretius, De rerum natura, IV, 500. [przypis tłumacza]
pro infame (łac.) — za infamisa. [przypis edytorski]
pro informatione (łac.) — dla informacji. [przypis edytorski]
pro innocentia (łac.) — za niewinnością. [przypis redakcyjny]
projdyświt (ukr. ) — włóczęga. [przypis edytorski]
projekta (daw.) — dziś M.lm: projekty. [przypis edytorski]
projekta — dawna lm od rzeczownika projekt, dziś: projekty. [przypis edytorski]
projekta — dziś popr. forma lm: projekty. [przypis edytorski]
Projekt Dysydentów — w latach 1764–1768. [przypis redakcyjny]
Projektmachers — Pläneschmieds. [przypis edytorski]
projekt — odpis. [przypis redakcyjny]
projekt — tu: odpis. [przypis redakcyjny]
projekt Ugandy — koncepcja rozwoju osadnictwa żydowskiego i stworzenia żydowskiego państwa na terenie angielskiej kolonii w Ugandzie; rozważana przez syjonistów w 1903 w odpowiedzi na propozycję brytyjskiego sekretarza stanu do spraw kolonii, w 1905 odrzucona. [przypis edytorski]
projekt zastosowań pojęcia alienacji w badaniach literackich przedstawiony przez Andrzeja Wernera — A. Werner, O pojęciu alienacji badaniach literackich, „Pamiętnik Literacki”, LVII, 1966, z. 2. [przypis autorski]
Projtos — wypędzony z miasta Argos przez swojego brata, odzyskał tron dzięki pomocy króla Jobatesa. [przypis edytorski]
Prokesz, właśc. Władysław Prokesch (1863–1923) — krakowski dziennikarz, krytyk literacki i tłumacz; ukończył wydział prawa UJ, związany od 1886 r. z czasopismem redakcji „Nowa Reforma”, współpracował z licznymi periodykami. [przypis edytorski]
proklamacji (z łac.) — zapowiedzi, ogłaszania, obwołania. [przypis redakcyjny]
proklatyj (ros.) — przeklęty. [przypis edytorski]
proklaty (z ukr.) — przeklęty. [przypis edytorski]
Prokles z Halisarny i Teutranii, potomek Damarata — por. ks. II 1 i 2. [przypis tłumacza]
proklinaw kak didko (z ukr.) — klął jak diabeł. [przypis redakcyjny]
Proklus — Perypatetyk z II stulecia, komentator Arystotelesa. [przypis tłumacza]
Prokne — jaskółka. [przypis tłumacza]
Prokne (mit. gr.) — siostra Filomeli, pomogła jej pomścić gwałt, dokonany przez jej męża. By uniknąć gniewu bogów, obie siostry zostały zamienione w ptaki. [przypis edytorski]
Prokonez — największa wyspa w Propontis (dzisiaj morze Marmara), kolonia Miletu, słynna z łomów marmuru. [przypis tłumacza]
prokonsul — w starożytnym Rzymie tytuł nadawany od I w. p.n.e. konsulom po zakończeniu kadencji, równoznaczny z objęciem funkcji zarządu przydzielonej prowincji, z szerokimi uprawnieniami administracyjnymi, wojskowymi i sądowniczymi. [przypis edytorski]
prokonsul (z łac. proconsul) — w starożytnym Rzymie tytuł nadawany od I w. p. n. e. konsulom po zakończeniu kadencji, równoznaczny z objęciem funkcji zarządu przydzielonej prowincji. Prokonsulowie w swoich prowincjach posiadali szerokie uprawnienia administracyjne, wojskowe i sądownicze. [przypis edytorski]
Prokop — głośna współczesna kawiarnia literacka. [przypis tłumacza]
Prokopiusz z Cezarei a. Prokop z Cezarei (ok. 490–ok. 561 r.) — najsłynniejszy historyk bizantyński, autor Historii wojen oraz Historii sekretnej. [przypis edytorski]
Prokop, Jan (ur. 1931) — poeta, prozaik, tłumacz i eseista. [przypis edytorski]
prokrastynować (z łac.) — odkładać do jutra. [przypis redakcyjny]
Prokris (mit. gr.) — córka króla Aten Erechtheusa, żona Kefalosa, uciekła na Kretę do Minosa, gdy mąż wykrył, że go zdradziła. Po powrocie pogodziła się z Kefalosem, jednak śledząc go została przez niego przez pomyłkę śmiertelnie zraniona. [przypis edytorski]
Prokris — wg poematu Owidiusza żona Kefalosa, który podstępem nakłonił ją do zdrady. [przypis edytorski]
Prokrit — żona Cefalusa, przez zazdrość naraziła się na przypadkową śmierć z ręki męża. [przypis edytorski]
Prokrusta łoże (mit. gr.) — o sytuacji, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu; nawiązanie do tortur, jakie stosował zbój Prokrustes, który pojmane ofiary kładł na żelaznym łożu i na siłę dopasowywał do jego długości, obcinając im nogi lub rozciągając ciało. [przypis edytorski]
Prokrusta łoże (mit. gr.) — o sytuacji, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu; nawiązanie do tortur, jakie stosował zbój Prokrustes, który pojmane ofiary kładł na żelaznym łożu i na siłę dopasowywał do jego długości, obcinając im nogi lub rozciągając ciało. [przypis edytorski]
Prokrustes a. Damastes (mit. gr.) — zbój z Attyki, który pojmane ofiary kładł na żelaznym łożu i na siłę dopasowywał do jego długości, obcinając im nogi lub rozciągając ciało. [przypis edytorski]
prokrustowe łoże (mit. gr.) — o sytuacji, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu; nawiązanie do tortur, jakie stosował zbój Prokrust (także: Damastes, Polypemon), syn Posejdona, który zwykł „dopasowywać” napadniętych podróżnych do rozmiarów swojego łoża, przycinając stosownie ich ciała. [przypis edytorski]
Proktofantazy — z gr.: ten, który fantazjuje przez odbytnicę. Goethe wykpiwa tu berlińskiego literata Fryderyka Nicolai, autora parodii Wertera, podkreślającego nierealność świata duchów i swego osobistego przeciwnika. [przypis edytorski]
proktor — nadzorca; osoba odpowiedzialna za dyscyplinę, nadzorująca przebieg egzaminu itp. [przypis edytorski]
prokuracja (daw.; z łac.) — zastępstwo; pełnomocnictwo; przez prokurację: za pośrednictwem pełnomocnika. [przypis edytorski]
prokuracyja (daw.) — praktyka prawnicza. [przypis edytorski]
prokura — pełnomocnictwo. [przypis edytorski]
prokurator (daw.) — obrońca. [przypis edytorski]
prokuratorem — ἐπίτροπος, Syriae praeses, Finanzverwalter (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski]. Idę tu za Graetzem (III, 255), który wyraz ἐπίτροπος tłumaczy przez Landpfleger, Procurator. [przypis tłumacza]
prokurator (hist.) — rzymski urzędnik odpowiedzialny za sprawy finansowe w prowincji lub zarządzający pomniejszą prowincją. [przypis edytorski]
prokuratoria — urząd powołany w celu zastępstwa prawnego w sprawach dotyczących interesów państwa; tu: prokuratura. [przypis edytorski]
Prokurator Latarni — Camille Desmoulins; aluzja do tytułu jednego z jego pamfletów. [przypis edytorski]
prokurator (starop.) — [tu:] prawnik. [przypis redakcyjny]
prokurator — tu: adwokat, obrońca. [przypis edytorski]
prokurator — [tu:] zastępca prawny. [przypis redakcyjny]
prokurent — pełnomocnik spółki. [przypis edytorski]
prokurować (daw.) — przygotowywać. [przypis edytorski]
prokurzysta (z łac.) — zastępca, pełnomocnik. [przypis edytorski]
Prokymia — προκυμία [gr. falochron]. [przypis tłumacza]
pro (łac.) — za. [przypis edytorski]
Prolegomena — J. Żuławskiego Prolegomena. Uwagi i szkice (1902), zbiór esejów na temat sztuki i cywilizacji. [przypis edytorski]
Prolegomena zur Historiosophie — programowa rozprawa A. Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
proleptycznie (z gr.) — przewidująco, uprzedzając mające nastąpić wydarzenia. [przypis edytorski]
proletariat — klasa robotnicza, która wg teorii Marksa próbuje zawładnąć środkami produkcji. Osiągnięcie tego celu miało doprowadzić do zmiany kapitalizmu w komunizm. [przypis edytorski]
pro litteris et arte (łac.) — dla literatury i sztuki; tu: nawiązanie do szwedzkiego medalu Litteris et Artibus ufundowanego w 1853 r. przez (późniejszego) króla Szwecji Karola XV, przyznawanego ludziom szczególnie zasłużonym w dziedzinie kultury (szczególnie w zakresie muzyki, dramaturgii, sztuk plastycznych i literatury). [przypis edytorski]
prologli to czy dewiza (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy to prolog czy dewiza. [przypis edytorski]
prolog — wstęp do dramatu bądź innego dzieła literackiego. [przypis edytorski]
prolongata — przedłużenie terminu płatności, odroczenie. [przypis edytorski]
prolongować — przedłużać, przesunąć termin czegoś (np. spłaty długu) na późniejszy. [przypis edytorski]
pro memento (łac.) — dla przestrogi. [przypis redakcyjny]
pro me militat (łac.) — za mnie walczy. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.: dla pamięci, na pamiątkę) — tu: nauczka. [przypis edytorski]
pro memoria (łac.) — dla zapamiętania, na pamiątkę. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.) — dosł. ku pamięci; tu przen. kara. [przypis edytorski]
pro memoria (łac.) — ku pamięci. [przypis edytorski]
pro memoria (łac.) — ku pamięci. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.) — upominek (dosł.: dla pamięci). [przypis edytorski]
promenada Alameidy — hiszp. alameda (od álamo: topola) oznacza promenadę obsadzoną po bokach drzewami albo zagajnik topolowy. [przypis edytorski]
promenada — jedna z figur tańca. [przypis redakcyjny]
promenada — tu: przechadzka. [przypis edytorski]
promenować (daw.) — przechadzać się. [przypis edytorski]
promenować (z fr.) — przechadzać się, spacerować; obnosić się. [przypis edytorski]
promenować (z fr.) — spacerować. [przypis edytorski]
prometeizm — postawa bezinteresownego poświęcenia się jednostki dla dobra ogółu; termin utworzony od imienia Prometeusza, jednego z tytanów w mit. gr., dobroczyńcy ludzkości, który ukradł bogom z Olimpu ogień, by podarować go ludziom; za karę został na rozkaz Zeusa przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę; według niektórych mitów Prometeusz był także stworzycielem pierwszych ludzi i opiekował się nimi, ucząc wielu przydatnych umiejętności. [przypis edytorski]
prometejański — właśc. prometejski. [przypis edytorski]
Prometej — dziś raczej: Prometeusz. [przypis edytorski]
Prometej — Prometeusz. [przypis edytorski]
Prometej właśc. Prometeusz (mit. gr.) — wykradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę przykuty przez Zeusa do skały i skazany na to, aby sęp szarpał mu ustawicznie wątrobę. Również ulubiona przenośnia poetycka. [przypis redakcyjny]
Prometeus — Prometeusz, olbrzym z rodu tytanów, wykradł na użytek ludzi ogień z nieba, za co Jowisz kazał przykuć go do skały Kaukazu, gdzie orzeł szarpał mu odrastającą wciąż wątrobę. Wybawcą jego był Herkules. [przypis redakcyjny]
Prometeusz i Epimeteusz — bracia o imionach znaczących: Prometeusz to „wprzód myślący”, czyli przewidujący, zaś Epimeteusz to „wstecz myślący”, czyli po fakcie, poniewczasie. [przypis edytorski]
Prometeusz i Epimeteusz (mit. gr.) — dwaj bracia, pierwszy z nich podarował ludziom skradziony bogom ogień, drugi, chcąc ich obdarować, otworzył wypełnioną nieszczęściami puszkę Pandory. [przypis edytorski]
Prometeusz — jeden z tytanów, dobroczyńca ludzi (w niektórych wersjach mit. gr. także twórca ludzkości, który ulepił człowieka z gliny pomieszanej ze łzami, dając mu duszę z iskier pochodzących z wozu Heliosa); wykradł ogień z Olimpu, by ludzie mogli się przy nim ogrzać i przyrządzać pieczone potrawy; nauczył również ludzi metalurgii, uprawy roli, kowalstwa, budownictwa, ujarzmiania sił przyrody oraz czytania i pisania, a także podstępnie sprawił, że władca bogów wybrał na ofiarę dla bogów niejadalne części zwierząt: tłuszcz i kości; Zeus ukarał Prometeusza za kradzież ognia i zuchwalstwo przykuwając go do skały na Kaukazie, gdzie codziennie sęp wyjadał wątrobę, odrastającą w ciągu nocy; uwolnił Prometeusza Herakles. [przypis edytorski]
Prometeusz, kształt bogów ulepiwszy z gliny / Kradzionym ogniem onej rozruszał sprężyny (…) A zaś od brata jego bieg natury znany (…) nieme wywiódł koczkodany — Prometeusz, syn Japeta, ulepiwszy z gliny postać na wzór kształtu bogów, ożywił ją ogniem z nieba ukradzionym. Epimeteusz, brat jego, podobnym sposobem małpy („niższe stopniem koczkodany”) utworzył. Zresztą bajkę tę rozmaicie opowiadają poeci i mitologowie. Ob. Hezjod, Roboty i dni, w. 60; Owidiusz, Metam[orfozy] I, 82; Horat[ius], Od[ae] I, 16. [przypis redakcyjny]
Prometeusz (mit gr.) — bohater, który stworzył człowieka, lepiąc go z gliny zmieszanej ze łzami, a następnie, wbrew woli bogów, obawiających się buntu ludzi podobnego do wcześniejszego buntu Tytanów, podarował ludziom ogień. Za karę został przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu codziennie odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
Prometeusz (mit. gr.) — bohater, który stworzył człowieka, lepiąc go z gliny zmieszanej ze łzami, a następnie, wbrew woli bogów, obawiających się buntu ludzi podobnego do wcześniejszego buntu Tytanów, podarował ludziom ogień. Za karę został przykuty do skał Kaukazu, gdzie sęp wyjadał mu codziennie odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]
