Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10158 przypisów.
Wiaziemski, Piotr (1792–1878) — ros. książę, poeta, krytyk literacki; przyjaciel Puszkina. [przypis edytorski]
Wibius Wiriusz (…) — Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, XXVI, 13–15. [przypis tłumacza]
wibriony — nazwa drobnoustrojów o kształcie spiralnie kręconych pręcików, szybko wibrujących. [przypis redakcyjny]
wić — tu: wezwanie. [przypis edytorski]
wić — wezwanie na wyprawę wojenną. [przypis edytorski]
wic (daw., z niem. Witz) — dowcip, żart. [przypis edytorski]
wicehrabia d'A… — d'Arlincourt. [przypis edytorski]
wicehrabia Demostenes — Louis François Sosthènes de La Rochefoucauld (1785–1864), francuski polityk, ultrarojalista; 5 grudnia 1815 ośmieszył się publicznie, kiedy po jego mowie w parlamencie hrabia d'Artois, późniejszy król Karol X, skomplementował go, iż przemawia jak Demostenes (znakomity ateński mówca, słynny z żarliwych mów w obronie demokracji przeciwko królowi Macedonii Filipowi). La Rochefoucauld odpowiedział wówczas: „Sire, nawet jeśli nie mam elokwencji Demostenesa, to przynajmniej mam jego miłość do króla”. Za panowania Karola X La Rochefoucauld został Dyrektorem Generalnym Sztuk Pięknych (1824–1830); zyskał wówczas rozgłos, wydając zarządzenie regulujące długość sukni tancerek w Operze oraz nakazując umieszczenie listków figowych na posągach w Luwrze. [przypis edytorski]
wicehrabia, który „obrażony wychodził z drugiego aktu” — Boileau, List VII. [przypis redakcyjny]
wicehrabia Sidmouth, właśc. Henry Addington (1757–1844) — brytyjski mąż stanu, premier w latach 1801–1804, po zawarciu traktatu w Amiens w 1802 r. i rozpadzie drugiej koalicji antynapoleońskiej został zmuszony do złożenia urzędu na rzecz Williama Pitta Młodszego; zasłynął następnie jako bezwzględny i niezwykle skuteczny polityk na stanowisku ministra spraw zagranicznych, sprawując ten urząd (utworzony w 1782 r.) przez dziesięć lat (1812–1822). [przypis edytorski]
wicehrabia — tytuł odnoszący się do rodziny hrabiowskiej, gdzie tytuł hrabiego przypadał najstarszemu członkowi rodu, zaś tytuł wicehrabiego jego synowi; funkcjonował także we Francji jako samodzielny tytuł arystokratyczny, nadawany rodzinom bez tytułu hrabiowskiego. [przypis edytorski]
wicerej, wicereg (daw.) — wicekról, zastępca lub namiestnik króla. [przypis edytorski]
wicesgerent — (daw., z łac. vices: zastępca; gerent: osoba działająca, wykonawca) — w XVIII w. urzędnik powoływany przez starostów grodzkich do wykonywania wyroków. [przypis edytorski]
wicesgerent — namiestnik królewski. [przypis edytorski]
wicesgerent (przestarz., z łac. vices: zastępca; gerent: osoba działająca, wykonawca) — w XVIII w. urzędnik powoływany przez starostów grodzkich do wykonywania wyroków. [przypis edytorski]
wicesregent — zastępca regenta, naczelnika kancelarii grodzkiej. [przypis redakcyjny]
Wicetr — zamek, w czasach Villona będący w ruinie. [przypis edytorski]
wicherek — mały kosmyk włosów, sterczący na wierzchu głowy, tu przen.: nikły gaik. [przypis redakcyjny]
Wicherley, William (1680–1750) — komediopisarz angielski, osławiony z powodu swej lekkomyślności i braku charakteru. [przypis redakcyjny]
wicher tracki — morze na wybrzeżach Tracji uchodziło za bardzo burzliwe. [przypis redakcyjny]
wicher — tu: wichrzyciel. [przypis edytorski]
w ich fałszowaniu jeszcze szukają pożytków — Król Pruski Fryderyk II w swoich dziełach tym, którzy go się pytają, skąd na Siedmioletnią Wojnę miał pieniądze, odpowiada, że fałszował monetę. [przypis autorski]
wichlarz — przednia część cholewy, wyższa pod kolanem, niż tylna na łydce. [przypis redakcyjny]
wichli się — kręci się. [przypis autorski]
w ich miejscu — dziś popr.: na ich miejscu. [przypis edytorski]
w ich mowie ojczystej — τῇ πατρίῳ συντάξας, zaginiony tekst syryjsko-chaldejski. Nie rozstrzygnięto sporu, czy tekst ten był hebrajski, czy aramejski. (Majer Bałaban, Josephus Flavius, Lwów, 1904, str. 15). [przypis tłumacza]
wichr — dziś popr.: wicher. [przypis edytorski]
wichr — dziś: wicher. [przypis edytorski]
Wichrowate linie — tytuł nieopublikowanego zbioru nowel Grabińskiego. [przypis edytorski]
wichrowaty (starop.) — zawiły. [przypis redakcyjny]
Wichrowe wzgórza — powieść Emily Brontë (1818–1848), opublikowana pod pseudonimem Ellis Bell w 1847 r. [przypis edytorski]
wichr (poet.) — wicher. [przypis redakcyjny]
wichr (poet.) — wicher, silny wiatr. [przypis edytorski]
wichr — popr.: wicher. [przypis edytorski]
wichr — skrócone od: wicher. [przypis edytorski]
wichruje (starop.) — nie statkuje. [przypis redakcyjny]
wichry — dziś popr. forma N. lm: wichrami. [przypis edytorski]
wichry — dziś popr. N. lm: wichrami. [przypis edytorski]
wichrzyciele — τύραννοι. [przypis tłumacza]
wichrzysty (daw.) — pełen wichrów, wietrzny, burzliwy. [przypis edytorski]
wici — dawny sposób zwoływania wojowników na wyprawę wojenną. [przypis edytorski]
wici (daw.) — wezwanie na wojnę w formie gałązek (witek). [przypis edytorski]
wicie (gw.) — wiecie. [przypis edytorski]
wici — gałązki (witki); w dawnych czasach przysłanie ich oznaczało wyzwanie na wojnę. [przypis edytorski]
wici — listy królewskie zwołujące pospolite ruszenie (wysyłano kolejno: pierwsze, drugie, trzecie wici). [przypis redakcyjny]
wicina — łódź służąca do spławiania towarów drogą rzeczną. [przypis edytorski]
wicina — łódź służąca do spławiania towarów na rzece. [przypis edytorski]
wicina — łódź służąca do spławiania towarów rzeką. [przypis edytorski]
wicina — statek rzeczny do spławiania towarów (jego odpowiednik używany na szlaku wiślanym nosił nazwę szkut). [przypis edytorski]
wicina — statek rzeczny służący do transportu towarów. [przypis edytorski]
wicina — statek rzeczny używany daw. na Litwie do spławiania towarów. [przypis edytorski]
wicinnik — człowiek ciągnący pod prąd w górę rzeki wicinę, tj. statek rzeczny służący do transportu towarów. [przypis edytorski]
wicinny handel — uprawiany z pomocą wicin, tj. statków rzecznych, którymi spławiano towary; tym sposobem np. z Litwy do Królewca transportowano zboże, len i konopie, zaś w drugą stronę płynęły ładunki z solą i śledziami. [przypis edytorski]
wiciny — tu: wici; określenie to oznacza stosowany w dawnej Polsce sposób zwoływania pospolitego ruszenia; początkowo znakiem, że król zwołuje armię były wierzbowe gałązki (witki, wici) rozwożone od dworu do dworu, następnie zastapiły je listy ze stosowną informacją. [przypis redakcyjny]
wiciny — Wiciny są to wielkie statki na Niemnie, którymi Litwini prowadzą handel z Prusami, spławiając zboża i biorąc w zamian za nie towary kolonialne. [przypis autorski]
wiciokrzew — krzew lub pnącze charakteryzujące się czerwonymi jagodami. [przypis edytorski]
wiciokrzewowate, Caprifoliaceae (daw. biol.) — ob. przewiertniowate, rodzina roślin dwuliściennych; dawniej zaliczano do niej bez, współcześnie klasyfikowany jako rodzaj należący do rodziny bzowatych albo do piżmaczkowatych. [przypis edytorski]
wici — sygnał do walki: pęk witek, tj. cienkich gałązek lub sznurków, który władca przesyłał wasalom, by ich wezwać na wspólną wojnę; łuczywa do wici — pochodnie do podpalania ognisk, mających sygnalizować niebezpieczeństwo i wzywać do walki. [przypis edytorski]
wici — wezwanie na wojnę, pierwotnie w formie pęku witek (gałązek). [przypis edytorski]
wici — wezwanie na wojnę. [przypis edytorski]
wici — wezwanie na wojnę rozsyłane w formie gałązek (witek). [przypis edytorski]
wici — wezwanie na wojnę wysyłane w formie pęku powrozów lub gałązek (witek) wierzbowych. [przypis edytorski]
wici — znaki przekazywane od dworu do dworu, zwołujące na wiec lub wojnę. [przypis edytorski]
wic (pot.) — dowcip, żart. [przypis edytorski]
Wicunia — Wincenta Zabłocka, jedna z dawnych „Entuzjastek”, obecnie kanoniczka. [przypis redakcyjny]
widać — dziś: widywać. [przypis edytorski]
Widać też cienie pięciu miast — πέντε μὲν πόλεων ἰδεῖν σκιάς, oppidorum quinque istic videre licet umbram et imaginem, es sind im See die schattenhaften Umrisse von fünf Stadten zu sehen (Clementz), [pominięto tłum. na rosyjski]. Słowa „Im See” są samowolnie przez Clementza dodane. Mam silną wątpliwość, czy czasem Flawiusz, którego język jest obrazowy, nie użył słowa „cienie” w znaczeniu przenośnym „szczątek”, „resztek”, boć wedle Papego ἡ σκιά oznaczać może także „das Schwache”, „das Vergängliche”, „das Nichtige”. Ani tu, ani w Starożytnościach I, XI, 4, nie mówi o zalaniu miast, czy miasta, przez wody, ani też o tym, by na ich miejscu utworzyło się morze. Przeciwnie, wyraźnie powiada: „po brzegach widoczna ziemia sodomicka… niegdyś… zaludniona miastami”. W Rdz 19, 28 jest powiedziane: „Pojrzał na Sodomę i Gomorę, i na wszystką ziemię onej krainy i ujrzał w górę lecący perz z ziemi, jako dym z pieca” (Wujek). Cylkow w przekładzie swoim pisze: „jako dym z topielni” (כְּקִיטֹ֖ר הַכִּבְשָֽׁן); domyślano się tylko z Rdz 14, 3 „przy dolinie Syddym, czyli morzu solnym”, że wedle pojęć biblijnych Morze Martwe rozlane na miejscu grzesznych miast. W ten sposób wytworzyła się poza najstarszymi źródłami legenda, która jest tak mocna, że nawet u tłumaczów Flawiusza powoduje daltonizm stylistyczny. Do źródeł rzadko sięga się, a najmniej sięga po nie publiczność, która, za pomocą przekładów fałszywie informowana, pogrąża się w błędnych mniemaniach, rzekomo na „źródłach” opartych. Potem pisarze, którzy czerpią z drugiej ręki, rozpisują się szeroko, powołując się na Flawiuszów, Tacytów etc., i nagle po pewnym czasie trzeba dopiero w umysłach robić kompletną rewolucję, aby wykazać, że jakiegoś „dowodu” wcale nie ma w Flawiuszu, Tacycie etc. [przypis tłumacza]
Widać twarz najwdzięczniejszą (…) — (strofy 88–90). Kogo poeta [Ariosto] opiewa w tych trzech stancach, długo między wykładaczami nie było zgody. Dziś już nie ulega, zdaje się, żadnej wątpliwości, że ten ósmy posąg przedstawia Aleksandrę Benucci, wdowę po Tytusie Strozzi, w której się nasz poeta długo kochał, aż wreszcie ją zaślubił, otaczając jednak to małżeństwo swoje starannie tajemnicą, żeby nie utracić posiadanych godności kościelnych, a raczej połączonych z nimi dochodów. W zwrocie więc „(…) zda się gniewać [białagłowa], iż swemi chwalił ją ktoś wierszami niedouczonemi” kryje się sam poeta i tym się też z łatwością tłumaczy, że „jedynie tych dwojga imiona artysta przemilczał”. U [Piotra] Kochanowskiego zamiast tylko tych dwojga (Sol questi duo l'artefice havea occulti) niezgrabnie i niejasno: „Insze (imiona) rzemieśnik podał ciemnej niepamięci”. [przypis redakcyjny]
Widać, że trzeba było — dziś: Widocznie trzeba było. [przypis edytorski]
widają (starop. forma) — widują (czynność wielokrotna). [przypis edytorski]
Widal, Fernand (1862–1929) — francuski lekarz i bakteriolog, znany z prac nad chorobami nerek, szczepieniami i diagnostyką duru brzusznego. [przypis edytorski]
widali — dziś popr. forma 3.os lm. cz. przesz.: widzieli. [przypis edytorski]
widali (starop. forma) — dziś: widywali. [przypis edytorski]
widali (starop. forma) — widywali. [przypis edytorski]
widam — dzierżawiący dobra biskupie, z obowiązkiem wojennej ich obrony. [przypis redakcyjny]
widamy — dziś popr. forma 3.oslm.cz.ter.: widujemy. [przypis edytorski]
widamy (starop.) — forma częstotliwa; dziś: widujemy. [przypis edytorski]
widamy (starop. forma) — dziś: widujemy. [przypis edytorski]
widamy (starop. forma) — widujemy. [przypis edytorski]
widamy (starop.) — widzimy, widujemy (czynność wielokrotna). [przypis edytorski]
wid — dziś: zwid, widzenie; obraz. [przypis edytorski]
wideński — dziś: wiedeński. [przypis edytorski]
widerspruchuje (z niem.) — jest przeciwieństwem. [przypis redakcyjny]
wideta (daw.) — czujka. [przypis edytorski]
wideta (daw.) — posterunek strażniczy, warta; tu: straż przednia. [przypis edytorski]
wideta (daw.) — posterunek, warta, czujka. [przypis edytorski]
wideta (daw.) — warta; na widecie — na straży. [przypis edytorski]
wideta — posterunek straży. [przypis redakcyjny]
widłą — dziś popr. forma: widłami (tu prawdopodobnie forma wydłużona/skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca). [przypis edytorski]
Widły Nilowe — Δέλτα [Delta], egip. Ptimyris, okolica w Dolnym Egipcie między ujściem pod Kanopą a Peluzjum (Pe-to-mera = kraj aluwialny?). „Ponieważ Nil tak się dzieli, że kraj trójkątny kształt ziemi przybiera, przeto wielu nadało Egiptowi nazwisko głoski greckiej Delta”, Pliniusz, Historia naturalna V, 9, przekład Łukaszewicza. [„widły”, ponieważ w starożytności Nil rozgałęział się i wpadał do Morza Śródziemnego siedmioma głównymi odnogami; do czasów współczesnych pozostały dwie z nich, pozostałe uległy zamuleniu; red. WL]. [przypis tłumacza]
widma (daw.) — wid'ma, wiedźma, czarownica. [przypis redakcyjny]
wid'ma (ukr.) — wiedźma. [przypis redakcyjny]
widma (z ukr. відьма) — wiedźma, czarownica. [przypis edytorski]
Widmo Zeusa — Moment psychologiczny tak wielką odgrywa rolę u Shelleya, ilekroć wprowadza on cudowność (widzimy to samo i w Helladzie), że co najmniej dziwacznie wygląda zdanie krytyki niemieckiej, upatrującej tu (jak i w poprzednim miejscu o „dwóch światach”) pokrewieństwo z „Macierzami” Fausta. Toż mając Platona i cały szereg jego epigonów, Shelley miałby szukać wskazówki dopiero w Germanii, tej krainie wszystkiego i wszystkich, dla której nawet nazywać się nie można, ażeby nie powędrować z Kopernikiem do Walhalli, albo z Wita Stwosza nie zostać Weit-Stosem! Wzmianka „o dwóch światach” niech przypomni czytelnikowi naszego Jana z Czarnolasu, który (Pieśni, ks. III, 6), opisawszy piękności świata widomego, dodaje: „To takie, co widzimy. — Cóż, gdzie nasze oczy/ Dosiąc nie mogą? Gdzie — myśl, która niebem toczy?/ Gdzie sama piękność świeci i kształty wszechrzeczy?…”. [przypis tłumacza]
widmy — dziś popr. forma N.lm: widmami. [przypis edytorski]
wid (neol.) — widok, widzenie. [przypis edytorski]
widno było — dziś w tym znaczeniu: widać było. [przypis edytorski]
widno (…) było — dziś w tym znaczeniu: widać było. [przypis edytorski]
widno było — dziś w tym znaczeniu: widać było; widoczne było. [przypis edytorski]
widno (…) było — dziś w : widać było. [przypis edytorski]
