Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 11094 przypisów.
wytelefonować kogoś (daw.) — zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]
wyterminować — wysłowić. [przypis redakcyjny]
wytkę — dziś popr. forma 1. os.lp: wytkam a. utkam. [przypis edytorski]
wytknąć — tu: wytyczyć. [przypis edytorski]
wytknąć — zarzucać coś komuś. [przypis edytorski]
wytłómaczać — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłómaczyć — dziś popr. pisownia: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłómaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłoczona z opoki — tryskająca ze skały. [przypis edytorski]
wytłoczonej, dla oświetlania — „Oliwki były tłuczone w moździerzu, a nie mielone w tłoczni, aby nie było [w oliwie] żadnego osadu. Po tym jak utoczono [w ten sposób] pierwszą kroplę [oliwy do oświetlania], można było przełożyć oliwki do tłoczni i zmielić je, ta druga oliwa była niezdatna do świecznika, ale odpowiednia do ofiar pokarmowych”, Raszi do 27:20 [2]. [przypis tradycyjny]
wytłomaczyć (daw.) — dziś: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłomaczyć — dziś popr. forma: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłumaczono mi to [jak kiełkuje zboże] od dawna: przez gnicie — w księgach Biblii: Jeśli ziarno pszeniczne wpadłszy w ziemię, nie obumrze, samo zostawa, lecz jeśli obumrze, wielki owoc przynosi (J 12, 24); co ty siejesz, nie bywa ożywione, jeśli pierwej nie obumrze (1 Kor 15, 36); tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]
wytłumaczony zresztą jasno wierszem poprzedzającym — poprzedni wers brzmiał: „Chwała, interes — oto jego Bóg, jego prawo” i znajdował się podobno po przeciwnej stronie portretu. [przypis edytorski]
wytłumaczże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
wytłumaczże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: wytłumacz koniecznie. [przypis edytorski]
Wytoczony w walkach powstańczych wielki strumień krwi najlepszej (…) wiem, jak liczny, jak bujny, jak zapalony duchem świętym — E. Orzeszkowa, Listy, Warszawa 1938, II, cz. 2, s. 161. Listy do A. Drogoszewskiego. [przypis autorski]
wytoki — wyłogi. [przypis redakcyjny]
wytrącać — tu: potrącać; obniżać zapłatę za pracę. [przypis edytorski]
wytrącę — tu: potrącę (z wynagrodzenia). [przypis edytorski]
wytrącił — dziś popr.: potrącił. [przypis edytorski]
wytrąci się z zasług — potrąci się z pensji; odejmie się z sumy wynagrodzenia. [przypis edytorski]
wytracę go — Raszi komentuje, że jednak cała rodzina nie jest skazywana na karę odcięcia, ale na inne cierpienia, zob. Raszi do 20:5 [2]. [przypis tradycyjny]
wytracona będzie dusza ta — hebr. וְנִכְרְתָה הַנֶּפֶשׁ הַהִוא (wenichreta hanefesz hahi) dosł. odcięta będzie dusza ta. Mowa tu o karze zwanej karet, zob. przypis do Kpł 4:2, która wymierzana była przez Boga, nie przez ludzi. [przypis tradycyjny]
wytracona będzie dusza ta — Raszi uczy, że to kara wymierzana z Nieba, w przypadku gdy nie było ostrzegania przez świadków, zob. Raszi do 31:14 [2]. [przypis tradycyjny]
wytracona będzie dusza ta spośród Israela — hebr. נִכְרְתָה הַנֶּפֶשׁ (nichreta hanefesz) dosł. dusza zostanie odcięta; כָּרֵת (karet) odcięcie to szczególnie dotkliwa kara odłączenia od ludu żydowskiego. Tora wymienia 36 takich przypadków, gdy złamanie prawa pociąga za sobą karet (zob. Miszna, Keritot 1:1). Istnieją różne interpretacje rabiniczne, czym jest ta kara, może to być ostracyzm społeczny, przedwczesna śmierć (przed 60 rokiem życia), rodzaj śmierci duchowej czy bezpotomność. Lecz jest to kara wymierzana przez Boga, nie przez ludzi. „Można by wywnioskować, że człowiek zostanie odcięty od Israela, ale pójdzie sobie do innego ludu, lecz na innym miejscu (Kpł 22:3) napisane jest sprzed oblicza Mojego, co oznacza: na każdym miejscu, które jest Moim terenem [czyli wszędzie], człowiek będzie jak odcięty”, zob. Raszi do 12:15. [przypis tradycyjny]
wytracone — u Cylkowa: zatracone, ale do tej pory tłumaczył ten czasownik jako wytracić. Jest to odniesienie do kary odcięcia (karet). Raszi uczy, że kara ta spada i na mężczyznę i na kobietę, którzy dopuszczają się zakazanych stosunków, zob. Raszi do 18:29 [1]. [przypis tradycyjny]
wytrajlować (daw. pot.) — wyłudzić, wyprosić. [przypis edytorski]
wytrefiona — pięknie ułożona, sfalowana. [przypis redakcyjny]
wytrokowaliśmy — zamieniliśmy. [przypis autorski]
wytrwać (starop.) — tu: przetrwać, przetrzymać. [przypis redakcyjny]
wytrwany (starop.) — do wytrwania, do przetrwania, do wytrzymania; przykre czyniąc gorąco wytrwane (szyk przestwny): czyniąc przykre gorąco możliwe do wytrzymania. [przypis edytorski]
wytrynić — usunąć, wydalić. [przypis edytorski]
wytrząsać się — natrząsać się, wyśmiewać się. [przypis edytorski]
wytrząsł — w rękopisie: wytrzął. [przypis redakcyjny]
wytrzęsać — dziś popr.: wytrząsać. [przypis edytorski]
wytrzebić — całkowicie zniszczyć. [przypis edytorski]
wytrzebiony — daw. także: wykastrowany. [przypis edytorski]
wytrzymać czemu (starop.) — dziś: wytrzymać co (wytrzymać tęgi raz, tęgi cios). [przypis edytorski]
wytrzymać dług — tu: odzyskać należność z dochodów. [przypis redakcyjny]
wytrzymać szturmowi (starop.) — wytrzymać szturm; przeciwstawić się szturmowi. [przypis edytorski]
wytrzymali oblężenie przez okrągłe pięć miesięcy — [miasto padło] w miesiącu Szywan (czerwcu) 37 p.n.e. [przypis tłumacza]
wytrzymaszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy wytrzymasz. [przypis edytorski]
wytrzymawałeś (daw. forma) — dziś: wytrzymywałeś. [przypis edytorski]
wytuczona dostatki (daw.) — utuczona dostatkami. [przypis edytorski]
wytuzać (daw.) — pobić, wytargać, wytarmosić. [przypis edytorski]
wytwórnia blondynek — wiersz przedstawia proces maskowania ciemnych włosów, co było elementem ukrywania żydowskiego pochodzenia w czasie II wojny światowej. Już od lat 30. XX wieku nazistowska propaganda przedstawiała osoby żydowskiego pochodzenia jako fizycznie, psychicznie i kulturowo różne od tzw. rasy aryjskiej. Rasistowska pseudonauka opisywała różnice w budowie fizycznej jako znaczące dla oceny danej osoby pod względem moralnym czy intelektualnym. Opisywała też rzekome różnice w wyglądzie między osobami należącymi do różnych grup etnicznych, co miało ułatwiać identyfikację, kto jest „prawdziwym Niemcem”, a kto nie i w konsekwencji odróżnić osoby godne życia od tych niegodnych. Pseudonauka i nazistowska propaganda służyły manipulacji społeczeństwem niemieckim i były elementem zdobycia władzy, a następnie przygotowania do wojny, grabieży, masowych morderstw.
W stosunku do Żydów propaganda wytworzyła i kolportowała stereotypowy wizerunek osoby pochodzenia żydowskiej, jako tej o czarnych włosach, długim zakrzywionym nosie, dużych uszach. Tego typu przedstawiania pojawiały się na antysemickich ulotkach, plakatach, w książkach, czasopismach i filmach. W rzeczywistości wśród osób pochodzenia żydowskiego, podobnie jak wśród Polaków czy Niemców, były osoby o najróżniejszej karnacji, kolorze włosów, kształcie twarzy, nosa czy uszu. Lata propagandy sprawiły jednak, że na terenach okupowanych przez nazistów osoby, których wygląd był zbliżony do antysemickich przedstawień, były zagrożone prześladowaniami i śmiercią. Nawet jeśli znalazły się po tzw. aryjskiej stronie getta, miały mniejsze szanse na przeżycie, ponieważ były częściej identyfikowane jako żydowskie i w konsekwencji szantażowane lub wydawane na śmierć przez donosicieli.
Jednym ze sposobów ukrywania tzw. semickiego wyglądu było farbowanie włosów na jasne odcienie. Dotyczyło to zwłaszcza kobiet. Niekiedy poddawano się też (nielegalnym) operacjom nosów, a mężczyźni także rekonstrukcji napletka, co ukrywało fakt obrzezania.
[przypis edytorski]
wytworny — tu: wytworzony, stworzony. [przypis redakcyjny]
wytychać (starop.) — odpoczywać. [przypis edytorski]
wytyczne — składana duchowieństwu danina w snopach, które już przy wiązaniu na polu od razu wskazywano tyką czyli „wytykano”. [przypis redakcyjny]
wytycznia — dziś: wytyczna; wskazówka, drogowskaz. [przypis edytorski]
wytykać (daw.) — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]
wytykać — dziś popr.: wytyczać. [przypis edytorski]
wytykać — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]
wytykanie — dziś: wytyczanie; odmierzanie i zaznaczanie powierzchni gruntu (daw. za pomocą tyk). [przypis edytorski]
wytyś — złodziej stojący na straży. [przypis autorski]
wyuzdanie obyczajów zniewalało cesarzy do stanowienia praw, aby powstrzymać do pewnego stopnia bezwstyd: ale zamiarem ich nie było poprawić w ogólności obyczaje. Istotne fakty, przytoczone przez historyków, dowodzą tego bardziej, niż wszystkie prawa mogłyby dowieść rzeczy przeciwnej. Można widzieć, u Diona, zachowanie Augusta w tej mierze, i w jaki sposób oddalił (…) żądania, z jakimi doń się zwrócono — Kiedy mu przyprowadzono młodego człowieka, który zaślubił pewną kobietę, miawszy z nią wprzódy niedozwolone obcowanie, wahał się długo, nie śmiejąc ani przychwalić, ani potępić takiej rzeczy. Wreszcie, zdobywszy się na decyzję, rzekł: „Zamieszki były przyczyną wielkich nieszczęść, zapomnijmy o nich”. (Dion, Ks. LIV). Kiedy senatorowie żądali odeń rozporządzeń co do obyczajów u kobiet, uchylił tę prośbę, powiadając: „aby trzymali w karbach swoje żony, jak on trzyma swoją”. Na co prosili go, aby powiedział, jak on sobie radzi ze swoją żoną; pytanie, o ile mi się zdaje, wielce niedyskretne. [przypis autorski]
wyuzdany — „Byli bezwstydni i całkowicie zepsuci, popełniający grzechy publicznie”, Sforno do 32:25 [1]. [przypis tradycyjny]
wyuzdany (starop.) — niepanujący nad sobą [jak koń bez uzdy i wodzy; red. WL]. [przypis redakcyjny]
wyuzdany (starop.) — niepanujący nad sobą (jak koń bez uzdy). [przypis redakcyjny]
wyuzdany — tu: wypadły z uzdy, nieopanowany. [przypis edytorski]
wywarła wielkie wrażenie na twojego ojca a mego opiekuna — dziś popr.: wywarła wielkie wrażenie na twoim ojcu a moim opiekunie. [przypis edytorski]
wywarły na niego (…) wrażenie — dziś popr.: wywarły na nim wrażenie. [przypis edytorski]
wywarte (gw.) — otwarte. [przypis edytorski]
wywarty (gw.) — otwarty. [przypis edytorski]
wywczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]
wywczas (daw.) — odpoczynek, tu: śmierć. [przypis edytorski]
wywczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]
wywczas (daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]
wywczas — odpoczynek, urlop. [przypis edytorski]
wywczasować się (daw.) — odpocząć. [przypis edytorski]
wywczasować się (daw.) — wypocząć. [przypis edytorski]
wywczasować się (gw.) — odpocząć. [przypis edytorski]
wywczasy (daw.) — wypoczynek, dłuższa przerwa w pracy lub nauce. [przypis edytorski]
wywczasy (daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]
wywczasy — dziś tylko w lm.: wypoczynek, dłuższa przerwa w pracy lub nauce; wczasy, urlop; od daw. wywczas: odpoczynek. [przypis edytorski]
wywczasy — wczasy, wypoczynek. [przypis edytorski]
wywiadowcze — tu: wynikające z chęci wywiedzenia się, pytające. [przypis edytorski]
wywiady — tu: zwiady. [przypis edytorski]
wywiedować się (daw.) — dowiadywać się o czymś. [przypis edytorski]
wywiedzieć się — dowiedzieć się czegoś potajemnie, wypytać o coś. [przypis edytorski]
wywieisko (gw.) — wydma,wzgórek. [przypis edytorski]
wywieisko — wydma, wzgórek. [przypis edytorski]
wywierać (starop.) — tu: wybuchać. [przypis redakcyjny]
wywierać (starop.) — tu: wywodzić; dowodzić. [przypis edytorski]
wywierzysko — otwór w skale wypłukany przez źródło. [przypis edytorski]
wywieść (daw.) — wyprowadzić. [przypis edytorski]
Charles Dickens, Dawid Copperfield, Dawid Copperfield, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
wywieść (gw.) — tu w znaczeniu: wyrosnąć. [przypis edytorski]
wywieść komary — „Próbowali je stworzyć i wydobyć z czego innego [niż proch ziemi]”, Raszi do 8:14. [przypis tradycyjny]
wywieść się — tu: wyrosnąć. [przypis edytorski]
wywieść w pole — oszukać. [przypis edytorski]
wywieść — wyprowadzić. [przypis edytorski]
wywieść — wyprowadzić; tu 3 os.lp cz. przesz.: wywiódł. [przypis edytorski]
wywietrzeją — tu: zaraz ci przejdą. [przypis edytorski]
wywinąć — tu: zwichnąć, skręcić. [przypis edytorski]
wywindykować — odzyskać drogą sądową. [przypis edytorski]
wywindykowanie (z łac. vindico, vindicare: dochodzić własności, mścić się) — odzyskanie własności. [przypis edytorski]
wywiódłeś — wywiodłeś, udowodniłeś. [przypis redakcyjny]
wywiódł — spowodował, że rośliny zaczęły rosnąć; werset odnosi się tylko do roślinności w ogrodzie, zob. Raszi do 2:9. [przypis tradycyjny]
