Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6631 przypisów.
Teramenes — patrz Wstęp. Był to arcymistrz intrygi, który z każdego niebezpieczeństwa umiał się wykręcić sianem. [przypis tłumacza]
Teramenes — syn Hagnona, ze Steirii, umiarkowany arystokrata, w 411/10 strateg, zwyciężył z Trazybulem pod Kyzikos 410; zob. o nim ustępy następne, szczególnie 5. [przypis tłumacza]
terapeutyczne — to znaczy: lecznicze. [przypis tłumacza]
terasa (daw.) — taras. [przypis edytorski]
terasa (daw.) — taras. [przypis edytorski]
terasa — płaski próg na zboczu doliny rzecznej lub nad brzegiem morza. [przypis edytorski]
terasa — płaski teren na zboczu doliny rzeki lub nad brzegiem morza. [przypis edytorski]
terasa — tu daw.: taras. [przypis edytorski]
terasa — tu: płaski element wyniesiony ponad średnią wysokość budowli. [przypis edytorski]
terasa — tu: taras. [przypis edytorski]
teraźniejszemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: teraźniejszymi. [przypis edytorski]
teraźniejsze przymierza, które zawierają z tą stroną, z którą spodziewają się bardziej zaszkodzić helleńskiej sprawie — wojna koryncka, popieranie koalicji przeciw Sparcie, a potem Sparty przeciw reszcie Grecji w pokoju Antalkidasa; popieranie Teban i Epaminondasa. [przypis tłumacza]
teraźniejszych wodzów filozoficznych: Kopernika, Kartezjusza, Newtona i Leibniza — Kopernik (1473–1543), Kartezjusz (1596–1650), Newton (1642–1727), Leibniz (1646–1716): przodownicy nauki i filozofii nowoczesnej, czyli tzw. neoteryzmu (z gr. neoteros: nowszy) albo recentiorum (z łac.: nowszych). [przypis redakcyjny]
teraźniejszy król Hiszpanii — Ferdynand II Aragoński. [przypis edytorski]
terazbym się rada oślepiła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: teraz oślepiłabym się rada; tzn. teraz chętnie bym się oślepiła. [przypis edytorski]
Teraz by (…) zbierać — teraz by trzeba zbierać. [przypis redakcyjny]
terazejszych (starop.) — teraźniejszych. [przypis redakcyjny]
terazejszy (starop.) — teraźniejszy. [przypis edytorski]
terazem się oszukał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: teraz się oszukałem. [przypis edytorski]
terazem spokojny — skrócona forma od: teraz [jest]em spokojny. [przypis edytorski]
terazeście (…) ustali (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: teraz ustaliście. [przypis edytorski]
teraześ im oddał (daw.) — teraz im oddałeś. [przypis edytorski]
teraześ moja (daw.) — teraz jesteś moja. [przypis edytorski]
teraześmy się już od ciebie poduczyli — inaczej: teraz się już od ciebie poduczyliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
teraześ — skrócone od: teraz [jest]eś. [przypis edytorski]
teraześ (…) zbyła (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: teraz zbyłaś; znaczenie: teraz się pozbawiłaś. [przypis edytorski]
Teraz gdy księżyc, który wszytkich rzek patronem — przytyk do herbu króla Michała. [przypis redakcyjny]
teraz ideału nie ma — pamiętać trzeba, że Słowacki pisał to w r. 1846 (przyp. redaktora wyd. źródłowego, dr. Antoniego Małeckiego). [przypis redakcyjny]
Teraz i Salome czyniła wszelkie zabiegi celem podburzenia Heroda przeciwko synom… — por. Starożytności XVI, X, 7–XI, 8. [przypis tłumacza]
Teraz jestem naj-najwyrzuceńszy (nunc ego sum exclusissumus) — Plautus nieraz dla komicznego efektu stopniuje wyrazy, których właściwie stopniować nie można. Podobnie: ipsissumus: „najsamszy” (Trinummus 988), ostium occlusissumum: „drzwi najzamkniętsze” (Curculio 16), occisissumus omnium qui vivont: „najzabitszy ze wszystkich żyjących” (Casina 694), itp. [przypis tłumacza]
teraz jesteś tyranem — autor jest trochę nietaktowny. Symonides mógłby powiedzieć: „jesteś królem”. Gelon pod koniec żywota, korzystając ze swej sławy jako pogromca Kartagińczyków (480 przed Chr. Grecy na wschodzie zwyciężają Persów pod Salaminą, na zachodzie Kartagińczyków pod Himerą w północnej Sycylii) zjawił się na zgromadzeniu ludowym bez broni i zdał sprawę z całego dotychczasowego swego postępowania. Lud obwołał go Dobroczyńcą, Zbawcą i Królem. Hieron, wyzyskawszy po śmierci brata swe stanowisko jako regent podczas małoletności następcy tronu, przywłaszczył sobie władzę i przybrał tytuł króla. [przypis tłumacza]
Teraz już jadę do Ftyi, bo znacznie lepiej mi będzie / Jechać do domu w okrętach wygiętych… — Iliada I 169 i nast. [przypis edytorski]
teraz już jesteście pewni, że nasi przyszli przewodnicy mają wspólnego z nami wroga — to znaczy, że mogą Grecy zaufać swym teraźniejszym sprzymierzeńcom. [przypis tłumacza]
teraz mam cię (…) zrozumiałem — niem. ich habe jetzt verstanden: teraz zrozumiałem. [przypis edytorski]
Teraz masz najlepszą sposobność popisać się swym starannym wychowaniem — wychowanie młodzieży u Spartan miało za jedyny cel dostarczyć państwu dzielnych żołnierzy. Czytania i pisania uczyli się niewiele, natomiast kształcono w nich siłę ducha, spryt, śmiałość, chytrość, zaradność, hartowano ciało na niewygody i trudy, zaprawiano do posłuszeństwa i karności. Jednym ze środków prowadzących do kształcenia przebiegłości i ostrożności było zaprawianie chłopców do kradzieży z domów lub ogrodów. W ten sposób uczył się przyszły żołnierz sam dbać o swe potrzeby i zaspokajać je; w razie przychwycenia na gorącym uczynku otrzymywali kradnący chłostę jako karę za niezręczność. [przypis tłumacza]
Teraz miała spaść kara na głównego winowajcę Antypatra, a stało się to wskutek zgonu Ferorasa… — por. Starożytności XVII, IV, 1 etc. [przypis tłumacza]
Teraz oba się przysłużcie mnie i sobie razem — Messenio, mając już prawie pewność, iż to są właśnie obaj bliźni bracia, przeprowadza ostateczne ich przesłuchanie, konfrontację i doprowadza do rozpoznania. Takimi scenami rozpoznania (άναγνώρισις) kończą się najczęściej sztuki greckie. Plautus bardzo często je opuszcza, uważając je za mało zajmujące, zwłaszcza gdy widzowie już wiedzą, jak się rzecz skończy. I tu ta scena hamuje przy samym końcu znakomite tempo całej sztuki; sytuację mógł uratować do pewnego stopnia Messenio, o ile grał swą rolę z należytą werwą. [przypis tłumacza]
Teraz, pane, Boh ze mnoju (z ukr.) — Teraz, panie, Bóg ze mną. [przypis edytorski]
Teraz przecie Niemcy nie pójdą do Paryża — jak w czasie wojny francusko–pruskiej 1870–1871 r. [przypis redakcyjny]
Teraz śpieszym, (…) rozsławić dokoła — Nowy rys brutalności obyczajów, jaka kryła się pod dwornościami tego wielkiego, największego świata! I ciągnie się to długo, aż po koniec osiemnastego wieku: czytajmy Bussy Rabutma, Saint-Simona, Laclosa, panią d'Epinay i in. Słuszną uwagę na korzyść naszego społeczeństwa czyni J. Lemaître, iż „bez szczególnych w tej mierze pretensyj, większość mężczyzn odznacza się dziś rycerskością bardziej skrupulatną niż ci ludzie, dla których miłość i dworność była jedynym zatrudnieniem”. [przypis tłumacza]
„Teraz więc ratuj, gdyś to ty mnie zgubił!” — cytat z Telefa Eurypidesa. [przypis tłumacza]
Teraz w krótkości poniekąd wstęp tylko (…) — fabuła urywa się sporo przed zakończeniem Ptaków Arystofanesa, na których autor bazuje; stąd wprowadzony przez Goethego „Epilog” zawiera uwagi, że jest to „wstęp”, „próbka” oraz zapowiedź ewentualnej kontynuacji. [przypis edytorski]
terazże — a teraz, teraz więc. [przypis edytorski]
terazże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: teraz więc, a zatem teraz. [przypis edytorski]
terazże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
Teraz znów buduje… — już starożytni rzymscy uczeni (Varro, Verrius Flaccus) słusznie wnioskowali, że w opowiadaniu tym kryje się aluzja do aktualnej wówczas sprawy poety Newiusza, który za nieuznawaną przez Rzymian zaczepność, okazywaną w swych komediach, został przez władze w r. 204 p.n.e. stawiony pod pręgierz, ochłostany, wtrącony do więzienia i zmuszony do opuszczenia miasta. Jego głowa, podparta słupem pręgierza, przypomina się niby Periplektomenusowi (Plautowi), gdy patrzy na Palestriona, podpierającego w zamyśleniu swą brodę (zob. Wstęp, s. XVII i nast.). [przypis tłumacza]
terba (lenk.) — maišelis, krepšys. [przypis edytorski]
tercet (muz.) — tu: utwór muzyczny dla trójki wykonawców. [przypis edytorski]
terchan — wysoki tytuł wojskowy w średniowiecznej Mongolii, nadawany przez chana zasłużonym dowódcom (w późniejszych czasach w cesarstwie rosyjskim tak nazywano ludzi, szczególnie Tatarów, Baszkirów czy Marijczyków, zwolnionych za zasługi od podatków i powinności). terchany — dziś popr. forma M. lm: terchanowie. [przypis edytorski]
tercja i kwarta w fechtunku — nazwy pozycji obronnych w szermierce. [przypis edytorski]
tercja — interwał prosty liczący 3 lub 4 półtony. [przypis edytorski]
tercja — jedna z godzin liturgicznych, sygnalizowanych kościelnymi dzwonami. [przypis edytorski]
tercja, kwarta (…) oktawa (muz.) — nazwy interwałów muzycznych pomiędzy dwoma dźwiękami. [przypis edytorski]
tercjanowa (daw.) — woźna. [przypis edytorski]
tercjarka — członkini stowarzyszenia świeckich powiązanego z jednym z katolickich zakonów. [przypis edytorski]
tercjarka — kobieta należąca do tercjarstwa, organizacji w kościele katolickim zrzeszającej osoby świeckie, związanej z określonym zakonem. [przypis edytorski]
tercjarka (z łac.) — świecka członkini zakonu św. Franciszka. [przypis redakcyjny]
tercjarze — członkowie działającego w kościele katolickim stowarzyszenia religijnego, do którego należą świeccy i duchowieństwo diecezjalne. Struktura i prawa tercjarskich zakonów bazują na regułach istniejących w kościele zakonów. [przypis edytorski]
tercja — tu: jedna sześćdziesiąta część sekundy kątowej. [przypis edytorski]
tercyna — układ stroficzny stosowany w Boskiej komedii Dantego: wiersz o strofach złożonych z trzech wersów, najczęściej jedenastozgłoskowych, łączących się między sobą rymami w układzie aba, bcb, cdc itd. [przypis edytorski]
tercyna (z wł.) — układ stroficzny stosowany w Boskiej komedii Dantego: wiersz o strofach złożonych z trzech wersów, najczęściej jedenastozgłoskowych, łączących się między sobą rymami w układzie aba, bcb, cdc itd. [przypis edytorski]
tercyna (z wł.) — układ stroficzny, stosowany w Boskiej komedii Dantego. Wiersz o strofach złożonych z trzech wersów, najczęściej jedenastozgłoskowych, łączących się między sobą rymami w układzie aba, bcb, cdc itd. [przypis edytorski]
tercynela a. tercjanela (z wł. terzanella) — rodzaj tkaniny jedwabnej lub półjedwabnej, czasem z kwiecistym wzorem. [przypis edytorski]
terebint — pistacja terpentynowa, gatunek drzewa z rejonu Morza Śródziemnego. [przypis edytorski]
terem — budynek, pałac. [przypis edytorski]
terem (daw.) — budynek, pałac. [przypis edytorski]
terem (z ros. терэм: dosł. poddasze) — najwyższa kondygnacja w pałacach carskich i dworach bojarskich w XVII w., przeznaczona wyłącznie dla kobiet, zazwyczaj wyodrębniona malowniczym, wysokim dachem, niekiedy połączona zamkniętym przejściem z głównym budynkiem pałacowym osobna budowla. [przypis edytorski]
terem (z ros. tierem: poddasze) — część dworu lub pałacu, w której mieszkały kobiety; tu: elegancki pokoik, buduar damy. [przypis redakcyjny]
Terencjusz a. Publius Terentius Afer (195–159 p.n.e.) — komediopisarz rzymski. [przypis edytorski]
Terencjusz (ok. 195–po 159 p.n.e.) — komediopisarz rzymski. [przypis edytorski]
Terencjusz (ok. 195–po 159 p.n.e.) — komediopisarz rzymski. [przypis edytorski]
Terencyjusza — Terencjusza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
terenos dos Indios — rezerwaty dla Indian. [przypis autorski]
(…) — Terentius, Andria, IV, 2, 9. [przypis tłumacza]
Terenuthis — Terenouthis, egipskie Mefket, miasto w zachodniej części Delty, w 3. nomie Dolnego Egiptu. Położone ok. 40 km na południowy zachód od dzisiejszego Tanda, 80 km na północny zachód od Memfis. [przypis edytorski]
Teresa, św., właśc. Teresa z Avili (1515–1582) — wielka mistyczka hiszpańska. [przypis redakcyjny]
Teresa z Ávili, właśc. Teresa Sánchez de Cepeda y Ahumada (1515–1582) — hiszpańska karmelitanka, znana z doświadczania stanów mistycznych połączonych z ekstazą; reformatorka zakonu karmelitańskiego; kanonizowana w 1622. [przypis edytorski]
Teresa z Ávili, właśc. Teresa Sánchez de Cepeda y Ahumada (1515–1582) — hiszpańska karmelitanka, znana z doświadczania stanów mistycznych połączonych z ekstazą; kanonizowana w 1622. [przypis edytorski]
Teresa z Konnersreuth, właśc. Therese Neumann (1898–1962) — niem. mistyczka i stygmatyczka katoliczka, członkini Franciszkańskiego Zakonu Świeckich; dzięki modlitwie miała wyleczyć się z kilku poważnych schorzeń, miała też popadać w stany ekstazy, podczas których przepowiadała przyszłość, mówiła obcymi językami (np. po aramejsku, którego jako córka szewca nie mogła znać) itp. [przypis edytorski]
Teresa z Lisieux (1873–1897) — karmelitanka francuska, święta katolicka, patronka misji. [przypis redakcyjny]
Teresa z Lisieux, właśc. Thérèse Martin (1873–1897) — karmelitanka francuska, mistyczka, jedna z najpopularniejszych świętych katolickich (tzw. Teresa Mała, kanonizowana w 1925 r.), patronka misji katolickich, Doktor Kościoła; przedstawiana z różami w dłoniach. [przypis edytorski]
Teresa z Lisieux, zw. Teresa Mała, właśc. Thérèse Martin (1873–1897) — karmelitanka francuska, mistyczka, jedna z najpopularniejszych świętych katolickich (kanonizowana w 1925), patronka misji katolickich, Doktor Kościoła; przedstawiana z różami w dłoniach. [przypis edytorski]
Teresienstadt a. Theresienstadt — (niem.) Konzentrationslager Theresienstadt, niemiecki obóz koncentracyjny na terenie Czech, składający się z getta i obozu przejściowego, działający w latach 1941–1945. [przypis edytorski]
Teresina — miasto portowe w północno-wschodniej Brazylii. [przypis edytorski]
Teres odrysyjski — jakiś inny król, nie przodek Seutesa. [przypis tłumacza]
Tereus — bohater mityczny, książę Tracji. [przypis tłumacza]
tergiwersacja (z łac.) — wykręt. [przypis edytorski]
teriak (daw.) — lekarstwo, panaceum na wszystkie choroby i odtrutka na wszelkie trucizny; także: driakiew. [przypis edytorski]
terlica (a. tarlica, cierlica) — drewniany przyrząd do łamania i zgniatania albo międlenia lnu i konopii. [przypis edytorski]
terlica — drewniana podstawa siodła. [przypis edytorski]
terlica — stelaż siodła, dawniej wykonywany z drewna. [przypis edytorski]
terlica — stelaż siodła. [przypis edytorski]
terlica — sztywna część siodła. [przypis edytorski]
terlica — sztywna podstawa, stelaż siodła. [przypis edytorski]
terlica (z ukr.) — drzewo w kulbace; tu rodzaj siodła. [przypis redakcyjny]
Termagant — olbrzym, czczony jako bóstwo przez Saracenów wg średniowiecznych romansów. Herod i Termagant byli najczęściej głównymi czarnymi charakterami w średniowiecznych widowiskach teatralnych. [przypis edytorski]
termedia — awantura, heca. [przypis redakcyjny]
termedia (daw.) — zwykle w lm.: skomplikowane zabiegi; awantury. [przypis edytorski]
termedyja (z łac.) — kłopot. [przypis edytorski]
termes vagues (fr.) — niejasne pojęcia. [przypis edytorski]
