Przypisy

Ogariow, Nikołaj Płatonowicz (1813–1877) — rosyjski poeta, prozaik, myśliciel oraz rewolucjonista; w 1831 razem z Aleksandrem Hercenem zorganizował na Uniwersytecie Moskiewskim polityczne koło naukowe; w 1834 członkowie kółka zostali aresztowani i skazani na zesłanie. [przypis edytorski]

ogarnąć — tu: osłonić. [przypis edytorski]

ogarnął szał — w oryg. niem. wurde rasend: był wściekły. [przypis edytorski]

ogarniony — dziś: ogarnięty. [przypis edytorski]

ogaróm — dziś popr. forma C. lm: ogarom. [przypis edytorski]

ogar — pies gończy; tu lekceważąco o Czaplińskim. [przypis edytorski]

ogar — pies myśliwski, tropiący zwierzynę. [przypis edytorski]

O, gdybym był błaznem! Pstrokata odzież to cel mej ambicji — słowa z komedii Szekspira Jak wam się podoba, akt II, scena 7 (przekład Leona Ulricha). [przypis edytorski]

O gdybym kiedyś dożył tej pociechy, Żeby te księgi zbłądziły pod strzechy — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Epilog, w. 109-110. [przypis edytorski]

O, gdybym miał skrzydła gołębia, poleciałbym gdzieś daleko i znalazłbym spokojność — Ps 55, 5. [przypis edytorski]

O gdyby mogły się na posąg słowa/ złożyć… — Słowacki, Beniowski, Pieśń II. [przypis edytorski]

ogędzić — od: daw. gędzić: śpiewać. [przypis edytorski]

Oggi sto poco bene… (wł.) — Nie czuję się dziś dobrze, żeby zejść pod ziemię, ale jeśli pan chce, niech pan przyjdzie jutro o dziesiątej. [przypis edytorski]

ogień bengalski — dziś: ognie bengalskie, odmiana fajerwerków. [przypis edytorski]

ogień grecki — łatwopalna mieszanina, nie dająca się ugasić wodą. [przypis edytorski]

ogień nie ugara (daw. forma) — ogień nie spali, nie poparzy. [przypis edytorski]

ogień rzymski — kategoria fajerwerków, dających silny efekt dźwiękowy i kolorystyczny. [przypis edytorski]

ogień skrzepnie, blask ściemnieje — nawiązanie do kolędy Bóg się rodzi. [przypis edytorski]

ogień strażniczy — ogień rozpalany na brzegu morza, zastępujący latarnię morską. [przypis edytorski]

ogień… zwolnieje — opadną emocje. [przypis edytorski]

ogier — koń płci męskiej. [przypis edytorski]

Ogilly — popr.: Ogilby, William (1808–1873), irlandzki adwokat i przyrodnik, opisał wiele gatunków ssaków Europy i kolonii bryt. [przypis edytorski]

ogiw (fr., ang. ogive) — żebro podtrzymujące sklepienie w architekturze gotyckiej; ostrołuk. [przypis edytorski]

ogłada — tu: wyrafinowanie. [przypis edytorski]

ogłaszać — tu: publikować, wydać w formie publikacji. [przypis edytorski]

ogłosi Wenus — osobę przewodniczącą rzymskiej uczcie określało się przez rzut kośćmi; tzw. iactus Veneris oznaczał cztery kości, na których nie powtarza się żadna liczba. [przypis edytorski]

Ogłoszenie przekładu (…) nie może się uważać — dziś popr.: Ogłoszenia przekładu (…) nie można uważać. [przypis edytorski]

Ogłoszono go za francuskiego szpiega — dziś popr.: ogłoszono go francuskim szpiegiem. [przypis edytorski]

o głowę — tu: o główszczyznę, odszkodowanie za zabójstwo. [przypis edytorski]

oglądać się na co (starop.) — zwracać uwagę na co; brać co pod uwagę. [przypis edytorski]

oglądać za siebie — dziś popr.: oglądać się za siebie. [przypis edytorski]

oglądnąć — dziś popr. forma: obejrzeć. [przypis edytorski]

oglądnąć — dziś raczej: obejrzeć. [przypis edytorski]

oglądnął — dziś popr.: obejrzał. [przypis edytorski]

oglądnął się (reg.) — obejrzał się. [przypis edytorski]

oglądnąwszy — dziś poprawne: obejrzawszy się. [przypis edytorski]

oględaj (starop. forma) — oglądaj. [przypis edytorski]

oględność — ostrożność, delikatność. [przypis edytorski]

oględność — ostrożność i delikatność w zachowaniu. [przypis edytorski]

oględny — ostrożny. [przypis edytorski]

oględny — tu: ostrożny. [przypis edytorski]

oględować — dokonywać oględzin, oglądać. [przypis edytorski]

oględować (starop. forma) — oglądać. [przypis edytorski]

oględowanie (daw.) — oględziny. [przypis edytorski]

O gloriosa Domina (łac.) — O chwalebna Pani. [przypis edytorski]

ognębienie — dziś: zgnębienie. [przypis edytorski]

ogniam się mnogo nakrzesał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: ognia mnogo (wiele) nakrzesałem. [przypis edytorski]

ognić — rozpalać. [przypis edytorski]

ognicha — gorczyca polna, chwast o żółtych kwiatach rosnący na gliniastych polach i ugorach. [przypis edytorski]

ognie bengalskie (daw.) — wielobarwne sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — fajerwerki, sztuczne ognie. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]

ognie, które się (…) beze drew siliły (starop.) — ognie, które paliły się bez drew. [przypis edytorski]

ogniepiór a. ogniopiór (daw.) — wysypka na twarzy. [przypis edytorski]

ognie świętego Elma — małe, słabe wyładowania elektryczne w pobliżu narożników i krawędzi przedmiotów (np. na końcach masztów na statkach), pojawiające się w czasie pogody zapowiadającej burzę. [przypis edytorski]

O gniewie śpiewaj, bogini — pierwsze słowa Iliady. [przypis edytorski]

ogniów (daw.) — dziś popr. D. lm: ogni. [przypis edytorski]

ogniów (daw. forma) — dziś: ogni. [przypis edytorski]

ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis edytorski]

ogniów — dziś popr. forma D.lm: ogni. [przypis edytorski]

Ogniowładca (mit. rzym.) — Wulkan. [przypis edytorski]

Ogniowładca — Wulkan. [przypis edytorski]

ognipiór — choroba skóry, objawiająca się charakterystycznym zaczerwienieniem policzków oraz wysypką na głowie i twarzy, występująca najczęściej u dzieci. [przypis edytorski]

ognisko soczewne — soczewka; ognisko skupiające promienie (tu: w znaczeniu przenośnym). [przypis edytorski]

ognisty proroku Boga, śród twoich wielbłądów klęczących — mowa o Mahomecie (ok. 571–632), twórcy i proroku islamu, w młodości pasterzu wielbłądów. [przypis edytorski]

ogniwo Leclanche'a — popularne ogniwo elektryczne węglowo-cynkowe, wynalezione przez fr. chemika Georgesa Leclanche'a (1839–1882). [przypis edytorski]

Ogół, który jest na to, by był oszukiwany — wg maksymy łacińskiej: mundus vult decipi, ergo decipiatur, tj. świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]

ogórek — sznur z węzłami, którym opasują się mnisi niektórych zakonów. [przypis edytorski]

ogolić z stołu (daw.) — zabrać ze stołu. [przypis edytorski]

ogonek — kolejka. [przypis edytorski]

ogonek — tu: kolejka. [przypis edytorski]

ogon — tren, pas materiału ciągnący się za suknią po ziemi. [przypis edytorski]

ogon — tu: tren, ciągnąca się po ziemi część sukni. [przypis edytorski]

ogony i pyski — dziś popr. forma N. lm: ogonami i pyskami. [przypis edytorski]

ogony (starop. forma) — dziś N.lm: (z) ogonami. [przypis edytorski]

ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — o cerze ściemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]

ogorzały — opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — o skórze pociemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]

ogorzeć — tu: osmalić się. [przypis edytorski]

Ogotaj a. Ugudej (1186–1241) — syn Czyngis-chana, władca imperium mongolskiego w latach 1229–1241. [przypis edytorski]

Ograbiwszy jego naród, zająwszy Czarne Góry, zrobili z niego teraz bohatera… — niewielkie stada bizonów w Kanadzie nie wystarczały do wyżywienia jego ludzi i w roku 1881 Siedzący Byk został zmuszony do powrotu do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamknięto go w rezerwacie. W 1885 przez cztery miesiące występował w objazdowym widowisku Wild West Show Buffalo Billa. W 1890 przyjął do swojego obozu wyznawców Tańca Ducha, nowego indiańskiego ruchu religijnego uważanego przez władze za niebezpieczny; podczas próby aresztowania został zastrzelony przez policjantów. [przypis edytorski]

ograniczać się na czymś — dziś popr.: ograniczać się do czegoś. [przypis edytorski]

ograniczając, zgodnie z radą Sokratesa, zakres nauk (..) ku naszemu pożytkowi — Diogenes Laertios, Sokrates [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 21. [przypis edytorski]

ogranicza się na jajkach i mleku — dziś popr.: ogranicza się do jajek i mleka. [przypis edytorski]

ograniczył się na składaniu rąk i patrzeniu — dziś popr.: ograniczył się do składania rąk i patrzenia. [przypis edytorski]

ograżać (daw.) — mieć dreszcze, trząść się. [przypis edytorski]

ograżka (daw.) — dreszcz. [przypis edytorski]

ogród Akademosa — gaj w Atenach poświęcony herosowi Akademosowi; tam Platon założył w 387 r. p.n.e. swoją Akademię. [przypis edytorski]

ogród — dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]

ogródek dziecięcy — tzn. przedszkole. [przypis edytorski]

Ogródek — tu: ogródek dziecięcy, tj. przedszkole (por. ang. kindergarten, ros. детский сад). [przypis edytorski]

ogród Hesperyd (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka. [przypis edytorski]

Ogród Saski — park miejski w śródmieściu Warszawy. [przypis edytorski]

ogród — tu: park. [przypis edytorski]

Ogród Zoologiczny — tu: Tiergarten, park w śródmieściu Berlina. [przypis edytorski]

ogrójec — ogród, gaj. [przypis edytorski]

ogroda — ogrodzenie. [przypis edytorski]