Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 465 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4473 przypisów.
Jan z Dukli (ok. 1414–1484) — święty Kościoła katolickiego, kaznodzieja franciszkański. [przypis edytorski]
Jan ze Stobnicy — uczeń Michała z Bystrzykowa, 1494 r. został bakałarzem, 1496 r. magistrem w uniwersytecie krakowskim; po śmierci Jana z Głogowa objął główną katedrę filozofii; zarządzał następnie akademickim gimnazjum Lubrańskiego w Poznaniu; porzuciwszy to stanowisko, wstąpił do klasztoru braci mniejszych w Krakowie, gdzie umarł w pierwszej połowie XVI w. Dzieła filozoficzne: Questiones veteris ac nove logice Michała z Paradyża, De predicationibus abstractorum ex sententia Scoti tam in creatis quam in divinis ac transcendentibus, Generalis doctrina de modis significandi grammaticalibus, Leonardi Aretini in moralem disciplinam introductio familiaris commentario explanata, Parvulus philosophiae naturalis. Pisał też dzieła kosmograficzne i geograficzne, oraz żywoty Chrystusa i św. Anny. [przypis autorski]
Jan z Głogowa — ur. w Głogowie na Śląsku, kształcił się w Akademii Krakowskiej, gdzie od 1470 r. był magistrem; na stanowisku tym rozwinął ruchliwą działalność i odegrał wielką rolę w życiu wewnętrznym uniwersytetu; od r. 1490 trudnił się wychowaniem księcia litewskiego Jana Gasztołda; 1490 r. został kanonikiem św. Floriana; um. w Krakowie 1507 r. Raczej matematyk niż filozof, pisał dzieła treści filozoficznej, gramatycznej, astronomicznej, astrologicznej i in. Dzieła filozoficzne: Liber posteriorum analeticorun (komentarz oparty na Albercie W., Tomaszu z Akwinu, Aegidiusie i Pawle z Wenecji), Exercitium nove Logice seu librorum priorum et elenchorum, Exercitium super omnes tractatus parvorum logicalium Petri Hispani, Questiones librorum de anima magistri Ioannis Versoris, Argumentum in librorum Porphyrii ysagogicum in kathegorias Aristotelis, także pt. Exercitium veteris artis, Aegidii Romani (…) Sancti Augustini in libros Aristotelis interpretatio fidelissima (…) repetita. Ponadto spoczywają w rękopisach Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego: Egidii Romani (…) Sancti Augustini in libros priorum analeticorum interpretatio fidelissima, Introductio pulchra in octo libros phisicorum Aristotelis, Introductio in primaro Philosophiam Aristotelis i in. [przypis autorski]
Jan z Kolna, łac. Johannes Scolvus a. Scolnus — żeglarz, który ok. 1476, czyli przed Kolumbem, jako sternik w służbie duńskiego króla Christiana I miał dotrzeć do płn.-wsch. wybrzeży Ameryki. W XIX w. Joachim Lelewel uznał, że Johannes Scolnus był Polakiem, Janem z Kolna. [przypis edytorski]
Jan Złotousty a. Jan Chryzostom (ok. 350–407) — biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki. [przypis edytorski]
Jan z Oleśnicy (zm. 1413) — wielkorządca Litwy, starosta krakowski. [przypis edytorski]
Jan z Tarnowa (1367–1433) — wojewoda krakowski od 1409. [przypis edytorski]
Jan z Tenczyna — powieść J. U. Niemcewicza (1825). [przypis redakcyjny]
Jan z Tolomei, właśc. Jan Tolomei (1272–1348) — włoski teolog i założyciel kongregacji oliwetanów, stanowiącej odłam zakonu benedyktynów. Tolomei to nazwisko, nie jak w przypadku wymienionych wcześniej nazwa miasta; bardziej znany pod zakonnym imieniem Bernard. [przypis edytorski]
Jan Zumbach (1915–1986) — polski pilot wojskowy, od 1936 r. służył w Wojsku Polskim, w czasie wojny latając w szeregach Polski Sił Powietrznych osiągnął wynik 13 zwycięstw powietrznych, członek oryginalnego składu Dywizjonu 303, którym dowodził w 1942 r. Po 1945 r. był przemytnikiem i najemnikiem, uczestnicząc w konfliktach zbrojnych w Afryce, zmarł we Francji w niewyjaśnionych okolicznościach, najprawdopodobniej zamordowany. [przypis edytorski]
Ja okazałem się mężem dnia owego — słowa usprawiedliwionej i szlachetnej dumy. [przypis tłumacza]
Ja Paljak (ros., ukr.) — Jestem Polakiem. [przypis edytorski]
Ja państwo przewiozę — dziś raczej: Ja państwa przewiozę. [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — jeden z synów Uranosa i Gai, jedyny oprócz Kronosa bóg z pokolenia tytanów wymieniony z imienia przez Homera jako uwięziony przez bogów olimpijskich w Tartarze (Iliada VIII, 478–481); wspominany też przez Hezjoda (Teogonia 132 i nast., 507 i nast.). [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — jeden z tytanów. [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — jeden z Tytanów, strącony do Tartaru za bunt przeciwko Zeusowi. [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — jeden z tytanów, synów Uranosa (Nieba) i Gai (Ziemi), ojciec Prometeusza, Epimeteusza i Atlasa. [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — syn Uranosa i Gai, należący do pierwszego pokolenia tytanów, ojciec m.in. Atlasa i Prometeusza, strącony przez Zeusa do Tartaru; uosabienie starości i śmiertelności. [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — tytan, syn Uranosa i Gai, ojciec Prometeusza, Epimeteusza i Atlasa. [przypis edytorski]
Ja pić muszę i piję ciągle od jakiegoś czasu (…) teraz koniecznie pić muszę — pochodzenie cytatów: Ostap w Dzieciach szatana, s. 125; Szarski w Synach ziemi, wyd. „Tygodnika Ilustrowanego” (b.m. i b.r.), III, s. 77; Falk w Homo sapiens, Warszawa 1923, II, s. 8. Nos w Weselu, będący jak wiadomo portretem przybyszewszczyka, takie same podaje powody swego pijaństwa, jak Falk, Szarski i Ostap:
(S. Wyspiański, Dzieła, Warszawa 1927, IV, s. 170). [przypis autorski]japoński projekt, żeby nad Płazami (z natury czarnymi) sprawował międzynarodowy mandat naród japoński jako przedstawiciel ras kolorowych — Ten pomysł wiązał się prawdopodobnie z silną polityczną propagandą, której niezwykle istotny dokument mamy w rękach, dzięki zbierackiej pasji Povondry. Dokument ów brzmi dosłownie:
japončikai — japonai. [przypis edytorski]
Ja poniał żyzni cel i cztu (…) Miritsja z tiem, czto jest apriel (ros., Я понял жизни цель и чту ту цель, как цель, и эта цель: признать, что мне не вмоготу мириться с тем, что есть апрель: pierwsza strofa wiersza Borysa Pasternaka Я понял жизни цель и чту…) — Zrozumiałem cel życia i czczę go jako cel, a jest nim przyznać, że nie do zniesienia dla mnie jest pogodzić się z istnieniem kwietnia. [przypis edytorski]
Japonia zgruchotała potęgę Rosji — w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905). [przypis edytorski]
Japonia, zmuszona przegraną wojną do otworzenia swych portów Stanom Zjednoczonym — w XVII w. Japonia zamknęła swoje porty dla statków europejskich, żeby zapobiec podburzaniu ludności przez misjonarzy chrześcijańskich i uniknąć losu innych krajów Azji, które stały się europejskimi koloniami. W 1854 Amerykanie, dysponujący ogromną przewagą techniczno-militarną, pod groźbą użycia siły przez flotę wymusili na Japonii pierwszy traktat handlowy; wkrótce Japonia była zmuszona podpisać podobne umowy z Wielką Brytanią, Rosją i Francją. W 1868 cesarz Japonii Mutsuhito zaprowadził radykalne reformy: zniósł feudalizm i rozpoczął uprzemysłowienie i modernizację kraju; w 1889 zatwierdził konstytucję opartą na europejskich wzorcach, w której zachowano jednak szerokie uprawnienia i boski kult cesarza, potomka bogini Słońca. W 1894 Japończycy rozgromili chińską flotę w rozpoczętej przez siebie wojnie, a wyniku niespodziewanego i druzgocącego zwycięstwa w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905) Japonia stała się pierwszym mocarstwem na Dalekim Wschodzie. [przypis edytorski]
Ja poznaję po nosie, żydowskie […] — znakiem opuszczenia w nawiasach kwadratowych oznaczono miejsca, w których rękopis lub maszynopis był nieczytelny. [przypis edytorski]
Ja przecież nie wiem nawet, jak to być może itd. — w rękopisie fragment został zapisany na marginesie. [przypis edytorski]
Ja przeprowadzę całą dobroć Moją przed obliczem twoim — „Nadeszła chwila, gdy ukażę Mój majestat, ale tylko tyle, ile pozwolę ci ujrzeć. Pragnę i uważam za konieczne, by nauczyć cię wzorca modlitwy. Gdy potrzebowałeś prosić o miłosierdzie nad Israelem, przypomniałeś Mi zasługi Praojców, bo myślałeś, że jeśli zasługi Praojców się skończyły, to nie ma już nadziei, Ja przeprowadzę przed tobą cały przymiot Mojej dobroci, na skale, gdy ty będziesz [ukryty] w grocie”, Raszi do 33:19 [1]. [przypis tradycyjny]
japuticaba — żabotikaba, rodzaj rośliny występujący w Brazylii. [przypis edytorski]
Japyg — wiatr płn.-zach. [przypis edytorski]
Ja pyśmo widdaw (z ukr.) — oddałem pismo. [przypis edytorski]
Jarama — rzeka w środkowej Hiszpanii; w czasie wojny domowej w Hiszpanii rozegrała się tutaj jedna z najważniejszych bitew między siłami frankistowskimi i republikańskimi. [przypis edytorski]
jararaca — właśc. żararaka pospolita, gatunek jadowitego węża z rodziny żmijowatych, jeden z najbardziej niebezpiecznych węży Ameryki Południowej. [przypis edytorski]
jararaca — żararaka: gatunek jadowitego węża. [przypis edytorski]
jarczak — rodzaj siodła. [przypis edytorski]
jarczak — rodzaj siodła. [przypis redakcyjny]
jarczak (z tatar.) — rodzaj siodła lekkiego; bliższe objaśn. w tekście. [przypis redakcyjny]
jard — amerykańska miara długości wynosząca 0,9144 m. [przypis autorski]
jard — anglosaska jednostka miary, dzieląca się na 3 stopy lub 36 cali i wynosząca ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości, ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości, równa 36 calom i wynosząca ok. 0,9 m. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości równa ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości równa ok. 0,9 m. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości, równa trzem stopom i wynosząca ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości, równa trzem stopom i wynosząca ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości, równa trzem stopom i wynosząca ok. 0,9 metra. [przypis edytorski]
jard — anglosaska miara długości, równa trzem stopom i wynosząca ok. 0,9 m. [przypis edytorski]
jard — ang. miara długości, wynosząca 3 stopy, czyli ok. 0,91 metra. [przypis edytorski]
jard (ang. yard) — ang. miara długości, ok. 914 mm. [przypis tłumacza]
Jardenu — hebrajska nazwa rzeki Jordan. [przypis edytorski]
Jardin d'Acclimatation — Tiergarten in Paris. [przypis edytorski]
Jardin des Plantes de Paris — ogród botaniczny w Paryżu, zawierający także Muzeum Historii Naturalnej oraz ogród zoologiczny. [przypis edytorski]
jardin secret (fr.) — sekretny ogród. [przypis edytorski]
jard — jard angielski równa się 0,914 m. [przypis tłumacza]
jar — dolina erozyjna, wąwóz. [przypis edytorski]
jar — dolina, wąwóz. [przypis edytorski]
jar — dolina, wąwóz. [przypis edytorski]
Bolesław Leśmian, Łąka (tom), W zwiewnych nurtach kostrzewy (cykl), Gwiazdy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Bolesław Leśmian, Łąka (tom), W zwiewnych nurtach kostrzewy (cykl), Przyśpiew
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Jarecki, Kazimierz (1878–1939) — polski romanista i publicysta. [przypis edytorski]
Jarema ide! (ukr.) — Jeremi idzie! [przypis edytorski]
Jarema (ukr.) — Jeremi. [przypis edytorski]
Jaremie ne zderżysz (z ukr.) — Jeremiemu nie dasz rady. [przypis edytorski]
jare — o zbożu: siane na wiosnę. [przypis edytorski]
Jare — tu: jare Słońce, słońce wiosenne, błyszczące, jaśniejące i grzejące. [przypis edytorski]
jargać a. jargotać — hałasować. [przypis redakcyjny]
jar (geolog.) — kanion, forma ukształtowania terenu o wąskim dnie i spadzistych zboczach. [przypis redakcyjny]
jargon du jour (fr.) — mowa potoczna. [przypis edytorski]
jarka — tu: owca. [przypis edytorski]
jarka — zboże jare, siane na wiosnę. [przypis edytorski]
jarki — dziś: jarzący się; żarzący się. [przypis edytorski]
jarkie — jasne. [przypis edytorski]
jarki — jaskrawy, żarki, jarzący się. [przypis edytorski]
jarki — jasny, jarzący się. [przypis edytorski]
jarki — jasny, żarzący się; por. jarzyć się. [przypis edytorski]
jarki — samice jagniąt. [przypis edytorski]
jarko (z ros.) — jasno, intensywnie. [przypis edytorski]
jarmarczyć — hałaśliwie handlować. [przypis autorski]
jarmark lipski — tradycyjny jarmark odbywający się w Lipsku, jednym z największych miast w niemieckiej Saksonii. [przypis edytorski]
jarmarkować (daw.) — handlować na jarmarku. [przypis edytorski]
Jarmolińce — miasteczko w zach. Ukrainie. [przypis edytorski]
jarmułka — czapeczka. [przypis redakcyjny]
jarmułka — czapeczka zakrywająca czubek głowy, noszona głównie przez Żydów. [przypis edytorski]
jarmułka — okrągła czapeczka bez daszka, noszona przez Żydów. [przypis redakcyjny]
jarmułka — okrągła sukienna czapka na czubek głowy, charakterystyczna dla Żydów. [przypis edytorski]
jarmułka (z tur.) — mała okrągła czapeczka, kipa. [przypis edytorski]
jarmulka — maža kepurė be snapelio. [przypis edytorski]
Jaropełk, książę ruski (…) — Marcin Kremer, de Rebus Poloniae. [przypis tłumacza]
Jarosław Pierwszy Mądry (978–1054) — wielki książę kijowski. [przypis edytorski]
Jarosy, Fryderyk (1890–1960) — krytyk teatralny i sławny przed wojną konferansjer węgierskiego pochodzenia. [przypis edytorski]
Jarosy, Fryderyk (1890–1960) — reżyser teatralny, artysta kabaretowy. [przypis edytorski]
Jaroszewicz, Władysław (1887–1947) — urzędnik państwowy II Rzeczypospolitej, piłsudczyk; inspektor policji, po przewrocie majowym mianowany Komisarzem Rządu na m.st. Warszawę w randze wojewody (1926–1939), któremu podlegała m.in. policja i cenzura; towarzysko związany ze skamandrytami. [przypis edytorski]
jarosz — osoba niejedząca mięsa, z wyjątkiem ryb. [przypis edytorski]
Jaroszyn — dziś: Góra Jaroszyn, miasteczko nad Wisłą naprzeciwko Puław.. [przypis redakcyjny]
Jaroszyński, Edward (1812–1853) — przyjaciel Krasińskiego; kształcił się na uniwersytecie berlińskim, gdzie stał się heglistą. [przypis edytorski]
jarożycie (neol.) — okaz siły życiowej; wyraz utworzony ze złożenia rzeczownika życie oraz daw. przymiotnika jary: „krzepki, silny”. [przypis edytorski]
Jar — Regenschlucht, Hohlweg, siehe Anmerkung zu V. 157. [przypis tłumacza]
jarstwo (daw.) — wegetarianizm. [przypis edytorski]
Jarszewska, Wanda (1888–1964) — aktorka. [przypis edytorski]
jarszy — żywszy. [przypis edytorski]
jaruga — jar, wąwóz. [przypis edytorski]
jar — wąski wąwóz o stromych zboczach. [przypis edytorski]
