Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5648 przypisów.
Brygady SS RONA — Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Ludowa, formacja kolaboracyjna w służbie niemieckiej złożona z Rosjan. Jej dowódcą był Waffen SS-Brigadefuhrer Bronisław Kamiński. W czasie powstania warszawskiego Brygada Szturmowa SS „RONA” stacjonowała do 26 sierpnia na Ochocie i w Śródmieściu, gdzie dopuściła się licznych zbrodni. Jej wartość bojowa była niewielka. Mimo to pod koniec 1944 r. Niemcy podjęli się rozbudowania jej do rozmiarów dywizji, czego jednak ostatecznie do końca wojny nie zdołano zrealizować. [przypis edytorski]
brygant (daw.) — zbójca, bandyta. [przypis edytorski]
brygantyna — typ dwumasztowego żaglowca, posiadający na przednim maszcie ożaglowanie rejowe, a na tylnym ożaglowanie skośne. [przypis edytorski]
brygant (z wł. brigante) — rozbójnik, bandyta. [przypis edytorski]
bryg — typ dwumasztowego żaglowca z ożaglowaniem rejowym na obu masztach; szybki i zwrotny, był popularny w XVIII i XIX w. jako statek handlowy i wojenny. [przypis edytorski]
bryg — typ dwumasztowego żaglowca z ożaglowaniem rejowym na obu masztach; szybki i zwrotny, popularny w XVIII i XIX w. jako statek handlowy i wojenny. [przypis edytorski]
Bryjareus — mityczny sturęki olbrzym. [przypis edytorski]
bryka — odkryty powóz konny. [przypis edytorski]
brykla (daw.) — stalowa lub fiszbinowa listewka w gorsecie. [przypis edytorski]
brykla (z niem.) — rodzaj stalowej taśmy wszywanej w gorset. [przypis edytorski]
bryknąć — uciec. [przypis edytorski]
brylanta — dziś popr. forma D. lp: brylantu. [przypis edytorski]
brylant gruen, spolszczone niem. brillant grün (chem.) — zieleń brylantowa, organiczny związek chemiczny używany do barwienia wełny i jedwabiu; w ZSRR powszechnie stosowany także w lecznictwie, jako środek antyseptyczny do dezynfekcji skóry i ran, pot. nazywany „zielonką” (ros. зелёнка). [przypis edytorski]
brylant — oszlifowany diament, mający formę symetrycznego wielościanu zbliżonego do stożka, z wieloma ściankami (fasetkami). [przypis edytorski]
brylantowany — oszlifowany na brylant; tu przen.: rzucający blaski, lśniący jak brylanty. [przypis edytorski]
Bryll, Ernest (ur. 1935) — poeta oraz autor tekstów piosenek, jak również dziennikarz, tłumacz i dyplomata. W swoich tekstach poetyckich często odnosił się do historii Polski, posługując się przy tym stylizowanym, archaicznym językiem. [przypis edytorski]
bryndza (gw. warsz.) — bieda. [przypis edytorski]
bryś — brytan, pies. [przypis edytorski]
Brytańska Kolumbia — dziś popr.: Kolumbia Brytyjska, prowincja Kanady obejmująca tereny nad Pacyfikiem, w płd.-zach. części kraju. [przypis edytorski]
brytański (daw.) — dziś: brytyjski. [przypis edytorski]
brytan — duży i silny pies. [przypis edytorski]
brytan — duży pies, używany dawniej do walk. [przypis edytorski]
brytan — duży, silny pies. [przypis edytorski]
brytan — tu ogólnie: duży, silny pies pilnujący domu. [przypis edytorski]
Brytany — mieszkańcy Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Brytowie — zbiorcza nazwa plemion celtyckich zamieszkujących Wielką Brytanię w starożytności i w średniowieczu, mówiących wymarłym obecnie językiem brytyjskim; w I w. n.e. podbici przez Rzymian, zostali częściowo zromanizowani i schrystianizowani, wytworzyła się kultura rzymsko-brytyjska; po wycofaniu się legionów i administracji rzymskiej (ok. 410) w poł. V w. wsch. i płd. Brytania stała się celem najazdu i osadnictwa germańskich plemion Anglów, Sasów i Jutów, wskutek czego kultura i język Brytów uległy fragmentacji, a znaczna część ich terytoriów stopniowo stała się anglosaska; utrzymali się w Szkocji (Piktowie), Walii, Kornwalii i Bretanii (w której osiedlili się, uciekając przez inwazją). [przypis edytorski]
bryt — pas tkaniny lub klin; z brytów zszywa się np. spódnice. [przypis edytorski]
bryt — szew. [przypis edytorski]
Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska — korporacja zrzeszająca angielskich inwestorów, założona w roku 1600 w celu prowadzenia handlu w regionie Oceanu Indyjskiego; do 1858 działająca w Indiach jako niezależna władza kolonialna w imieniu Korony brytyjskiej; rozwiązana w 1874. [przypis edytorski]
bryż (daw.) — haft wypukły. [przypis edytorski]
Bryzeida — ulubiona branka Achillesa, zabrana mu przez Agamemnona, kiedy ten musiał zwrócić wolność swojej niewolnicy. Zagniewany Achilles zaprzestał wtedy udziału w wojnie. [przypis edytorski]
Bryzeis a. Bryzeida — postać z Iliady Homera, ulubiona branka Achillesa, zabrana mu przez Agamemnona, kiedy ten musiał zwrócić wolność swojej niewolnicy. Zagniewany Achilles zaprzestał wtedy udziału w wojnie. [przypis edytorski]
bryzgnęła jej wodą w twarz — wg Pierre'a François Xaviera de Charlevoix (1682–1761), fr. misjonarza i pierwszego historyka Kanady (Histoire et description générale de la Nouvelle France, 1722–1744), była to najgorsza kara dla indiańskich dzieci. [przypis edytorski]
brzana — gatunek ryby; tu: dziewczyna. [przypis edytorski]
brzękadły — dziś popr. N. lm: brzękadłami. [przypis edytorski]
Brzękowski, Jan (1903–1983) — poeta, prozaik i teoretyk sztuki, na początku drogi twórczej związany z Awangardą Krakowską, od 1928 mieszkający we Francji. [przypis edytorski]
Brzękowski, Jan (1903–1983) — poeta, prozaik i teoretyk sztuki, na początku drogi twórczej związany z Awangardą Krakowską, od 1928 mieszkający we Francji. [przypis edytorski]
brzechwa — środkowa, drewniana część tradycyjnej strzały; promień strzały. [przypis edytorski]
brzechwa — tylna część pocisku, zapewniająca mu stabilizację podczas lotu w powietrzu. [przypis edytorski]
brzechwa — tylna część strzały. [przypis edytorski]
brzega — dziś popr. forma D. lp.: brzegu. [przypis edytorski]
brzega — dziś popr. forma D. lp: brzegu. [przypis edytorski]
brzegi — dziś popr. N. lm: brzegami. [przypis edytorski]
Brzegi — polska wieś, położona w województwie małopolskim, w powiecie wielickim. [przypis edytorski]
brzegiś oczyścił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: oczyściłeś brzegi. [przypis edytorski]
brzeg lawiński — wybrzeże Morza Tyrreńskiego w okolicy staroż. miasta Lawinium (dziś: Pratica di Mare, część miasta Pomezia, należącego do metropolii rzymskiej, położone 5 km od brzegu morza i 30 km od Rzymu), które wg mit. rzym. miał założyć Eneasz i nazwać na cześć swej żony Lawinii. Lawinium było jednym z miast Związku Latyńskiego, tj. związku miast autochtonicznej ludności Płw. Apenińskiego. [przypis edytorski]
brzegóm — dziś popr. forma C. lm: brzegom. [przypis edytorski]
brzeg tesprocki — wybrzeże Epiru. [przypis edytorski]
brzemię — ciężar, ładunek dźwigany na plecach albo przed sobą. [przypis edytorski]
brzemię — ciężar. [przypis edytorski]
brzemię (daw.) — ciężar. [przypis edytorski]
brzemię (daw., gw.) — ciężar, ładunek a. wiązka, którą się niesie, oburącz (naręcze) albo w chuście lub w płachcie na plecach. [przypis edytorski]
brzemie — dziś popr. pisownia: brzemię. [przypis edytorski]
brzemienna (daw.) — ciężarna, w ciąży. [przypis edytorski]
brzemienny — ciężarny; pełen czegoś, obfity w coś. [przypis edytorski]
brzemienny — obciążony czymś. [przypis edytorski]
brzemiono — dziś popr. brzemię, tj. ciężar. [przypis edytorski]
brzemiono (gw.) — popr.: brzemię. [przypis edytorski]
brzemiony — dziś popr. forma N.lm: brzemionami (tj. ciężarami). [przypis edytorski]
Brzesko — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]
brzeszczot — klinga, głownia: część broni białej opatrzonej ostrzem, służąca do zadawania ciosów (drugą zasadniczą częścią jest rękojeść, często oddzielona od brzeszczota poprzecznym jelcem). [przypis edytorski]
brzeszczot — ostra część szabli. [przypis edytorski]
brzeszczot — ostrze broni białej. [przypis edytorski]
brzeszczot — ostrze, tu: miecz. [przypis edytorski]
Brzewnów, czes. Břevnov — dziś dzielnica Pragi, w czasie powstawania Fabryki Absolutu miasteczko pod Pragą. [przypis edytorski]
brzeźniak — gałązki brzozowe. [przypis edytorski]
brzeżący — obrzeżający; rosnący przy brzegach. [przypis edytorski]
brzeżny — dziś popr.: przybrzeżny. [przypis edytorski]
Brzeziński, Jan (1850–1913) — lekarz neurolog, szachista, literat; student Szkoły Głównej Warszawskiej i Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskał doktorat w Berlinie, założyciel pierwszego w Warszawie uzdrowiska dla osób nerwowo chorych; uczestnik wojny francusko-pruskiej 1870 roku; jeden z czołowych organizatorów życia szachowego w Warszawie u schyłku XIX wieku, w l. 1900–1901 pełniący funkcję wiceprezesa Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej; do 1903 mieszkał w dworku w Pawłowicach pod Warszawą, goszcząc często przedstawicieli świata kultury: malarzy Juliana Fałata, Leona Wyczółkowskiego, Teodora Axentowicza, Jacka Malczewskiego oraz pisarzy Henryka Sienkiewicza czy Bolesława Prusa, z dwoma ostatnimi grywał chętnie w szachy; jako miłośnik szachów nie grał w turniejach, a jedynie towarzysko, w popularnych lokalach Warszawy oraz w tzw. symultanach, m.in. w pokazach przeprowadzonych przez Jana Taubenhausa w Teatrze Polskim (1896) i Resursie Kupieckiej (1898); pod pseudonimem Incognitus publikował w „Gazecie Polskiej” (recenzje teatralne), „Tygodniku Ilustrowanym” i „Kurierze Warszawskim”, którego redakcję objął w 1903 r., w związku z czym zamieszkał na stałe w Warszawie; publikował w swoim czasopiśmie felietony z cyklu Mówiąc między nami. [przypis edytorski]
brzezina koszycka — las pod Koszycami, miejscowością na południe od Tarnowa. [przypis edytorski]
brzezina — niewielki las brzozowy. [przypis edytorski]
brzezina (pot.) — brzoza. [przypis edytorski]
brzezinka (pot.) — brzózka. [przypis edytorski]
brzoskwini — dziś M.lp: brzoskwinia. [przypis edytorski]
brzoźniak — lasek brzozowy, też: brzezina. [przypis edytorski]
brzozki — dziś: brzózki. [przypis edytorski]
Brzozowski, Feliks — brat autora. [przypis edytorski]
Brzozowski, Karol (1821–1904) — tłumacz i poeta, od r. 1853 przebywał w Turcji jako urzędnik W. Porty, gdzie poznał Mickiewicza (wrócił do kraju w r. 1883). Tytuł cytowany brzmi: Noc strzelców w Anatolii, Paryż 1856. Tłumaczył wspomnianą dalej Salomona Pieśń nad pieśniami (1870), druk. w „Życiu” krak. nr 6 z r. 1899. [przypis edytorski]
Brzozowski, Kazimierz — polski wojskowy epoki wojen napoleońskich; kapitan 11. pułku ułanów. [przypis edytorski]
Brzozowski-Korab, Stanisław (1876–1901) — polski poeta i tłumacz. [przypis edytorski]
Brzozowski Korab, Wincenty (1877–1941) — młodszy brat Stanisława, poeta, tłumacz, przedstawiciel symbolizmu; pisał także w języku francuskim; znany z tomu Dusza mówiąca z 1910 roku. [przypis edytorski]
Brzozowski, Stanisław (1878–1911) — filozof i krytyk literacki, autor Legendy Młodej Polski (pierwsze wydanie 1909). [przypis edytorski]
Brzozowski, Stanisław (1878–1911) — filozof i krytyk literacki; autor m.in. powieści Płomienie (1908), przedstawiającej losy młodego polskiego szlachcica, buntownika i rewolucjonisty, oraz dzieje ruchu rewolucyjnego w latach 70. i 80. XIX w. [przypis edytorski]
Brzozowski, Stanisław (1878–1911) — filozof i krytyk literacki, najważniejsze dzieła krytyczno-literackie: Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej (1909), Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (1910), Głosy wśród nocy. Studia nad przesileniem romantycznym kultury europejskiej (1912); powieści: Wiry (1904), Płomienie (1908), Sam wśród ludzi (1911). [przypis edytorski]
Brzozowski, Stanisław (1878–1911) — filozof i krytyk literacki; znany głównie jako autor Legendy Młodej Polski (1909) oraz „pierwszej polskiej powieści intelektualnej” pt. Płomienie (1908), przedstawiającej losy młodego polskiego szlachcica, buntownika i rewolucjonisty, oraz dzieje ruchu rewolucyjnego w latach 70. i 80. XIX w. [przypis edytorski]
Brzozowski, Stanisław (1878–1911) — polski filozof, pisarz, publicysta i krytyk literacki epoki Młodej Polski. [przypis edytorski]
Brzozowski, Stanisław (1878–1911) — polski filozof, pisarz, publicysta, krytyk teatralny i literacki. [przypis edytorski]
brzusiec — wystająca, wypukła część, tu: czubek palca. [przypis edytorski]
brzyćki (gw.) — brzydki. [przypis edytorski]
brzydkiem — dziś popr.: brzydkim. [przypis edytorski]
Brzydko, gdy chłopcy kłamią, ale stokroć gorzej… — początek wiersza dla dzieci Kłamstwo brudzi, autorstwa Władysława Bełzy (1847–1913). [przypis edytorski]
brzydkość — dziś: brzydota. [przypis edytorski]
brzydziszli się (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy się brzydzisz. [przypis edytorski]
B. T. — skrót od Board of Trade — wydział handlowy. [przypis edytorski]
Bűchner, Georg (1813–1837) — przyrodnik i rewolucjonista niemiecki. [przypis edytorski]
Būdama pavojinga — čia: būdama pavojuje. [przypis edytorski]
būdė — įrankių galąstuvas. [przypis edytorski]
būriškai — kaip būras. Būru buvo vadinamas Mažosios Lietuvos valstietis lietuvis. [przypis edytorski]
buba (dziec.) — skaleczenie, ranka, bolące miejsce. [przypis edytorski]
Bubastis (gr.) — Per-Bastet, miasto we wschodniej Delcie, w pobliżu dzisiejszego Az-Zakazik. Centrum kultu bogini miłości i płodności Bastet, stolica 18. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
