Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7356 przypisów.
bessa — spadek cen papierów wartościowych na giełdzie. [przypis edytorski]
bessa — spadek kursów papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie. [przypis edytorski]
besserwisser (z niem.) — ktoś, kto wie lepiej (często ironiczne a.negatywne). [przypis edytorski]
Bester Herr Daschinsky (niem.) — tu: kochany panie Daszyński. Nazwisko autora niniejszej opowieści, Adolfa Dygasińskiego, zostało pomylone z nazwiskiem Ignacego Daszyńskiego (polityka, który w 1890 r. istotnie rozpoczynał swoją działalność polityczną), co świadczy nie tylko o „konfidencjalności” (poufałości) rozmówcy, ale też o pewnej niedbałości w stosunkach z ludźmi. [przypis edytorski]
bestią (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: bestię. [przypis edytorski]
bestialny — dziś raczej: bestialski. [przypis edytorski]
bestialskie — zwierzęce. [przypis redakcyjny]
bestiarii (łac.) — tu: pogromcy dzikich zwierząt. [przypis edytorski]
Bestiarius — gladiator, walczący ze zwierzętami podczas widowisk w cyrku. [przypis redakcyjny]
bestia tedesca (wł.) — niemieckie bydlę (zwierzę). [przypis edytorski]
Bestia triumphalis (łac.) — triumfująca bestia. [przypis edytorski]
bestija — gyvulys, žvėris. [przypis edytorski]
bestja — dziś popr. pisownia: bestia. [przypis edytorski]
bestliwych (daw.) — zwierzęcy. [przypis edytorski]
bestra (gw.) — bystra, sprytna. [przypis edytorski]
Bestużew, Aleksandr, ros. Александр Александрович Бестужев (1797–1837) — ros. prozaik, poeta, krytyk literacki; dekabrysta. W latach 1823–1825 wraz z Konradem Rylejewem rozpoczął wydawanie almanachu literackiego „Polarnaja Zwiezda”, autor powieści dających początek romantyzmu ros.: Roman i Olga oraz Turniej rewelski, od 1823 r. członek Towarzystwa Północnego, rozpoczął powstanie dekabrystów, wyprowadzając 26 grudnia 1825 pułk moskiewski na Plac Senacki; skazany na 20 lat katorgi, część wyroku odbywał w Jakucku, następnie karnie wcielony w stopniu szeregowca do armii, brał udział w tłumieniu powstania imama Szamila w Czeczeni, ostatecznie zginął z ręki powstańców czeczeńskich; na zesłaniu powstały jego najważniejsze dzieła: Śledztwo (1830), Porucznik Białłozor (1831), Ammałat Bek (1832), Mułła-Nur (1836); tu: lm Bestużewy oznacza zapewne ogólnie powstańców buntujących się przeciw uciskowi caratu. [przypis edytorski]
Bestya szpetna, brzydka — tą „bestyą” jest wedle wszelkiego podobieństwa do prawdy chciwość; pewna część wykładaczów widzi w niej (mniej słusznie) zabobon. [przypis redakcyjny]
bestyj — dziś powszechniejsza forma D. lm: bestii. [przypis edytorski]
bestyjo-graficzny — obrazujący zachowanie i zwyczaje bestii; bestia (daw.): zwierzę. [przypis edytorski]
Beszałach — nazwa rozdziału w Biblii, w którym jest mowa o wypuszczeniu przez faraona Żydów z Egiptu. Dosłownie beszałach znaczy „kiedy wypuścił”. [przypis tłumacza]
besztać — ostro strofować, ganić. [przypis edytorski]
besztać — robić wymówki, ganić. [przypis edytorski]
besztać — strofować; w sposób zdecydowany i niezbyt delikatny wyrażać niezadowolenie z powodu czyjegoś niewłaściwego zachowania. [przypis edytorski]
besztanie — karcenie, ganienie, strofowanie; robienie krytycznych uwag w tonie nagany. [przypis edytorski]
besztefranty — żarty. [przypis autorski]
Beszt — skrót od imienia twórcy chasydyzmu, rabiego Israela Baal Szem Tow (tzn. dosł.: Mistrz Dobrego Imienia a. Mąż Dobrej Sławy). [przypis edytorski]
Betabris — Βήταβριν (N), Βήταριν (D). [przypis tłumacza]
Bet-achaim — dom żyjących, nazwa cmentarza żydowskiego. [przypis tłumacza]
Betcheszban, czyli spoczynek umarłych — nazwa Betcheszban w rzeczywistości oznacza: dom wśród drzew. [przypis edytorski]
Betega i Efraim — Betega: Βήθηγα (N), Βήθηλα (D), בֵּֽית־אֵ֑ל (Rdz 28, 19, „I nazwał imię miejsca tego Beth-El”, wedle tekstu Jahwisty, „wszakże było Luz imię miasta tego przedtem”, wstawka z Elohisty, p. kolorowane wydanie tekstu hebrajskiego jw.); Efraim: Ἐφραὶμ, אֶפְרָ֑יִם (2 Sm 13, 23). [przypis tłumacza]
betel — liście krzewu o tej samej nazwie, stosowane jako używka. [przypis edytorski]
Betel — miasto biblijne położone niedaleko Jerozolimy, obecnie utożsamiane z miejscowością Bajtin. Jakubowi w czasie wędrówki do Charanu, we śnie, ukazał się Bóg i oddał mu w panowanie ziemię na której przebywał; Jakub zmienił nazwę tego miejsca z Luz na Betel (Rdz 28,12–19). [przypis edytorski]
betel — Piper Betle; roślina, której liście Hindusi palą albo też żują z orzechami areki (odmiana palmy); przez pomyłkę zwykło się i owe orzeszki nazywać betelowymi. Ową mieszaninę nazywa się powszechnie pan, nazwa ta często określa i sam betel. [przypis tłumacza]
betel — używka do żucia popularna na Dalekim Wschodzie, sporządzana z pociętych liści pieprzu betelowego, nasion palmy areka, sproszkowanego wapienia oraz innych dodatków. [przypis edytorski]
betel — używka do żucia popularna w krajach Azji południowej i Dalekiego Wschodu, sporządzana z pociętych liści pieprzu betelowego, nasion palmy areka, sproszkowanego wapienia oraz innych dodatków. [przypis edytorski]
betel — używka popularna od starożytności w Azji Południowej i na Dalekim Wschodzie, składająca się z liści pieprzu żuwnego oraz zawierająca nasiona palmy areki. [przypis edytorski]
Betennabris — Βηθενναβρὶν; Saulcy czyta Βηθεναμρὶν (Graetz, Geschichte der Juden, III, 516, uwaga 3). [przypis tłumacza]
Beteza — Βεθεζὰ (Niese, var. Βεζεθὰ, Βεζαθὰ, Ἀβισσάθη), Βεζεθά (Dindorf); Bezeta, בני זיתא, skrócone בֵּיזְתָא (miejsce oliwek), wzgórze leżące na północ od świątyni, potem nazwano tak przedmieście, które tu powstało. [przypis tłumacza]
Betezuba — Βηθεζουβᾶ (N), Βηθεζωβ (D), בית אֵזוֹב, miejscowość dziś nieznana, leżała w Perei. [przypis tłumacza]
bet ha-midrasz a. beit hamidrasz, bet midrasz, besmedresz — dosł.: „dom nauki”; pomieszczenie przeznaczone do studiów talmudycznych dla chłopców i dorosłych mężczyzn, zaopatrzone w bibliotekę, z której każdy mógł w dowolnym czasie, wedle własnych potrzeb i zainteresowań korzystać; także miejsce modlitw (była w nim arka na Torę) oraz noclegownia. [przypis edytorski]
bet hamidrasz — dom nauki i modlitwy. [przypis edytorski]
bet hamidrasz — dom nauki i modlitwy. [przypis tłumacza]
Bet Hamikdasz — Świątynia Pańska w Jerozolimie. [przypis edytorski]
Bethel — w Palestynie, na płn. od Jerozolimy. [przypis redakcyjny]
Bethesda a. Sadzawka Owcza — sadzawka w Jerozolimie, opisana w Biblii jako miejsce cudownych uzdrowień. [przypis edytorski]
Bethlen Gábor (Gabriel Betlen, 1580–1629) — książę Siedmiogrodu w latach 1613–1629, król Węgier w latach 1620–1621. [przypis edytorski]
Bethlen, Gabor (1580–1629) — książę siedmiogrodzki, czasowo także opolski i raciborski, wyznawca kalwinizmu, przywódca antyhabsburskiego powstania w roku 1619. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Bethonia — dziś: Bytom. [przypis edytorski]
Bethulia — miasto pojawiające się w biblijnej Księdze Judyty, jednak przekazy historyczne ani wykopaliska archeologiczne, jak dotąd, nie potwierdzają istnienia takiego miasta. [przypis edytorski]
Betleem — dziś popr. Betlejem; forma Ms. lp: w Betlejem. [przypis edytorski]
Betleem — dziś popr. Betlejem. [przypis redakcyjny]
betleemscy — dziś popr.: betlejemscy. [przypis edytorski]
betleemski — dziś popr. pisownia: betlejemski. [przypis edytorski]
Betlejem — miasto w Judei, miejsce narodzenia Chrystusa. [przypis edytorski]
Betlejem — miasto w Judei, miejsce narodzin Chrystusa. [przypis edytorski]
Betlejem — miasto w Palestynie, miejsce narodzin Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
Betlen Gabor (1580-1629) — krótkotrwały król Węgier (1621–1622), przeciwnik Habsburgów i przywódca powstania przeciw nim. [przypis edytorski]
Betleptenfon — Βεθλεπτηνφών (N), Βεθλεπτηνφῶν (D); Graetz: Betleem (III, 507, uw. 2). [przypis tłumacza]
betonowe kazamaty Verdun — kompleks fortyfikacji we Francji, które bezskutecznie usiłowali zdobyć Niemcy w roku 1916. [przypis edytorski]
Betrugslager (niem.) — Betrug oznacza po niemiecku oszustwo. [przypis edytorski]
Betsacharia — dzisiejsze Bet Zakarieh. [przypis tłumacza]
betsedejską sadzawka — według Ewangelii sadzawka w Jerozolimie, której woda, poruszana przez anioła, posiadała moc uzdrawiania chorych. [przypis redakcyjny]
Betsuron — Joz 15, 58: Betsur בֵּֽית־ צ֖וּר, co odpowiada polskiej nazwie Skałka; dzisiejsze Bêt Sûr; ruiny na wzgórzu. [przypis tłumacza]
Bettyna — Bettyna Arnim, z domu Brentano, kochanka młodych lat Goethego, jedna z najpoetyczniej usposobionych autorek w nowszej literaturze niemieckiej. [przypis tłumacza]
Betulia — miasto biblijne w Izraelu. [przypis edytorski]
Betulia — miasto pojawiające się w biblijnej Księdze Judyty, jednak przekazy historyczne ani wykopaliska archeologiczne, jak dotąd, nie potwierdzają istnienia takiego miasta. [przypis edytorski]
bety (lm, pot.) — pościel; dziś zwykle: wymięta i brudna. [przypis edytorski]
bety (lm, pot.) — pościel; dziś zwykle: wymięta i brudna. [przypis edytorski]
bety (pot.) — pościel, zwłaszcza wymięta i brudna. [przypis edytorski]
Betys — rzeka Guadalkwiwir w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Beugnot, Jacques Claude (1761–1835) — polityk francuski. [przypis edytorski]
Beugnot, Syrieys de Mayrinhac — Jacques Claude Beugnot (1761–1835): polityk francuski, umiarkowany rojalista, w 1814 członek rządu tymczasowego, w 1815 z powodu braku poparcia ultrarojalistów otrzymał honorową funkcję ministra stanu bez teki, od 1816 jako poseł, bronił wolności prasy, w 1820 wycofał się z życia publicznego; Jean Jacques Félix Syrieys de Mayrinhac (1777–1831): polityk francuski, skrajny monarchista, w l. 1824–1828 radca stanu i dyrektor generalny ds. rolnictwa. [przypis edytorski]
bevelyti — norėti. [przypis edytorski]
Bevin, Ernest (1881–1951) — brytyjski polityk, działacz związków zawodowych, członek Partii Pracy. [przypis edytorski]
Bewadzan — Bewazzano, rodak i przyjaciel kard. Bembo, poeta łaciński i włoski. [przypis redakcyjny]
be, we, cze i że — nazwy rosyjskich liter б, в, ч i ж, zapisujących głoski b, w, cz i ż. [przypis edytorski]
Bewegung, Arbeit (niem.) — ruch, praca. [przypis edytorski]
Bewegung! Bewegung! (niem.) — ruchy! ruchy! [przypis edytorski]
Bewick, Thomas (1753–1828) — angielski ilustrator, drzeworytnik i ornitolog. [przypis edytorski]
Bewusstsein, Selbslbewutsstsein (niem.) — świadomość, samoświadomość. [przypis edytorski]
bezanmaszt — tylny maszt żaglowca. [przypis edytorski]
Bezata — Βεζαθὰ (N), Βεζεθὰ (D). [przypis tłumacza]
bez atu — w kartach: gra bez koloru atutowego, tj. takiego, który jest w stanie przebić inne karty o kolorach nieatutowych. [przypis edytorski]
bezbożnej pamięci miesiącem lutym 1846 roku — w drugiej połowie lutego i w marcu 1846 roku miała miejsce rabacja galicyjska, antyszlacheckie i antypańszczyźniane wystąpienia chłopskie na terenach zachodniej Galicji; podczas rabacji zniszczono kilkaset dworów, a z rąk chłopskich zginęło ok. tysiąca osób: ziemian, urzędników dworskich i rządowych, a także księży. [przypis edytorski]
bez braku (daw.) — bez wyboru (brak: wybór). [przypis redakcyjny]
bez braku (daw.) — bez wyjątku. [przypis edytorski]
bez braku* (starop.) — bez wyboru, bez wyjątku. [przypis redakcyjny]
bez braku (starop.) — bez wyjątku. [przypis edytorski]
bez braku — tu: bez kłopotu. [przypis edytorski]
bezbrodna — której nie można przejść w bród. [przypis edytorski]
bezbrodna — niemająca brodu; niezgłębiona, bezdenna. [przypis edytorski]
bezbrodni — bez bród, młokosy. [przypis redakcyjny]
bezbrodny — taki, któremu nie rośnie broda, bardzo młody. [przypis edytorski]
bezbrody — tu: młody. [przypis edytorski]
bezbronny żółw — jest to odniesienie do opowieści pochodzącej z „Kong Yu zhuan” (jap. „Kō Yu den”, „Przekaz o Kong Yu”) z Kroniki dynastii Jin (chiń. Jinshu, jap. Shinjo), chińskiej kroniki historycznej z ok. 664 r. Tytułowy Kong Yu spacerując nad brzegiem rzeki zobaczył żółwia w pułapce, który miał zostać sprzedany, odkupił go i wypuścił z powrotem do rzeki. Żółw, odpływając, czterokrotnie zwrócił głowę w lewą stronę. Kiedy w późniejszym czasie Kon Yu został mianowany namiestnikiem prowincji Yufou (jap. Yofu), odlano mu pieczęć z widniejącą nań głową żółwia, która była odwrócona w lewą stronę. Czterokrotnie próbowano odlać na nowo pieczęć, ale za każdym razem było tak samo. [przypis tłumacza]
bez cały ty wsioski roboty (gw.) — bez całej tej wiejskiej roboty. [przypis edytorski]
bezcelnych — dziś popr.: bezcelowych. [przypis edytorski]
bezcelny — dziś: bezcelowy. [przypis edytorski]
bez chluby — nie chwaląc się tym. [przypis redakcyjny]
bez chyby (daw.) — na pewno. [przypis edytorski]
