Spis treści

Anioł: 1 2
Bóg: 1 2 3
Choroba: 1
Cnota: 1
Czyn: 1 2 3
Duch: 1 2
Dziedzictwo: 1 2
Gwiazda: 1
Historia: 1 2 3 4 5
Krew: 1
Literat: 1
Lot: 1
Lud: 1 2 3 4 5
Matka Boska: 1
Modlitwa: 1
Naród: 1 2 3
Niewola: 1
Ojciec: 1
Ojczyzna: 1
Patriota: 1
Poeta: 1
Poezja: 1
Polityka: 1
Pozycja społeczna: 1 2
Przekleństwo: 1
Przemiana: 1
Przywódca: 1 2 3
Rewolucja: 1 2
Samotność: 1
Strach: 1
Szatan: 1
Szlachcic: 1 2 3 4
Umiarkowanie: 1
Upadek: 1
Upiór: 1
Władza: 1
Wróg: 1

Wiersze Juliusza Słowackiego opublikowano na podstawie: Juliusz Słowacki, Dzieła. Pierwsze krytyczne wydanie zbiorowe, t. I, Wiersze drobne, wyd. Bronisław Gubrynowicz, Lwów 1909. Przy redakcji uwzględniono wersje tekstu (w tym podział na strofy) w innych wydaniach. Tekst uwspółcześniono w zakresie: interpunkcji, pisowni łącznej/rozdzielnej (np. zato- za to; niepotrzeba - nie potrzeba), pisowni wielką/małą literą, pisowni partykuł, ubezdźwięcznień (np. z pod - spod; blizki-bliski), fleksji (usunięto é z wyjątkiem wyrazów tworzących rym w brzmieniu zmienionym przez é; poza tym np.: niemi-nimi, rozwahanem-rozwahanym), pisowni joty (uwzględniono jednak brzmienie wyrazu ze względu na rytmikę wiersza, np. milijony, dyjamenty). Pozostawiono (niekiedy przywrócono) niektóre charakterystyczne dla epoki i autora, niestosowane współcześnie formy (np. źrennica, przeklęstwo, spiemy, korónki, choralnie), w razie potrzeby opatrując je stosownymi przypisami z myślą o czytelnikach w wieku szkolnym.

Juliusz SłowackiOdpowiedź na „Psalmy przyszłości”[Ujęcie wcześniejsze]

Niewola, CnotaPodług ciebie, mój szlachcicu,

Cnotą naszą — znieść niewolę.

Ty przemieniasz ziemską dolę

W żywot ducha na księżycu;

Lud, Czyn, NaródGłosem dziecka wołasz: Czynu!

Czynu — czynu naród czeka!

Lecz ty wiesz, bez ducha gminu

Jaka słaba pierś człowieka…

A ty, który budzisz czyn,

Gdy spojrzałeś w ludu oczy,

Rzekłeś, że z nich rzeź wyskoczy!!

A kto inny jest — niż gmin?

Czyn, Lud, PrzywódcaNie tak — nie tak, mój szlachetny,

Bo czyn ludu nie piosenka.

To nie w herbie z mieczem ręka,

To nie ród imieniem świetny,

To nie pieśni próżny twór,

To nie buntu próżna mara,

LotTo nie chmurny lot Ikara,

Gdzie zasługą upaść z chmur!

To nie na słońc, gwiazd granicy

Z kochankami mdlejąc latać,

Włosy splatać i rozplatać,

Tchnienie tracić w błyskawicy;

Ale twardo, ale jasno

Śród narodu swego stać,

Myślą bić, chorągwie rwać,

Świecić czynu tarczą własną!

W drogę, choćby niepowrotną,

Ale prostą — naprzód twarzą,

Z piersią czystą, choć samotną,

Choć ją sztyletami rażą,

Z twarzą smętną, ale białą,

Chrystusową, choć zwiędniałą,

A ciągnącą lud do siebie

Niesłychanym bożym czarem:

Takim duchem i sztandarem

Być na ziemi — jest być w niebie!

Gwiazda, Anioł, Przekleństwo, Samotność, PrzemianaJam spróbował na mej głowie,

Na kształt gwiazdy kałakuckiej [1],

Nosić gwiazdę myśli ludzkiej

I z tą gwiazdą żyć surowie [2].

I przybiegli aniołowie,

Aniołowie betleemscy [3] —

A odbiegli ludzie ziemscy

I drzwi moje pożegnali,

I przeklęli… me domowe

Duchy — serce — moję [4] głowę —

Każdy włos poprzeklinali…

A jam przecie bez ich wiedzy

I bez serc ludzkiego ciepła

Czuł, że w żyłach krew nie krzepła.

Ani na rozstajnej miedzy,

Która świat od Boga dzieli,

A do przyszłych idzie światów,

Rosło mniej tęczowych kwiatów,

Choć suszyli ją i klęli.

I dlatego, żem się umiał

Pohamować — być nad zgraję —

Wichr przeleciał i wyszumiał,

I legł martwy… a ja wstaję;

Ojczyzna, Patriota, Polityka, WrógBo ojczyznę mą w łańcuchu

Widząc, miałem tę pokorę,

Żem żadnego nie klął ruchu…

Czuł gorących — bo sam gorę,

Modlił się o czasy nowe

I o wrogów mych zwycięstwo,

Choć groziło mi męczeństwo

I w sąd… mogło pójść o głowę.

Anioł, Historia, Bóg, KrewBo ty nie myśl, że z anioły

Tylko boża myśl nadchodzi;

Czasem Bóg ją we krwi rodzi,

Czasem rzuca przez Mongoły!…

Literat, Pozycja społeczna, UmiarkowanieA ty, jasny jakiś panie,

Bo cię nie znam, ale słyszę,

Słysząc twoje wierszowanie,

Że ktoś jak perłami pisze,

Że ktoś na kształt się proroka

Stawia ludziom — ale modny,

Jak historyk świata — chłodny,

Obejrzawszy świat z wysoka,

Wieszcze rymy jako cugi

Posłał na świat równym kłusem

I napełnił wóz Chrystusem

Jak Owidiusz Faetonem,

I rozesłał swoje sługi,

Swe kolory czcić pokłonem.

Honor myślom, z których błyska

Nowy duch i forma nowa!

Bo są światu jak zjawiska,

Jako jutrznia są różowa,

Jak ogniste meteory,

Stopom ludu podścielona

By gościńce Irydiona [5]

Pielgrzymowi, który od nich

Bierze ogień i kolory,

Gdy już gwiazd dochodzi wschodnich.

PoezjaTaką była dawniej dana

Poetyczna karm dla ludu,

100

Objawienie pełne cudu;

Myśl jak mara niespodziana

Z piersi naszej wychodziła

Na kształt gwiazdy lub miesiąca,

Narodowi dźwiękiem miła,

105

Ludu sen wspominająca,

To jak słońce w półobłoku

Oczom wschodziła i rosła,

To jak róża na potoku

Albo lekki Sylf [6] bez wiosła,

110

Jakaś siła niewidzialna,

Przez poetę na świat lana,

Wolna — jako anioł Pana!

Silna — jako skra zapalna!

Lud, Czyn, Historia, Poeta, SzlachcicDziś co? — Każdy wieszcz z rozkazem,

115

Każdy patron… lecz za sobą;

Nie z promieniem, lecz z wyrazem,

Nie duch-duchem, lecz osobą;

Kiedy gore świat cierpieniem,

Kiedy wzbiera czynu fala,

120

On się kładzie sam kamieniem,

Na ruch ludzki nie pozwala;

Chce zawrócić w stare łoże

Nowe fale — rzeki boże;

Do zbolałych serc nie wnika,

125

Gromu ludu nie ma w dłoni,

Ale w uszy formą dzwoni,

Albo dzwoni — albo syka.

Jego dźwiękiem, jego mową

Nie odetchnie pierś szeroka,

130

Nie pomyśli jego głową,

Skier nie weźmie z jego oka;

Tylko nędzne ujrzy płachty,

Zamiast wieszcza — sztandar jego

I krzyk: „Na Boga żywego!

135

Ty, kto jesteś? nie rznij szlachty!!…”

Szlachcic, Lud, StrachKtóż i gdzie zagroził nożem?

Któż i gdzie ci stanął sporem? —

Możeś spotkał się z upiorem,

Z całym dawnym Zaporożem [7]?

140

Możeś widział pochód głuchy,

Krzyki krwawe i namiętne

I księżyce nad krwią smętne,

I sokoły w mgle jak duchy?

Może tobie zastąpiły

145

W poprzek twojej sennej stecki [8]

Same tylko ich mogiły —

A ty zląkł się! — wódz szlachecki!! —

Upiór, RewolucjaMoże tylko w noc półjasną

Upiór taki nadlatywał,

150

Strzały sobie z ran wyrywał

I mgły krwią czerwienił własną,

Hełm rozpalił w błyskawicę,

Miecz potrząsnął purpurowy,

A okropne cztery głowy,

155

Jako perły zausznice

Z twarzą nieznajomych plemion,

Niby róże — niósł u strzemion.

— A ty zaraz — w ręku kord,

W kosach przed nim cała wieś!

160

Duch ten — krzyczysz — jest to rzeź!

Duch ten to czerwony mord!…

— Nie mord, nie rzeź: — to z girlandy,

Co leciała ponad Lidą,

Jakiś sługa dziewki Wandy,

165

Jakiś złoty husarz z dzidą,

Jakiś krzyża kapłan świecki,

Z tęczy widzeń oderwany,

Znów powracał na kurhany —

A ty zląkł się! — syn szlachecki!! —

170

Duchy lecą i nie giną —

Czasem pełne słów czerwonych:

Czy ty jeden z przestraszonych

Ręką rzezi — gilotyną?

Skądże taka w tobie trwoga

175

I od ludu rów i przedział?

Prawdę mówisz?… Nie, na Boga,

Wiem, żeś prawdy nie powiedział!

Tylko jakieś sny czerwone,

Zaludnione czartów gminem,

180

Twych firanek karmazynem

Owionięte, osłonione,

Jak róż jasne — jak sen płone [9],

Pełne, mówię, mar szkaradnych,

Bez słońc, bez gwiazd, kwiatów żadnych,

185

Przestraszyły cię, żeś krzyknął;

„Stójmy tak — na ojców kości!”

I twój anioł, już w przyszłości

Zabłyśniony, — jak sen zniknął.

Naród, Szlachcic, Przywódca, ChorobaJeszcze co? ani zamachu —

190

Naród cały hasła czeka —

A krzyk pierwszy z ust człowieka

Był krzyk: Stójmy! był krzyk strachu.

Bo to sen na końcu pieśni,

Że magnaty — kiedyś — staną

195

Z wielką tęczą chorągwianą

Otrząśnięci z wieków pleśni,

Z wielką myślą w sercu — w głowie —

Chatom — niby aniołowie;

I bunt święty rozpłomienią,

200

I świat cały od nich zgore…

— W tych magnatach serce chore:

Wąż im sercem, a proch rdzenią!…

Szlachcic, UpadekKiedyś ze sto was tysięcy

Było szlachty z serc i z lica;

205

Dziś jednegom znał szlachcica

I kraj cały nie znał więcej.

Jeden tylko serca męką,

Zamiarami, choć nie skutkiem,

Wielkim, cichym, dumnym smutkiem,

210

Pełną zawsze darów ręką,

Smętną jakąś nieszczęść sławą

Był szlachcicem — i miał prawo…

Dziś i ten nie został z wami

I godności swej nie trzyma;

215

Poszedł gnić między królami,

Już go nié ma — i was nié ma!

Nie myśl, że wszystko na naszej łące

Smutnieje, więdnie, zachodzi nocą,

Że nietoperze ociemniające

220

W powietrzu cicho skrzydły [10] łopocą,

Gdzie znajdą lampę — skrzydły zaduszą,

Gdzie znajdą ciepłą polską krew w żyłach,

To ją wysmokczą — serce wysuszą —

Mózg o wariackich zostawią siłach.

225

Nie tak, tu nie tak… jak ci się może

Przyśniło, głośny szlachty upiorze!

Matka BoskaDuch, ogień, młodość

Orla i żywa

Ogniem porywa

230

I z ducha czerpie.

Nad nią, na sierpie

Z blasków księżyca,

Boga Rodzica

W zorzy czerwonej,

235

Na wywróconej

Tęczy porannej !

A pod nią mgła

Z ognia i szkła

W skrze nieustannej

240

Bałwany wznosząca,

By znieść ją z miesiąca,

Z gwiazdami złotemi

Postawić na ziemi,

Ogłosić królową,

245

Piękność z płomieniem w sercu, z gwiazdami nad głową.

Wyszła, wyszła zza obłoku,

Ludom się pokaże,

I na żniwie, i na toku

Ujrzą ją żniwiarze!

250

Cała w słońcach, cała w błyskach,

Z kwiatem złotym w dłoni;

Pastuszkowie przy ogniskach

Zaśpiewają o niéj!…

Ujrzą ją na polu trzody

255

I smętnie zaryczą;

Zadrżą drzewa, staną wody,

Sny z niej tęcz pożyczą!

I zgromadzą się włódarze

Z kosami na roli;

260

Bo się w sercach — w śnie pokaże

Człowiek dobrej woli…

Bądźże żywotniejszej cery,

Bo cię żywym być przymuszę;

Wygnaj z myśli Maryjusze [11],

265

Cezary [12] i Robespiery [13].

Z komet, z meteorów cyfer

Czytaj przyszłość, wieszczu młody,

Nie bądź w przyszłą noc pogody,

Jako gwiazda zła — Lucyfer,

270

Gdy słoneczny wóz wyciąga,

Jak pies — węża mając szyję,

I zła skrzy… i w oczy bije,

I bezsennym się urąga. —

Bo my z bezsennego łoża

275

Wzrok rzucamy gorączkowy,

A ty łyskasz blaskiem noża,

Dziecko lub zły duch Jehowy,

Bo nam tworzysz czarną marę

I w zrodzoną rodzisz wiarę.

280

Lud, Ojciec, BógTen, kto ojcu powie: Raka [14]!

Ten przeklęty: — więc się bój!

Polski lud to ojciec twój.

Zeń, jak z cierniowego krzaka,

Gotów znowu Bóg wybuchnąć,

285

Z wichru mając twarz i lice,

I na ciebie, jak na świécę —

Iść — i dalej pójść — i zdmuchnąć!

Więc się bój: — bo nie ja grożę,

Marny człowiek i twój brat,

290

Ale jakiś straszny świat

I widzialne światła boże,

Z ciszą, z wiatrem i z szelestem

Rzucające się na lud,

Strachy, które mówią: Cud!

295

Ognie, które szepcą: Jestem!

Duch, Historia, RewolucjaWięc się bój: — bo Duch się wdziera

Zewsząd i podważa wieże.

Słaby — mówisz — rzeź wybiera;

A czy wiesz, co on wybierze?

300

Może ludów zatracenie.

Może nam przyniesie w dłoni

Komet wichry i płomienie,

W których drży król, matka roni,

Działa, wozy, hufce, konie

305

Ogień pali, ziemia chłonie;

A nikt z mogił nie korzysta,

Jeno wszczynający ruch,

Wieczny Rewolucjonista,

Pod męką ciał — leżący Duch!

310

Bóg, Historia, Modlitwa, NaródWe łzach, Panie, ręce podnosimy do Ciebie,

Odpuść nam nasze winy!

Niech będzie twoja wola na ziemi i na niebie;

Przez nas czyń twoje czyny!

Niechaj się twoje imię na wysokościach święci,

315

Niech się święci trzy razy!

Abyśmy już nie byli z ksiąg żywota wyjęci

Dla naszych ran i zmazy.

Wspomnij, cośmy cierpieli pod chłostą tych mocarzy,

A duchaśmy nie dali;

320

Nie poznaliby ojce naszych bolesnych twarzy,

Gdyby z grobowca wstali.

Gdyśmy cierpieli mocno, wołaliśmy do góry

Jak gołębie: „Nie ciśnij” —

Duchy jak gołębice rozleciały się w chmury;

325

Zatrwóż! niech wrócą!… błyśnij!

W tej błyskawicy, Panie, ujrzym się i z daleka

Brat pozna swego brata —

I wejdzie nieśmiertelność jako anioł w człowieka,

I staniem ludem świata!…

330

A tu niżej

Pan poniży

Namiętnych.

Głos uciszysz,

A usłyszysz

335

Jęk smętnych.

Zebrzydowscy

I Zborowscy

W czerwonych deliach [15],

Błyskawice

340

I dziewice

W bladych kameliach.

Chór przychodzi

Zda się w łodzi,

O brzegi trąca.

345

Nad smętnemi

Lampa ziemi

Okrąg miesiąca.

Zegar świata,

Ptak Piłata

350

Godzinę pieje.

Strach i nudności,

W grobach drzą [16] kości,

Bez-duch szaleje.

Duch uciska,

355

Mroczy i błyska,

Aż uzupełni

Wiek idący,

Bogiem błyszczący

Jak miesiąc w pełni.

360

W takim hymnie, wieszczu, stój;

Bo pieśń taka pójdzie górą,

Nad podlejszych dusz naturą

Panująca — boży strój [17],

Do którego Bóg nagina

365

Wszystkie tego wieku struny,

Złączy dźwięki i pioruny,

Świat, co kocha i przeklina,

I błękitu rzuci na tła,

Przemienioną krwawość w światła.

370

Anioł się z aniołem zetrze,

Chrystus wyjdzie na ciał złamy

I z Chrystusem się spotkamy,

A spotkania plac… powietrze!…

Przywódca, Dziedzictwo, Duch, Pozycja społeczna, HistoriaLecz dopóki ty i twoi,

375

Duchem bożym nieskrzydlaci,

Szatan, Dziedzictwo, WładzaChcecie stać na głowach braci,

Tak jak szatan dotąd stoi

Ciałem — formą, która kuta

Od tysięcy lat we świecie,

380

Choć spróchniała — duchy gniecie,

Wyrobiona i przeżuta,

Przeświecona piekłem mara,

Dla was święta tym, że stara…

Póki wy jakby z kamienia,

385

A kryjący strach kobiecy,

Opieracie wasze plecy

O ten wiatr z gwiazd i z płomienia,

Który się jak słońce pali

I lud niesie, a was wali —

390

Lecz dotychczas jeszcze szczędzi

Najpiękniejszych od zagłady,

A nie mogąc, dusz gromady

Przerażone z ciał wypędzi; —

To ja — pomny na potrzebę

395

Przyszłych ludzi, tych cezarów,

Którym każdy stary narów

Kładł pod nogi kamień, glebę,

Męczenników pełną chatę,

Swój interes i prywatę;

400

To my święci, to my młodzi

Jutrzenkami i błyskaniem

Charonowej Twojej łodzi,

Pełnej trupów — poprzek staniem!

Przypisy

[1]

kałakucki (daw.) — pochodzący z Kalkuty. [przypis edytorski]

[2]

surowie (daw.) — dziś popr. forma przysłówka: surowo. [przypis edytorski]

[3]

betleemscy — dziś popr.: betlejemscy. [przypis edytorski]

[4]

moję — dziś popr.: moją. [przypis edytorski]

[5]

Irydion — imię bohatera dramatu Zygmunta Krasińskiego, które w swym brzmieniu kryje zarówno nawiązanie do Irydy, gr. bogini tęczy, posłanki bogów, jak również do bibl. znaczenia tęczy jako symbolu pojednania Boga z ludźmi; Irydion, początkowo kierujący się żądzą zemsty na ciemiężycielach jego ojczyzny, ostatecznie doznaje oświecenia i można sądzić, że jego losem jest w przyszłości podążać za naukami Chrystusa. [przypis edytorski]

[6]

Sylf — niewidzialny duch będący uosobieniem żywiołu powietrza; opowieści o sylfach mają źródło w średniowiecznym opisie tych istot autorstwa Paracelsusa. [przypis edytorski]

[7]

Zaporoże — daw. nazwa terytorium nad dolnym Dnieprem, tzw. Dzikie Pola, gdzie żyli kozacy zaporoscy, społeczność wielonarodowa zorganizowana na modłę wojskową, trudniąca się wyprawami łupieskimi; począwszy od XVI w. oddziały Zaporożców były włączane w razie potrzeby w szeregi armii Rzeczpospolitej jako płatne wojsko, częste też były również bunty kozackie przeciwko magnatom i urzędnikom państwowym; w 1648 r. wybuchło powstanie Kozaczyzny pod wodzą Bohdana Chmielnickiego (krwawe szczególnie dla osiadłej na tych terenach szlachty), które doprowadziło do zaangażowania się w konflikt Rzeczpospolitej Polskiej i Rosji; doszło wówczas do podziału kozaków zaporoskich po dwóch stronach Dniepru na promoskiewskich i propolskich; do tego właśnie konfliktu nawiązuje w tym miejscu wiersz Słowackiego. [przypis edytorski]

[8]

stecka — a. steczka: dróżka. [przypis edytorski]

[9]

płony — niepłodny, jałowy, słaby, mizerny. [przypis edytorski]

[10]

skrzydły — dziś popr. N. lm: skrzydłami. [przypis edytorski]

[11]

Maryjusze — nawiązanie do postaci konsula rzym. Gajusza Mariusza (156 p.n.e.–86 p.n.e.), reformatora armii rzym., wybitnego wodza; kiedy w roku 87 p.n.e. wybuchła w Rzymie walka między stronnictwem optymatów i popularów, tzw. pierwsza wojna domowa, Mariusz wprowadził terror w mieście, skazując na śmierć wielu swych przeciwników polit. spośród optymatów; wówczas został ostatni, siódmy raz wybrany konsulem w 86 p.n.e. [przypis edytorski]

[12]

Cezary — nawiązanie do postaci Gajusza Juliusza Cezara (100 a. 102 p.n.e.–44 p.n.e.), rzym. polityka, wodza i dyktatora, z którego działaniami politycznymi przyjęło się wiązać upadek republiki i początek cezaryzmu w Rzymie. [przypis edytorski]

[13]

Robespiery — nawiązanie do postaci Maximiliena de Robespierre'a (1758–1794) jednego z przywódców rewolucji francuskiej, czołowej postaci lewicowego klubu jakobinów; Robespierre'a zwykło się uznawać za symbol krwawego terroru i dyktatury rewolucyjnej. [przypis edytorski]

[14]

raka — bibl.: nędznik. [przypis edytorski]

[15]

delia — nakrycie wierzchnie, element stroju męskiego noszony przez szlachtę pol. od XVI w., szczególnie popularny wśród husarii; rodzaj płaszcza, w odróżnieniu od kontusza nieprzepasywanego, często wykańczanego lub podbitego futrem, z kołnierzem, o luźnych, rozciętych rękawach, zapinanego na ozdobne guziki. [przypis edytorski]

[16]

drzeć — dziś: drżeć. [przypis edytorski]

[17]

strój — tu: nastrojenie instrumentu. [przypis edytorski]

Zamknij

Proszę czekać...

Wspiera nas mniej niż 1% naszych czytelników :( Przekaż 1,5% swojego podatku na Wolne Lektury!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Miejsca takie jak Wolne Lektury są bezwzględnie potrzebne. To port lotniczy skąd każdy, niezależnie od wieku i zawartości portfela, może wyruszyć na poszukiwanie przygody.

Paulina Holtz

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Chcesz pomóc bibliotece? Najlepszą metodą pomocy są niewielkie, ale stałe wpłaty. Kliknij i dorzuć się!

W 2020 roku z biblioteki Wolne Lektury skorzystało za darmo blisko 12 milionów użytkowników, jednak wspiera nas na stałe tylko mniej niż 1% czytelników. Zmień to! Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.

Mark Twain Ludożerstwo w wagonach

Przekaż 1,5%

Odpowiedź na ,,Psalmy przyszłości" (Ujęcie wcześniejsze)

Spis treści

Juliusz SłowackiOdpowiedź na „Psalmy przyszłości”[Ujęcie wcześniejsze]

Przypisy