Przypisy

Klinger, Max (1857–1920) — niemiecki symbolista, malarz, grafik i rzeźbiarz. Jego grafika Die Rivalen (Rywale) należy do cyklu Życie, wystawianego w Warszawie w 1901. [przypis edytorski]

Klinger, Max (1857–1920) — niemiecki symbolista, malarz, rzeźbiarz i grafik. [przypis edytorski]

Klingsor — postać ze średniowiecznego poematu Wolframa von Eschenbacha Parsifal oraz dramatu muzycznego Wagnera o tym samym tytule: upadły rycerz, który zgłębił czarną magię i posługując się zaczarowanymi pięknymi kobietami kusił zbłąkanych mężczyzn, którzy grzesząc, stawali się jego niewolnikami. Czarami zmusza Kundry, by kusiła zmysłowością nieskalanego rycerza Parsifala, przybywającego do zamku Klingsora, by wszystkich wybawić. Parsifal jednak nie ulega, po czym zabija czarnoksiężnika, wyzwalając Kundry spod czaru. [przypis edytorski]

klinkier — ceramiczny materiał budowlany wytwarzany z gliny wypalanej w bardzo wysokiej temperaturze, dużo twardszy i bardziej wytrzymały niż zwykła cegła; używany do układania nawierzchni dróg i posadzek oraz okładania ścian. [przypis edytorski]

klinometr, busola, aneroid i pedometr — przyrządy do pomiarów terenowych: klinometr do mierzenia kątów pionowych warstw skalnych i innych powierzchni; busola do wyznaczania kierunku północy; aneroid (tu: barometr) do pomiaru ciśnienia; pedometr (krokomierz) do pomiaru przebytej odległości. [przypis edytorski]

klin — tu: część ziemi wchodząca klinem w obcą posiadłość. [przypis edytorski]

Klio, Melpomena (mit. gr.) — Klio: muza historii; Melpomene: muza tragedii. [przypis edytorski]

Klio, Melpomene, Urania i Terpsychora (mit. gr.) — muzy opiekuńcze: historii, tragedii, astronomii oraz tańca i chóralnej pieśni. [przypis edytorski]

kliometer — wymawiane: kli-o-meter, stąd pomyłka gospodarza. [przypis edytorski]

Klio (mit. gr.) — muza historii. [przypis edytorski]

Klio (mit. gr.) — muza historii. [przypis edytorski]

Kliona, właśc. Clíodhna — w mitologii irlandzkiej bogini piękna. [przypis edytorski]

klipa — drewienko zaostrzone na obu końcach; na podbijaniu go kijem polegała daw. gra podwórkowa. [przypis edytorski]

klipa — gra zręcznościowa polegająca na podbijaniu kijkiem drewienka. [przypis edytorski]

klipa — tu: zaostrzony patyczek służący do gry w klipę. Gra polega na tym, by długim kijem wrzucić ten patyczek z obrębu narysowanego na ziemi koła, a przeciwnicy starają się to utrudnić, łapiąc go i wrzucając z powrotem do koła. [przypis edytorski]

klipa — zabawa dziecięca polegająca na odbijaniu kijkiem rzucanego drewienka. [przypis edytorski]

kliper — rodzaj szybkiego, smukłego żaglowca popularnego w 2. poł. XIX w. [przypis edytorski]

kliper — rodzaj szybkiego żaglowca z XIX w. [przypis edytorski]

kliper (z ang. gw. środ. clip: szybkość) — rodzaj szybkiego, smukłego żaglowca popularnego w 2. poł. XIX w., posiadającego wyjątkowo wysokie, 3 lub 4 maszty, osiągającego rekordowe prędkości, do 21 węzłów (tj. ok. 40 km/h). [przypis edytorski]

klisza kinematograficzna — taśma filmowa. [przypis edytorski]

klisza — szklana płytka, na której utrwalał się negatyw zdjęcia; później przez analogię nazywano kliszą również błonę fotograficzną; tu: ujęcie. [przypis edytorski]

klisza — szklana płytka, na której utrwalał się negatyw zdjęcia; później przez analogię nazywano kliszą również błonę fotograficzną. [przypis edytorski]

Klitajmestra — po polsku także: Klitemnestra. [przypis edytorski]

Klitajmestra — żona Agamemnona. [przypis edytorski]

Klitajmnestra a. Klitemnestra (mit. gr.) — żona i zabójczyni Agamemnona, naczelnego wodza wyprawy greckiej przeciw Troi. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmestra (mit. gr.) — królewna spartańska, żona Agamemnona, którego zabiła w zemście za ofiarowanie córki Ifigenii za pomyślność wyprawy trojańskiej. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmestra (mit. gr.) — żona Agamemnona. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmnestra — córka Tyndara i Ledy, żona i zabójczyni Agamemnona, za którą zbrodnię poniosła śmierć a ręki swego syna Orestesa. [przypis edytorski]

Klitemnestra a. Klitajmnestra (mit. gr.) — żona i zabójczyni Agamemnona, zwycięzcy spod Troi. [przypis edytorski]

Klitemnestra — żona i zabójczyni Agamemnona, króla Myken. [przypis edytorski]

klitka — ciasne pomieszczenie, pokoik. [przypis edytorski]

Klitus, właśc. Klejtos (ok. 375–328 p.n.e.) — oficer należący do ciężkozbrojnej jazdy pełniącej rolę królewskiej gwardii przybocznej (hetajrowie) w armii Filipa II Macedońskiego, a potem Aleksandra Wielkiego i jeden z najbliższych towarzyszy tegoż; w bitwie nad Granikiem, w czasie kampanii przeciw Persji, uratował Aleksandrowi życie (odciął rękę satrapie Spitridatesowi, gdy ten miał zadać cios w plecy wodzowi Macedończyków, zajętemu walką z Rezacesem); w 328 p.n.e. został satrapą Baktrii (dziś: płn. cz. Afganistanu). Podczas uczty z udziałem Aleksandra w Marakandzie Klejtos przeciwstawił się władcy, podkreślał rolę ojca Aleksandra w budowaniu jego pozycji oraz udziału wszystkich Macedończyków w jego militarnych sukcesach, a także skrytykował tendencję orientalizacji dworu i włączania doń Medów i Persów; Aleksander w odpowiedzi na krytykę zabił Klejtosa włócznią wyrwaną z rąk jednemu z żołnierzy; pośmiertnie skazano Klenajosa za zdradę stanu, aby usprawiedliwić porywczy czyn króla. [przypis edytorski]

kliwer — trójkątny żagiel sztagowy. [przypis edytorski]

kliwer — trójkątny żagiel sztagowy (umocowany na linie, czyli sztagu). [przypis edytorski]

KL Lublin, nazywany także Majdankiem lub obozem na Majdanku, to działający w l. 1941–1944 nazistowski obóz pracy dla jeńców wojennych, następnie obóz koncentracyjny, a od 1942 także obóz śmierci.

Od wiosny 1942 r. na Majdanek kierowano liczne transporty Żydów (głównie ze Słowacji, a także Protektoratu Czech i Moraw, Niemiec oraz z Lubelszczyzny). Od wiosny 1943 r. zwożono tu ludność żydowską z likwidowanych gett: warszawskiego i białostockiego. Najwięcej osób straciło życie w wyniku rozstrzeliwań oraz w komorach gazowych, które uruchomiono jesienią 1942 r. Ostatnim elementem „Akcji Reinhardt”, czyli planu ostatecznej likwidacji ludności żydowskiej z terenu Generalnej Guberni i Okręgu Białostockiego, była masowa egzekucja, która odbyła się 3 i 4 listopada 1943 r. W ciągu jednego dnia wymordowano wówczas ok. 18 tys. Żydów z Majdanka oraz innych obozów na terenie Lublina (a także 25 tys. w innych miejscowościach). Akcja ta, nosząca kryptonim „Erntefest” („Dożynki”) była największą jednostkową egzekucją przeprowadzoną w czasie drugiej wojny światowej w obozach koncentracyjnych.

[przypis edytorski]

klnąć — dziś popr.: kląć. [przypis edytorski]

klną (…) od złości i bólu — klną ze złości i bólu. [przypis edytorski]

klnę ciebie — przeklinam cię. [przypis edytorski]

kloaka — dół lub zbiornik służący do gromadzenia nieczystości. [przypis edytorski]

kloaka — dół, w którym gromadzone są odchody. [przypis edytorski]

kloba a. kluba (daw.) — porządek, ryzy, miara. [przypis edytorski]

kloba (daw.) — języczek u wagi; stanąć w klobie: wyrównać się, pojednać. [przypis edytorski]

klob (z fonet. ang. club) — maczuga. [przypis edytorski]

klomb — podwyższona w stosunku do otoczenia okrągła rabata kwiatowa. [przypis edytorski]

klompy (gw.) — obuwie z drewnianą podeszwą. [przypis edytorski]

Klomser Hotel — funkcjonował w dawnym arystokratycznym budynku Palais Batthyány, w centrum Wiednia. [przypis edytorski]

Klondike — kanadyjska rzeka w Jukonie, jeden z głównych ośrodków amerykańskiej gorączki złota. [przypis edytorski]

Klondike — tekst sugeruje, że Klondike to osada lub miasto, w rzeczywistości Klondike to nazwa rzeki w zachodniej Kanadzie. Nad Klondike położona jest osada Dawson City, która, pod koniec XIX w. stała się symbolem „gorączki złota”. [przypis edytorski]

Klondike — treść akapitu sugeruje, że Klondike to miasto, jednak jest to nazwa rzeki w północno–zachodniej Kanadzie, prawego dopływu Jukonu. [przypis edytorski]

Klonowic a. Klonowicz, Sebastian Fabian (1545–1602) — polski poeta renesansowy, mieszczanin; tworzył po łacinie oraz po polsku; autor m.in. opisu handlu wiślanego pt. Flis, to jest spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi (1595). [przypis edytorski]

Klonowic, Sebastian Fabian (ok. 1545–1602) — polski poeta, kompozytor, wykładowca w Akademii Zamojskiej. [przypis edytorski]

Klopstock, Friedrich Gottlieb (1724–1803) — poeta niem.; autor Mesjady (oryg. Der Messias; 1748), eposu pisanego heksametrem opowiadającego o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

Klopstock, Friedrich Gottlieb (1724–1803) — poeta niemiecki, autor pisanego heksametrem eposu Mesjada (Der Messias, 1748), opowiadającego o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

Klorynda — bohaterka poematu Torquata Tassa Jerozolima wyzwolona, dzielna wojowniczka muzułmańska, córka króla etiopskiego Synapa. [przypis edytorski]

Klorynda — bohaterka poematu Torquata Tassa Jerozolima wyzwolona, dzielna wojowniczka muzułmańska, nazywana tu amazonką ze względu na wojowniczość. [przypis edytorski]

Kloryndy samej postrzeżono (starop.) — spostrzeżono samą Kloryndę. [przypis edytorski]

Kloryndzinę zbroję (starop. forma) — zbroję Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzinego — należącego do Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzine (starop. forma) — D., forma dzierżawcza: należący do Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzin (starop. forma) — należący do Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloryndzin znak (starop. forma) — znak Kloryndy. [przypis edytorski]

Kloto (mit. gr.) — jedna z trzech Mojr, bogiń przeznaczenia i ludzkiego losu, przędąca nić ludzkiego żywota. [przypis edytorski]

Kloto (mit. gr.) — jedna z trzech Mojr, przędąca nić ludzkiego żywota. [przypis edytorski]

Klović, Juraj, wł. Giulio Clovio Croata (1498–1578) — włoski malarz, miniaturzysta i iluminator książek, pochodzenia dalmatyńskiego; jeden z najlepszych XVI-wiecznych iluminatorów książek. [przypis edytorski]

klowisy (z fr. clovisse) — gatunek ostryg wyławianych na płd. Europy. [przypis edytorski]

klozet — tu fonet. ang. closed: gabinet, schowek, kabina. [przypis edytorski]

KL Stutthof, Konzentrazionslager Stutthof — niemiecki obóz koncentracyjny, powstał we wrześniu 1939 roku w miejscowości Sztutowo niedaleko Gdańska, z czasem przybrał częściowo charakter obozu zagłady, działały w nim komora gazowa i krematorium. Przez obóz do 9 maja 1945 roku przewinęło się ok. 110 tysięcy więźniów, z których życie straciło 65 tysięcy. [przypis edytorski]

kluba (daw.) — dyby, okowy. [przypis edytorski]

kluba (daw.) — narzędzie tortur. [przypis edytorski]

kluba — dawne narzędzie tortur; brać kogo w kluby: dyscyplinować. [przypis edytorski]

kluba — właśc. klóba a. kłóba: dyscyplina, ryzy, porządek. [przypis edytorski]

klub (daw., rzad.) — fotel klubowy. [przypis edytorski]

klubowy — tu: partyjny; zapewne nawiązanie do republikańskich klubów politycznych we Francji. [przypis edytorski]

Klub Pickwicka — powieść Karola Dickensa. [przypis edytorski]

klub „Reforma” — londyński klub dżentelmenów zał. w 1836 r., zrzeszający osoby o liberalnych poglądach politycznych. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — dyby, imadło, daw. narzędzie tortur; przen.: porządek, ryzy, ograniczenia. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — dyby, imadło, daw. narzędzie tortur; przen.: porządek, ryzy. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — kajdany, dyby. [przypis edytorski]

kluby (daw.) — kajdany, dyby; wziąć w kluby: wziąć w ryzy, zdyscyplinować, zmusić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]

kluby — daw. narzędzie tortur, tu: posłuszeństwo. [przypis edytorski]

kluby — dyby, imadło; daw. narzędzie tortur. [przypis edytorski]

kluby — dyby, imadło; daw. narzędzie tortur; wziąć w kluby: zdyscyplinować, skłonić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]

kluby — dyby, imadło; daw. narzędzie tortur; wziąć w kluby: zdyscyplinować, skłonić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]