Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 17895 przypisów.
purgacyja (daw.) — środek przeczyszczający. [przypis edytorski]
purgans (łac.) — oczyszczający; uniewinniający; przeczyszczający. [przypis edytorski]
Purgatorio — Czyściec, część Boskiej komedii, poematu napisanego w latach 1308–1321, którego autorem jest Dante Alighieri (1265–1321). [przypis edytorski]
Purgatorio — Czyściec; część druga Boskiej Komedii Dantego Alighieri. [przypis edytorski]
Purim (hebr.: losy) — radosne żydowskie święto obchodzone na pamiątkę cudownego ocalenia Żydów od zagłady zaplanowanej przez złego Hamana za czasów panowania perskiego króla Achaszwerosza. [z przyp. tłum: Haman — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj]. [przypis edytorski]
Purim (hebr.: Losy) — Święto Losów (Losowania), Święto Przeznaczenia; radosne święto żydowskie, obchodzone 14 dnia miesiąca adar, tj. w ostatnią pełnię księżyca przed wiosenną równonocą (przypadającą 20 a. 21 marca, tak że Purim wypada zwykle na przełomie lutego i marca). Święto upamiętnia opisaną w biblijnej Księdze Estery historię o ocaleniu Żydów przed wymordowaniem ich przez wezyra Hamana. Zagładę Żydów zaplanował Haman, wybierając termin losowo, a powodem było to, że nie oddawali mu pokłonu. Dzięki swemu wpływowi na męża, króla Persji i Medii Aswerusa (Achaszwerosza, tj. może Kserksesa I), królowa Estera (Hadassa), z pochodzenia Żydówka, doprowadziła do uchronienia swego narodu przed grożącym niebezpieczeństwem i ukaranie Hamana, który zawisł na szubienicy. [przypis edytorski]
Purim — radosne święto żydowskie upamiętniające cudowne ocalenie Żydów za panowania perskiego króla Achaszwerosza. [przypis edytorski]
Purim — radosne święto żydowskie upamiętniające cudowne ocalenie Żydów za panowania perskiego króla Achaszwerosza. [przypis edytorski]
Purim — święto losów, święto upamiętniające cudowne ocalenie Żydów, których Haman skazał na śmierć. [przypis tłumacza]
Purim — w judaizmie: święto losów; radosne święto upamiętniające biblijną historię opisaną w Księdze Estery. [przypis edytorski]
Purim — żydowskie święto losu. [przypis tłumacza]
Purim — (z hebr. losy) święto upamiętniające cudowne ocalenie Żydów, których Haman, minister na dworze perskiego króla, postanowił zgładzić. [przypis tłumacza]
puroku (gw.) — pół roku. [przypis edytorski]
pur pase le tan (zniekszt. fr.: pour passer le temps) — dla zabicia czasu. [przypis edytorski]
purpura fenicka a. tyryjska — bardzo kosztowny barwnik w odcieniach od różowego do ciemnego fioletu, w starożytności otrzymywany ze ślimaków morskich w Fenicji, głównie w mieście Tyr. [przypis edytorski]
purpura — głęboki odcień czerwieni, kolor królewski. [przypis edytorski]
„Purpura” jeszcze nie zginęła — parafraza pierwszego wersu hymnu polskiego, niezauważona przez carską cenzurę. [przypis edytorski]
purpura malibejska — od miasta Melibea w Tesalii słynącego z wyrobu tkanin, m.in. na uroczyste szaty, tzw. purpury. [przypis edytorski]
„Purpura” — statek ten symbolizuje Polskę i jej historię, od szczytu potęgi do rozbiorów i pozytywistycznej pracy u podstaw. [przypis edytorski]
purpura — tu: czerwonofioletowa szata, będąca oznaką władzy. [przypis edytorski]
purpura — tu: godność kardynalska. [przypis edytorski]
purpura — tu: królewski płaszcz w kolorze purpurowym. [przypis edytorski]
purpura z Elizy — wg Ez 27:7: „purpura z wysp Elisza”; najpewniej z Elidy, górzystej krainy w staroż. Grecji, położonej w zach. części Płw. Peloponeskiego. [przypis edytorski]
purpurowemi bałwany — dziś popr. forma N. lm: purpurowymi bałwanami. [przypis edytorski]
pur sang (fr.) — czystej krwi. [przypis edytorski]
pur sangre (fr.) — czystej krwi. [przypis edytorski]
pur, sans mélange, cru, vert, dans toute sa force, dans toute son âpreté (fr.) — czysty, bez domieszek, surowy, ostry, w całej swojej sile, w całej swojej chropowatości (cierpkości). [przypis edytorski]
purser (ang.) — intendent, główny steward na statku pasażerskim. [przypis edytorski]
Pururawa i Urwasi — bohaterowie dzieł literatury indyjskiej. [przypis edytorski]
pur, vert (fr.) — czysty, zielony. [przypis edytorski]
Pury, Abraham de (1724–1807) — oficer armii sardyńskiej; w czasach znajomości z Rousseau był w stanie spoczynku. [przypis edytorski]
puryc — dziedzic, magnat. [przypis tłumacza]
puryc — dziedzic, pan na włościach. [przypis tłumacza]
puryc (jid.) — bogacz, magnat, pan na włościach. [przypis edytorski]
puryfikaterz (z łac.) — białe ręczniczki do wycierania rąk i kielicha w czasie mszy. [przypis redakcyjny]
Purym a. Purim (hebr.: Losy) — Święto Losów (Losowania), Święto Przeznaczenia; radosne święto żydowskie, obchodzone 14 dnia miesiąca adar, tj. w ostatnią pełnię księżyca przed wiosenną równonocą (przypadającą 20 a. 21 marca, tak że Purim wypada zwykle na przełomie lutego i marca). Święto upamiętnia opisaną w biblijnej Księdze Estery historię o ocaleniu Żydów przed wymordowaniem ich przez wezyra Hamana. Zagładę Żydów zaplanował Haman, wybierając termin losowo, a powodem było to, że nie oddawali mu pokłonu. Dzięki swemu wpływowi na męża, króla Persji i Medii Aswerusa (Achaszwerosza, tj. może Kserksesa I), królowa Estera (Hadassa), z pochodzenia Żydówka, doprowadziła do uchronienia swego narodu przed grożącym niebezpieczeństwem i ukaranie Hamana, który zawisł na szubienicy. [przypis edytorski]
Purym a. Purim (hebr.: Losy) — Święto Losów, radosne święto żydowskie, upamiętniające cudowne ocalenie Żydów, których Haman, minister na dworze perskiego króla, postanowił zgładzić; obchodzone 14 dnia miesiąca adar, tj. zwykle na przełomie lutego i marca; świętu towarzyszą tańce, maskarady i zabawy dla dzieci. [przypis edytorski]
Purym a. Purim — święto upamiętniające cudowne ocalenie Żydów, których Haman, minister na dworze perskiego króla, postanowił zgładzić. [przypis tłumacza]
Purym (jid.) — w judaizmie wielce radosne Święto Losów, podczas którego je się m.in. ciasteczka z makiem. [przypis edytorski]
purymspyler — purymowi aktorzy. [przypis redakcyjny]
purysta — tu: osoba dbała o czystość i precyzję wysłowienia. [przypis edytorski]
purytański — surowy, rygorystyczny. [przypis edytorski]
purytański — właściwy purytanom (z łac. puritas: czystość), wyznawcom ruchu religijnego dążącego w XVI-XVII w. do zwiększenia czystości doktrynalnej kościoła anglikańskiego oraz propagującego surowe zasady moralne i obyczaje. [przypis edytorski]
purytański — właściwy purytanom (z łac. puritas: czystość), wyznawcom ruchu religijnego dążącego w XVI–XVII w. do zwiększenia czystości doktrynalnej kościoła anglikańskiego oraz propagującego surowe zasady moralne i obyczaje. [przypis edytorski]
purytański — właściwy purytanom (z łac. puritas: czystość), wyznawcom ruchu religijnego dążącego w XVI–XVII w. do zwiększenia czystości doktrynalnej kościoła anglikańskiego oraz propagującego surowe zasady moralne i obyczaje; wskutek prześladowań w kraju, część purytanów wyemigrowała, zakładając jedne z pierwszych kolonii angielskich w Ameryce Płn. [przypis edytorski]
purytanie (z łac. puritas: czystość) — wyznawcy purytanizmu, ruchu religijno-społecznego w XVI i XVII-wiecznej Anglii, dążącego do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagującego wstrzemięźliwy tryb życia. W 1640 zdominowali Izbę Gmin w parlamencie, uchwalili szereg ustaw ograniczających władzę królewską, co doprowadziło do wojny domowej zwanej rewolucją angielską, zakończonej zwycięstwem parlamentarzystów pod przywództwem Olivera Cromwella, publiczną egzekucją króla Karola I Stuarta i ogłoszeniem Anglii republiką (1649). [przypis edytorski]
purytanin (z łac. puritas: czystość) — wyznawca purytanizmu, ruchu religijnego dążącego do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagującego wstrzemięźliwy tryb życia; także: człowiek skrajnie przywiązany do zasad, w szczególności moralnych. [przypis edytorski]
purytanin (z łac. puritas: czystość) — wyznawca purytanizmu, ruchu religijno-społecznego w XVI i XVII-wiecznej Anglii dążącego do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagującego wstrzemięźliwy tryb życia; także: człowiek skrajnie przywiązany do zasad, w szczególności moralnych. [przypis edytorski]
purytanizm (z łac. puritas: czystość) — ruch religijno-społeczny dążący w XVI–XVII w. do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagujący surowe zasady moralne i obyczaje; prześladowani w kraju od 1620 purytanie osiedlali się w koloniach angielskich w Ameryce Północnej, w których stali się dominującą przez stulecie grupą ludności. [przypis edytorski]
purytanizm (z łac. puritas: czystość) — ruch religijno-społeczny dążący w XVI–XVII w. do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagujący surowe zasady moralne i obyczaje; przen.: rygorystyczność, surowość zasad moralnych. [przypis edytorski]
purytanizm (z łac. puritas: czystość) — ruch religijno-społeczny w XVI i XVII-wiecznej Anglii, dążący do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagujący wstrzemięźliwy tryb życia. W 1640 purytanie zdominowali Izbę Gmin w parlamencie, uchwalili szereg ustaw ograniczających władzę królewską, co doprowadziło do wojny domowej zwanej rewolucją angielską, zakończonej zwycięstwem parlamentarzystów pod przywództwem Olivera Cromwella, publiczną egzekucją króla Karola I Stuarta i ogłoszeniem Anglii republiką (1649). [przypis edytorski]
Puśćcie go! — zaczyna się bijatyka i okładanie pachołków pięściami, na co publiczność rzymska bardzo chętnie patrzyła. Dlatego też Plautus nieraz takie sceny wprowadza. Jest to taki sam prymitywny środek komizmu, jak wszystkie podobne sceny cyrkowe i wszystkie coups de bâton Guignola, czy innych teatrów marionetkowych. [przypis tłumacza]
puśćcie to na mię (starop.) — zostawcie to mnie. [przypis edytorski]
puść sie (…) płota — nie chowaj się za płotem ze wstydu. [przypis redakcyjny]
puścić cug — ustąpić. [przypis redakcyjny]
puścić czerwonego kogutka — wzniecić pożar, podpalić. [przypis edytorski]
puścić na miasto (…) w postaci arcydzikiej kaczki — chodzi tu o tzw. kaczkę dziennikarską, tj. plotkę, pogłoskę rozpowszechnianą przez prasę. [przypis edytorski]
puścić na miecz goły (starop.) — wymordować. [przypis redakcyjny]
puścić na skrzydło (daw.) — zaniedbać. [przypis edytorski]
puścić się dokąd (starop.) — wyprawić się dokąd; wyruszyć w podróż dokąd. [przypis edytorski]
puścić się na coś (daw.) — zdecydować się na coś, odważyć się na coś, zaryzykować. [przypis edytorski]
puścić z torbą — dziś popr.: puścić z torbami. [przypis edytorski]
puścić z torbą — dziś popr.: z torbami. [przypis edytorski]
puściłbych (daw.) — puściłbym. [przypis edytorski]
Puścił miedzy nie Pan Bóg Ducha wartogłowa i byli przyczyną błędów Egiptu, w wszytkich sprawach jako pijani — Iz 19, 14. [przypis edytorski]
Puścił Pan ducha złego miedzy Abimelecha i obywatele Sychimskie — Sdz 9, 23. [przypis edytorski]
puścił się […] w zarośla ku rzece… […] W krwawej kałuży leżał człowiek… — Scena ta w życiu Grzegorza z Sanoka przez Kallimacha. (przyp. aut.) [przypis autorski]
puścili w ucieczkę — raczej: rzucili się do ucieczki. [przypis edytorski]
Puści (…) nity — rozpadnie się, nie przetrwa; nity: gwoździe. [przypis redakcyjny]
puści (starop.) — puść. [przypis edytorski]
puścizna (daw.) — spadek, dziedzictwo, spuścizna. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
puścizna (daw.) — spuścizna; dziedzictwo. [przypis edytorski]
puścizna (daw.) — spuścizna, dziedzictwo. [przypis edytorski]
puścizna (daw.) — spuścizna, dziedzictwo, spadek. [przypis edytorski]
puścizna (daw.) — spuścizna, dziedzictwo, to, co otrzymuje się w spadku po kimś. [przypis edytorski]
puścizna (daw.) — spuścizna. [przypis edytorski]
puścizna — dziedzictwo pozostałe po zmarłym. [przypis edytorski]
puścizna — dziś popr.: spuścizna, tj. dziedzictwo, spadek. [przypis edytorski]
puścizna — dziś: spuścizna. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
puścizna — dziś: spuścizna, spadek. [przypis edytorski]
puścizna — dziś: spuścizna; tj. spadek, dziedzictwo. [przypis edytorski]
puścizna — spadek, dziedzictwo. [przypis edytorski]
puścizna — spuścizna, dziedzictwo. [przypis edytorski]
puślisko — rodzaj rzemienia, którym przymocowane jest strzemię do siodła. [przypis edytorski]
puślisko — rodzaj rzemienia, którym przytroczone jest strzemię do siodła. [przypis edytorski]
puślisko — skórzany pasek, na którym umocowane są strzemiona; zerwanie puśliska grozi niebezpiecznym upadkiem jeźdźca. [przypis edytorski]
Pusat Tasek — według malajskiego folkloru w oceanie znajduje się wielki wir; znany również jako „pępek mórz”. W centrum tego wiru znajduje się ogromne drzewo zwane Pokok Pauh Janggi. [przypis edytorski]
pusillus grex (łac.) — maleńka trzódka. Wedle nauki Kalwina ogromna większość ludzi jest już z góry skazana na męki piekielne, a tylko „maleńka trzódka” wybranych dostanie się do nieba. [przypis redakcyjny]
Pusi (…) vestem (łac.) — „Często dziecku się przyśni, że stoi nad kadzią./ We śnie koszulki dźwignie i ot, pościel mokra” (Lucretius, De rerum natura, IV, 1024; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
puskać (daw., gw.) — puścić. [przypis edytorski]
Puskaj, bat'ku, z Lachami umiraty (ukr.) — Pozwól, ojcze, z Polakami umierać. [przypis edytorski]
Puskaj… (ukr.) — Puść… [przypis edytorski]
pusować (z fr.) — popychać. [przypis edytorski]
pustać — pustka. [przypis edytorski]
pustać — pustka; teren opustoszały. [przypis edytorski]
pustać — pustkowie. [przypis edytorski]
pustać — pustkowie. [przypis edytorski]
pustać — pustkowie; pusta przestrzeń. [przypis edytorski]
pustać — pustkowie; pustynia. [przypis edytorski]
pustać — pusty, niezalesiony teren. [przypis edytorski]
