Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158269 przypisów.
siedém puszczy — dziś popr. forma: siedem puszcz. [przypis edytorski]
siedemdziesiąt ksiąg — spisy uwięzionych na mocy tajnych rozkazów królewskich (fr. lettres de cachet), znalezione w Bastylii paryskiej po jej zdobyciu przez lud 14 lipca 1789; liczba ksiąg przesadzona: wiadomość z gazet. [przypis redakcyjny]
siedemdziesiąt letni — siedemdziesięcioletni. [przypis edytorski]
siedemdziesiąt stajań — ἑβδομήκοντα (Niese), διακοσίους (Dindorf). [przypis tłumacza]
siedemdziesięciolecie — okres supremacji Aten: od utworzenia Związku Morskiego po odparciu inwazji perskiej (478 p.n.e.) do zniszczenia floty ateńskiej u ujścia Ajgospotamoj podczas wojny peloponeskiej (405 p.n.e.). [przypis edytorski]
Siedemdziesięcioletni starzec ma umysł tak żywy i otwarty… — Doktor Tolozan umarł przed dwoma laty. [przypis autorski]
Siedem Granatów (słow. Sedem Granátov, niem. Sieben Granaten) — odcinek Żabiej Grani (słow. Žabí hrebeň) w Tatrach Wysokich, po którym biegnie obecnie granica polsko-słowacka, ciągnący się od Żabiego Przechodu Białczańskiego na wys. ok. 1915 m n.p.m. po wysokość około 1583 m; stoki zach. (polskie) opadają do Rybiego Potoku, zaś wsch. (słowackie) do Białej Wody (Bielovodská dolina), dalej na północ grań obniża się aż do połączenia się tych dolin w Dolinę Białki; dawniej nazwą „Siedem Granatów” określano niekiedy Żabi Szczyt Niżni a. całą Żabią Grań. [przypis edytorski]
Siedem księżniczek — Les Sept Princesses (1891), sztuka Maurice'a Maeterlincka. [przypis edytorski]
siedem nauk wyzwolonych — stanowiły program średniowiecznej edukacji uniwersyteckiej i obejmowały: gramatykę, dialektykę, retorykę, geometrię, arytmetykę, astronomię, muzykę. [przypis edytorski]
Siedem nimf wieńcem wokoło niej stoi — To jest cztery cnoty świeckie i trzy duchowe. Chrystus Pan, wstępując do nieba, zostawił Kościół swój na ziemi pod strażą i opieką nauki bożej i cnoty. Inni wykładacze komedii boskiej wprost przez te siedem nimf rozumieją siedem darów Ducha Świętego, w których się jednoczą wszystkie cnoty świeckie i duchowe. [przypis redakcyjny]
siedem planet — Słońce, Księżyc, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Saturn. „Es ist bekannt, dass die Tage der Woche den sieben Hauptgestirnen heilig sind, wie die lateinische und französisch-englische Bezeichnung noch deutlich erkennen lassen: dies solis, lunae, Martis, Mercurii, Jovis, Veneris, Saturni” (Dr Hugo Winckler, Himmels- und Weltbild der Babylonier, str. 26. Lipsk, 1903). [przypis tłumacza]
siedem razy po dziesięć śniegów i jeszcze trzy śniegi — śnieg to rok; siedemdziesiąt trzy lata. [przypis autorski]
siedem tygodni i sześćdziesiąt dwa tygodnie — Dn 9, 25 (czas, jaki wg objaśnienia wizji proroka Daniela przekazanego mu przez archanioła Gabriela miał upłynąć pomiędzy ogłoszeniem powrotu wygnańców żydowskich do kraju i odbudowy Jerozolimy a pojawieniem się Władcy-Pomazańca, Mesjasza). [przypis edytorski]
siedlarz — dziś: siodlarz. [przypis edytorski]
Siedlce — polskie miasto na prawach powiatu w województwie mazowieckim, na Podlasiu Południowym. [przypis edytorski]
Siedleckie — historyczne ziemie wokół Siedlec (na Podlasiu Południowym), w centralnej Polsce. [przypis edytorski]
siedle — dziś popr. forma N.lp: siodle. [przypis redakcyjny]
siedle — dziś popr.: siodle. [przypis edytorski]
siedli (starop.) — [tu:] przepadli, zginęli. [przypis redakcyjny]
siedliszcze — siedzisko, miejsce do siedzenia. [przypis edytorski]
Siedm dam ognia językiem jeszcze nie tkniętych trójnogów… — Iliada IX 122 i 264. [przypis tłumacza]
siedm (daw.) — dziś: siedem. [przypis edytorski]
siedm — daw. forma wyrazu siedem. [przypis redakcyjny]
siedm (daw.) — siedem. [przypis edytorski]
siedmdziesiąt (daw.) — dziś popr. forma: siedemdziesiąt. [przypis edytorski]
siedmdziesiąt (daw.) — dziś: siedemdziesiąt. [przypis edytorski]
siedmdziesiąty (przestarz. forma liczebnika) — dziś popr.: siedemdziesiąty. [przypis edytorski]
siedm — dziś popr.: siedem. [przypis edytorski]
siedm — dziś: siedem. [przypis edytorski]
siedmiobycza tarcza — tarcza z siedmiu warstw byczej skóry. [przypis edytorski]
Siedmiogród a. Transylwania — kraina hist. w centralnej Rumunii, zamieszkała m.in. przez liczną mniejszość węgierską. Król węgierski Andrzej Drugi sprowadził tam krzyżaków w 1212 dla obrony pogranicza przed koczownikami, lecz wygnał ich w 1225 za próbę zerwania zależności lennej. [przypis edytorski]
Siedmiogród — księstwo położone na terenie dzisiejszej płn.-zach. Rumunii, zależne od Imperium Osmańskiego, zamieszkane przez Rumunów, Sasów (Niemców) i Wegrów; księciem siedmiogrodzkim był król Polski Stefan Batory (1533–1578). [przypis edytorski]
Siedmiogrodzianie — mieszkańcy Siedmiogrodu, krainy znajdującej się w centralnej części dzisiejszej Rumunii. Księstwo to pozostawało w XVI i XVII w. zależne od Imperium Osmańskiego, potem podporządkowane Austrii i Węgrom. Z Siedmiogrodu pochodził król Polski Stefan Batory (1533–1586). [przypis edytorski]
Siedmiogrodzianin — mieszkaniec Siedmiogrodu: krainy hist. położonej obecnie w centralnej Rumunii. [przypis edytorski]
Siedmiogrodziany — dziś popr. forma M. lm: Siedmiogrodzianie; Siedmiogród a. Transylwania — kraina w środkowej części dzisiejszej Rumunii, zasiedlona w średniowieczu przez osadników węgierskich i niemieckich. W XVI i XVII w. księstwo zależne od tureckiego Imperium Osmańskiego, potem przeszło pod władzę Austrii i Węgier. Z Siedmiogrodu pochodził król Polski Stefan Batory (1533–1586). [przypis edytorski]
siedmiogwiazd (…) nasz sterem łodzi (…) obraca — Siedmiogwiazd (septemtrion), tak zwana konstelacja Wielkiej i Małej Niedźwiedzicy, która widziana na naszym widnokręgu kieruje drogą żeglarzy. [przypis redakcyjny]
siedmiogwiazd — Ten siedmiogwiazd (septemtrion) z Empireum, to jest z pierwszego nieba, oznacza siedem świeczników wspomnionych w pieśni uprzedniej. [przypis redakcyjny]
siedmiopłomienny świecznik — siedmioramienny świecznik (menora) stanowi podstawowy symbol judaizmu. [przypis edytorski]
siedmiorackie — dziś popr.: siedmiorakie. [przypis edytorski]
siedmiorogi Nil — Nil o siedmiu odnogach. [przypis edytorski]
siedmi (starop. forma) — dziś popr. D.lp: (z) siedmiu (skór). [przypis edytorski]
siedmiu mędrców — siedmiu greckich mężów stanu, prawodawców i myślicieli, żyjących w VII i VI w. p.n.e., znanych ze swojej mądrości życiowej wyrażanej w sentencjach. [przypis edytorski]
Siedmiu ostatnich (…) róże, kwiaty barwy gorejącej — Siedmiu ostatnich ma wieńce na głowie z kwiatów czerwonych i róż gorejących jako symbol krwawego ich męczeństwa. [przypis redakcyjny]
Siedmiu przeciw Tebom — jedna z siedmiu zachowanych tragedii Aischylosa; jej treścią są przygotowania do obrony Teb przeciwko najazdowi króla Argos, sprowadzonemu przez Polinejkesa na własny kraj w odwet za pozbawienie go tronu i wygnanie z ojczyzny. Gdy Polinejkes padł w walce, Kreon, władca Teb, zabronił pogrzebać jego ciało; wtedy z dwóch sióstr Polinejkesa Ismena podporządkowała się rozkazowi, zaś Antygona, nie bacząc na karę, pochowała zwłoki brata. [przypis redakcyjny]
siedmkroć (starop. forma) — siedemkroć; siedem razy. [przypis edytorski]
siedmnaście — dziś: siedemnaście. [przypis edytorski]
siedmnasty — dziś popr.: siedemnasty [przypis edytorski]
siedm niedziel (daw.) — siedem tygodni. [przypis edytorski]
siedm (starop. forma) — dziś: siedem. [przypis edytorski]
sie (…) dostawa — dojrzewa. [przypis redakcyjny]
siedzącą przeciw Piotra Annę — Naprzeciw Piotra, a więc przy Janie Chrzcicielu, siedzi Anna, matka Marii. [przypis redakcyjny]
siedząc w cieniu — żyjąc na uboczu. [przypis redakcyjny]
siedzą przeciw południowi i ku wschodowi (starop.) — mają swoje siedziby na przeciw południa (tj. na północy) i na wschodzie. [przypis edytorski]
siedzenie — siodło, kulbaka. [przypis redakcyjny]
siedział milczący odźwierny (…) w jego ręku połyskał miecz nagi — Dobrodziejstwa Wiary tych tylko być mogą wyłącznym udziałem, w których serca pokorne a wierzące rzeczywiście przez oświecenie łaską bożą wniknęły; oświecenie, jakiego ludziom dobrej i czystej woli, pragnącym podnosić duch swój coraz wyżej, nigdy nie zabraknie. Kto bez tej dobrej i czystej woli zbliża się do bramy czyśćcowej, tego uderzy miecz anioła odźwiernego, błyszczący jak błyskawica; ten według zasługi na jej progu przyjętym będzie jako fałszywy obłudnik. [przypis redakcyjny]
…siedział na stronie mężczyzn… — w Danii we wszystkich kościołach, tak samo jak u nas w niektórych, ławki kobiet znajdują się po jednej stronie nawy, a przeznaczone dla mężczyzn po drugiej. [przypis tłumacza]
siedziało książę — w dawnej polszczyźnie wyraz „książę” miał rodzaj nijaki. [przypis edytorski]
Siedział tak pięknie — raczej: tak przyjemnie mu się siedziało (w oryg. niem. schön). [przypis edytorski]
siedział w więzieniu, od tegoż to Chowańskiego schowany — gra wyrazów: od Chowańskiego schowany (tj. wzięty do niewoli). [przypis redakcyjny]
siedziba Erechteja — Erechtejon, świątynia na Akropolu ateńskim, miejsce kultu związanego z legendarnymi początkami Aten, poświęcona Atenie, Posejdonowi i Erechteuszowi, mitycznemu królowi-herosowi. [przypis edytorski]
siedziba rządowa — Boma, stolica Konga Belgijskiego. [przypis edytorski]
siedziba — siège, które to słowo niektórzy czytają jak sagesse (mądrość). [przypis tłumacza]
siedzi duszą całą… nad kabałą… — tj. czekając, jako stara panna, czy też jeszcze jawi się kawaler i pytając wszelakiej wróżby (kocha — nie kocha itp.). Kabała, wyraz hebrajski, oznacza w ogóle naukę tajną o badaniu przyszłości. [przypis tłumacza]
Siedzi dziewczynka bosa i sprzedaje zapałki — nawiązanie do baśni Hansa Christiana Andersena (1805–1875) Dziewczynka z zapałkami. [przypis edytorski]
siedzieć gdzie — dziś raczej: (…) gdzieś. [przypis edytorski]
siedzieć kamieniem — bardzo długo przebywać w jednym miejscu. [przypis edytorski]
siedzieć nie mówiący — siedzieć, nie mówiąc. [przypis edytorski]
siedzieć — [tu w domyśle:] w wieży, w więzieniu. [przypis redakcyjny]
siedzieć — [tu w domyśle:] w wieży, za wyrokiem sądu. [przypis redakcyjny]
siedzieć — tu: znajdować się. [przypis edytorski]
siedzieć w kozie (pot.) — być aresztowanym, przebywać w areszcie. [przypis edytorski]
siedzieć w kozie (pot.) — być aresztowanym, przebywać w areszcie; tu: zostać za karę w szkole po lekcjach, być zamkniętym za karę w jakimś pomieszczeniu. [przypis edytorski]
siedzieć wysoko — zajmować wysoką pozycję społeczną. [przypis redakcyjny]
siedzieliśwa (daw.) — siedzieliśmy we dwoje. [przypis edytorski]
siedziem w jej prawie (starop.) — podlegamy jej prawom, znajdujemy się pod jej władzą. [przypis redakcyjny]
Siedzi niewiasta w pełnej wdzięku krasie — Ewa, najpiękniejsza, ponieważ Bóg ją bezpośrednio stworzył. Ewa przez nieposłuszeństwo swoje sprowadziła grzech na ziemię, jak Maria przez urodzenie Zbawiciela, zbawienie świata. [przypis redakcyjny]
sie — dziś popr.: się. [przypis edytorski]
siedzi schowany przeważnie w pałacu, jak kobieta — w okresie klasycznym Atenki były całkowicie podległe władzy ojców lub mężów i niemal całe dnie spędzały w domu, w pokojach kobiecych. [przypis edytorski]
siedzi teraz w solówce — słone kąpiele uważano za metodę leczenia chorób wenerycznych. [przypis edytorski]
Siegesallee (niem.: aleja Zwycięstwa) — dawna reprezentacyjna aleja w Berlinie, powstała na polecenie cesarza Wilhelma II, mająca długość 750 m, ozdobiona ponad trzydziestoma marmurowymi posągami margrabiów i elektorów brandenburskich oraz królów pruskich, przy czym każdej z głównych postaci towarzyszyły dwa popiersia ważnych osób z jej czasów. [przypis edytorski]
Sieg um jeden Preis. Heil (niem.) — Zwycięstwo za wszelką cenę. Niech żyje. [przypis edytorski]
Sieh, Brasilianer aus Polen. (niem.) — Patrz, Brazylianie z Polski! [przypis edytorski]
Siehst du, das ist ein Geschäft, / Das bringt noch was ein,/ Doch es muss verstanden sein (niem.) — widzisz, to jest interes, który jeszcze co przynosi, jednak musi być zrozumiany (ale pojąć trzeba, czym jest). [przypis edytorski]
Sie ist verlobt (…) Struka (niem.) — jest zaręczona z panem Głębockim ze Strugi. [przypis edytorski]
siejba (poet.) — okres siewu. [przypis edytorski]
siejba (poet.) — siew, okres siewu. [przypis edytorski]
siejba — siew, sianie. [przypis edytorski]
siejba — wysiewanie ziaren zboża; okres siewu. [przypis edytorski]
siejczas (z ros.) — teraz. [przypis edytorski]
siejo-hreczka (reg.) — ktoś kto sieje hreczkę, czyli grykę; hreczkosiej; ubogi, pospolity szlachcic. [przypis edytorski]
siekane gloty — kule, ołów siekany do nabojów. [przypis redakcyjny]
siekiereczka — [tu:] siekierka wojenna, bendysz. [przypis redakcyjny]
siekierka — tu: ciupaga. [przypis edytorski]
siekira (gw.) — siekiera. [przypis edytorski]
Sielanka — przedwojenna restauracja w Świdrze na obrzeżach Warszawy. [przypis edytorski]
Sielanki — (niem.) Idyllen, zbiór poetycki Salomona Gessnera (1730–1788) z 1756 r. [przypis edytorski]
Sielanki sorrenckie — niem. Lieder aus Sorrent, 1852–1853. [przypis edytorski]
sielawa — bardzo smaczna, wysoko ceniona ryba z rodziny łososiowatych, żyjąca w czystych, głębokich jeziorach. [przypis edytorski]
sielawa — bardzo smaczna, wysoko ceniona ryba z rodziny łososiowatych, żyjąca w czystych, głębokich jeziorach. [przypis edytorski]
Sielce — właśc. Siedlce, miasto we wsch. Polsce, na płd. Podlasiu, położone między rzekami Muchawką i Helenką. [przypis redakcyjny]
