Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4895 przypisów.
grunt w tabeli nie stoi? — w tabeli likwidacyjnej sporządzonej w związku z przeprowadzeniem uwłaszczenia w Królestwie Polskim (1864). Tabele zawierały wyszczególnienie gruntów przechodzących na własność chłopów. Otrzymywany przez gospodarza wypis z tabeli był dowodem praw własności do ziemi. [przypis edytorski]
Grunwald — polska wieś, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim; miejsce znanej bitwy, stoczonej 15 lipca 1410 r. przez wojska krzyżackie i polsko-litewskie. [przypis edytorski]
grupach ludzkich o wysokiej prężności i wynikającej z niej skłonności do ekspansji, na tle dawnej i głębokiej kultury, która jeszcze nie zaczęła się degrengolować — chociaż Spengler mówi, że dopiero zaczynająca obumierać kultura zaczyna mieć ekspansywne skłonności i ten okres właśnie nazywa nie kulturą, a cywilizacją. [przypis autorski]
grupa młodzieży — grupa z Bochni, do której należeli: Berkowicz Jakub, Goldwasser Pola, Gurenreich Szaja, Laufer Hirsz (Guttmann), Lustgarten Szymon (Szymon Wesoły), Łapa Elza, Otter Róża (Goldwasser), Pariser Natan, Schneider Helena, Schreiber Szalom, Schreiber Szymon, Schreibtafel Izrael (Władysław), Weinfeld Uszer, Wiener M., Wimberger (nazwisko niepewne) Towa, Wodzisławski Hilel (Antek), Wulf Józef (Józek). [przypis edytorski]
Grupa społeczna oberwańców — K. R. Żywicki [L. Krzywicki], Z Niemiec. Max Nordau. [przypis autorski]
grupoid, podpierścień, półnorma, inwolucja (mat.) — pojęcia matematyczne oznaczające pewne szczególne rodzaje funkcji oraz struktur. [przypis edytorski]
grušia — kriaušė. [przypis edytorski]
Gruszecki, Artur (1853–1929) — prozaik, publicysta i księgarz; w l. 1883–1887 wydawca warszawskiego „Wędrowca”, związanego z naturalizmem polskim; autor licznych powieści obyczajowych. [przypis edytorski]
gruszka Bessemera — wynaleziony przez angielskiego inżyniera, Henryka Bessemera (1813–1898), piec do wytopu stali; ma on kształt gruszki zawieszonej w stalowym pierścieniu; wynalazek ten spowodował przewrót w przemyśle hutniczym. [przypis redakcyjny]
gruszki chrześcijanki — Poire de bon chretien nazwa gatunku gruszek we Francji. [przypis tłumacza]
gruzeł — grudka, zgrubienie. [przypis edytorski]
gruzem — (Pape II, 1364 b, p. χόος) τὸν χοῦν, terram, Erde (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
gryby (białorus.) — grzyby. [przypis edytorski]
gryčia — troba. [przypis edytorski]
Grydzewski, Mieczysław (1894–1970) — polski historyk pochodzenia żydowskiego, felietonista, dziennikarz, redaktor czasopisma „Skamander” oraz tygodnika „Wiadomości Literackie”. [przypis edytorski]
Gryf — Avare [fr.: skąpy, skąpiec; red. WL]. [przypis autorski]
gryf — bajeczna skrzydlata istota o głowie orła i ciele lwa, często przedstawiana jako strażnik skarbów. [przypis edytorski]
Gryf i Łabeda — postacie ze zmyślonej mitologii kaszubskiej; on ma kształt gryfa, ona łabędzia. [przypis redakcyjny]
gryf — legendarne stworzenie, lew z głową i skrzydłami orła. [przypis edytorski]
gryf — legendarne zwierzę z ciałem lwa i skrzydłami orła, często wykorzystywane jako motyw na herbach. [przypis edytorski]
gryf — legendarne zwierzę z ciałem lwa i skrzydłami orła. [przypis edytorski]
gryf (mit. gr.) — istota o ciele lwa ze skrzydłami, głową i szponami orła; gryfy często pełniły rolę strażników skarbów (przede wszystkim złota). [przypis edytorski]
gryf — mitologiczne zwierzę: skrzydlaty lew z orlą głową i szponami. [przypis edytorski]
gryf — mityczne zwierzę o ciele lwa, mające głowę i skrzydła orła, często pojawiające się jako element herbów. [przypis edytorski]
Gryfon „biały” — syn Oliwiera i Gismundy, bohater chrześcijański. [przypis redakcyjny]
gryfowie i mrówki — gryfy, mitologiczne ptaki posiadające duże skrzydła, orle dzioby i tułowia lwa; były strażnikami złota na pustyniach północnych Indii czy też w Arabii; tutaj wraz z mrówkami są przedstawione jako istoty strzegące skarbów i wydobywające złoto. [przypis redakcyjny]
gryf — ptako-zwierz bajeczny, łączący w sobie dwie natury, to jest lwa jako najpotężniejszego i najszlachetniejszego w rodzaju zwierząt i orła, który na śmiałych skrzydłach wzbija się ku niebu i niezmrużonym okiem na słońce pogląda, symbolem tu jest Jezusa Chrystusa. Siedem pasów błyszczących w powietrzu, jakie gryf swoimi ogromnymi skrzydłami bez szkody przecina, to symbol wynikających z siedmiu darów Ducha świętego siedmiu sakramentów. Pasem zaś środkowym, czyli środkiem tych połączonych razem z sobą sakramentów, jest sakrament Ciała i Krwi Pańskiej, komunia święta, która przedstawia nam najgłębszą tajemnicę i punkt środkowy całego chrystianizmu w Kościele powszechnym. [przypis redakcyjny]
Gryf się promienił w Beatrycy oczach — To jest w teologii, w nauce bożej. [przypis redakcyjny]
gryf — tu: listwa idąca wzdłuż łoża, drewnianego szkieletu broni palnej. [przypis edytorski]
gryf — w gwarze przestępczej: umiejętność, technika, zdolność. [przypis edytorski]
gryfy — legendarne zwierzęta z ciałem lwa, a z głową i skrzydłami orła. [przypis redakcyjny]
gryf — zwierz bajeczny z lwim tułowiem, a głową i skrzydłami orlimi. [przypis redakcyjny]
gryf — zwierzę fantastyczne o ciele lwa oraz głowie i skrzydłach orła, obecne w ikonografii asyryjskiej i egipskiej, a w mit. gr. poświęcone Apollinowi. [przypis redakcyjny]
gry (…) i uczty anielskie — W tekście oryginału: Angelici ludi. Poeta przez to mówi, że aniołowie nie są oznaczani żadną osobną nazwą. [przypis redakcyjny]
gryka — rodzaj rośliny jadalnej. [przypis edytorski]
grymafon — zniekształcone: gramofon. [przypis edytorski]
gry na flecie i na cytrze — gra na aulosie (podwójny flet) oraz na kitarze (cytra, rodzaj liry) towarzyszyły wykonywaniu tradycyjnych gatunków utworów lirycznych: dytyrambów i nomów. [przypis edytorski]
grynai — čia: visas švariai. [przypis edytorski]
grynderstwo (z niem.) — pospieszne zakładanie przedsiębiorstw (głównie spółek akcyjnych i za pożyczone pieniądze) nastawionych na szybkie osiągnięcie wysokich zysków; zjawisko rozpowszechnione zwłaszcza w Niemczech w okresie 1871–1874. [przypis edytorski]
grynejski Apollo — od świątyni Apollina w Grynium na płn.-zach., tzw. eolskim wybrzeżu Azji Mn. [przypis edytorski]
Grynstat — właśc. Grünstadt, miasto w Niemczech, w Nadrenii-Palatynacie. [przypis edytorski]
grynszpaniarka — prawdopodobnie: osoba czyszcząca naczynia i przyrządy miedziane z osadu (grynszpan: hydroksyoctan miedzi powstający na powierzchni w wyniku korozji miedzi). [przypis edytorski]
grynszpan — jasnozielony nalot na miedzianej powierzchni. [przypis edytorski]
grynszpanowy — zielononiebieski, trujący związek nieorganiczny w postaci proszku. [przypis edytorski]
grynszpan — tu: zielononiebieski proszek do wyrobu farb. [przypis edytorski]
grynszpan — zieleń, kolor utlenionej miedzi. [przypis edytorski]
grynszpan — zielony nalot na miedzi pojawiający się pod wpływem oddziaływania warunków atmosferycznych. [przypis edytorski]
grynszpan — zielony nalot na miedzi powstający w wyniku korozji. [przypis edytorski]
grynszpan — zielony nalot na miedzi powstający w wyniku korozji. [przypis edytorski]
grynszpan — związek chemiczny miedzi z kwasem octowym, sól powstająca na skutek korozji miedzi. [przypis edytorski]
Gryphius (łac.), właśc. Andreas Greif (1616–1664) — niemiecki poeta i dramaturg, jeden z najwybitniejszych poetów niemieckojęzycznych epoki baroku. [przypis edytorski]
gryps — tu: paszport. [przypis edytorski]
grysik — tu: drobne kruszywo kamienne. [przypis edytorski]
grytelninkas — kas teturi grytelę, kampininkas. [przypis edytorski]
grywano tam (…) sztuki pana de Corneille — Polyeucte męczennik i Teodora dziewica i męczennica; obie miały tytuł: „tragedie chrześcijańskie”. [przypis tłumacza]
gryźć się — tu: martwić się, trapić się. [przypis edytorski]
gryźnie (forma 3 os. lp od czasownika: gryźć) — dziś popr.: ugryzie. [przypis edytorski]
gryzące niecierpliwie munsztuk — zdolne do groźnych działań; munsztuk: element uprzęży, zakładany na pysk koński i służący do kierowania wierzchowcem. [przypis edytorski]
gryzetka (daw.) — młoda pracownica domu mody. [przypis edytorski]
gryzetka (daw.) — we Francji dziewczyna pracująca jako ekspedientka, szwaczka lub modystka. [przypis edytorski]
gryzetka (daw., z fr. gris: szary; grisette: tania, szara tkanina ubraniowa) — we Francji: młoda dziewczyna pracująca jako szwaczka, ekspedientka, modystka. [przypis edytorski]
gryzetka (daw., z fr. gris: szary; grisette: tania, szara tkanina ubraniowa) — we Francji: młoda dziewczyna pracująca jako szwaczka, ekspedientka, modystka; nazwa od koloru odzieży noszonej z konieczności przez takie osoby. [przypis edytorski]
gryzetka (daw., z fr. gris: szary; grisette: tania, szara tkanina ubraniowa) — we Francji młoda dziewczyna pracująca jako szwaczka, ekspedientka, modystka; nazwa od koloru odzieży noszonej z konieczności przez takie osoby. [przypis edytorski]
gryzetka (daw., z fr.) — młoda szwaczka bądź modystka. [przypis edytorski]
gryzetka (z fr.) — daw. dziewczęta utrzymujące się z pracy w zakładach krawieckich, kapeluszniczych, jako ekspedientki rozmaitych sklepów itp. [przypis edytorski]
gryzetka (z fr. gris: szary; gisette: tania, szara tkanina ubraniowa) — młoda robotnica, szwaczka, ekspedientka; nazwa od koloru odzieży noszonej z konieczności przez takie osoby. [przypis edytorski]
gryzli — dziś popr.: grizzly (a. grizli), podgatunek niedźwiedzia brunatnego żyjący w Ameryce Północnej. [przypis edytorski]
Gryzonia (fr. Grisons, wł. Grigioni, niem. Graubünden) — szwajcarski kanton w Alpach, na pograniczu Włoch, Austrii i Liechtensteinu. [przypis edytorski]
gryzoniów — dziś: gryzoni. [przypis edytorski]
grząd — grządek. [przypis edytorski]
grządka — tu: mała grzęda, szczebelek w klatce kanarka. [przypis edytorski]
grządziel — część pługa; do grządzieli, zakończonej zaczepem, przymocowany jest korpus pługa, na niej też znajduje się regulator głębokości i szerokości skiby. [przypis edytorski]
grzać — tu: zagrzewać do walki. [przypis edytorski]
grzać — zagrzewać. [przypis edytorski]
grzanie — tu: lanie, bicie. [przypis edytorski]
grzbiet króla (…) ogonów dosięże — aluzja do chorób wenerycznych króla Franciszka I. [przypis tłumacza]
grzbietowina — grzbiet, grań. [przypis edytorski]
grzbiet twój zagrożony — rózgami pana, jeśli dobry podstęp go nie uratuje. [przypis tłumacza]
grzdyka — grdyka, gardło. [przypis redakcyjny]
grzdyka — grdyka. [przypis edytorski]
grzędów (gw.) — grządek. [przypis autorski]
grzędziel a. grządziel — długa, czworoboczna część pługa, do której przymocowany jest korpus roboczy. [przypis edytorski]
grzęzawa — dziś popr.: grzęzawisko. [przypis edytorski]
grzebać (pamiątki) — tu: odgrzebywać, wygrzebywać; wydobywać. [przypis edytorski]
grzebę (forma starop.) — grzebię. [przypis redakcyjny]
grzebielucha (daw.) — jaskółka; tu: gw. prostytutka. [przypis edytorski]
grzebień ołowiany — służył do czernienia siwych włosów. [przypis redakcyjny]
grzebień stawiać — wbijać się w dumę. [przypis edytorski]
Grzebień z kości wyrobiony (…) Ani wątpienia dziecko się tam bawiło — dawno, dawno, tysiące lat temu, w czasach, które się nazywają przedhistoryczne, ludzie nie umieli budować sobie mieszkań, nie mieli narzędzi do pracy tak doskonałych, jak my posiadamy; nie umieli dobywać z ziemi rudy żelaznej ani wytapiać z niej tego najpożyteczniejszego metalu. Naczynia i sprzęty, które sobie nieudolnie sporządzali, były tylko z krzemienia lub z kości. Odziewali się w skóry zwierząt, które upolowali z narażeniem własnego życia. Mieszkali w pieczarach i jaskiniach. Jeszcze nieraz o ten nędzny przytułek musieli walczyć z niedźwiedziami. Czasy te odległe, przedhistoryczne, o których dowiadujemy się z wykopalisk, nazywają się epoką kamienną. [przypis autorski]
grzech — bies, zło. [przypis autorski]
„grzech czyha u bram” — cytat z Bereszit (Księga Rodzaju) 4, 7. [przypis edytorski]
grzech jednego Achana wojsku wszytkiemu do zwycięstwa przeszkadzał i nie dał Pan Bóg szczęścia na nieprzyjacioły, aż się on grzech ukarał — Achan po zdobyciu Jerycha naruszył nałożoną na miasto klątwę, przywłaszczając sobie część łupów, przez co Izraelici ponieśli klęskę przy próbie zdobycia miasta Aj; jako winny został ukamienowany i spalony wraz z dziećmi i całym dobytkiem (zob. Joz 7). [przypis edytorski]
grzechli — konstrukcja z partykułą pytajną -li; inaczej: czy grzech. [przypis edytorski]
grzech Onana — masturbacja; od imienia postaci z biblijnej Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]
grzechotka — końcowa część ogona grzechotnika. [przypis edytorski]
grzech pierworodny — według doktryny chrześcijańskiej ludzie rodzą się grzeszni, a dopiero chrzest zmywa ten grzech. [przypis edytorski]
Grzechu tego nie żywić — przeklętego dziecka nie zostawić przy życiu. [przypis redakcyjny]
grzecznemi manierami — w grzeczny sposób. [przypis redakcyjny]
grzeczne Sokratesy… — wymienionym tu postaciom starożytnych filozofów, mężów stanu, uczonych i pisarzy przypisuje Krasicki ironiczne cechy wprost przeciwne tym, którymi się odznaczali się zgodnie z przekazana tradycją. [przypis redakcyjny]
grzeczni bluźniercy, gotowalniani mędrcy, wieków poprawiacze — rekrutują się z pilnych czytelników rozwiązłych romansów, o których Krasicki tak pisze: „Za ostatni rodzaj romansów kłaść należy te, które się obyczajności istotnie sprzeciwiają, a którymi na nieszczęście zarzuceni jesteśmy. Apulejusz i Petroniusz pierwsze trzymają miejsce w tych pismach co do czasu. W nieuczciwości i niewstydzie teraźniejszy wiek trzyma pierwszeństwo; zraża się pióro na określenie i obwieszczenie dzieł takowych, gdzie z jawnym bluźnierstwem mieści się bezczelna rozwiązłość. Z tego to czytelnictwa płeć nawet, którą niegdyś wstydliwą zwano, nauczyła się nie rumienić. Brakuje na polorze modnym mędrcom, gdy ksiąg takowych nie są wiadomi, a przynajmniej gdy ich w zbiorze bibliotek swoich nie mieszczą; już i po gotowalniach ukazywać się zaczynają, a z tego czytelnictwa jakowy pożytek, każdy z tego, co widzi i słyszy, domyśleć się może”. (I. Krasicki, Dzieła prozą, t. VI, s. 392. Artykuł: Romanse w cyklu Uwagi). [przypis redakcyjny]
