Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 452 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4121 przypisów.
Julian Le Roi — słynny zegarmistrz współczesny. [przypis tłumacza]
Julian Ursyn Niemcewicz — einer der ausgezeichnetsten polnischen Gelehrten und Staatsmänner, geboren 1757 zu Skoki in Litauen, diente anfangs im litauischen Heere, das er im J. 1788 mit dem Range eines Majors verließ, und wurde zum Landboten für den Reichstag v. J. 1788-92 gewählt. Bei dieser Gelegenheit redigirte er die Gazeta narodowa. Die Anhänger Rußlands erwirkten seine Verbannung, aus der ihn die Insurrection von 1794 zurückrief. Er wurde Adjutant des Kościuszko und kam mit diesem nach der Schlacht von Maciejowice in die russische Gefangenschaft nach Petersburg, wo ihm Kaiser Paul die Freiheit wiedergab. Er ging nun mit Kościuszko nach den Vereinigten Staaten von Nordamerika, lebte dort in dem Hause Washingtons und heiratete eine Amerikanerin. 1807 kehrte er nach Polen zurück, wurde da Senatssekretär und Castellan, beschäftigte sich aber meist mit den Wissenschaften. Im J. 1830 war er Mitglied des Administrationsrates, und als die Insurrection unglücklich endete, ging er nach Paris. Auch hier war er literarisch tätig. Er starb daselbst am 21. Mai 1841 und wurde in dem Dorfe Montmorenci neben dem General Knieczewicz begraben. — Er schrieb viele ausgezeichnete Werke, die gesammelt in 12 Bänden (Leipzig 1840) erschienen sind. [przypis tłumacza]
Julia — pełny tytuł Nowej Heloizy brzmi: Julia, czyli Nowa Heloiza. [przypis edytorski]
Julia Volmàr — Nowa Heloiza [red. WL: w powieści Nowa Heloiza ukochanym Julii Volmàr jest Saint-Preux]. [przypis autorski]
Julie de Lespinasse (1732–1776) — fr. dama, muza Encyklopedystów, założycielka salonu; prowadziła opublikowaną pośmiertnie korespondencję miłosną z hrabią de Guibertem. [przypis edytorski]
Julietta — dziś częściej: Julia, bohaterka sztuki Romeo i Julia (Romeo and Juliet ) Szekspira. [przypis edytorski]
Julijuszem — Juliuszem; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Juliusa zacnej krwie widzę poważnego, z niem Sforcę Hipolita przyjaciela jego — w jaki sposób Julius i Sforza znaleźli się między samymi niewiastami? Zagadkę rozstrzyga oryginał, gdzie czytamy: „Veggo un' altra Ginevra, pur uscita / Del medesimo sangue, e Giulia seco; / Veggo Ippolita Sforza (…)”. Tłumacz więc dokonał tej cudownej zmiany płci, gdyż opuściwszy „drugą Gineprę” (Correggio), z Julii (również Correggio) zrobił „Juliusa zacnej krwie”, a z Hipolity Sforza (prawdopodobnie żony Aleksandra Bentivoglio) jakiegoś Sforzę Hipolita! [przypis redakcyjny]
Julius — Juliusz Cezar. [przypis edytorski]
Julius (łac.), July (ang.) — lipiec. [przypis edytorski]
Julius Paweł w prawie biegły zostawił to na piśmie — De regi iuris L. Quidquid. [przypis edytorski]
Julius pchnął konia w bród Rubikonu (…) — Rubikon, rzeka w płn. Włoszech, w czasach republiki rzymskiej stanowiła granicę pomiędzy leżącą na płn. Galią Przedalpejską a położoną na płd. Italią, do której wodzom rzym. nie wolno było wkraczać z armią. Zakaz, chroniący republikę przez zamachem stanu, został złamany w r. 49 p.n.e. przez Juliusza Cezara, który przekroczył Rubikon ze swoim legionem, rozpoczynając w ten sposób wojnę domową. Przekroczenie Rubikonu (dokonane przez Cezara ze słowami „Kości zostały rzucone”) oznacza wykonanie przełomowego kroku, którego skutków nie da się cofnąć. [przypis edytorski]
Juliusza, cesarza pirwszego rzymskiego — Gajusz Juliusz Cezar nie był rzymskim cesarzem, chociaż był faktycznym jedynowładcą; pierwszym cesarzem rzymskim był adoptowany przez niego w testamencie Oktawian August, który po zdobyciu władzy panował jako Imperator Caesar Augustus. [przypis edytorski]
Juliusz Cezar (100–40 r. p.n.e.) — wódz rzymski, który doprowadził starożytne państwo rzymskie do szczytu potęgi i zginął w senacie zamordowany przez arystokratów-spiskowców, zwolenników republiki; pozostawił po sobie również teksty opisujące dokonania wojenne Rzymian, dzięki którym jest zaliczany do grona staroż. historyków. [przypis edytorski]
Juliusz Cezar a. Gajusz Juliusz Cezar (100/102–44 p.n.e.) — rzymski polityk, wódz, dyktator i pisarz. [przypis edytorski]
Juliusz Cezar a. Gajusz Juliusz Cezar (ok. 100/102–44 p.n.e.) — rzymski polityk, wódz, dyktator i pisarz. [przypis edytorski]
Juliusz Cezar — sztuka została opublikowana w roku 1623, w pierwszym, pośmiertnie wydanym zbiorze dzieł Shakespeare'a (tzw. pierwsze folio). Informacje o jej wystawianiu datują się na rok 1599. [przypis edytorski]
Juliusz della Rovere — Giuliano della Rovere, od 1503 r. papież Juliusz II. [przypis edytorski]
Juliusz II (1443–1513) — właśc. Giuliano della Rovere, papież w latach 1503–1513, poszerzył granice państwa kościelnego, był patronem sztuk pięknych. [przypis edytorski]
Juliusz III, właśc. Giovanni Maria Ciocchi del Monte (1487–1555) — papież od 1550; mecenas nauki i sztuki. [przypis edytorski]
Juliusz II, właśc. Giuliano della Rovere (1443–1513) — papież od 1503, franciszkanin; poszerzył posiadłości Państwa Kościelnego, razem z Wenecją i Hiszpanią utworzył w 1511 Ligę Świętą przeciw królowi fr. Ludwikowi XII i wyparł go z Włoch; w 1512 zwołał sobór laterański; mecenas sztuki (Bramante, Rafael, Michał Anioł, rozpoczęcie budowy Bazyliki Św. Piotra w Rzymie). [przypis edytorski]
Juliusz II, właśc. Giuliano della Rovere (1443–1513) — papież od 1503; umocnił Państwo Kościelne, m.in. przez podboje militarne i umiejętną dyplomację międzynarodową, doprowadził de facto do zjednoczenia znacznej części Włoch pod egidą papiestwa; w 1512 zwołał sobór laterański; mecenas sztuki (Bramante, Rafael, Michał Anioł, rozpoczęcie budowy Bazyliki św. Piotra w Rzymie). [przypis edytorski]
Juliusz II, właśc. Giuliano della Rovere (1443–1513) — przeciwnik papieża Aleksandra VI (Rodrigo Borgii) i prowadzonej przez niego polityki, objąwszy w 1503 r. władzę papieską zajął się z sukcesem umocnieniem Państwa Kościelnego (m.in. przez podboje militarne i umiejętną dyplomację międzynarodową) oraz poprawą jego sytuacji finansowej; doprowadził de facto do zjednoczenia znacznej części Włoch pod egidą papiestwa; był mecenasem sztuki, wspierał m.in. Michała Anioła (ufundował freski w Kaplicy Sykstyńskiej), Donato Bramantego czy Rafaela Santiego, rozpoczął budowę nowej Bazyliki św. Piotra, finansując projekt i kładąc kamień węgielny pod jej budowę. Jego córką była Felice della Rovere (1483–1536), urodzona ze związku z Lukrezią Normanni (wydaną niezwłocznie za mąż za Bernardina de Cupisa); w 1505 r. Felice poślubiła Gian Giordano Orsiniego. Istnieją trzy portrety papieża Juliusza II, jeden pędzla Rafaela (obecnie w National Gallery w Londynie), drugi pochodzący z warsztatu Rafaela (w Galerii Uffizi we Florencji) oraz przypisywany Tycjanowi portret stanowiący kopię pracy Rafaela (w Pallazzo Pitti we Florencji); przedstawiają papieża u schyłku życia, z twarzą zrezygnowaną, z siwą brodą, którą miał zapuścić na znak pokuty po utracie Bolonii, siedzącego na krześle tronowym, w purpurowym czepcu i tejże barwy nałożonej na białą szatę pelerynie, odcinającej się od szmaragdowego tła (na portrecie przypisywanym Tycjanowi kontrasty barw są znacznie stonowane), w upierścienionej dłoni trzyma chustkę; z jego postaci bije aura znużenia, smutku, pogodzenia z losem, starości. [przypis edytorski]
Juliusz Kleiner (1886–1957) — historyk literatury, edytor, profesor; autor monografii Juliusz Słowacki: dzieje twórczości. Od Balladyny do Lilli Wenedy, t. II, Kraków 1999. [przypis edytorski]
Juliusz Kunitzer (1843–1905) — łódzki przemysłowiec, zastrzelony przez działaczy PPS we wrześniu 1905 r., w odwecie za sprowadzenie wojska rosyjskiego przeciwko strajkującym robotnikom podczas powstania łódzkiego. [przypis edytorski]
juliusz — nazwa ówczesnej monety o wartości większej niż quatrina. [przypis redakcyjny]
Juljan — Julian Medici (w. 3). [przypis redakcyjny]
Juljanna — dziś popr. pisownia: Julianna. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Juljanna, właśc. Julianna twerska (ok. 1325–1392) — córka księcia twerskiego Aleksandra, druga żona Olgierda Giedyminowicza, matka Jagiełły. Była chrześcijanką; wg legendy ufundowała cerkiew ku czci męczenników chrześcijańskich Jana, Eustachego i Antoniego straconych w 1347 r. za przyjęcie prawosławia. [przypis edytorski]
Jumma, popr. Jamuna — rzeka w płn. Indiach, gł. dopływ Gangesu; ma źródła w Himalajach. [przypis edytorski]
jumping (z ang. balloon jumping: skakanie balonowe) — dawny sport polegający na wykonywaniu długich, stumetrowych skoków przez człowieka podwieszonego na pasach pod małym balonem; rozrywka popularna w latach 20. XX w. [przypis edytorski]
jums (lit.) — wam. [przypis autorski]
junacki — dziarski, młodzieńczy; por. junak (daw.): odważny, młody mężczyzna. [przypis edytorski]
junacki — właściwy junakowi, dzielny, śmiały. [przypis edytorski]
junacki — właściwy junakowi, dzielny, śmiały, zuchwały. [przypis edytorski]
junactwo — cechy właściwe junakom: dzielność, śmiałość, zuchwałość, hardość; por. junak: śmiałek, odważny, młody mężczyzna. [przypis edytorski]
junactwo — odwaga, dzielność. [przypis edytorski]
junak (daw.) — odważny młodzieniec. [przypis edytorski]
junakeria — negatywnie o zbytecznie wzbudzanej waleczności, odwadze, skłonności do zwady, ryzyka i bijatyki. [przypis edytorski]
junakieria — śmiałość, zadziorność; por. junak: odważny, młody mężczyzna. [przypis edytorski]
junakieria — śmiałość, zadziorność; por. junak: odważny, młody mężczyzna [przypis redakcyjny]
junak — młody i odważny mężczyzna. [przypis edytorski]
junak — młody, odważny mężczyzna. [przypis edytorski]
junak — odważny młody mężczyzna. [przypis edytorski]
junak — odważny młodzieniec. [przypis edytorski]
junak — odważny młodzieniec, zuch, śmiałek. [przypis edytorski]
junak — śmiałek, odważny chłopak. [przypis edytorski]
junak — śmiałek, zuch. [przypis edytorski]
junak — zuch, śmiałek. [przypis edytorski]
Jundziłł, Stanisław Bonifacy (1761–1847) — szlachcic polski z Litwy, herbu Łabędź, pseudonim: Wawrzyniec Kostrzyca; ksiądz (od 1784, wcześniej w zakonie pijarów), przyrodnik, kierownik Ogrodu Botanicznego Szkoły Głównej Wileńskiej (1798–1825), członek Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk (od 1801), profesor historii naturalnej na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim (od 1824); autor pamiętników. [przypis edytorski]
jungas — belaisvė. [przypis edytorski]
jungas — našta. [przypis edytorski]
Jung: beblümtes Höllenhaus / Alt: ein Drache fährt heraus (niem.) — Młoda: ukwiecone piekło, stara: wyłazi z niej potwór. [przypis edytorski]
Jung, Carl Gustav (1875–1961) — psychiatra szwajcarski, współtwórca „psychologii głębi”, w polemice z koncepcją psychoanalizy Freuda stworzył teorię tzw. psychologii analitycznej. [przypis edytorski]
Jungfrau… mgławy włos swój czesze — nazwa szczytu znaczy: Młoda Kobieta; góra uosobiona jest tutaj właśnie jako rozczesująca swe włosy z mgieł kobieca piękność. Był to obiegowy motyw w romantyzmie. [przypis edytorski]
Jungfrau (niem.) — szczyt w Alpach Szwajcarskich; dosł. panna. [przypis edytorski]
Jungfrau — szczyt w Alpach Szwajcarskich; niem. dosł.: panna. [przypis edytorski]
Jung, Karl Gustav 1875–1961) — szwajcarski psycholog i psychiatra, na początku XX w. uczeń Freuda, potem twórca własnych koncepcji psychologicznych. Jeden z twórców psychologii głębi, zakładał m. in. istnienie kolektywnej podświadomości, zawierającej wspólne dla wszystkich ludzi archetypy. [przypis edytorski]
Jung, Karl Gustaw (1875–1961) — psychiatra szwajcarski, współtwórca psychologii głębi, w polemice z koncepcją psychoanalizy Freuda stworzył teorię tzw. psychologii analitycznej. [przypis edytorski]
Jungken, Johann Helfrich (1648–1726) — niemiecki lekarz, autor wielu książek medycznych. [przypis edytorski]
Jungle — Grzęzawisko [powieść] Sinclaira. [przypis tłumacza]
Jungmann, Antonin (1775–1854) — czeski lekarz-położnik, od 1839 rektor Uniwersytetu Karola w Pradze; autor napisanych po niemiecku książek: Lehrbuch der Geburtshülfe (Podręcznik położnictwa, 1812) oraz Das Technische der Geburtshülfe, zum Gebrauche bei Vorlesungen über Operationen, für Mediciner und Wundärzte (Położnictwo techniczne, do użytku na wykładach z chirurgii dla studentów medycyny i chirurgów, 1824). [przypis edytorski]
Jung-Stilling, właśc. Jung, Johann Heinrich (1740–1817) — pisarz niem., profesor nauk ekonomicznych. [przypis edytorski]
Jung — własc. Young, Edward (1681–1765), poeta angielski, autor poematów białym wierszem Night-Thoughts, opisujących rozważania na temat życia, śmierci i nieśmiertelności. [przypis edytorski]
juniec — buhaj. [przypis redakcyjny]
Junin — zapewne ob. wieś Junino (ros. Юнино), ok. 160 km na zach. od Omska, przy ob. granicy Rosji z Kazachstanem; licząca obecnie ok. 100 mieszkańców. [przypis edytorski]
junji — czerwca. [przypis edytorski]
Junkermoral (niem.) — moralność junkrów, tj. pruskich wielkich właścicieli ziemskich. [przypis edytorski]
junkers — niemiecki samolot bombowy produkowany przez przedsiębiorstwo założone przez inżyniera Hugona Junkersa (1859–1935), po jego śmierci przejęte przez Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy. [przypis edytorski]
Junkers — tu: samolot niemieckiej firmy założonej przez inżyniera Hugona Junkersa (1859–1935). [przypis edytorski]
junkers — tu: samolot niemieckiej firmy założonej przez inżyniera Hugona Junkersa (1859–1935). [przypis edytorski]
junkier (daw.) — właściciel ziemski, szlachcic pruski. [przypis edytorski]
junkier — pruski szlachcic, właściciel majątku ziemskiego służący jako oficer w armii pruskiej. [przypis edytorski]
junkier — pruski wielki właściciel ziemski; junkrzy byli przeciwnikami liberalizmu i często zostawali oficerami w armii. [przypis edytorski]
junkier — pruski wielki właściciel ziemski. [przypis edytorski]
junkier — pruski właściciel ziemski. [przypis edytorski]
junkierskie (daw.) — tu: młodzieńcze. [przypis edytorski]
junkier — stopień podoficerski w dawnej armii rosyjskiej, nadawany majętnym szlachcicom oraz słuchaczom szkół wojskowych, odpowiednik podchorążego w polskim wojsku. [przypis edytorski]
junkier — szlachcic pruski. [przypis edytorski]
junkier — tu: młodszy syn rodziny szlacheckiej. [przypis edytorski]
junkier — w Rosji: stopień wojskowy w carskiej szkole oficerskiej, odpowiednik podchorążego. [przypis edytorski]
junktury — połączenia, ścięgna. [przypis redakcyjny]
Juno a. Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, utożsamiana z gr. Herą. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, utożsamiana z grecką Herą. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, utożsamiana z gr. Herą. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza; jej świętym ptakiem był paw. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) —bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza, utożsamiana z grecką Herą. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona władcy bogów Jowisza, utożsamiana z grecką Herą. [przypis edytorski]
Junona (mit. rzym.) — bogini, małżonka Jowisza. [przypis edytorski]
Junona — najbardziej czczona bogini rzymska, władczyni niebios, siostra i żona Jowisza. Rzeźba starożytna przedstawiała ją jako pełną majestatu kobietę. [przypis redakcyjny]
Junon, dévorée par la jalousie, épiait Jupiter (fr.) — Junona, pochłonięta zazdrością, śledziła Jowisza. [przypis edytorski]
Junonia — wg geografii Pliniusza jedna z Wysp Szczęśliwych (Wysp Kanaryjskich na Atlantyku), zapewne La Palma. [przypis edytorski]
junoniczna postać — taka, jak na wizerunkach Junony, rzymskiej bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żony Jowisza. [przypis edytorski]
Junonie — w rękopisie dla rymu Junanie. [przypis redakcyjny]
Juno, porzuć (…) zwątpiła — fragment początkowy (w. 1–6) stanowi nawiązanie do mitologicznego sądu Parysa: stanęły doń trzy boginie, Juno, Pallas i Wenus („Erycyna”), a zwyciężczynią została Wenus, która tutaj musi uznać zwycięstwo piękniejszej od siebie i przekazać jej symbol swego pierwszeństwa. [przypis redakcyjny]
Juno stolata (łac.) — Junona w stoli (tradycyjnej szacie kobiet rzymskich, spinanej na ramionach, przewiązywanej pod biustem, obficie fałdowanej). Junona to rzymska bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza, władcy bogów. [przypis edytorski]
junosza (daw.) — młodzieniec. [przypis edytorski]
