Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7494 przypisów.
bułat — stalowe ostrze bądź stal, z której wyrabiano broń białą. [przypis edytorski]
bułat — stal. [przypis redakcyjny]
bułat — stal, z której produkowano broń; tu: miecz. [przypis edytorski]
bułat — szeroka szabla turecka z doskonałej stali. [przypis autorski]
bułat — tu: miecz pochodzący z Persji lub Turcji, wykuty ze stali damasceńskiej. [przypis edytorski]
bułat (tur.) — rodzaj szabli o krótkiej, zakrzywionej, rozszerzającej się klindze; bułat był wykonany z twardej i sprężystej stali (tzw. damasceńskiej), co decydowało o jego wielkiej ostrości i wytrzymałości; daw. także ogólnie: wysokogatunkowa stal, stalowe ostrze. [przypis edytorski]
bułat (tur.) — rodzaj szabli o krótkiej, zakrzywionej, rozszerzającej się klindze; bułat był wykonany z twardej i sprężystej stali (tzw. damasceńskiej), co decydowało o jego wielkiej ostrości i wytrzymałości. [przypis edytorski]
buława — broń o kulistej głowicy, charakterystyczna dla wojsk Wschodu; w Polsce była jedynie symbolem władzy, nie używano jej w celach militarnych. [przypis edytorski]
buława (daw.) — broń o kulistej głowicy. [przypis edytorski]
buława hetmańska złożona jako votum przez Michała Paca, hetmana wielkiego litewskiego — obacz: testament Paca w Wizer[unki] i rozstrz[ąsania naukowe], tomik 18. [przypis autorski]
buława lakońska — σκυτάλα λακωνικά, wałek, który dostawał wódz lakoński: takiej samej grubości drugi wałek zatrzymywali eforowie, aby odczytać raporty wodza i przesłać mu tajne rozkazy. Korespondencja odbywała się za pomocą wąziutkich pasków pergaminu, które nawijano, splot koło splotu, na wałek i pisano na nich poprzecznie drobno; potem paski zdejmowano, oddawano je posłańcowi, aby je wręczył tej osobie, która miała taki sam wałek. Ta nawijała paski powtórnie, litery układały się jak przedtem i pismo odczytywano. Tu obaj mężowie odczytali sekret bardzo szybko na swoich buławach. [przypis tłumacza]
buława — rodzaj broni, mała maczuga. [przypis edytorski]
buława (z tatar.) — laska, maczuga; znak władzy hetmańskiej; hetmaństwo. [przypis redakcyjny]
buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej; tu: tytuł hetmana. [przypis edytorski]
buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej, tu: tytuł hetmana wielkiego litewskiego. [przypis redakcyjny]
buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej, tu: urząd hetmana wielkiego litewskiego. [przypis edytorski]
buława (z tur.) — rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna; w XVII w. symbol władzy wojskowej; przen.: stanowisko dowódcy. [przypis edytorski]
buława (z tur.) — symbol władzy wojskowej; rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna. [przypis redakcyjny]
buławę wielką lub polną — hetmaństwo wielkie lub polne. [przypis redakcyjny]
buł, b[u]ułe (gw.) — był, były [przypis edytorski]
Bułgakow, Siergiej (1871–1944) — rosyjski filozof i teolog, duchowny prawosławny; głosił apokatastazę (powszechne zbawienie wszystkich ludzi) oraz sofiologię (pogląd, że Mądrość Bożą należy utożsamiać z istotą Boga). [przypis edytorski]
Bułhak, Jan (1876–1950) — wybitny fotograf. [przypis edytorski]
Bułhakow, Michaił (1891–1940) — pisarz i dramaturg rosyjski, autor powieści Mistrz i Małgorzata. [przypis edytorski]
bułka cienka — bułka z drobno mielonej mąki. [przypis edytorski]
buły — bulle; ten zdrajca ma z Rzymu buły, iż nie rozgrzeszy, aż mu co dadzą: [autor] chce tu powiedzieć, że nie udzieli Żyd [pożyczki] bez wielkiego zysku. [przypis redakcyjny]
bula — kopulaste lub okrągławe wzniesienie górskie. [przypis edytorski]
bula — właśc. bulla; oficjalny dokument papieski. [przypis edytorski]
bulbių — dabar: bulvių. [przypis edytorski]
bulby (białorus.) — ziemniaki. [przypis edytorski]
bulbynas — bulvių priaugusi vieta. [przypis edytorski]
buldeneż — fr. boule de neige, dosł.: kula śniegu; tu: najpierw użyte jako nazwa kwiatu (dziś: odmiana peonii), a następnie w znaczeniu dosłownym. [przypis edytorski]
buldeneż — krzew ozdobny, należący do odmiany kaliny, o dużych, kulistych, najczęściej białych kwiatostanach. [przypis edytorski]
buldeneż — krzew parkowy o kulistych kwiatostanach. [przypis edytorski]
buldeneż — śnieguliczka; rodzaj krzewu o białych a. różowych drobnych kwiatach zgrupowanych w kiście oraz białych, drobnych owocach. [przypis edytorski]
bulding (z ang.) — budynek. [przypis edytorski]
buletin a. biuletyn (z fr.) — ogłoszenie, zawiadomienie. [przypis redakcyjny]
Bulikama — błoto w okolicach Witerby, z którego wypływa jasny i przeźroczysty strumień. Kobiety rzymskie, między nimi wiele nierządnic, zjeżdżały się tam w upalne dni lata i brały kąpiele. [przypis redakcyjny]
bulion — pożywny rosół z mięsa i jarzyn. [przypis redakcyjny]
bulla Bonifacego VIII, zakazująca pod klątwą dysekcji ciał ludzkich po śmierci — wydana w 1299 papieska bulla Detestande feritatis była skierowana przeciwko ówczesnej praktyce traktowania zwłok wysoko postawionych, ważnych osób: zgodnie z ich wolą ciało rozczłonkowywano, pobierano poszczególne organy i gotowano dla oddzielenia kości, co umożliwiało pochówek różnych części ciała w różnych ważnych religijnie miejscach, a także ułatwiało transport do ziemi ojczystej w przypadku śmierci daleko od niej. [przypis edytorski]
bulla — Bulla Aleksandra VII (16 października 1656). [przypis tłumacza]
bulla — dekret papieski, Urban VIII: papież 1644–1655. [przypis redakcyjny]
bulla — dokument papieski. [przypis edytorski]
bulla (hist.) — oficjalny dokument kościelny wydany przez papieża w ważnych sprawach. [przypis edytorski]
bulla (łac.) — medalion z amuletem, noszony przez chłopców rzymskich. [przypis edytorski]
bulla — oficjalny dokument papieski. [przypis edytorski]
bulla Piusa V „Contra clericos” — bulla Piusa V Contra clericos sodomitas okładała najcięższymi karami mnichów i księży hołdujących temu grzechowi. [przypis tłumacza]
bullatus (łac.) — na podstawie bulli, papierowy. [przypis redakcyjny]
bulla — urzędowy dokument papieski dotyczący ważnych spraw. [przypis edytorski]
bulla — urzędowy dokument papieski dotyczący ważnych spraw. [przypis edytorski]
bulla — urzędowy dokument papieski. [przypis edytorski]
bullė — popiežiaus prisakymas. [przypis edytorski]
Bulletin — Krankenbericht. [przypis edytorski]
Bull, John — postać stereotypowego porywczego i grubiańskiego Anglika. stworzona przez szkockiego pisarza Johna Arbuthnota 1712 r. [przypis edytorski]
bullock cart (ang.) — wóz ciągniety przez woły. [przypis edytorski]
bulwar des Italiens w Paryżu — w XIX w. zdobył popularność dzięki słynnym kawiarniom; jego nazwa (bulwar Włochów) wywodzi się od XVII-wiecznego teatru, w którym wystawiano gł. komedie włoskie. [przypis edytorski]
bulwark — bulwar; podmurowana ulica nad wodą; wał nadwodny, falochron. [przypis edytorski]
bulwark (daw.) — bulwar, nabrzeże. [przypis edytorski]
bulwark (daw.) — nabrzeże, bulwar. [przypis edytorski]
bulwark (daw.) — nabrzeże. [przypis edytorski]
bulwark (z niem.) — grobla murowana, molo. [przypis redakcyjny]
bulwarowy (z fr.) — służący prostej rozrywce. [przypis edytorski]
bulwar — szeroka, zadrzewiona ulica, służąca spacerom i konnym przejażdżkom. [przypis edytorski]
bulwar — tu: nadbrzeżna ulica. [przypis edytorski]
bumaga (z ros.) — papier. [przypis edytorski]
bumagi (z ros.) — papiery. [przypis edytorski]
bumblerka — pijatyka. [przypis edytorski]
bumkliwer — pierwszy dolny żagiel na bukszprycie a. trójkątny żagiel podnoszony na sztagu. [przypis edytorski]
bumy — raczej: bomy; bom: w omasztowaniu żaglowca ruchoma, pozioma belka oparta jednym końcem (piętą) o maszt, z drugim końcem (nokiem) wolnym, służąca do umocowania na całej jej długości dolnego brzegu (liku) żagla. [przypis edytorski]
buńczucznie — hardo, zuchwale. [przypis redakcyjny]
buńczuczni — noszący buńczuk, tj. drzewce z ogonem końskim, jako oznakę władzy. [przypis redakcyjny]
buńczuczny — buntowniczy, waleczny. [przypis edytorski]
buńczuczny — dumny, sławny; od słowa buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
buńczuczny — pewny siebie, zawadiacki. [przypis edytorski]
buńczuczny — zawadiacki, zuchwały i pewny siebie. [przypis edytorski]
buńczuk — azjatycki znak wojskowy; ogon konia owinięty plecionką na drzewcu. [przypis edytorski]
buńczuk (daw.) — sztandar (ogon koński na drzewcu). [przypis redakcyjny]
buńczuk — długie drzewce ozdobione włosiem końskim, daw. symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
buńczuk — długie drzewce ozdobione włosiem końskim, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
buńczuk — drzewce ozdobione końskim włosiem; symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]
buńczuk — drzewce zakończone grotem (a. kulą), ozdobione końskim włosiem; symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]
buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]
buńczuk — drzewce zakończone pękiem końskiego włosia, kozacki a. tatarski symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis edytorski]
buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
buńczuk — tu: pęk włosia z ogona końskiego, przyczepiany do szczytu hełmu. [przypis edytorski]
buńczuk — znak wojskowy i symbol władzy tureckiej w formie ogona końskiego, zatkniętego na długim kiju. [przypis edytorski]
buńczuk (z pers.) — ogon koński, osadzony na długim drzewcu, służący za sztandar. [przypis redakcyjny]
Buna — podobóz-fabryka, przeniesiony przez niemiecki koncern chemiczny IG Farben z Buny w środkowych Niemczech, położony na wschód od Oświęcimia; wykorzystywano tu do pracy więźniów z pobliskiego Auschwitz. [przypis edytorski]
Bundelkund — zapewne przekręcona nazwa Bundelkhand, rejonu w środkowych Indiach, ob. w stanie Madhya Pradesh oraz częściowo w stanie Uttar Pradesh. [przypis edytorski]
Bund (jid. בונד: Związek) — lewicowa partia, istniejąca w latach 1897–1948 w kilku krajach europejskich, zrzeszająca Żydów o poglądach antysyjonistycznych i antyreligijnych. Pełna nazwa partii to אַלגעמײַנער ייִדישער אַרבעטער בונד אין ליטע, פּוילן און רוסלאַנד (Algemejner Jidiszer Arbeter Bund in Lite, Pojln un Rusland), tj. Powszechny Żydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i Rosji. [przypis edytorski]
bundz i bryndza — produkty góralskie z owczego mleka: bundz to delikatna twarogowa masa serowa, używana do bezpośredniego spożycia lub częściej do przerobu na bryndzę, solony ser owczy. [przypis edytorski]
bungalow — drewniany dom z werandami. [przypis edytorski]
bungalow — parterowy drewniany dom z werandami, typowy dla budownictwa kolonialnego, szczególnie w Indiach i Indonezji. [przypis edytorski]
Bunhya, popr.: bunnia a. bunniah — hinduski handlarz, kupiec, szczególnie z płn.-zach. prowincji Gudżarat; przez wczesnych autorów używane na określenie dowolnego hinduskiego mieszkańca Indii. [przypis edytorski]
buntarej (ros.) — buntowników. [przypis edytorski]
bunt bezecny, który pod koniec swego zawodu podniósł, aby naprawie Rzeczypospolitej przeszkodzić — mowa o tzw. rokoszu Lubomirskiego (1665–1666), wznieconym przez tego magnata politycznym i zbrojnym buncie szlachty przeciw dążeniom absolutystycznym Jana Kazimierza; konflikt zakończył się kompromisem: Lubomirski został wygnany, a król zrezygnował z wyznaczenia swojego następcy (tj. z elekcji vivente rege); w 1668 r. Jan Kazimierz abdykował. [przypis edytorski]
Bunting, Basil (1900–1985) — modernistyczny poeta angielski. [przypis edytorski]
bunt łódzki — pierwszomajowe demonstracje robotników Łodzi i okolic w 1892 r.; zgromadziły ok. 60 tys. uczestników i przerodziły się w sześciodniowy strajk powszechny; w wyniku interwencji carskiego wojska i policji sześć osób zostało zabitych, a ok. 300 rannych; wydarzenia te miały niebagatelny wpływ na rozwój zorganizowanego ruchu robotniczego na ziemiach polskich. [przypis edytorski]
bunt marynarzy kronsztackich (1–17 marca 1921) — jedno z największych powstań antybolszewickich podczas rosyjskiej wojny domowej, w którym wzięło udział ponad 10 tysięcy marynarzy Floty Bałtyckiej oraz garnizonu bazy morskiej w Kronsztadzie, w pobliżu Petersburga; rebelianci wybrali Komitet Rewolucyjny i domagali się szeregu reform, o które walczyli podczas rewolucji październikowej; stłumione przez oddziały bolszewickie. [przypis edytorski]
