Footnotes

paiż (starop.) — tarcza. [przypis redakcyjny]

panacea (starop.) — lekarstwo na wszystko; panaceej (D.lp.r.ż): panacei, tj. lekarstwa. [przypis redakcyjny]

pani duszka (starop.) — [tu] wyr. pogardliwy: miłośnica. [przypis redakcyjny]

pewnych czasów (starop.) — w określonych porach. [przypis redakcyjny]

picowanie (starop.) — szukanie i dostarczanie żywności. [przypis redakcyjny]

picownik (starop.) — osoba wyszukująca i dostarczająca żywność; aprowizator. [przypis redakcyjny]

pierwszy (starop.) — pierwotny, dawniejszy, poprzedni. [przypis redakcyjny]

pierzchliwy (starop.) — szybki. [przypis redakcyjny]

pierze (starop.) — [tu:] strzała. [przypis redakcyjny]

pieszczota* (starop.) — wygodnictwo, zniewieściałość. [przypis redakcyjny]

pijane (starop.) — [tu:] połączone z pijatyką. [przypis redakcyjny]

pijany (starop.) — [tu: pełen] piany. [przypis redakcyjny]

Piotrowin (starop.) — święty Piotr, apostoł, jeden z najbliższych uczniów Jezusa Chrystusa, cierpiał męki moralne po tym, jak ze strachu wyparł się trzykrotnie swojego mistrza po jego aresztowaniu. [przypis redakcyjny]

pisać się (starop.) — stawać do popisu. [przypis redakcyjny]

pisany (starop.) — malowany, wzorzysty. [przypis redakcyjny]

pisany* (starop.) — wzorzysty, barwny, malowany (pisankami nazywa się do dziś jajka malowane na Wielkanoc w różne wzory). [przypis redakcyjny]

piton (starop.) — [tu:] smok. [przypis redakcyjny]

płaciś (starop.) — pewnieś. [przypis redakcyjny]

płaczliwe wojny (starop.) — płacz, łzy wyciskające, opłakane. [przypis redakcyjny]

płatnerz (starop.) — rzemieślnik kujący zbroję. [przypis redakcyjny]

pław (starop.) — [tu:] żegluga. [przypis redakcyjny]

płochy (starop.) — niestały, posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]

płono (starop.) — daremnie, na próżno (dziś mówi się: „płonne nadzieje”). [przypis redakcyjny]

płony (starop.) — bezpodstawny. [przypis redakcyjny]

płony (starop.) — bezużyteczny. [przypis redakcyjny]

płony (starop.) — niepotrzebny, daremny (dziś: „płonny”; por. „płonne marzenia”). [przypis redakcyjny]

płony (starop.) — płonny, zbyteczny, daremny. [przypis redakcyjny]

plemię (starop.) — potomek. [przypis redakcyjny]

plemię (starop.) — potomstwo. [przypis redakcyjny]

plugawe krwią (starop.) — poplamione krwią. [przypis redakcyjny]

plundrować (starop., z niem.) — plądrować. [przypis redakcyjny]

pobłaźnić (starop.) — ogłupić. [przypis redakcyjny]

pochodzony (starop.) — [tu:] przechodzony, stary. [przypis redakcyjny]

pochutnywać sobie (starop.) — unosić się radością. [przypis redakcyjny]

pochwalem (starop.) — pochwalę (forma gwarowa); [iako godne nigdy nie pochwalem: nigdy nie pochwalę tak, jak są tego godne; red. WL]. [przypis redakcyjny]

poczciwy (starop.) — szlachetny (godny czci), dobry. [przypis redakcyjny]

podchodzi miecz (starop.) — zbliża się popod miecz. [przypis redakcyjny]

podły (starop.) — niskiego stanu. [przypis redakcyjny]

podobno (starop.) — może, prawdopodobnie. [przypis redakcyjny]

podomno (starop.) — podobno; [prawdopodobnie, zapewne]. [przypis redakcyjny]

pod [sześć tysięcy] (starop.) — około. [przypis redakcyjny]

podwika (starop.) — kobieta. [przypis redakcyjny]

podwika (starop.) — niewiasta; [kobieta]. [przypis redakcyjny]

podwika (starop.) — [tu:] zasłona, zawinięcie głowy. [przypis redakcyjny]

podwój (starop.) — drzwi; na podwoju (wesprzeć się): na drzwiach, w drzwiach, na odrzwiach (skrzydłach drzwi). [przypis redakcyjny]

pogłowie (starop.) — ludność (męska). [przypis redakcyjny]

pogoda (starop.) — sposobność. [przypis redakcyjny]

pogotowie (starop.; tu forma Msc, lp: w pogotowiu) — tym lepiej, tym bardziej. [przypis redakcyjny]

pogotowi (starop.) — w pogotowiu. [przypis redakcyjny]

pokazić (starop.) — zepsuć. [przypis redakcyjny]

pokusa (starop.) — tu: zły duch. [przypis redakcyjny]

poniewolne słowa (starop.) — wypowiedziane pod przymusem. [przypis redakcyjny]

ponno a. pono (starop.) — podobno. [przypis redakcyjny]

ponowa (starop.) — nowina. [przypis redakcyjny]

popsować (starop.) — popsuć. [przypis redakcyjny]

porównywać (starop.) — równać, równo się obchodzić. [przypis redakcyjny]

poruczać (starop.) — oddawać pod opiekę, polecać. [przypis redakcyjny]

pośledni (starop.) — ostatni. [przypis redakcyjny]

posłuchy (starop.) — czaty. [przypis redakcyjny]

pospolita śmierć (starop.) — [tu:] śmierć wszystkich; [powszechna śmierć]. [przypis redakcyjny]

pospolity (starop.) — powszechny; por. wyraz pokrewny: rzeczpospolita. [przypis redakcyjny]

pospolity (starop.) — powszechny. [przypis redakcyjny]

postanowić (starop.) — ustalić; państwo do końca niepostanowione: [państwo nie do końca ustalone, ustanowione; red. WL]. [przypis redakcyjny]

postawa (starop.) — [tu:] osnowa tkacka. [przypis redakcyjny]

poszło na (starop.) — wyglądało na (wonne cyprysy). [przypis redakcyjny]

potkać kogo czem (starop.) — zarzucić komu coś. [przypis redakcyjny]

potycze (starop.) — rodzaj sideł. Znaczenie to jednak w tem miejscu wcale nie stosowne. Bodaj czy nie należy czytać po tycze, a właściwie po tyce; w takim razie miejsce to byłoby jasne: Wiąz podcięty „do ziemie kochany krzak (winną macicę) na dół ciągnie za sobą po tyce” tj. po swoim pniu. [przypis redakcyjny]

poważność (starop.) — powaga. [przypis redakcyjny]

po woli (starop.) — posłuszny komuś; por. daw. powolny. [przypis redakcyjny]

powolność i chuć prawa (starop.) — uległość i prawdziwa namiętność. [przypis redakcyjny]

Po wszystkiey prawie nad którego ziemi/ Sroższego wieki tamteczne nie miały (starop.) — zamiast: Nad którego wieki tamteczne nie znały sroższego po wszystkiej prawie ziemi. [przypis redakcyjny]

pożądny (starop.) — pożądany, upragniony. [przypis redakcyjny]

pożyć (starop.) — pokonać. [przypis redakcyjny]

po zwierzęcem śledzie (starop.) — zamiast: [po zwierzęcym] śladzie; por. obiad, po obiedzie. [przypis redakcyjny]

prace (starop.) — dziś popr.: pracy. [przypis redakcyjny]

prawie (starop.) — należycie. [przypis redakcyjny]

prawie (starop.) — naprawdę, prawdziwie. [przypis redakcyjny]

praw li, krzyw li (starop.) — czy to sprawiedliwy, czy to niesprawiedliwy. [przypis redakcyjny]

prawy (starop.) — prawdziwy. [przypis redakcyjny]

pręcej (starop.) — daw. pisownia wyrazu prędzej. [przypis redakcyjny]

prętki (starop.) — daw. pisownia wyrazu prędki. [przypis redakcyjny]

prętkopióry bełt (starop.) — strzała; prędka strzała. [przypis redakcyjny]

precz, to precz (starop.) — pomińmy to, nie mówmy o tym. [przypis redakcyjny]

prózno (starop.) — na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie). [przypis redakcyjny]

prózno (starop.) — próżno, na próżno. [przypis redakcyjny]

prózny (starop.) — zbyteczny. [przypis redakcyjny]

pry (starop.) — prawi, mówi. [przypis redakcyjny]

prze Bóg, a na jawi, / Czy mię sen bawi? (starop.) — na Boga, czy to jawa, czy też zwodzi mnie sen? [przypis redakcyjny]

przeciwiać się (starop.) — [tu:] echo odbijać, odzywać się. [przypis redakcyjny]

przecz (starop.) — dlaczego, czemu. [przypis redakcyjny]

przecz (starop.) — dlaczego. [przypis redakcyjny]

przecz (starop.) — dlaczego, z jakiej przyczyny. [przypis redakcyjny]

przed mojema (…) oczema (starop.) — przed moimi oczami. [przypis redakcyjny]

przedsię (starop.) — mimo to, jednak. [przypis redakcyjny]

przedsię (starop.) — mimo to. [przypis redakcyjny]

przedsię (starop.) — przecież. [przypis redakcyjny]

przeganiać z kogo (starop.) — szydzić z kogo. [przypis redakcyjny]

przegrać polem (starop.) — [przegrać] w polu. [przypis redakcyjny]

przejrzano o nich (starop.) — sądzono [ich], zapadł [na nich] wyrok. [przypis redakcyjny]

przejrzeć do kogo (starop.) — wzrokiem sięgnąć dokąd. [przypis redakcyjny]