Przypisy

kto z kaźnią się rozminął — kto sam nie cierpi; kaźń: cierpienie, tortura. [przypis edytorski]

Kto z prawdy jest, ten prawdę mówi (…) — zapewne odniesienie do J 18, 37. [przypis edytorski]

Kto z was bez grzechu, niechaj pierwszy rzuci na nią kamieniem — J 8, 7. [przypis edytorski]

KTT — tak podpisywał się w prasie Krzysztof Teodor Toeplitz, (1933–2010), dziennikarz i krytyk, a także autor scenariusza serialu Czterdziestolatek. [przypis edytorski]

Kturem — powinno być: którem (dziś którym). [przypis edytorski]

kūdas (lenk.) — liesas. [przypis edytorski]

kūdas (lenk.) — sulysęs. [przypis edytorski]

kūgis — didelė šieno, šiaudų ar kt. kupeta. [przypis edytorski]

kūmas — krikšto tėvas. [przypis edytorski]

kūtė — tvartas, gurbas. [przypis edytorski]

kūzabas — iš medžio padarytas indelis uogoms rinkti. [przypis edytorski]

Kuakiutl, właśc. Kwakiutlowie — grupa plemion Indian północnoamerykańskich zamieszkujących płn. część wyspy Vancouver i wybrzeża kanadyjskiej prowincji Kolumbia Brytyjska (oba tereny przedzielone przez cieśninę Królowej Charlotty); tradycyjna kultura tych plemion oparta jest na totemizmie i instytucji potlaczu; jednym z ważnych badaczy Kwakiutlów był Franz Boas. [przypis edytorski]

„Kuba” — Bateria artylerii „Kuba”, nazwana tak od pseudonimu jej dowódcy, por. Romualda Jakubowskiego, wchodziła w skład 7 Pułku Piechoty Legionów AK „Garłuch”. Jego zadaniem było opanowanie na początku powstania lotniska na Okęciu. 1 sierpnia 1944 r. dowódca pułku, mjr Stanisław Babiarz ps. „Wysocki” ocenił, że akcja wobec silnej obsady niemieckiej nie rokuje szans powodzenia i odwołał natarcie. Rozkaz nie dotarł na czas do baterii „Kuba”, która samotnie uderzyła z podwarszawskiej wsi Zbaraż na Okęcie i została odparta z ciężkimi stratami. [przypis edytorski]

Kubacki, Wacław (1907–1992) — historyk literatury, krytyk, autor powieści i prozy poetyckiej. [przypis edytorski]

Kubacki, Wacław (1907–1992) — krytyk i historyk literatury. [przypis edytorski]

Kubań — rzeka w Rosji, w zach. części Kaukazu Północnego oraz obszar żyznych ziem objętych jej dorzeczem, Kubań wypływa z gór Elbrusu, a uchodzi szeroką deltą do Morza Azowskiego; tu: przyczółek kubański, znany również jako „przyczółek Gotów”, był ufortyfikowaną niemiecką pozycją wojskową położoną na półwyspie Taman w Rosji, między Morzem Azowskim a Morzem Czarnym. Od stycznia do października 1943 służył jako miejsce postoju armii niemieckiej, skąd miała prowadzić ataki na szyby naftowe na Kaukazie. [przypis edytorski]

kubana (daw.) — opłata za umożliwienie transakcji a. łapówka. [przypis edytorski]

kuban (daw.) — datek, łapówka. [przypis edytorski]

kuban (daw.) — łapówka. [przypis edytorski]

kuban (daw.) — łapówka. [przypis edytorski]

Kuba Rozpruwacz — pseudonim nadany zabójcy londyńskich prostytutek, jego tożsamość nie została ustalona. [przypis edytorski]

kubatura — pojemność. [przypis edytorski]

kubek w kubek — taki sam. [przypis edytorski]

Kube, Wilhelm (1887–1943) — od 1941 r. Gauleiter czyli komisarz generalny Białorusi, zginął w zamachu w Mińsku w niejasnych okolicznościach. [przypis edytorski]

Kubiak, Tadeusz (1924–1979) — poeta, satyryk, w 1949 r. nagrodzony w konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki. [przypis edytorski]

Kubicki, Maciej — porucznik korpusu inżynierów koronnych; podczas insurekcji awansowany na kapitana, następnie na majora. [przypis edytorski]

kubiczny (daw.) — sześcienny, od: kubik: sześcian, kostka, pot. także jednostka objętości, szczególnie drewna a. materiałów budowlanych, równa objętości sześcianu o ustalonym boku (dziś: jeden metr sześcienny). [przypis edytorski]

kubiczny — sześcienny. [przypis edytorski]

kubiczny — w kształcie sześcianu. [przypis edytorski]

kubik — metr sześcienny; pot. nazwa miary objętości towarów (np. drewna itp.). [przypis edytorski]

kubik — sześcian, kostka sześcienna. [przypis edytorski]

Kubilaj-chan (1215–1294) — wnuk Dżyngis-chana, syn Tołuja i Sorkaktani-beki, piąty wielki chan mongolski i pierwszy cesarz Chin z dynastii Yuan. [przypis edytorski]

kubista — przedstawiciel kubizmu, kierunku w sztukach plastycznych powstałego na pocz. XX w., charakteryzującego się sprowadzaniem przedmiotów i postaci do układów uproszczonych brył geometrycznych, próbami jednoczesnego przedstawiania przedmiotu z różnych punktów widzenia. [przypis edytorski]

kubizm — kierunek w sztukach plastycznych powstały na pocz. XX w., charakteryzujący się sprowadzaniem przedmiotów i postaci do układów uproszczonych brył geometrycznych, próbami jednoczesnego przedstawiania przedmiotu z różnych punktów widzenia; jako pierwszy kierunek, który radykalnie zerwał z tradycyjną koncepcją sztuki, kubizm wywarł wielki wpływ na rozwój sztuki nowoczesnej. [przypis edytorski]

kubka (brus., lenk.) — puodelis. [przypis edytorski]

Kubłaj-Chan (1215–1294) — wnuk Czyngis-Chana, pierwszy cesarz Chin z dynastii Yuan. [przypis edytorski]

ku brzegu — dziś popr. forma C. lp: ku brzegowi. [przypis edytorski]

kuć (gw.) — dziobać. [przypis edytorski]

kučmeistras — vyresnysis miško prievaizdas. [przypis edytorski]

ku chłopcowi — dziś: ku chłopcu. [przypis edytorski]

kucia a. kutia — tradycyjna potrawa wigilijna kuchni wschodniej, robiona z gotowanej pszenicy lub kaszy z utartym makiem oraz miodem i różnymi bakaliami. [przypis edytorski]

kucius (vok.) — lazda, pagalys. [przypis edytorski]

kucja a. kutia — tradycyjna potrawa wigilijna kuchni wschodniej, robiona z gotowanej pszenicy lub kaszy z utartym makiem oraz miodem i różnymi bakaliami. [przypis edytorski]

Kuckuck — Kuckucksuhr. [przypis edytorski]

kucza (gw.) — licha chatka, szałas, szopa. [przypis edytorski]

kucza (gw.) — licha chatka, szałas, szopa; zagroda dla prosiąt, cieląt, kur. [przypis edytorski]

ku Czarnemu Stawu — dziś raczej: ku Czarnemu Stawowi. [przypis edytorski]

kuczer (daw., z niem.) — woźnica. [przypis edytorski]

kuczka (daw.) — szałas. [przypis edytorski]

kuczka (hebr. sukka) — szałas budowany w święto Sukkot, mający przypominać o opisanej w Księdze Wyjścia wędrówce ludu wybranego z Egiptu do Ziemi Obiecanej, kiedy to Żydzi zmuszeni byli prowadzić koczowniczy tryb życia. [przypis edytorski]

kuczka (hebr. sukka) — szałas budowany w święto Sukkot, mający przypominać o opisanej w Księdze Wyjścia wędrówce ludu wybranego z Egiptu do Ziemi Obiecanej, kiedy to Żydzi zmuszeni byli prowadzić koczowniczy tryb życia. [przypis edytorski]

kuczka — namiot, szopa. [przypis edytorski]

kuczma (daw.) — rodzaj czapki. [przypis edytorski]

Kuczmański Szlak — środkowa odnoga Czarnego Szlaku. [przypis edytorski]

kuczyć się (przestarz.) — tęsknić. [przypis edytorski]

kuczymunia — schron podziemny, bunkier, kryjówka. Nazwa może pochodzić, podobnie jak słowo kuczki, oznaczające rodzaj balkonu lub szałasu budowanego na żydowskie Święto Szałasów, od staropolskiego słowa kucza, czyli szałas, chata. Podczas Zagłady wiele osób żydowskich szukało schronienia w kryjówkach. Za miejsca ukrywania się mogły służyć odrębne przestrzenie w domach takie jak strychy, piwnice, różnego rodzaju zabudowania takie jak stodoły, ziemianki, bunkry, kapliczki, grobowce czy schowki specjalnie budowane w celu ukrywania się. Zdarzały się też wśród kryjówek formy naturalne takie jak drzewa czy jaskinie. Warunki życia w tych kryjówkach były niezwykle trudne. Kryjówki często były ciasne, pozbawione właściwej wentylacji, ogrzewania i naturalnego światła. Na niewielkiej przestrzeni z ograniczoną możliwością poruszania się i brakiem podstawowych udogodnień ukrywało się przez miesiące, a nawet lata kilka-kilkanaście osób. Problemy z zaopatrzeniem w jedzenie były powszechne, ponieważ zdobycie i przechowywanie wystarczających zapasów żywności bez wywoływania podejrzeń sąsiadów było bardzo trudne. Poza cierpieniem fizycznym tym, którzy ukrywali się, bezustannie towarzyszył strach przed wykryciem, obawa o bliskich i ciągłe poczucie niepewności. Osoby ukrywające się musiały pozostawać całkowicie cicho w ciągu dnia, aby uniknąć wykrycia, co ograniczało ich ruchy i możliwość komunikacji. Każdy hałas taki jak kroki, rozmowa, kaszel, chrapanie, płacz dzieci mógł zdradzić ich obecność. Odkrycie przez nazistów lub ich współpracowników oznaczało prawie pewną śmierć. Pomimo trudnych warunków ukrywający się Żydzi i Żydówki udzielali sobie wzajemnie wsparcia i pomocy, powszechne były akty odwagi i solidarności. [przypis edytorski]

kuczymunia — schron podziemny, bunkier. Podczas Zagłady wielu Żydów szukało schronienia w kryjówkach. Za miejsca ukrywania się mogły służyć odrębne przestrzenie w domach takie jak strychy, piwnice, różnego rodzaju zabudowania takie jak stodoły, ziemianki, bunkry, kapliczki, grobowce czy schowki specjalnie budowane w celu ukrywania Żydów. Zdarzały się też wśród kryjówek formy naturalne takie jak drzewa czy jaskinie. Warunki życia w tych kryjówkach były niezwykle trudne. Kryjówki często były ciasne, pozbawione właściwej wentylacji, ogrzewania i naturalnego światła. Na niewielkiej przestrzeni z ograniczoną możliwością poruszania się i brakiem podstawowych udogodnień ukrywało się przez miesiące, a nawet lata kilka-kilkanaście osób. Problemy z zaopatrzeniem w jedzenie były powszechne, ponieważ zdobycie i przechowywanie wystarczających zapasów żywności bez wywoływania podejrzeń sąsiadów było bardzo trudne. Poza cierpieniem fizycznym tym, którzy ukrywali się, bezustannie towarzyszył strach przed wykryciem, obawa o bliskich i ciągłe poczucie niepewności. Osoby ukrywające się musiały pozostawać całkowicie ciche w ciągu dnia, aby uniknąć wykrycia, co ograniczało ich ruchy i możliwość komunikacji. Każdy hałas taki jak kroki, rozmowa, kaszel, chrapanie, płacz dzieci mogły zdradzić ich obecność. Odkrycie przez nazistów lub ich współpracowników oznaczało prawie pewną śmierć. Pomimo trudnych warunków ukrywający się Żydzi udzielali sobie wzajemnie wsparcia i pomocy, powszechne były akty odwagi i solidarności. [przypis edytorski]

kuczy — przykrzy. [przypis edytorski]

Kudak — polska twierdza zbudowana w latach 1635–1637 w celu utrzymania w posłuszeństwie Kozaków zaporoskich; znajdowała się w miejscu ob. dzielnicy miasta Dniepr w Ukrainie. [przypis edytorski]

Kuda na Bierlin? (ros.) — Którędy na Berlin? [przypis edytorski]

ku dębu — dziś popr. forma C. lp: ku dębowi. [przypis edytorski]

kudla (sl.) — susivėlę, ilgi plaukai. [przypis edytorski]

kudmentas — išmūryta vieta prie krosnies, priemūris. [przypis edytorski]

ku domu — dziś popr. forma C.lp: ku domowi. [przypis edytorski]

kudy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

kudy (gw.) — gdzie; tu: o ile. [przypis edytorski]

kudy jemu (ros.) — gdzie mu (do kogoś). [przypis edytorski]

kudy (ros.) — gdzie; gdzież tam. [przypis edytorski]

kudy (rus.) — gdzie. [przypis edytorski]

ku dzbanu — w stronę dzbana, do dzbana. [przypis edytorski]

Küchelberg a. Monte di Merano — wzgórze nad Merano. [przypis edytorski]

Külpe, Oswald (1862–1915) — niemiecki psycholog i filozof. [przypis edytorski]

kümmel — słodki likier na bazie kminku i kopru włoskiego. [przypis edytorski]

künstlichsten — kunstvollsten. [przypis edytorski]

Kürten, Peter — seryjny morderca zwany wampirem z Düsseldorfu, stracony w r. 1931. [przypis edytorski]

kürzlich — kurz. [przypis edytorski]

Küssen von Pflaum — Kissen von Flaum. [przypis edytorski]

Kützelt — Kitzelt. [przypis edytorski]

kufa — beczka. [przypis edytorski]