Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161702 przypisów.
papiloty — niewielkie kawałki zwiniętego papieru lub szmatek służące do zakręcania włosów; włosy nawinięte na takie ruloniki. [przypis edytorski]
Papimania — por. ks. IV. [przypis tłumacza]
papinek (daw.) — delikatniś; maminsynek. [przypis edytorski]
papirosas (lenk.) — cigaretė. [przypis edytorski]
papirusy wypełnione pismem klinowym — w rzeczywistości pismem klinowym, używanym w starożytności na Bliskim Wschodzie, nie pisano na papirusie: złożone z klinów znaki tworzono, dociskając końcówkę rylca do powierzchni tabliczki z gliny. [przypis edytorski]
papiści (daw., pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papiści (pogardl.) — katolicy. [przypis edytorski]
papista — katolik, zwolennik papieża. [przypis edytorski]
papizm — tu: używane dawniej przez protestantów określenie katolicyzmu. [przypis edytorski]
papką i czapką — wyrażenie czapką, papką, chlebem i solą ludzi sobie niewolą oznacza jednanie sobie przyjaciół gościnnością, ale i zmuszanie ich do rewanżu. [przypis edytorski]
Papkin — bohater komedii Zemsta (1834 r.) Aleksandra Fredry; kłamliwy, błazeński i tchórzliwy samochwała. [przypis edytorski]
paplarstwo (daw.) — paplanina. [przypis edytorski]
Paplecka — jeden z komicznych typów popularnych Ramotek Wilkońskiego. [przypis redakcyjny]
papojka — pijatyka. [przypis autorski]
Pappe satan! pappe satan! aleppe — wers rozpoczynający Pieśń VII części Piekło w Boskiej Komedii Dantego; pełni on funkcję inwokacji skierowanej do Szatana, formułę przyzywającą władcę piekieł albo niezrozumiałe przekleństwo, którym Pluton wita przybyszów (Dantego i Wergiliusza) w czwartym kręgu piekielnym, przeznaczonym dla skąpców i rozrzutników. Z trzech słów składających się na ów wers „satan” jest jedynym rzeczywiście istniejącym i rozpoznawalnym wyrazem; pozostałe są zniekształcone i różnie interpretowane. „Pape” może być kojarzone ze znaczeniem „ojciec”, zaś „aleppe” niektórzy badacze uznają za zdeformowane „alef”, czyli nazwę pierwszej litery hebrajskiego alfabetu. [przypis edytorski]
papraczka — czas dżdżysty i błotnisty. [przypis autorski]
papratimas — įprotis. [przypis edytorski]
paproszyć — dziś: patroszyć. [przypis edytorski]
Papuasi — tubylcy Nowej Gwinei oraz innych wysp Oceanii. [przypis redakcyjny]
Papuas — przedstawiciel rdzennych plemion Nowej Gwinei. [przypis edytorski]
Papuazja — dwie wielkie wyspy stanowiące Oceanię oddzieloną od Australii na południe Cieśniną Torresa. Kilka mniejszych jeszcze liczy się także do Papuazji. [przypis redakcyjny]
papuga-kardynał — właśc. kardynał szkarłatny, ptak z Ameryki Płn. o czerwonym ubarwieniu, należący do rzędu wróblowych. [przypis edytorski]
papugę, pawia — aluzja do rodzącej się wówczas sztuki ornamentacyjnej, reprezentowanej przez wystrzyganki Karola Frycza. [przypis redakcyjny]
papugi, o której opowiada w swych Pamiętnikach kawaler Temple — William Temple (1628–1690) był wybitnym dyplomatą, znienawidzonym przez teologów anglikańskich za wolnomyślne przekonania. Biskup Burnet zarzucał mu, że hołdował materializmowi, uważając religię za dobrą jedynie dla ludu, nie dbając zgoła o życie przyszłe i należąc do wielbicieli nauki Kolfutsego. Temple napisał, prócz Pamiętników, szereg dzieł o treści politycznej i historycznej oraz szkiców literackich i filozoficznych, zebranych później w dwóch tomach pt. Miscellanea. [przypis tłumacza]
papulaty — tłusty na twarzy. [przypis autorski]
papuoša — puošmena. [przypis edytorski]
Papus i Lulianus — tradycyjnie: męczennicy żydowscy z II w., cadycy, którzy oddali swoje życia cesarzowi rzymskiemu Trajanowi, żeby uratować pozostałą społeczność żydowską. [przypis edytorski]
paputžandis — pasipūtęs žmogus. [przypis edytorski]
papuży — dziś popr.: papuzi. [przypis edytorski]
papuzić się — zielenić się, barwić. [przypis redakcyjny]
Papyron — Παπυρών, miejscowość nieznana (rzeka?). Graetz za Epifaniuszem czyta Καπυρών („das doch eher semitisch klingt”, Geschichte der Juden III, 158). [przypis tłumacza]
paquebot (fr.) — duży statek pasażerski. [przypis edytorski]
parą albo czterema końmi odniesie zwycięstwo w Olimpii — na igrzyskach olimpijskich. [przypis edytorski]
parabaza — fragment utworu, w którym autor zwraca się bezpośrednio do odbiorców. [przypis edytorski]
parabellum — niemiecki ośmiostrzałowy pistolet samopowtarzalny, podstawowy pistolet armii niemieckiej w latach 1908–1938. [przypis edytorski]
parabellum — rodzaj pistoletu. [przypis edytorski]
parabola (lit.) — przypowieść; obrazowa opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. [przypis edytorski]
parabola (mat.) — krzywa płaska będąca zbiorem punktów jednakowo odległych od stałej prostej (kierownicy paraboli) i od stałego punktu (ogniska paraboli). [przypis edytorski]
parabolanie — w starożytności członkowie chrześc. bractwa zajmującego się opieką nad chorymi i grzebaniem zmarłych; pochodzili głównie z dolnych warstw społ.; przez biskupów Aleksandrii wykorzystywani jako bojówki do zwalczania oponentów politycznych i religijnych; na rozkaz Cyryla dokonali pogromu dzielnicy żydowskiej, prawdopodobnie mieli udział w zamordowaniu Hypatii. [przypis edytorski]
parabola — przypowieść (jako gatunek literacki). [przypis edytorski]
parabola — przypowieść. [przypis edytorski]
parabola (z gr.) — obrazek zaczerpnięty z życia dla uzmysłowienia jakiejś prawdy moralnej; przypowieść. [przypis redakcyjny]
parabola (z gr.) — przypowieść; opowieść wprowadzająca niedosłowne treści poprzez określone zabiegi stylistyczne i znaczeniowe. Często spotykana w Nowym Testamencie. [przypis edytorski]
parać (daw.) — łączyć, kojarzyć ze sobą. [przypis edytorski]
parać (daw.) — zajmować. [przypis edytorski]
parać się (gw., daw.) — wdawać się, zadawać się. [przypis autorski]
parać się (przest.) — trudzić się, zajmować się. [przypis edytorski]
parać się (starop.) — zajmować [się czym]. [przypis redakcyjny]
parać się (starop.) — zajmować się. [przypis redakcyjny]
parać się — trudnić się, zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się czymś. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się. [przypis edytorski]
parać się — zajmować się. [przypis edytorski]
parać (starop.) — zajmować. [przypis redakcyjny]
Paracelsus (ok. 1493–1541) — lekarz i alchemik szwajcarski, jeden z twórców nowożytnej medycyny, zajmował się też wiedzą tajemną. [przypis edytorski]
Paracelsus (ok. 1493–1541) — własc. Phillippus von Hohenheim, lekarz uważany za twórcę nowożytnej medycyny, autor pism medycznych, przyrodniczych i filozoficznych. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Aureolus Bombastus von Hohenheim (1493–1541) — słynny lekarz, alchemik i filozof niem., zasłużony dla rozwoju nowożytnej chemii, jego renesansowa filozofia przyrody zawiera elementy naukowe, przeplatające się z dywagacjami astrologicznymi, alchemicznymi, mistyką i magią; autor dzieła Astronomia magna, sive philosophia magna, sive pbilosophia sagax. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, główny propagator jatrochemii (alchemii medycznej), zwany ojcem medycyny nowożytnej. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej; w dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej; w dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. [przypis edytorski]
Paracelsus, właśc. Theophrastus Bombastus von Hohenheim (ok. 1493–1541) — szwajcarski lekarz, przyrodnik, alchemik i filozof, zwany ojcem medycyny nowożytnej. W dziele Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamadris, et de caeteris spiritibus (Księga o nimfach, sylfach, gnomach i salamandrach oraz tym podobnych duchach, 1566) podzielił mające ludzki wygląd istoty żywiołów na cztery rodzaje: wodne, czyli nimfy albo ondyny, powietrzne, czyli sylfy, podziemne gnomy oraz duchy ognia, czyli salamandry, do każdej kategorii dodając opowieści z nią związane. Ondyny miały poszukiwać miłości ludzkich mężczyzn, gdyż małżeństwo zapewnia im nieśmiertelną duszę. [przypis edytorski]
parada (daw. pot.) — wystawność, przepych, rarytas. [przypis edytorski]
parada — tu: uroczyste widowisko, przegląd, rewia. [przypis edytorski]
parada — w szermierce: odparcie ciosu. [przypis edytorski]
parada — wystawność, przepych. [przypis edytorski]
paradę robić z czegoś — popisywać się czymś, robić coś na pokaz. [przypis edytorski]
paradeisoi — pairidaēza (ogrodzenie); ogród taki jest zarazem parkiem i zwierzyńcem. [przypis tłumacza]
Paradepferd (niem.) — koń paradny. [przypis edytorski]
paradigma (łac.) — paradygmat, wzór, przykład. [przypis edytorski]
paradis artificiel (fr.) — sztuczny raj. [przypis edytorski]
Paradis artificiels (fr.) — Sztuczne raje. [przypis edytorski]
paradisium (łac.) — raj. [przypis edytorski]
Paradiso — Paradyż, wieś z klasztorem w powiecie międzyrzeckim, 12 km. na płd. zachód od Międzyrzecza nad Paklicą. Opactwo paradyskie istniało juz od r. 1234. Napomknęliśmy wyżej, że w r. 1664 opatem miał być mianowany niejaki Zygmunt Czyżowski. [przypis autorski]
paradne (daw.) — śmieszne, zabawne. [przypis edytorski]
paradnie (daw., pot.) — doskonale. [przypis edytorski]
paradnieś to waść przycytował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: paradnie to waść przycytowałeś; paradnie (daw.): świetnie, wyśmienicie. [przypis edytorski]
paradny (daw.) — zabawny, śmieszny. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
paradny — odświętny. [przypis redakcyjny]
paradny (przestarz.) — reprezentacyjny, wspaniały. [przypis edytorski]
paradny — stosowany podczas uroczystości. [przypis edytorski]
paradny — tu: uroczysty. [przypis edytorski]
paradoks — sąd wyrażający myśl sprzeczną (czasem tylko pozornie) z ogólnie uznanymi zasadami. [przypis redakcyjny]
paradoksy o kłamcy, który mówił, że kłamie, o Elektrze, która nie zna brata — dwa z paradoksów megarejskich, przypisywanych Eubulidesowi z Miletu (IV w. p.n.e.); paradoks kłamcy: jeśli kłamca mówi, że kłamie, to znaczy, że równocześnie kłamie i mówi prawdę; paradoks o Elektrze: kiedy przed Elektrą postawiono jej brata, Orestesa, z głową zasłoniętą płachtą i zapytano, czy zna tego człowieka, odpowiedziała, że nie zna, a zatem Elektra nie zna tego, kogo zna. [przypis edytorski]
paradoxum (łac.) — paradoks. [przypis edytorski]
paradyz (daw.) — galeria. [przypis edytorski]
paradyz (daw.) — najwyżej usytuowane i najtańsze miejsca w teatrze. [przypis edytorski]
paradyz (daw.; z fr. paradis: raj) — najwyżej usytuowane i najtańsze miejsca w teatrze a. cyrku; również: galeria, jaskółka. [przypis edytorski]
paradyz — najwyższa galeria w teatrze. [przypis edytorski]
paradyz — najwyższe i najtańsze miejsca dla widzów na najwyższym balkonie w teatrze. [przypis redakcyjny]
paradyzowy (daw.) — rajski, z fr. paradis: raj. [przypis edytorski]
paradyz — raj. [przypis edytorski]
parafanały (z łac.) — właśc. paraphernalia; majątek osobisty żony, wniesiony przez nią w małżeństwo, ale nie zaliczający się do posagu; najczęściej stroje, meble i biżuteria. [przypis edytorski]
parafa — skrócona forma podpisu. [przypis edytorski]
parafią — dziś popr. forma B. lp: parafię. [przypis edytorski]
parafiański — związany z mieszkańcami wsi, pospolity, ograniczony, prowincjonalny. [przypis edytorski]
parafiaństwo (daw.) — cechy właściwe parafianom, osobom z prowincji; prowincjonalizm, zaściankowość. [przypis edytorski]
parafiańszczyzna (daw.) — zaściankowość, prowincjonalizm. [przypis edytorski]
parafianka (daw.) — osoba z prowincji. [przypis edytorski]
parafianka — tu: kobieta z prowincji. [przypis edytorski]
parafraza — objaśniające opisanie. [przypis tłumacza]
