Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Wesprzyj!

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159848 przypisów.

osobliwe zwierzenia — tyczyły, zdaje się, choroby, której udzielił pani d'Epinay jej mąż, a którą ona znowuż obdarzyła pana de Francueil. [przypis tłumacza]

osobliwie (daw.) — zwłaszcza, szczególnie. [przypis edytorski]

osobliwie — tu: osobiście. [przypis edytorski]

osobliwszo (daw.) — dziwnie, niezwykle. [przypis edytorski]

osobliwy — zwracający uwagę, niezwykły. [przypis edytorski]

osobniejszy (starop.) — szczególniejszy. [przypis redakcyjny]

Osobno grześć u Niewiniątek — ociemniali miasta Paryża mieli przywilej kwestowania w dnie świąteczne na cmentarzu Niewiniątek. [przypis tłumacza]

osobny (daw.) — tu: szczególny, osobliwy. [przypis edytorski]

osobny (starop.) — ochoczy, posłużny, wdzięczny. [przypis redakcyjny]

osobny (starop.) — przystojny, piękny. [przypis redakcyjny]

osobny (starop.) — wyborny. [przypis redakcyjny]

osobny — tu: szczególny, osobliwy. [przypis edytorski]

osobny — tu: szczególny, wyjątkowy. [przypis edytorski]

osoby — dziś popr. forma N. lm: osobami. [przypis redakcyjny]

osoby, które czczę (…) potępiły mniemania fizyczne, ogłoszone nieco wcześniej przez kogoś innegoDialogi Galileusza. [przypis tłumacza]

OSOBY — Rękopisy plautyńskie nie mają „spisów osób” (choć bywały one w rękopisach sztuk greckich, jak świadczą papirusowe fragmenty komedii Menandra); imiona osób znajdują się tylko w tekście, przy zmianie osób mówiących, względnie w tytułach scen.

Imiona Plautyńskie są z niewielu wyjątkami zawsze greckie, choć najprawdopodobniej przeważnie przez samego Plauta na modłę grecką tworzone. Są to bardzo często tak zwane „imiona mówiące”, o komicznym zacięciu, maniera w całej komedii od najdawniejszych do najnowszych czasów nader rozpowszechniona.

Za czasów Plauta aktorzy nie używają jeszcze masek.

[przypis tłumacza]

osocznik — osacznik; przygotowujący obławę podczas polowania. [przypis edytorski]

o Sodomie mówi, iż jej zguby przyczyną była „pycha i nasycenie chleba, i dostatek” — Ez 16, 49: „Oto ta była nieprawość Sodomy, siostry twej, pycha, sytość chleba, a dostatek i próżnowanie jej i córek jej: a ręki niedostatecznemu i ubogiemu nie podawały” (tłum. Wujka). [przypis edytorski]

O sofiście, o polityku i o filozofie — na podstawie tego ustępu przyjmuje się, że Platon zamierzał napisać trylogię, na którą miałyby się składać dialogi Sofista, Polityk, Filozof, chociaż powstały tylko dwa pierwsze; potwierdzeniem wydaje się zdanie na początku dialogu Polityk. [przypis edytorski]

osokor — może z ros. собор: cerkiew, katedra, sobór. [przypis edytorski]

Osom (z ang. właśc. awesome) — wspaniale, świetnie. [przypis edytorski]

osowiały — smutny, przygnębiony. [przypis edytorski]

Osowo — tak brzmi nazwa tej wsi w Pawińskiego Polsce w. XVI, t. V, Mazowsze, dziś: Osowice. [przypis redakcyjny]

ospalstwo (daw.) — ospałość, skłonność do ciągłego spania. [przypis edytorski]

ospany (starop.) — ospały; [tu:] zaspany. [przypis redakcyjny]

ospa (reg.) — karma z otrębów zbożowych. [przypis edytorski]

O! Spędź z oblicza ten mrok osłupienia — Takaż sama aluzja do Chrystusa i wiarołomnych fałszerzy jego nauki. [przypis tłumacza]

osrajmurek — niedołęga. [przypis autorski]

„O srogie bóstwa! (…) Losie mych koni! O Pallas, ma zgubo!” — Z napuszonego dramatu Ksenoklesa pt. Alkmena. Lykymnios, brat Alkmeny, przyjaciel Heraklesa, zginął wskutek nieostrożnej jazdy na rydwanie Tlepolema, syna Heraklesa. [przypis tłumacza]

osromotniony (daw.) — okryty wstydem, hańbą. [przypis edytorski]

OSSA DANTIS A me Fra Antonio Santis hic reposita — Kości Danta przezemnie brata Antoniego tutaj złożone i t. d. [przypis autorski]

Ossa — góra w Grecji, pojawiająca się w mitach o walce między bogami a tytanami. [przypis edytorski]

Ossa — góra w Tesalii, przylegająca do Olimpu. [przypis edytorski]

Ossa — góra w Tesalii. [przypis edytorski]

Ossa — masyw górski we wsch. Tesalii, w Grecji, na płd. od Olimpu, od którego oddziela go dolina Tempe. [przypis edytorski]

Ossa (mit. gr.) — bogini wieści i plotki, posłanniczka Zeusa; w mit. rzym.: Fama. [przypis edytorski]

Ossa (mit. gr.) — personifikacja Wieści, jej rzymskim odpowiednikiem jest Fama. [przypis edytorski]

Ossa, właśc. Osa (gr. Όσσα) — masyw górski w Tesalii w płn. Grecji, nad Zatoką Termajską, osiągający wys. 1978 m n.p.m., oddzielony od Olimpu głęboką doliną rzeki Pinios; inna nazwa: Kisawos (gr. Κίσσαβος). [przypis edytorski]

Ossowiecki, Stefan (1877–1944) — inżynier uważany za jasnowidza. [przypis edytorski]

Ossowiecki, Stefan (1877–1944) — jasnowidz; w okresie dwudziestolecia międzywojennego niezwykle popularny, również w sferach rządowych. [przypis edytorski]

Ossowiecki, Stefan (1877–1944) — znany jasnowidz przedwojenny. [przypis edytorski]

ostać czego (starop.) — porzucić co; ostań tego wszego: porzuć to wszystko. [przypis edytorski]

Ostade, Adriaen van (1610–1685) — rysownik i malarz holenderski, autor obrazów przedstawiających sceny rodzajowe: życie codzienne ludzi niższych stanów (ludu w miastach i na wsi, ale także żebraków, pijaków, karciarzy i włóczęgów), wiele z jego prac ukazuje wnętrza karczm i in. tego typu miejsc publicznych. [przypis edytorski]

ostał wszech ludzi w kościele (starop. konstrukcja) — został w kościele sam, bez żadnych ludzi (po wyjściu wszystkich ludzi). [przypis edytorski]

ostanówki po subotach (ros. ostanowki po subbotam) — odsiadywanie kar z całego tygodnia w sobotę, po zakończeniu lekcji. [przypis edytorski]

Ostaszewski, Adam (1860–1934) — naukowiec, wynalazca, konstruktor lotniczy, pisarz i tłumacz, doktor prawa i filozofii; autor kilku bardzo kontrowersyjnych teorii. [przypis edytorski]

ostateczna causa finalna — pleonazm: cel ostateczny. [przypis edytorski]

ostateczna redakcja komedii powstała gdzieś przed końcem r. 1830 — Datę tę, wprzód oznaczaną inaczej, skorygowano dzięki znalezionemu przez Lorentowicza w bibliotece Teatru Narodowego egzemplarzowi teatralnemu Ślubów. [przypis autorski]

ostateczna (…) szczęśliwość — Bóg jako ostateczny kres szczęśliwości naszej. [przypis redakcyjny]

ostateczniejszy strach (starop.) — strach wobec śmierci. [przypis edytorski]

ostatecznie zapłacą — na konferencji w Lozannie ustalono kwotę 3 miliardów marek w złocie, którą Niemcy miały zapłacić w ciągu trzech lat. [przypis edytorski]

ostateczny rodzaj niesprawiedliwości, wedle Platona (…) — por. Platon, Państwo, II. [przypis tłumacza]

ostatek (daw.) — tu: reszta, pozostali. [przypis edytorski]

ostatek na Boga przypuszczę — resztę zdam na Boga. [przypis redakcyjny]

ostatki — resztki. [przypis edytorski]

ostatki — tu: zwłoki. [przypis edytorski]

Ostatnią książkęO żywych kamieniach, Kraków 1928 r., Gebethner i Wolff. [przypis autorski]

ostatnia kryzys — dziś. r.m.: ostatni kryzys. [przypis edytorski]

ostatnia oznaka inicjatywy — Nie jest to do końca ścisłe. Jeszcze 2 września batalion „Miłosz” opanował szturmem gmach YMCA (Young Men's Christian Association) przy ulicy Konopnickiej 6. [przypis edytorski]

Ostatnia prelekcja — Mickiewicza w Collège de France, z dnia 1 lipca 1842 r. [przypis redakcyjny]

ostatni August — Stanisław August Poniatowski (1732–1798), ostatni król Polski. [przypis edytorski]

ostatnia wojna — ponieważ utwór powstał w 1822 r. w Berlinie, chodzi tu zapewne o kampanie napoleońskie. W 1806 r. wojska francuskie zajęły Berlin, dążąc dalej na wschód (ten etap wojny został zakończony pokojem w Tylży), a następnie w czasie odwrotu spod Moskwy zostały rozgromione w bitwie pod Lipskiem w 1813 r.; w tym okresie miały miejsce przemarsze sił francuskich oraz migracje towarzyszącej armii ludności cywilnej na terenach należących do Prus. [przypis edytorski]

ostatni czas — dziś: najwyższy czas. [przypis edytorski]

ostatnie (daw.) — ostatni raz. [przypis redakcyjny]

ostatnie (daw. przysłówek) — ostatnio, na końcu. [przypis redakcyjny]

Ostatniej nocy księżyc był okrągły — Księżyc, który wczoraj wieczorem był w pełni, zachodzi na granicy wschodniej i zachodniej półkuli: a więc nadchodzi ranek drugiego dnia pielgrzymki poety po piekle. [przypis redakcyjny]

Ostatniej śmierci próżne być nie mogą — nie mogą ostatecznie być wolne od zagłady. [przypis redakcyjny]

ostatniej — tu: ostatecznej; śmierć jest ostatnim kresem człowieka. [przypis redakcyjny]

Ostatnie miesiące jego [Irzykowskiego] życia i przejścia powstańcze przypomniała niedawno Halina M. Dąbrowolska (…) — Halina M. Dąbrowolska, O Karolu Irzykowskim, Łódź 1947. [przypis autorski]

[Ostatnie notaty] — [Notaty te powstały w związku z lekturą książki Witołda Rubczyńskiego Filozofja życia duchowego (Poznań 1925), a z myślą, jak się zdaje, o nowej powieści, prawdopodobnie dalszym ciągu Przedwiośnia. Spisane początkowo na kartce, przerobione i przepisane zostały w obecnej kolejności do osobnego zeszytu. Niektóre z nich są zwykłemi wypisami z książki, — inne transpozycją jej myśli na własne słowa, — jeszcze inne, zatrzymując frazeologję książki, za jej pomocą formułują myśli niezawsze z nią zgodne, — inne wreszcie daleko od książki odchodzą i wyrażają odmienne zupełnie problemy i wzruszenia. W dalszym ciągu przytaczamy tu ustępy Filozofji życia duchowego, na których notaty są bezpośrednio oparte. 1… „Światem całym władnie Rozumna, Sprawiedliwa i Miłosierna Potęga” (Rubczyński, str. 4). 2… „[Tajemnica], jaką jest świat wartości bezwzględnych dla rozumu uwarunkowanego wielorako jestestwa ludzkiego” (Rubczyński, str. 3). 3… „Z nieubłaganem natręctwem powraca pytanie, czy te wszystkie, w znacznej części doborowe, siły są niepowrotnie stracone” (Rubczyński, str. 2). „Musi się. … rozwinąć i ustalić przekonanie, że. … sprawiedliwego nie może spotkać… zupełna zagłada jego bytu” (Rubczyński, str. 6). 4… „Uprzytamniał. … się [człowiekowi]. … fakt, iż nie jest on całkowicie zdany na łaskę i niełaskę potęg wyższych nad jego siły, które to potęgi wyobrażał sobie. … jako kapryśne i okrutne”. (Rubczyński, str. 494). 5. „Tu już tylko dodać potrzeba nieprzeliczone mnóstwo młodocianych egzystencyj, przeciętych tajemniczym tragizmem na drodze do rozwinięcia najpiękniejszych zalet charakteru”… (Rubczyński, str. 90). 6–13….. „Przekonanie o niezależności. … zalet i osób od potocznej gry potęg w przyrodzie, od sprawianej przez te potęgi śmierci, stępienia lub zwyrodnienia”… (Rubczyński, str 6). 14…. „Powstają uczucia. … gorącego uwielbienia dla osób jaśniejących zaparciem się siebie, bezinteresownością, mężnem narażeniem się i znoszeniem cierpień, a przedewszystkiem sprawiedliwością i miłosierdziem”. (Rubczyński, str. 6).. …„Poważna, może i znaczniejsza część bohaterskich wysileń woli odbywa się bez świadków. (Rubczyński, str. 66). 17. „Powiada się. … że dusza ludzka. … jest. … jedynie pewną nieodłączną stroną jednolitego tętna życiowego, wraz z niem wydzielającą się z innych organizmów i wraz z niem przeszczepiającą się poczęści w potomstwo a poczęści podległą zanikowi i rozkładowi. (Rubczyński, str. 60). 19. …„Refleksje nad sposobami, zapomocą których dokonywa się poznawanie, w szczególności umysłowe, . … przywiodły już Platona. … na trop prawdy, iż zdobywać wiedzę w znaczeniu ścisłem, jest to wywiązywać energję, która siebie samą kontroluje i reguluje. Odczucie tej prawdy, acz niedość wyraziste, kryło się niewątpliwie w powiedzeniu, że dusza jest tem, co samo sobie ruch nadaje (autokineton)”. (Rubczyński, str. 94). 20–21. …„Wielka liczba dzisiejszych przedstawicieli t. zw. filozofji naukowej. … przeczy, jakoby wogóle istniał dla umysłu ludzkiego problem egzystencji pośmiertnej i twierdzą, że to jest wyłącznie sprawa uczuć, pragnień subjektywnych, na niczem uchwytnem nieopartych, w najlepszym zaś razie więcej lub mniej wdzięcznych tematów dla twórczości artystycznej, zwłaszcza poetyckiej”. (Rubczyński, str. 88). 22. …„Jeżeli się nie uwzględni w przeczuciach innego świata i życia motywu dążeń zbiorowych ku czemuś wspólnemu dla jednostek psychicznych ludzkich, będzie się upatrywało w pragnieniach i nadziejach bytu pośmiertnego. … wytwór popędów samozachowawczych… (Rubczyński, str. 88). 23. „[Platon] wysnuł. … wniosek o dalszem trwaniu duszy po śmierci, kierując się zasadą, że to, co jest, a nie powstało, nie może też i zginąć, że jest wiecznem. (Rubczyński. str. 114). …„Kardynalna teza Bergsona o duszy sięgającej poza ciało i zdolnej trwać nadal w oderwaniu od niego” (str. 160). 24. „Jedynym [według Bergsona]. … powodem racjonalnym, mogącym nas skłonić do sądu, iż świadomość gaśnie po śmierci, byłby widok rozkładającego się ciała, a wartość takiego rozumowania ustaje, odkąd doświadczeniem stwierdzono, że świadomość jest przynajmniej częściowo niezależna od ciała. (Rubczyński. str. 150). …„Bergson…. mówi tylko o „wszczepieniu” czy „wplocie” ducha w c ało. (Rubczyński, str. 153). 25. „Otóż [Bergson] powracając do swej ulubionej myśli, iż świadomość oznacza przedewszystkiem pamięć, zachowanie i nagromadzenie przeszłości w teraźniejszości, uzupełnia myśl tę zaraz ważnym dodatkiem: że świadomość jest także wyprzedzaniem, „antycypacją” przyszłości, jej wyczekiwaniem. (Rubczyński. str. 162). 26.. …„Centralny system nerwowy, ten psychofizyczny warunek genjalnych uzdolnień… (Rubczyński. str. 57). 28. „Pomimo… że świadomość i materja przeciwstawiają się sobie nawzajem, jako byty opatrzone cechami wolności i konieczności, przecież, zdaniem Bergsona, życie znajduje skuteczny sposób przejednania ich, a to nie dzięki czemu innemu, jak temu prostemu faktowi, iż właśnie życie jest wolnością wplatającą się w konieczność i obracającą ją na swoją korzyść. (Rubczyński. str. 165). 37. „Znany jest zwrot do pewnego stopnia obrazowy w mowie ludzi wierzących, iż Bóg nieraz ciężko doświadcza wiernych Jego przykazaniom i stałych, jak dotąd, w czci dlań. .. Zwrot to jest mianowicie o tyle obrazowy, że Istota wszechwiedna… nie ma potrzeby dowiadywania się dopiero zapomocą takich doświadczeń, jakim ktoś naprawdę jest, był i będzie”. (Rubczyński, str. 432). 43. „[Doświadczenie religijne] pokazuje człowiekowi, że tylko słabość jest jego siłą. (Cytata z Pluralistic Universe Jamesa w przekładzie Wł. Witwickiego, przytoczona u Rubczyńskiego, str. 204). 44. „Jest takie światło, w którego promieniach wszystkie nasze, na naturalnych podstawach oparte, a w życiu potocznem przyjęte rozróżnienia zalety, tarcze i podpory naszych charakterów, wyglądają na czystą zabawkę dziecinną”. (Cytata z tegoż źródła; Rubczyński, str. 204). 45. „Nie wejdzie w głębsze sfery rzeczywistości nikt, kto się nie potrafi szczere zaprzeć swojej dumy, albo nie straci nadziei na to, że potrafi być dobrym wedle własnego prawa. (Cytata z tegoż źródła; Rubczyński, str. 205). 46. Dosłowna cytata z tegoż dzieła w tymże przekładzie (Rubczyński, str. 205). 47. „Wielki to zaiste przełom zjawia się w życiu duchowem jednostek i społeczeństw ludzkich, gdy człowiek zaczyna przyjmować postawę sędziego wobec cudzych i własnych myśli, postępków, pragnień, uczuć i to sędziego nieuprzedzonego z góry nieprzychylnie, ani też przychylnie, wytrwałego w poszukiwaniu, co i na podstawie czego, podstawie dla niego całkiem jasnej i oczywistej, ma orzec. (Rubczyński, str. 401). 48.. …„Pierwsze postacie tego, co nazywamy krytyką. … wypływają widocznie z odczucia potrzeby walki. (Rubczyński, str. 402). 49. „Popęd samozachowawczy ciągnie człowieka. … do walki z tem, w czem on przeczuwa (albo i wyraźnie przewiduje) dla siebie niebezpieczeństwo lub jakąkolwiek szkodę. (Rubczyński, str. 402). 50. „Krytyka zyskuje nowe przymioty subtelności i oględności, nauczona doświadczeniem olbrzymich nieszczęść, które wyrządza krytyka czysto negatywna….” (Rubczyński, str. 409). 51. „Zapał do poświęceń spełnianych w ukryciu jest czemś zagadkowem dla psychologów, którzy tylko bardzo silną ambicją objaśniają sobie czyny wolne od samolubstwa i t. d. (Rubczyński, str. 457). 52 [a]. Zdanie Alberta Wielkiego cytowane jest u Rubczyńskiego na str. 490. 52 [b].. …„Dopiero doświadczenia religijne pierwszych chrześcijan, ich wiara w Boską Miłość Zbawcy, który usiłuje zjednoczyć ludzi i im się udziela, dostarczyły dla owej myśli podstaw sprawdzalnych, przeżywalnych w osobistych bezpośrednich doznaniach. (Rubczyński, str. 490). 53.. …„Jednostronności w ujmowaniu podstawowych skutecznych pobudek woli. … tłumaczą się przeciętnemi u ogromnej większości. … umysłów praktycznych granicami siły uwagi….” (Rubczyński, str. 456). ]. [przypis autorski]

[Ostatnie notaty] — w grudniu 1924 r. otrzymał Żeromski dedykowany sobie egzemplarz książki prof. Witołda Rubczyńskiego Filozofja życia duchowego (Poznań, 1925). 12 grudnia dziękował autorowi: „Dziś otrzymałem…książkę p. t. Filozofia życia duchowego — z dedykacyą, która mię głęboko poruszyła. Każde słowo tej dedykacyi jest dla mnie zrozumiałe. Teraz dopiero pobieżnie rzuciłem okiem na książkę Czcigodnego Pana, ale z pewnością będę ją pilnie czytał, gdyż i książka ta będzie, równie, jak dedykacya, zrozumiała. Niewielu może będzie czytelników, którzy, jak ja, będą mogli do niej mówić słowem Wyspiańskiego: — «Pociecho moja, ty książeczko, — pociecho smutna…»”. Dzieło Rubczyńskiego poświęcone jest zagadnieniu niezniszczalności ducha, a podjęte było pod wrażeniem bolesnej straty osobistej — śmierci syna młodzieńca. O tej genezie książki mówi zarówno przedmowa, jak dołączony do niej portret młodo zgasłego harcerza. Mówiła o niej i dedykacja, zwracająca się do Żeromskiego, jako poety bólu ojcowskiego, autora Złego spojrzenia. Wedle świadectwa rodziny i najbliższych znajomych, Żeromski czytał tę książkę pilnie wiosną 1925 r., a wracał do niej jeszcze w czasie choroby. O jej lekturze, jako świeżej, mówił jeszcze z p. I. Deutscherem na tydzień przed śmiercią (por. „Nasz Przegląd” 21 listopada 1925 r., Nr. 320). Notatki z niej — i w związku z nią — spisane były najprzód na jednej kartce (28 cm x 21 cm), a potem przegrupowane, przeredagowane i z numeracją porządkową wpisane do oprawnego zeszytu (23 cm x 18 cm), gdzie zapełniają ośm stronic. (Załączamy ich facsimile). — Ponieważ Żeromski mówił wówczas często o dalszym ciągu Przedwiośnia (pod tytułem przez niektórych nawet słyszanym, mianowicie: Wiosna), a zwyczajem jego było (jak najbliżsi stwierdzają) nad jednym tylko na raz utworem pracować, nasuwa się przypuszczenie, że do tej właśnie powieści owe notaty miały być zużytkowane. [przypis redakcyjny]

ostatnie uniewinniają go i są wyklęte z Kościoła, i zbawiają mimo to Kościół — Jasną jest analogia z Port-Royalem, którą podsuwa tu Pascal. [przypis tłumacza]

ostatnie wiersze Perdykana zamykające akt drugi — „Często cierpiałem, myliłem się niekiedy, ale kochałem. To ja żyłem, a nie jakaś sztuczna istota, wylęgła z mojej pychy i nudy” (por. Od tłumacza [w:] Spowiedź dziecięcia wieku.). [przypis tłumacza]

ostatnie wody — ceremonia majim acharonim, czyli obmycie palców po posiłku przed zwróceniem się do Boga z podziękowaniem. [przypis edytorski]

ostatnie wojny — o sukcesję hiszpańską. [przypis autorski]

ostatnie wrażenie — dziś popr.: ostatnim wrażeniem. [przypis edytorski]

ostatnie wyznanie intraty — nakazane przez Sejm 6 kwietnia 1789 r. zeznania zaprzysiężone dochodu dóbr szlacheckich, zebrane od lipca do listopada 1789 r. przez wyznaczonych z ramienia Sejmu Komisarzy Dziesiątego Grosza. [przypis redakcyjny]

Ostatni król, co nosił kołpak Witoldowy — Zygmunt August był podniesiony starożytnym obyczajem na stolicę Wielkiego Księstwa Litewskiego, przypasał miecz i koronował się kołpakiem. Lubił bardzo myślistwo. [przypis autorski]

ostatni król — Stanisław August Poniatowski (1732–1798), ostatni król Polski w latach 1764–1795. [przypis edytorski]

ostatni Mohikanie — ostatni przedstawiciele ginącego narodu (od tytułu książki Jamesa Feminore'a Coopera Ostatni Mohikanin). [przypis edytorski]