Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5571 przypisów.

barkarola (z wł.) — tradycyjna pieśń weneckich gondolierów o rytmie odtwarzającym ruch wioseł. [przypis edytorski]

bark — dziś popr.: barków. [przypis edytorski]

bark — dziś popr. forma D. lm: barków. [przypis edytorski]

bark — dziś popr. forma D.lm: barków, tj. ramion. [przypis edytorski]

Barking — wcześniej miasto należące do hrabstwa Essex, aktualnie wschodnia dzielnica Londynu, zamieszkiwana w dużej mierze przez obcokrajowców. [przypis edytorski]

Barkis gotów — w oryg. Barkis is willin', co można również tłumaczyć jako „ma zamiar”. [przypis edytorski]

Barkobek właśc. Szymon Bar-Kochba (zm. 135 r. n.e.) — przywódca ostatniego powstania narodowego (132–135 r.) przeciw władzy Cesarstwa Rzymskiego nad Judeą; utworzył niepodległe państwo izraelskie, sprawując w nim władzę jako nasi (książę), które ostatecznie zostało podbite przez Rzymian po dwóch latach wojny; przez sławnego rabina Akibę został ogłoszony mesjaszem, od niego też otrzymał przydomek Bar Kochba, co oznacza po aramejsku „Syn Gwiazdy” i stanowi odniesienie do biblijnej Księgi Liczb (Lb 17, 24 o wschodzącej Gwieździe Jakuba). [przypis edytorski]

bark szerokich — tu: dobrze zbudowany; szeroki w ramionach. [przypis edytorski]

bark — trójmasztowy żaglowiec z ożaglowaniem rejowym na pierwszych dwóch masztach a gaflowym na ostatnim. [przypis edytorski]

barłóg — legowisko. [przypis edytorski]

barłóg — niechlujne posłanie. [przypis edytorski]

barłóg — tu: (pot.) nieporządne posłanie. [przypis edytorski]

barłożyć (daw.) — bredzić, opowiadać głupoty. [przypis edytorski]

barłożyć (daw.) — pleść bzdury. [przypis edytorski]

Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na płd. zachód od Winnicy. [przypis edytorski]

bar micwa — uroczystość odprawiana, gdy chłopiec żydowski osiąga w trzynastym roku życia pełnoletność religijną. [przypis edytorski]

barmycwa, popr. bar micwa — uroczystość odprawiana, gdy chłopiec żydowski osiąga w trzynastym roku życia pełnoletność religijną. [przypis edytorski]

Barnum, Phineas Taylor (1810–1891) — amerykański impresario, przedsiębiorca cyrkowy; założyciel Barnum and Bailey Circus. [przypis edytorski]

Barnum, Phineas Taylor — (1810–1891) amerykański impresario, przedsiębiorca cyrkowy; założyciel Barnum and Bailey Circus. [przypis edytorski]

Barnum, Phineas Taylor (1810–1891) — amerykański przedsiębiorca cyrkowy. [przypis edytorski]

Barnum, Phineas Taylor (1810–1891) — amerykański przedsiębiorca cyrkowy, założyciel Barnum and Bailey Circus. [przypis edytorski]

Baro, Balthazar (1596–1650) — francuski poeta, dramatopisarz; autor m.in. sielankowej sztuki La Clorise, pastorale, dedykowanej kardynałowi Richelieu adaptacji epizodu z powieści Astrea, której premiera miała miejsce w Hôtel de Bourgogne w 1631. [przypis edytorski]

Barochiah, właśc. Berechia (1725–1740) — przywódca żydowskiej grupy sabbatajczyków, wnuk Sabbataja Cwi, czczony przez nich jako kolejne wcielenie duszy mesjasza wcielonej wcześniej w Dawida, Eliasza, Jezusa, Mahometa i Sabbataja Cwi. [przypis edytorski]

barometr aneroidowy a. barometr sprężynowy — wynaleziony w 1844 roku przez fr. uczonego L. Vidiego przyrząd do pomiaru ciśnienia atmosferycznego, którego zasadniczą częścią jest szczelnie zamknięta próżniowa puszka membranowa, która przy zmianie ciśnienia nieznacznie się odkształca, a przekładnie przenoszą wzmocniony ruch na wskazówkę skali. W przeciwieństwie do wcześniejszych barometrów cieczowych ten typ przyrządu nie jest wrażliwy na odchylenie od pozycji pionowej ani na zmiany temperatury otoczenia (powodujące zmianę gęstości cieczy). [przypis edytorski]

barometr — przyrząd do pomiaru ciśnienia atmosferycznego; łamaniem w kościach, co może być użyte jako podręczny barometr: podczas wilgotnej, wietrznej pogody z niskim ciśnieniem atmosferycznym chorzy na reumatoidalne zapalenie stawów odczuwają bóle określane jako „łamanie w kościach”. [przypis edytorski]

barometryczny — tu: dotyczący ciśnienia atmosferycznego. [przypis edytorski]

baron de Nucingen — patrz: Cezar Birotteau, Ojciec Goriot, Blaski i nędze życia kurtyzany. [przypis edytorski]

baron de Tott — autor pamiętników z Turcji. [przypis edytorski]

baronet — angielski tytuł szlachecki. [przypis edytorski]

baronet — najniższy dziedziczny angielski tytuł szlachecki. [przypis edytorski]

baronet — najwyższy stopień wśród niższej szlachty angielskiej. [przypis edytorski]

Baronius — Cesare Baronio (1538–1607), wł. kardynał, historyk Kościoła katolickiego a. Justus Baronius Calvinus (ok. 1570 – po 1608), niem. teolog, uczeń Cesare Baronia, autor pism apologetycznych. [przypis edytorski]

Baronius, Cezary, właśc. Cesare Baronio (1538—1607) — włoski kardynał, historyk Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

baronostwo — tu: para małżeńska: baron i baronowa; baron: tytuł szlachecki używany w różnych krajach europejskich, zazwyczaj niższy niż wicehrabia lub hrabia. [przypis edytorski]

baron — tytuł szlachecki używany w różnych krajach europejskich, zazwyczaj niższy niż wicehrabia lub hrabia; w Anglii używany po podboju normańskim (XI w.), początkowo tożsamy z tytułem lorda, oznaczał pana feudalnego zasiadającego w radzie królewskiej. [przypis edytorski]

baron Żyl — w innej wersji: szlachetny Idzi. [przypis edytorski]

barować się (daw., gw.) — zmagać się, siłować się. [przypis edytorski]

barować się (daw., gw.) — zmagać się z czymś a. kimś, brać się za bary. [przypis edytorski]

Barrault, Jean-Louis (1910–1994) — mim, działający też jako reżyser, scenarzysta i aktor. [przypis edytorski]

Barrès, Maurice (1862–1923) — francuski pisarz, polityk, teoretyk francuskiego nacjonalizmu, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]

Barrès, Maurice (1862–1923) — francuski powieściopisarz, eseista, polityk i teoretyk nacjonalizmu; od 1889 członek Izby Deputowanych. [przypis edytorski]

Barrès, Maurice (1862–1923) — francuski powieściopisarz, eseista, polityk i teoretyk nacjonalizmu. [przypis edytorski]

Barrès, Maurice (1862–1923) — francuski powieściopisarz, polityk, teoretyk francuskiego nacjonalizmu. [przypis edytorski]

Barrès, Maurice (1862–1923) — powieściopisarz i nacjonalista francuski. [przypis edytorski]

Barrett Browning, Elizabeth (1806–1861) — jedna z najwybitniejszych poetek brytyjskich epoki wiktoriańskiej. [przypis edytorski]

Barry, Paul de (1587–1661) — francuski jezuita, autor popularnych książek dewocyjnych, rektor kolegiów jezuickich m.in. w Awinionie i Nimes. [przypis edytorski]

Barszczanie — konfederaci barscy. [przypis edytorski]

Barszczanie — Konfederaci Barscy, uczestnicy szlacheckiego związku zbrojnego skierowanego przeciw rosyjskiej interwencji w Polsce, działającego w latach 1768–1772. [przypis edytorski]

Barszczewski, Stefan (1862–1937) — polski pisarz, dziennikarz; w latach 1891–1893 podróżował po Brazylii, Argentynie, Paragwaju i Urugwaju, przesyłając korespondencję do pism krajowych, m.in. do „Kuriera Warszawskiego”, „Przeglądu Emigracyjnego” i „Wędrowca”. [przypis edytorski]

Bartek zwycięzca — nowela Henryka Sienkiewicza z 1882 r., jej tytułowym bohaterem jest Bartek, prosty chłop, który po wybuchu wojny francusko-pruskiej został wcielony do pruskiego wojska i ogłupiony propagandą, dzięki swojej ogromnej sile wyróżniał się w bitwie pod Gravelotte, zyskując uznanie pruskich oficerów. [przypis edytorski]

Bartek Zwycięzca — tytułowy bohater noweli Henryka Sienkiewicza z 1882, prosty chłop, który po wybuchu wojny francusko-pruskiej zostaje wcielony do pruskiego wojska i ogłupiony propagandą, dzięki swojej ogromnej sile wyróżnia się w bitwie pod Gravelotte, zyskując uznanie pruskich oficerów. [przypis edytorski]

Bartel, Kazimierz (1882–1941) — polski matematyk i polityk, profesor Politechniki Lwowskiej; premier pięciu rządów Rzeczypospolitej, senator i poseł na Sejm, wicepremier oraz minister wyznań i oświecenia publicznego w pierwszym rządzie Józefa Piłsudskiego. Po zajęciu Lwowa przez Wehrmacht został aresztowany przez Gestapo i rozstrzelany. [przypis edytorski]

Bartel, Kazimierz — kilkakrotny premier we wczesnym okresie rządów obozu sanacyjnego. [przypis edytorski]

Bartelski, Lesław (1920–2006) — poeta, prozaik, krytyk literacki i varsavianista, działacz Związku Literatów Polskich. [przypis edytorski]

Bartenstejnski — dziś popr. pisownia: bartensteinski. [przypis edytorski]

Barth, Henrich (1821–1865) — niemiecki podróżnik, badacz Afryki i uczony; podczas pięcioletniej podróży (1850–1855) badał wnętrze Afryki, dokumentując miejscowe kultury. [przypis edytorski]

Bartholdy, Feliks właśc. Mendelssohn-Bartholdy, Felix (1809–1847) — niemiecki kompozytor. [przypis edytorski]

Bartków — Bartkowy, to jest syn Bartka. [przypis edytorski]

bartnik — człowiek trudniący się hodowlą leśnych pszczół. [przypis edytorski]

bartnik — osoba zajmująca się hodowlą pszczół w barci, to jest w wydrążonym pniu drzewa w lesie. [przypis edytorski]

bartnik słabemu (…) powrozowi wierzy — bartnicy zbierali dawniej miód dzikich pszczół, wspinając się na drzewa po linach. [przypis edytorski]

„Bartnik” — właśc. „Bartnik Postępowy”, czasopismo pszczelarsko-ogrodnicze, wydawane w latach 1875–1939 we Lwowie. [przypis edytorski]

bartodziej a. bartnik — pszczelarz hodujący pszczoły leśne. [przypis edytorski]

Bartol — chodzi o Bartolusa de Sassoferrato (1314–1357) wybitnego prawnika wł., który przyczynił się do rozwoju kodeksu cywilnego; był profesorem uniwersytetów w Bolonii, Pizie i Perugii. [przypis edytorski]

Bartoszewicz, Julian (1821–1879) — polski historyk i publicysta, autor licznych prac, szczególnie biograficznych (np. Znakomici mężowie polscy w wieku XVIII, t. 1–3, 1853–56); ojciec Kazimierza, również historyka. [przypis edytorski]

Bartoszewicz, Kazimierz (1852–1930) — polski historyk, publicysta, satyryk, wydawca i kolekcjoner sztuki. [przypis edytorski]

Bartoszewicz, Kazimierz (1852–1930) — publicysta, satyryk, wydawca, kolekcjoner sztuki (dar z jego zbiorów wzbogacił bibliotekę miejską i muzeum sztuki Łodzi), po odbyciu studiów prawniczych i filozoficznych na UJ w Krakowie prowadził księgarnię, wydając zbiory najwybitniejszych polskich poetów, w tym klasyków literatury; organizator życia literackiego, prowadził satyryczną batalię przeciw obozowi Stańczyków, redagował pisma: „Szkice Społeczne i Literackie” (1875–1876), „Diabeł” (1875–1879), „Przegląd Literacki i Artystyczny” (1882–1886), „Ananas” (1885–1897), „Kurier Krakowski” (1888–1889), „Przegląd Literacki” (1896–1899) i in. Wspomniana tu „Pospolita” to może „Rzeczpospolita”, dziennik wyd. od 15 czerwca 1920 do 31 grudnia 1931 r., organ konserwatywnego Stronnictwa Chrześcijańsko-Narodowego, którego fundatorem i właścicielem był Ignacy Jan Paderewski (od 1924 r. Wojciech Korfanty). [przypis edytorski]

Barts — potoczna angielska nazwa londyńskiego szpitala św. Bartłomieja (St Bartholomew's Hospital). [przypis edytorski]

Baruch ben Neria — sekretarz i przyjaciel proroka Jeremiasza, przypisuje się mu autorstwo Księgi Barucha. [przypis edytorski]

barwa (daw.) — tu: mundur. [przypis edytorski]

barwa — liberia, tj. oficjalny strój służącego. [przypis edytorski]

barwa (tu daw.) — mundur, strój służby. [przypis edytorski]

barwa — tu: liberia. [przypis edytorski]

barwa — tu: mundur, mundurek. [przypis edytorski]

barwa — tu: mundur woźnicy. [przypis edytorski]

barważ — konstrukcja z partykułą pytającą -że (nadającą charakter pytania retorycznego), skróconą do -ż ; inaczej: czy barwa, czyż barwa. [przypis edytorski]

barwena — ryba morska żyjąca w wodach przybrzeżnych. [przypis edytorski]

barwierskie rośliny — rośliny zawierające naturalne barwniki, wykorzystywane do barwienia tkanin, skóry, środków spożywczych. [przypis edytorski]

barwinek — roślina o niebieskich kwiatach; tu: bukiet ślubny. [przypis edytorski]

barwisty — dziś: barwny. [przypis edytorski]

barwnych łąk Tyroli — prawdopodobnie błąd druku lub przekładu, powinno być: Tivoli, miejscowość w pobliżu Rzymu, w starożytności znana jako Tibur. [przypis edytorski]

barykada — przegroda, zapora, budowana przeważnie w trakcie walk ulicznych. [przypis edytorski]

barykadów — dziś popr. D.lm: barykad. [przypis edytorski]

Bary miał szerokie, że go nauczyciel gimnastyki Platonem nazwał — od gr. przym. πλατύς: szeroki, barczysty. [przypis edytorski]

baryń (ros. барин) — pan, człowiek należący do klasy wyższej, szlachcic. [przypis edytorski]

barynia (ros.) — dama. [przypis edytorski]

barynia (z ros.) — szlachetna pani, dama. [przypis edytorski]

baryn (ros. барин) — wielmożny pan, człowiek należący do klasy wyższej, szlachcic. [przypis edytorski]