Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10950 przypisów.
krzesło kurulne — składany taboret o wygiętych, nożycowych nogach; w starożytnym Rzymie przysługiwało królom, a w okresie republiki wyższym urzędnikom. [przypis edytorski]
krzesło na trzech nogach — lud żydowski opiera swoje trwanie na zasługach trzech praojców. [przypis tłumacza]
krzesło Piotra — tron papieski. [przypis edytorski]
krzesło proroka Eliasza — zasiadający na nim trzyma chłopca w czasie uroczystości obrzezania. [przypis tłumacza]
krzesły — dziś popr. forma N.lm: krzesłami. [przypis edytorski]
krzest (starop.) — chrzest. [przypis edytorski]
krzest (starop. forma) — chrzest. [przypis edytorski]
Krzeszowice — miasto w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim; w czasie II wojny światowej znajdowała się tutaj letnia rezydencja gubernatora Hansa Franka. [przypis edytorski]
Krzeszowice — wieś niedaleko Krakowa, wówczas własność Elżbiety Lubomirskiej, znana z zakładu kąpielowego przy źródłach siarczanych i żelazistych, otwartego w 1780, popularnego też w w. XIX. [przypis edytorski]
krzewac żaki — zaglądać do sieci. [przypis autorski]
krzewał — macał. [przypis autorski]
krzewie — daw. rzecz. zbiorowy r.n.; dziś: krzewy. [przypis edytorski]
krzew otulony w słomę — tzw. chochoł albo chachoł; motyw u Wyspiańskiego powtarzający się; występuje np. w obrazie (pastelu) Chochoły już w 1898 r., także w Nocy listopadowej (1904) mowa jest o „krzewach w słomianej uwięzi”. Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, z 1900 r. objaśniał, podając formy oboczne: chochoł, chachoł etc.: „a) wierzch spiczasto okrągły, wierzchołek spiczasto wypukły (…); b) najwyższy snop w mendlu (…) (snop rozczapierzony i opuszczony w okap, niby daszek); c) snopek przykrywający ul (…); c) okrycie słomiane, używane przez pasterzy w polu” i inne. Znaczenie, w jakim wyrazu używa Wyspiański, było, jak się okazuje, opracowującym Słownik (przed Weselem) nieznane. [przypis redakcyjny]
krzew, w który zamieniła się nymfa, nazwano jej imieniem: wawrzynemc — Dafne znaczy po grecku: wawrzyn, laur. [przypis autorski]
krzewy — dziś N.lm: krzewami. [przypis edytorski]
krzewy — dziś popr. forma N. lm: krzewami. [przypis edytorski]
krzewy — dziś popr. forma N.lm: krzewami. [przypis edytorski]
krzno — futro. [przypis edytorski]
krzoska — rodzaj zamka w daw. broni palnej, krzemień krzeszący iskrę. [przypis edytorski]
krzoska — skałka w strzelbie, która uderzona krzesiwem wytwarzała iskrę zapalającą proch. [przypis edytorski]
krzoska (starop.) — żartobliwe określenie na męskie genitalia; w znaczeniu dosłownym: skałka w strzelbie, która po uderzeniu krzesiwem wytwarzała iskrę, by podpalić proch. [przypis edytorski]
krztań (daw.) — krtań. [przypis redakcyjny]
krztoń — dziś: krtań, gardło. [przypis redakcyjny]
krztynę (daw.) — odrobinę, trochę. [przypis edytorski]
krzyć się — trzeszczeć, kruszyć się. [przypis edytorski]
krzyczącą — tu: rażącą. [przypis edytorski]
Krzyczącemu zdarto skórę (…) arterie serca — [Owidiusz,] Przemiany, VI, 307–392. [przypis redakcyjny]
krzyczał ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]
Krzyczałem z żalu (…) sroższy od żałości — Cały ten ustęp głodowej śmierci Ugolina i jego dzieci dziwnie jest piękny i dramatyczny. Poeta tu jak w ustępie Franczeski umiał w porę zakląć okropność i na tym właśnie cała tajemnica dramatycznej sztuki zawisła. Wielu krytyków rozbiorowi tego ustępu Ugolina pod względem estetycznym i poetycznym swoje pióra poświęciło. [przypis redakcyjny]
krzyczeć głosem — krzyczeć w głos. [przypis edytorski]
krzyczelib (gw.) — krzyczeliby. [przypis edytorski]
krzyczeli — następuje w tekście greckim oratio obliqua, którą Henkel zamienia na oratio recta. [przypis tłumacza]
Krzyczew — miasteczko w dzis. powiecie czerykowskim, na prawym brzegu Sożu, po obu stronach rzeczki Krzyczewatki, o 15 mil od Mohilewa odlegle. [przypis redakcyjny]
Krzyczów — miasteczko nad rzeką Sożą, dopływem Dniestru. [przypis redakcyjny]
Krzyczow — nie znamy miejscowości tego nazwiska. Jestto zapewne przekręcone nazwisko wioski „Chatelowicze”, która leży w istocie o milę od Krzyczewa na zachód, ku Hołoblinowi. [przypis redakcyjny]
krzycz pardon — poddaj się; błagaj o darowanie życia. [przypis edytorski]
Krzycz, wrzeszcz jak czajka: nie przyjdzie bajka — nieco zmieniony cytat z bajki Koniec Ignacego Krasickiego, ze zbioru Bajki nowe. [przypis edytorski]
Krzyczymy, że nam Polskę wzięli Rusy, Prusy… — wiersz stanowiący motto wydanej w 1897 antysemickiej rozprawy pt. O Żydach, napisanej przez ks. Mateusza Jeża, katechetę w gimnazjum św. Anny w Krakowie; ze względy na jej antysemityzm władze austriackie konfiskowały rozprawę, zaś autor wznawiał ją pod zmienionymi tytułami: Tajemnice żydowskie (Kraków 1897 i 1898) oraz Nasi przyjaciele (Kraków 1902); obszerne fragmenty przedrukowywała ówczesna prasa katolicko-społeczna. [przypis edytorski]
krzykać (daw., gw.) — pokrzykiwać, krzyczeć. [przypis edytorski]
krzykać (gw.) — krzyczeć, pokrzykiwać. [przypis edytorski]
krzykać (gw.) — krzyczeć. [przypis edytorski]
krzykał (gw.) — krzyczał, wykrzykiwał, pokrzykiwał. [przypis edytorski]
krzyka — od krzyczy, por.: krzykacz. [przypis edytorski]
Krzyk — ekspresjonistyczna powieść Stanisława Przybyszewskiego (wyd. Lwów 1917 r. zostało opatrzone autobiograficznym wstępem pt. W zwierciedle). [przypis edytorski]
krzyki — dziś popr. forma N.lm: krzykami. [przypis edytorski]
krzyki się wzbiły (…) Niech żyje Pankracy — Ukazanie postaci przywódcy rewolucji we wstępie do Części III jako mówcy na zaimprowizowanej ad hoc trybunie przemawiającego do tłumu, a więc jak gdyby od razu we właściwej mu akcji, jest zabiegiem interesującym i może być odczytane jako wskazówka dla inscenizatora. Dokładny opis wyglądu i gestykulacji Pankracego ukazuje go jako wprawnego przywódcę ludu — demagoga. Postać Pankracego przyciągała uwagę wszystkich badaczy Nie-Boskiej komedii, którzy szukali dla wodza rewolucji pierwowzoru. We Wstępie do Nie-Boskiej komedii w wyd. Bibl. Nar. pisze Kleiner, że Pankracy, „odarty z uroku poetyckiego, jest kontrastem bezwzględnym Henryka. Tamten jest wyobraźnią bez serca, on rozumem bez serca (…) Tamten musi być malarsko piękny — on jest posągowo brzydki”. Dalej pisze Kleiner, iż Pankracy ma „coś z psychiki Napoleona. I jest, jak Napoleon wobec monarchów, człowiekiem bez przodków, bez wykwintności rasowej, ale czującym, że w nim skupiła się wola zbiorowa” (s. XXXV). Podobnego zestawienia dokonał w połowie XIX w. krytyk „młodoniemiecki”, cytowany już A. Jung: „Stary, dumny, upudrowany arystokratyzm, który swoją skłonność do użycia, poetyczne zamiłowania i esprit datuje od czasów Ludwika XIV, zostaje przeniesiony z Paryża do Warszawy i do swoich zamków; demokratyzm, który przenika do szkoły wojskowej w Brienne, zapala prometejską żagiew swej sławy od tulońskich lontów, zostaje przeniesiony na rękach wiwatującego ludu i osadzony na tronie; krótko mówiąc: Mąż i Pankracy, szlachta i Napoleon muszą ulec (…)” (s. 30). Nadanie przywódcy rewolucji imienia „znaczącego” (Pankracy, z gr.: Wszechwładca) jest jeszcze jednym sposobem charakteryzowania bohatera. [przypis redakcyjny]
krzyki (starop. forma) — dziś N.lm: (z) krzykami. [przypis edytorski]
krzyknęła razem Marta i Tom — dziś popr.: krzyknęli razem (…). [przypis edytorski]
krzykniono — dziś popr. forma: krzyknięto. [przypis edytorski]
krzyna — odrobina. [przypis edytorski]
krzynę (daw.) — trochę. [przypis edytorski]
krzynkę (daw.) — odrobinę. [przypis edytorski]
krzypota (daw.) — kaszel, u Sienkiewicza konsekwentnie: choroba. [przypis edytorski]
krzypota (daw.) — niedomaganie, choroba. [przypis edytorski]
krzystał (starop.) — kryształ. [przypis edytorski]
Krzysztof Kamil Baczyński ps. „Jan Bugaj” (1921–1944) — poeta, podharcmistrz Szarych Szeregów, żołnierz AK, w powstaniu żołnierz batalionu „Parasol”, poległ 4 sierpnia. [przypis edytorski]
Krzysztof Kolumb jest grzebany w Hiszpanii, w St. Domingo i w Hawannie. [przypis autorski]
Krzysztof Kosiński herbu Rawicz (1545–1593) — polski szlachcic, który po utracie majątku został hetmanem kozackim. Zorganizowany przez niego najazd, mający pierwotnie na celu odzyskanie dóbr ziemskich pod Kijowem, przeistoczył się w bunt kozacki przeciwko Polakom. [przypis edytorski]
Krzysztofor Urswik — w oryg. Christopher Urswick. [przypis edytorski]
Krzysztof Sporadoz — w wersji z 1804 r. rywal Błażeja Hervasa nazywa się Emanuel Esparvez. [przypis edytorski]
Krzysztof Wilhelm Hufeland (1762–1836) — lekarz niemiecki, był od r. 1809 profesorem uniwersytetu w Berlinie. Jako lekarz cieszył się wielkim wzięciem, zarówno dzięki swemu charakterowi, jak i uczoności. Życie prowadził bardzo czynne, był założycielem różnych instytucji lekarskich i autorem wielu dzieł z zakresu medycyny teoretycznej i praktycznej. Najsławniejszym stała się jego Makrobiotyka, czyli sztuka, jak życie ludzkie przedłużyć, tłumaczona prawie na wszystkie języki europejskie. [przypis tłumacza]
Krzysztof Zbaraski (zm. 1627) — w latach 1622–1624 wykazał się wielkimi zdolnościami dyplomatycznymi jako poseł króla polskiego do sułtana tureckiego. Między innymi doprowadził do uwolnienia hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
Krzysztoń, Jerzy (1931–1982) — pisarz, dramaturg i scenarzysta, autor m. in. trzytomowej powieści Obłęd. [przypis edytorski]
krzywa (daw., gw.) — niechętna, urażona, zagniewana. [przypis edytorski]
krzywa (daw.) — niechętna. [przypis edytorski]
krzyw (daw., gw.) — pogniewany, urażony. [przypis edytorski]
krzyw (daw.) — niechętny. [przypis edytorski]
krzyw (daw.) — winien. [przypis redakcyjny]
krzyw (daw.) — winien (w wyrażeniach typu ja temu nie krzyw: to nie moja wina). [przypis edytorski]
krzywdęm ci wyrządził (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: krzywdę ci wyrządziłem. [przypis edytorski]
krzywdów (gw.) — [D.lm] krzywd. [przypis autorski]
krzywdować się (daw.) — czuć się pokrzywdzonym. [przypis edytorski]
krzywdy wyrządzone przez Temisona i Teodora w sprawie Oropu — wspomniany proces Kalistrata i Chabriasa; Teodor i Temison, tyrani Eretrii i zausznicy Teb, ułatwili im zajęcie Oropos. [przypis tłumacza]
Krzywdzisz, pielgrzymie… — [Romeo i Julia, akt I, scena 5; red. WL]; ustępy z Romea i Julii Szekspira w przekładzie Jana Kasprowicza. [przypis tłumacza]
Krzywe Koło — nazwa jednej z ulic Starego Miasta w Warszawie. [przypis edytorski]
krzywe [piersi] (starop.) — krzywe, złe, nieodpowiednie. [przypis edytorski]
krzywe żelaza (starop.) — sierpy do żęcia zboża. [przypis redakcyjny]
krzywiąc nosem — dziś: kręcąc nosem a. krzywiąc nos. [przypis edytorski]
Krzywicka, Irena (1899–1994) — polska pisarka żydowskiego pochodzenia, publicystka i tłumaczka literatury pięknej; feministka, propagatorka świadomego macierzyństwa, antykoncepcji i edukacji seksualnej; od 1965 zamieszkała we Francji. [przypis edytorski]
Krzywicki dwukrotnie przeprowadził ich [modernizmem] obronę przed pseudonaukowym czy pseudomoralnym potępieniem (…) gwałtownie uderzył na obserwatorów modernizmu zajmujących takie stanowisko: Max Nordau, Teodor Jeske-Choiński — K. R. Żywicki Z Niemiec. Max Nordau, „Prawda” 1892, nr 45; Jeden z pogromców, „Prawda” 1894, nr 40–42. [przypis autorski]
Krzywicki, Ludwik (1859–1941) — polski myśliciel marksistowski, socjolog i ekonomista, pedagog, działacz społeczny, polityk; prekursor i jeden z twórców polskiej socjologii. [przypis edytorski]
Krzywicki (…) zmuszony był wiosną 1891 r. opuścić Warszawę (…) po studiach w Berlinie i pobycie w Stanach Zjednoczonych, powrócił był dopiero późną jesienią 1893 r. (…) — K. Krzeczkowski, Zarys życia i pracy Ludwika Krzywickiego, w: Ludwik Krzywicki, s. LVI–LIX. [przypis autorski]
krzyw [jest] (starop.) — szkodzi. [przypis redakcyjny]
krzywka — element konstrukcji mechanicznej o zakrzywionej powierzchni roboczej, umożliwiający zamianę ruchu obrotowego w okresowy ruch posuwisty innego elementu. [przypis edytorski]
krzyw, krzywy (starop.) — winien. [przypis redakcyjny]
krzyw mej duszy — winien przede mną. [przypis redakcyjny]
krzyw — nieprzychylny, nieżyczliwy, nieprzyjazny. [przypis edytorski]
krzywo dąb nie przysiągł — dąb był właśnie Zeusowi poświęcony. [przypis tłumacza]
Krzywonos a. Krywonos, Maksym (ok. 1600–1648) — pułkownik kozackiego wojska zaporoskiego, jeden z głównych przywódców powstania Chmielnickiego; brał udział m.in. w bitwach pod Żółtymi Wodami, Korsuniem, Konstantynowem i Piławcami, zdobył m.in. Bar, Krzemieniec i Połonne. [przypis edytorski]
Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) — jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
krzywoprzysięsce potomstwo — potomstwo krzywoprzysięscy. [przypis edytorski]
krzywoprzysięstwo — mowa o zeznaniach dochodu dla wymiaru podatku dziesiątego grosza. [przypis redakcyjny]
krzywo (starop.) — krzywe, złe, nieodpowiednie. [przypis edytorski]
Krzywoszewski, Stefan (1866–1950) — pisarz, publicysta i dramaturg, w 1903 roku założyciel czasopisma „Świat”, redaktor „Kuriera Polskiego”, prezes kilku związków kulturalnych, m.in. dyrektor Teatrów Miejskich w Warszawie w latach 1931–1934. [przypis edytorski]
Krzywousta — archaiczna forma przydomka Bolesława Krzywoustego. [przypis edytorski]
krzyw (starop.) — winien. [przypis redakcyjny]
krzyw — tu: niechętny, zagniewany. [przypis edytorski]
krzyw — tu: winny. [przypis redakcyjny]
krzywuła — drewniany instrument dęty o zakrzywionej rurze. [przypis edytorski]
krzywuła — flet. [przypis edytorski]
