Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116720 przypisów.
ruszy na Słowację tłumić kolejne powstanie — Słowackie powstanie narodowe trwało od 29 sierpnia do 28 października 1944 r. Jego celem było wyrwanie Słowacji spod wpływów Niemiec i przejście do obozu państw alianckich. Niemcy zdołali stłumić wystąpienie słowackie, które podobnie jak warszawskie nie doczekało się zdecydowanego wsparcia wojsk sowieckich. [przypis edytorski]
ruta — roślina o podłużnych liściach i żółtych kwiatach. [przypis edytorski]
ruta — roślina ozdobna i lecznicza, dawniej używana na wianki ślubne. [przypis edytorski]
ruta — roślina ozdobna i lecznicza. [przypis edytorski]
ruta — tu: trasa; marszruta. [przypis edytorski]
Rutenberg, Pinkus (1879–1942) — ros. inżynier żydowskiego pochodzenia, działacz polityczny i biznesmen; uczestnik rewolucji w Rosji w 1905 i 1917 roku, podczas I wojny światowej należał do organizatorów legionu żydowskiego i Amerykańskiego Kongresu Żydowskiego (1918); następnie wyemigrował do Mandatu Palestyny, gdzie udało mu się uzyskać koncesję na produkcję i dystrybucję energii elektrycznej; założył Palestyńską Korporację Elektryczną (obecnie: Izraelska Korporacja Elektryczna). Był oddany idei syjonistycznej, uczestniczył także w zorganizowaniu Hagany (hebr. ההגנה, Ha-Hagana: Obrona), działającej w latach 1920–1948 żydowskiej milicji obywatelskiej w Palestynie; Rutenberg był także założycielem linii lotniczych Palestine Airways, w latach 1925–1931 był przewodniczącym żydowskiej Rady Narodowej (hebr. ועד לאומי, Va'ad Le'umi; ang. The Jewish National Council: JNC), będącej organem władzy wykonawczej wybieranym od 1920 r. przez członków żydowskiego Zgromadzenia Reprezentantów w brytyjskim Mandacie Palestyny. [przypis edytorski]
Rutherford, Zeeman, Debye, J. J. Thomson, de Broglie, Eddington, (…) Jeans — Ernest Rutherford (1871–1937): fizyk brytyjski, znany jako ojciec fizyki jądrowej, jako pierwszy potwierdził eksperymentalnie istnienie jądra atomowego (1911), laureat Nagrody Nobla (1908) za badania rozpadu promieniotwórczego pierwiastków chemicznych; Pieter Zeeman (1865–1943): fizyk holenderski, współodkrywca (z Hendrikiem Lorentzem) rozszczepienia linii widmowych w polu magnetycznym (efekt Zeemana), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1902); Peter Debye (1884–1966): chemik holenderski zajmujący się chemią fizyczną, laureat nagrody Nobla w w dziedzinie chemii (1936); Joseph John Thomson (1856–1940): fizyk angielski, laureat Nagrody Nobla (1906) za badania nad przewodnictwem elektrycznym gazów, które doprowadziły do odkrycia elektronu; Louis de Broglie (1892–1987): fizyk francuski, laureat Nagrody Nobla (1929) za odkrycie falowej natury elektronów; James Hopwood Jeans (1877–1946): angielski fizyk i astronom, popularyzator nauki, zajmował się kinetyczną teorią gazów, teorią promieniowania oraz kosmologią. [przypis edytorski]
Ruth Moabitka — postać biblijna z Księgi Rut, po śmierci męża nie porzuciła swojej teściowej Noemi i wraz z nią przybyła do Betlejem, gdzie obie wdowy żyły bardzo ubogo. Poświęcenie Ruth docenił bogaty krewny jej męża, który wziął ją za żonę. Była prababką króla Dawida. [przypis edytorski]
Ruth — postać biblijna, żona Booza, którego poznała, zbierając kłosy jęczmienne na jego polu. [przypis edytorski]
Rut i Noemi — postacie z biblijne z Księgi Rut: uboga wdowa i jej owdowiała teściowa; na polu Booza, bogatego krewniaka Noemi, Rut zbierała pozostawione przez żniwiarzy kłosy, żeby zapewnić wyżywienie sobie i teściowej. [przypis edytorski]
rutkę siać — szukać, ale nie móc znaleźć męża, pozostawać w staropanieństwie (rutę siały panny na wydaniu, żeby wyplatać z niej wianki ślubne). [przypis edytorski]
Rutkowski, Józef — jeden z emigrantów chłopskich w Brazylii. W wersji Listów… opublikowanej w „Kurierze Warszawskim” nazwiska chłopów zostały dodatkowo wyróżnione. W ten sposób Dygasiński chciał poinformować rodziny emigrantów tragicznej sytuacji ich bliskich, a także zwrócić uwagę ówczesnego czytelnika na problemy Polaków w Brazylii. [przypis edytorski]
Rutland — wyspa archipelagu Andamanów, położona ok. 20 km na płd. od Port Blair na Andamanie Południowym. [przypis edytorski]
rutyniczny (daw.) — szablonowy, tradycyjny, wykonany w sposób nienowoczesny. [przypis edytorski]
Ruy Blas — dramat Victora Hugo (1802–1885), którego akcja rozgrywa się na dworze Hiszpanii w XVII w. [przypis edytorski]
Ruy Blas — dramat Victora Hugo, którego tytułowy bohater, lokaj, na polecenie pana udaje szlachcica i uwodzi królową hiszpańską. [przypis edytorski]
Ruysbroeck, Jan (1293–1381) — średniowieczny zakonnik, mistyk i teolog niderlandzki, autor pism mistycznych; beatyfikowany w 1903 r. [przypis edytorski]
Ruysbroeck, Jan von (1293–1391) — niderlandzki mistyk i teolog, autor pism mistycznych, błogosławiony Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
Ruysch, Rachel (1664–1750) — holenderska malarka, jedna z najbardziej znanych kobiet uprawiających działalność artystyczną na przełomie XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
Ruzski, Nikołaj Władimirowicz (1854–1918) — rosyjski wojskowy generał piechoty, generał adiutant, od 3 września 1914 do 17 marca 1915 głównodowodzący Armią Północną. [przypis edytorski]
rwać — tu: przerywać. [przypis edytorski]
rwetes — hałaśliwa, pospieszna bieganina. [przypis edytorski]
rwetes — hałas, krzątanina. [przypis edytorski]
rwetes — hałas połączony z pośpiechem i bieganiną. [przypis edytorski]
rwetes — hałas, wrzawa. [przypis edytorski]
rwetes — hałas, zamieszanie. [przypis edytorski]
rybaczy (daw.) — dziś: rybacki. [przypis edytorski]
ryba Echineis — rodzaj ryb okoniokształtnych z rodziny podnawkowatych, do którego zaliczane są gatunki: Echeneis naucrates, Echeneis neucratoides. [przypis edytorski]
Rybak i geniusz — pierwsza połowa baśni, której kontynuację stanowi Opowiadanie Króla Wysp Hebanowych. [przypis edytorski]
rybałt (daw.) — wędrowny śpiewak a. aktor. [przypis edytorski]
rybałt — daw. wędrowny śpiewak, muzykant, aktor i sztukmistrz. [przypis edytorski]
rybałtowy — charakterystyczny dla rybałta, śrdw. śpiewaka i komedianta. [przypis edytorski]
rybałt — średniowieczny wędrowny śpiewak a. aktor. [przypis edytorski]
rybałt — wędrowny muzyk lub śpiewak. [przypis edytorski]
ryba latająca — morska ryba należąca do rodziny ryb belonokształtnych, występująca w Oceanie Indyjskim, Oceanie Atlantyckim i Spokojnym; swoją nazwę potoczną zawdzięcza temu, że dzięki charakterystycznym, przypominającym skrzydła, płetwom piersiowym potrafi wzbić się ponad powierzchnię wody. [przypis edytorski]
ryba pilot — potoczna nazwa oceanicznej ryby, która często towarzyszy statkom (jakby je pilotowała), dużym morskim ssakom lub rybom, zwłaszcza rekinom. [przypis edytorski]
Rybienko Leśne — dziś jedno z osiedli miasta Wyszków w woj. mazowieckim. [przypis edytorski]
rybitwa a. rybitw (daw.) — rybak. [przypis edytorski]
rybitwa (daw.) — rybak. [przypis edytorski]
rybitwa (starop.) — rybak. [przypis edytorski]
rybitw biały — tu: ptak polujący na ryby, prawdopodobnie rybitwa a. rybołów. [przypis edytorski]
rybitw — tu: ptak polujący na ryby, prawdopodobnie rybitwa. [przypis edytorski]
Ryb nie zabraknie w jeziorach, gdy pościć nam przyjdzie ochota — dawniej uważano, że mięso ryb nie jest mięsem i można je jeść w dni postu, kiedy należy się powstrzymać od pokarmów mięsnych. [przypis edytorski]
rybóm — dziś popr. forma C. lm: rybom. [przypis edytorski]
Ryboły — wieś w pow. białostockim. [przypis edytorski]
rybować (gw.) — łowić ryby. [przypis edytorski]
ryby karaiby (niem. Caraibenfischen) — piranie; hiszp. caribe oznacza wiele gatunków ryb z podrodziny piraniowatych (Serrasalminae), tu najprawdopodobniej mowa o Pygocentrus cariba, hiszp. piraña del Orinoco. Opisy krwiożerczości tych ryb uważa się dziś za przesadzone. [przypis edytorski]
ryby księżycowe — inaczej skalary; ryby słodkowodne. [przypis edytorski]
ryby — tu o delfinach w znaczeniu: zwierzęta wodne. [przypis edytorski]
ryć (gw.) — tu: jeść. [przypis edytorski]
Rycerka — umiejętność walki na wojnie. [przypis edytorski]
rycerny (poet.) — rycerski. [przypis edytorski]
rycerski zakon Calatrava — pierwszy zakon rycerski utworzony w Kastylii (1158), początkowo w celu obrony zamku Calatrava, kontrolującego drogę pomiędzy Toledo a Kordobą; otrzymywał znaczące nadania ziemskie, w 2 poł. XV w. podlegało mu kilkadziesiąt komandorii; jego członkowie byli zakonnikami cysterskimi, których dodatkowy obowiązek stanowiła walka z muzułmanami; [przypis edytorski]
Rycerski Zakon Inflancki — chodzi o Kawalerów Mieczowych. [przypis edytorski]
Rycerze Łyżki — katoliccy szlachcice sabaudzcy, którzy w 1528 pod przewodnictwem Francois de Ternier, pana na Pontverre, ślubowali podbić kalwińską Genewę: na szyjach wieszali sobie drewniane łyżki, chełpiąc się, że zjedzą nimi genewczyków. [przypis edytorski]
rycerze pod krzyżami — Krzyżacy, pełna nazwa: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Zgromadzenie założone w czasie krucjat (ok. 1191), po upadku Królestwa Jerozolimskiego usiłowało stworzyć sobie państwo w Europie na ziemiach pogańskich Prusów i na terenie Litwy. [przypis edytorski]
rycerze (starop. forma) — rycerzy. [przypis edytorski]
rycerze w mniszych kapturach — Krzyżacy. [przypis edytorski]
Rycerz o Smutnym Obliczu a. Rycerz Posępnego Oblicza — przydomek przybrany przez Don Kichota z La Manchy, tytułowego bohatera powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616), szlachcica, który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski, jest jednak pozbawiony poczucia rzeczywistości, przez co często naraża się na śmieszność; jego giermkiem zostaje prostoduszny i przyziemny chłop, Sancho Pansa. [przypis edytorski]
rycerzowie — dziś popr. forma M. lm: rycerze. [przypis edytorski]
rycerz półksiężyca — rycerz muzułmański. [przypis edytorski]
Rycerz rozbójnik i jego dziecko — niem. Der Raubritter und sein Kind, powieść Adolfa Söndermanna z 1881. [przypis edytorski]
rycerz rozbójnik (niem. Raubritter) — rycerz utrzymujący się z rabunku. [przypis edytorski]
Rycerz, śmierć i diabeł — słynny miedzioryt Dürera z 1513 roku. [przypis edytorski]
rycerz w zbroi (…) I (…) przebijał (…) smoka — jest to kanoniczne przedstawienie Michała Archanioła (pogromcy szatana, przedstawianego często w postaci węża) albo też św. Jerzego, który z wysokości, siedząc na białym koniu zabija smoka. [przypis edytorski]
rycerz z La Manchy — Don Kichot, bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616) Don Kichot z La Manchy z 1605 roku. Archetypowy błędny rycerz, broniący najsłabszych. [przypis edytorski]
rychła (daw.) — szybka. [przypis edytorski]
rychło (daw., gw.) — szybko. [przypis edytorski]
rychło (daw.) — prędko, wkrótce, niebawem; -li (daw.) — partykuła wyrażająca pytanie czy; czekały, rychłoli i im koniec przyjdzie — czekały, czy prędko i one umrą. [przypis edytorski]
rychło (daw.) — szybko, niebawem, nagle. [przypis edytorski]
rychło (daw.) — szybko. [przypis edytorski]
rychłoli — czy rychło, czy szybko (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]
rychłoli (daw. a. gw.) — czy prędko. [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — czy prędko; jak prędko; kiedy. [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — czy prędko; jak szybko. [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — czy prędko; połączenie słowa „rychło” (prędko, wkrótce) z partykułą -li, wyrażającą pytanie. [przypis edytorski]
rychłoli — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy rychło (tzn.: czy szybko). [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytajną -li; znaczenie: czy rychło, czy szybko. [przypis edytorski]
rychłoli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy rychło (tj. czy szybko). [przypis edytorski]
rychłoli — konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy rychło, czy wkrótce. [przypis edytorski]
rychło li wszystko uśnie — konstrukcja z partykułą li; znaczenie: czy rychło wszystko uśnie; czy szybko (…). [przypis edytorski]
rychłoli zabrzmi (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy rychło zabrzmi, czy wkrótce zagrzmi. [przypis edytorski]
rychło — niedługo po czymś, prędko; daw. także: szybko, żwawo. [przypis edytorski]
rychło (starop.) — szybko, prędko; wkrótce. [przypis edytorski]
rychło (starop.) — szybko. [przypis edytorski]
rychło — szybko, niedługo. [przypis edytorski]
rychło — szybko. [przypis edytorski]
rychło — szybko, wkrótce; tu: czy, czy prędko. [przypis edytorski]
rychło — szybko, wkrótce; tu: czy prędko. [przypis edytorski]
rychło — tu: czy szybko. [przypis edytorski]
rychłoż — czy rychło; czy szybko. [przypis edytorski]
rychły (daw.) — szybki. [przypis edytorski]
rychły — szybki. [przypis edytorski]
rychły — szybki; taki, który następuje wkrótce. [przypis edytorski]
rychlej (daw.) — szybciej. [przypis edytorski]
rychlej — szybciej. [przypis edytorski]
rychlej — szybciej. [przypis edytorski]
rychlej — tu: wcześniej. [przypis edytorski]
rychliwiej — dziś: bardziej rychło. [przypis edytorski]
rychtować (daw.) — przygotowywać; o broni: celować. [przypis edytorski]