Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161037 przypisów.
łańcuch — tu: atrybut niewolnictwa. [przypis edytorski]
łańcuchy, dary — dziś popr. forma N. lm: łańcuchami, darami. [przypis edytorski]
łańcuszkami — kajdanami. [przypis redakcyjny]
Łańcut — miasto w województwie podkarpackim, położone na wschód od Rzeszowa; niegdyś należało do hetmana Lubomirskiego, tu od XV wieku wznosił się zamek. [przypis redakcyjny]
łań — dziś popr.: łania. [przypis edytorski]
łanią — dziś popr. forma B. l. poj.: łanię. [przypis edytorski]
łania — mowa o łani cerynickiej, którą Herkules ścigał aż do krainy Hyperborejczyków. [przypis edytorski]
łanie — tu przen.: piękne kobiety. [przypis redakcyjny]
łan — obszar ziemi, na której coś się uprawia, np. łan pszenicy. [przypis edytorski]
łan — obszar ziemi przeznaczonej do uprawy, wydzierżawiony osadnikowi. [przypis edytorski]
Łanskoj, Wasilij Siergiejewicz (1754–1831) — generał rosyjski, za udział w stłumieniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 awansowany na stopień generała majora, generał-gubernator Księstwa Warszawskiego w latach 1813–1815. [przypis edytorski]
łapać ryby przed niewodem (przysł.) — przedwcześnie cieszyć się z osiągnięcia planowanych, ale niepewnych korzyści, traktować je jako pewne. [przypis edytorski]
łapać się szeliny (starop.) — [łapać się] gałęzi, krzaków nadbrzeżnych, ratując się z upadku w wodę. [przypis redakcyjny]
łapacz — agent policyjny, szpicel. [przypis edytorski]
łapacz (gw.) — policjant. [przypis edytorski]
łapaczka — prawdop.: coś usiłującego wzbudzić zainteresowanie. [przypis edytorski]
łapaczów — dziś popr. forma D. lm: łapaczy. [przypis edytorski]
łapajcie — dziś: łapcie. [przypis edytorski]
łapaj (daw., pot.) — pies gończy. [przypis edytorski]
łapaj — dziś popr.: łap, łapcie! [przypis edytorski]
łapcie — buty plecione z łyka lub skóry. [przypis edytorski]
łapciuch — obdartus. [przypis redakcyjny]
łapciuch (pot. pogard.) — łachmaniarz, nędzarz. [przypis edytorski]
łapeć (daw.) — but zrobiony (wyplatany) z łyka (tj. znajdującej się pod korą tkanki drzew i krzewów), słomy, itp. [przypis edytorski]
łapes capes — szybko, znienacka; wyrażenie powstałe przez dodanie do polskiego zwrotu „łap cap” końcówki właściwej językowi jidisz, którym posługiwali się Żydzi polscy. [przypis redakcyjny]
łapiduch (pogard.) — sanitariusz, pielęgniarz lub lekarz, w szczególności wojskowy. [przypis edytorski]
łapie — zarówno wrony, jak i gawrony mają raczej nogi i pazury niż łapy. [przypis edytorski]
łapka — tu: pułapka. [przypis edytorski]
Łappa, Antoni — prezes sądu głównego wileńskiego, marszałek powiatu trockiego (1805–1809). [przypis edytorski]
Łapserdak — ktoś, kto chodzi podarty, w zniszczonych ubraniach lub potocznie: nicpoń, łobuz. [przypis edytorski]
łapserdak — ktoś, kto chodzi podarty, w zniszczonych ubraniach lub potocznie: nicpoń, łobuz. [przypis edytorski]
łapserdak — łobuz, ale także obdartus, ktoś w podartym ubraniu. [przypis edytorski]
łapserdak — nicpoń, łobuz; także człowiek nędznie ubrany. [przypis edytorski]
łapserdak (pot.) — nędzarz; nicpoń, łobuz. [przypis edytorski]
łaps (pot.) — policjant. [przypis edytorski]
Łapy — miasto w pow. białostockim. [przypis edytorski]
łapy po sobie — rusycyzm; popr.: (…) przy sobie. [przypis edytorski]
łaską — dziś popr. forma B.lp: łaskę. [przypis edytorski]
łaska skuteczna (teol.) — łaska Boga, której nie można się oprzeć. Wg koncepcji św. Augustyna wola Boga objawia się człowiekowi jako łaska, dzięki której dokonuje on w życiu właściwych wyborów; niemożliwe jest jej odrzucenie, gdyż nic nie może się dziać wbrew woli Boga. Na przełomie XVI i XVII w. toczył się ostry spór pomiędzy dominikanami, opowiadającymi się za tą koncepcją, a jezuitami, którzy uważali, że jest ona sprzeczna z ideą wolnej woli człowieka. Spór pozostał bez rozstrzygnięcia, decyzją papieża stronom zakazano dalszej dyskusji na ten temat. Wyznawcami łaski skutecznej jako niezbędnej i wystarczającej do osiągnięcia zbawienia byli także janseniści. [przypis edytorski]
łaska (starop.) — miłość. [przypis redakcyjny]
łaska uczynkowa — fr. grâce actuelle. [przypis tłumacza]
łaskaw był na mnie — dziś popr.: łaskaw był dla mnie. [przypis edytorski]
łaskawieli się, groźnoli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy łaskawie, czy groźnie. [przypis edytorski]
łaskę, jaką hrabia de Sérisy okazał jego bratu — por. Balzac, Kawalerskie gospodarstwo. [przypis tłumacza]
łaski godne — godne serdeczności, życzliwości, miłości. [przypis redakcyjny]
łaski Republiki — chodzi o Republikę Wenecką. [przypis edytorski]
Łaski (trzy Gracje) były służebnicami Wenus i Apollina. [przypis redakcyjny]
łasować — podjadać, stąd: łasuch. [przypis edytorski]
łasownik (daw.) — łakomczuch a. złodziej. [przypis edytorski]
Łastowski, Antoni — specjalista-preparator, zawodowo zajmujący się wypychaniem zwierząt, właściciel istniejącej od 1848 roku w Warszawie Pracowni Wypychania Ptaków i Zwierząt. [przypis edytorski]
Łaszcz Tuczapski, Samuel herbu Prawdzic (1588–1649) — strażnik wielki koronny, awanturnik, 236 razy skazany na banicję za najazdy na sąsiadów, ułaskawiony za zasługi wojenne. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Łaszcz Tuczapski, Samuel herbu Prawdzic (1588–1649) — strażnik wielki koronny, żołnierz, awanturnik, wielokrotnie skazany na banicję. [przypis edytorski]
łaszkować (starop.) — łasić się. [przypis tłumacza]
łaszt — daw. jednostka objętości, licząca od 3 do prawie 4 tysięcy litrów, czyli 3-4 metry sześcienne. [przypis edytorski]
łaszt — daw. jednostka objętości, licząca od 3 do prawie 4 tysięcy litrów, czyli 3-4 metry sześcienne; tu: wielki ciężar. [przypis edytorski]
łaszt — daw. miara towarów sypkich, równa ok. 3000–3840 litrów. [przypis edytorski]
łaszt — dawna miara towarów sypkich, równa około 3840 l. [przypis redakcyjny]
łaszt — daw. (XIV–XIX w.) jednostka miary objętości towarów sypkich stosowana w portach nadbałtyckich, dzieląca się na 30 korców i równa ok. 3–4 tys. litrów. [przypis edytorski]
łaszt — miara Gdańska w przedaży pszenicy 20 do 30 korcy wynosząca. [przypis redakcyjny]
łatanina — prowizoryczna naprawa. [przypis edytorski]
łata — tu: deska a. belka, element konstrukcyjny dachu. [przypis edytorski]
łatek (pot. pogard.) — biedak, chłystek, byle kto. [przypis edytorski]
Łatka i Twardosz — bohaterowie Dożywocia Aleksandra Fredry. [przypis edytorski]
łatki kartoflane — placki ziemniaczane; nazwa zachowana w jidisz jako latkes, tradycyjnie przygotowywane na żydowskie święto Chanuka. [przypis edytorski]
Łatwiéj Cajusowi konno przejechać przez zatokę w Baii niż Cezarem zostać! — Suetonius, Calig. XIX [Swetoniusz, Żywoty cezarów: Żywot Kaliguli 19]: Non magis Cajum imperaturum, quam per Bajanum sinum equis discursurum. [przypis autorski]
łatwie (daw.) — dziś: łatwo. [przypis redakcyjny]
łatwie — dziś: łatwo. [przypis edytorski]
łatwie — dziś popr. forma: łatwo. [przypis edytorski]
łatwie — dziś popr.: łatwo. [przypis edytorski]
łatwiej o wiele ustrzec cokolwiek posiadanego niż zdobyć — Zupełnie odwrotnie w Pierwszej mowie olintyjskiej: „często wydaje się trudniejszym ustrzec dobro niż je zdobyć”. Wiadomo, że sentencje ogólne i mądrości narodów należą szczęśliwie do tej kategorii sądów, które niosą być z równą cierpliwością prawdziwe, jak i błędne. W szkołach wymowy uczono dostosowania argumentów do potrzeby: nauka o tym nazywała się topika; powstała ze spostrzeżenia, że sentencje są wygodnymi argumentami i że wedle potrzeby dopuszczają różnorakie warianty; np. Temistios tę samą sentencję przekształca w ten sposób: „cenniejszą jest rzeczą zdobyć mienie niż zdobyte mnożyć”. [przypis tłumacza]
Łatwiej szaloną Wisłę nakierować (starop.) — w oryginale: volubil' onda presso Caridi. [przypis redakcyjny]
łatwiejszemi — dziś popr. forma N. lm r.m.: łatwiejszymi; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
łatwiej — właściwie, wobec konieczności absolutnej przyjęcia pojęcia Nieskończoności, nie należałoby używać słów: „trudniej” lub „łatwiej” — ale nie ma innego sposobu wyrażenia zachodzącej tu różnicy. [przypis autorski]
łatwie (starop. forma) — dziś: łatwo. [przypis edytorski]
łatwie (starop. forma) — łatwo; łatwieby (…) dostał: łatwo dostałby (zdobyłby). [przypis edytorski]
łatwie (starop. forma) — łatwo. [przypis edytorski]
łatwie (starop.) — łatwo. [przypis edytorski]
Łatwo jest wprowadzić ten system w stanie rycerskim, jeżeli będzie się przestrzegało, by jego członkowie posuwali się wszędzie stopniami… — Mably nie rozwija projektu zmiany systemu wojskowego. Uważa on, że dotychczasowa stopa wojska koronnego (50 000) powinna Polsce wystarczyć. Radzi tylko nadać temu wojsku lepszą organizację, wyćwiczyć je i udyscyplinować według współczesnych wzorów. Poza tym stałym wojskiem powinno się utrzymać pospolite ruszenie szlachty, ale należy znieść ograniczenia czasu służby w razie powołania, należy szlachtę do tej służby przygotować, kształcić ją wojskowo, przyzwyczajać do karności wojskowej, odbywać co roku przeglądy i ćwiczenia pod kierunkiem wojewodów i kasztelanów. [przypis redakcyjny]
łatwom się domyślił (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „łatwo się domyśliłem”. [przypis edytorski]
Łatwo też dostrzec, że strony umawiające się stałyby między sobą jedynie pod prawem natury i nie miałyby żadnej rękojmi wzajemnych swoich zobowiązań… — ponieważ nie byłoby żadnej władzy stojącej ponad stronami, która by mogła rozstrzygać ich konflikty. Rozstrzygnięcie tych sporów mogłoby zatem nastąpić tylko w drodze walki, dającej zwycięstwo silniejszemu. [przypis tłumacza]
Łatwowierny: ludzie bez oczu — Aluzja do bajek, jakie Montaigne powtarza za Pliniuszem i Herodotem (II, 12). [przypis tłumacza]
ławą (daw.) — tu: szeregiem. [przypis edytorski]
ławą — szeregiem (o sposobie atakowania). [przypis edytorski]
ławą — zwartym szeregiem (o sposobie atakowania). [przypis edytorski]
ławica — duże nagromadzenie czegoś. [przypis edytorski]
ławica gnejsowa — niem. Gneißbank; Gneis: gnejs, skała o budowie łupkowej; Bank: ławica, mielizna. [przypis edytorski]
ławica — ława. [przypis edytorski]
ławica — skupisko ryb lub zwierząt wodnych w morzach. [przypis edytorski]
ławica — tu: część dna morskiego lub rzecznego, wzniesienie piaszczyste lub żwirowe. [przypis edytorski]
ławica — tu: ława. [przypis edytorski]
ławica — tu: płycizna na rzece lub w pobliżu wybrzeża morskiego usypana z piasku naniesionego przez wodę, mielizna; piaszczysta wyspa na rzece. [przypis edytorski]
ławica — tu: podwodne wzniesienie z piasku lub z innych osadów dennych w pobliżu wybrzeża morskiego. [przypis edytorski]
ławice — dziś popr. forma D. lp: ławy. [przypis edytorski]
ławiczny — dziś: ławniczy. [przypis edytorski]
ławka — tu: kram, stragan, sklep. [przypis edytorski]
ławnik — w miastach lokowanych na prawie niemieckim był obierany spośród rajców i sprawował m. in. władzę sądowniczą na czele sądu wójtowskiego wraz z ławnikami, którzy mieli prawo sprzeciwu wobec jego wniosków; sądom tym w mieście podlegały ważniejsze sprawy cywilne i kryminalne. [przypis redakcyjny]
ławra — duży klasztor prawosławny. [przypis edytorski]
Ławra Peczarska — prawosławny klasztor w Kijowie. [przypis edytorski]
Ławra Peczerska — ośrodek religijny, dziś w granicach Kijowa; klasztor, w którego podziemiach (pieczarach) spoczywają mumie wielu świętych i błogosławionych mnichów prawosławnych. [przypis edytorski]
Ławrow, Piotr Ławrowicz (1823–1900) — rosyjski myśliciel, publicysta i działacz rewolucyjny; twórca rosyjskiej szkoły subiektywnej w socjologii i filozofii; jeden z głównych, obok Bakunina i Michajłowskiego, ideologów ruchu narodnictwa; po zamachu Karakozowa na cara Aleksandra II aresztowany i skazany na zesłanie, z którego w 1870 zbiegł do Europy Zachodniej. [przypis edytorski]
