Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 469 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8290 przypisów.
ze zwierzęty — dziś popr. forma N.lm: ze zwierzętami. [przypis edytorski]
zezwolenie na druk — Na ostatniej stronie pierwodruku jest nalepiona karteczka, na której wydrukowano: Wolno drukować J. K. Szaniawski. R. S. D. J. W. P. [przypis redakcyjny]
z fartuszkiem — tj. z przednią klapą zasłaniającą rozporek (w oryg. jest codpiece: mieszek). [przypis tłumacza]
z faworem — z pobłażaniem. [przypis redakcyjny]
z Fescenii, z Faliski Ekwowie — miasta w płd. Etrurii niedaleko Tybru. [przypis edytorski]
z Fiali — ἐκ τῆς Φιάλης:, dosłownie: czasza. [przypis tłumacza]
z fin de sieclu (fr. fin de siècle) — z końca wieku. [przypis edytorski]
z firmą — dziś: firmy (mydło firmy „Tlen”). [przypis edytorski]
z flegmą — flegmatycznie; powoli i z ociąganiem. [przypis edytorski]
z flegmą — tu: flegmatycznie; powoli i spokojnie. [przypis edytorski]
z flegmą — tu: flegmatycznie. [przypis edytorski]
Z Fojbosa proroczego powracam przybytku — mowa o wyroczni Apollina w Delfach. [przypis edytorski]
Z formuły układu społecznego widać (…) bez tego byłyby niedorzeczne, tyrańskie i narażone na najstraszniejsze nadużycia — z całego rozdziału wynika, że 1) zwierzchnik nie może być krępowany przez żadne prawa, jednak musi działać w granicach umowy pierwotnej, 2) prawa stanowione przez zwierzchnika muszą być zaopatrzone sankcją przymusu. — Ponadto Russo stwierdza, że każdy uczestnik związku jest członkiem władzy zwierzchniej — na razie jednak nie udowadnia tej tezy. [przypis tłumacza]
z franc. soubrette — postać kobieca występująca w operetce lub operze komicznej, najczęściej jest to sprytna pokojówka, inspiratorka intryg. [przypis edytorski]
zfrasowane (starop. forma) — dziś popr.: zafrasowane. [przypis edytorski]
zfrasowany (starop. forma) — dziś: zafrasowany; tj. zmartwiony. [przypis edytorski]
zgadać — zgadywać. [przypis edytorski]
zgadał — zgadywał. [przypis edytorski]
zgada — zgaduje, zmyśla. [przypis redakcyjny]
zgadnął — dziś popr.: zgadł a. odgadnął. [przypis edytorski]
zgadni — dziś popr. forma trybu rozkazującego: zgadnij. [przypis edytorski]
Zgadniesz, że dojdzie do nieśmiertelności! — pomnik konny kolosalny Piotra roboty Falkoneta i posąg Marka Aureliusza stojący teraz w Rzymie w Kapitolium są tu wiernie opisane. [przypis redakcyjny]
zgadoj — taikoje. [przypis edytorski]
zgadywa (daw.) — dziś: zgaduje. [przypis edytorski]
zgadzać (daw.) — zmierzać. [przypis redakcyjny]
zgadzać się — tu: umawiać się. [przypis edytorski]
zgadzać się — tu: umawiać się, uzgadniać (między stronami sporu). [przypis edytorski]
Zgadzają się najzupełniej wszelkie szczegóły ich kultów tak dalece, że można np. przekaz Thietmarowy poprawiać wedle przekazu Saksona i żywociarzy Ottona Bamberskiego. Na ścianach świątyni ratarskiej miały być wedle Thietmara sztucznie wyrzezane posągi bóstw, ależ on tego na własne oczy nie oglądał; słusznie stwierdzili Duńczycy i Otton Bamberski, że na ścianach widniały bardzo dokładnie rzeźbione a grubo pomalowane rozmaite przedmioty, z czego sprawozdawca Thietmarowy bogów porobił. Stanica, to jest olbrzymia chorągiew Świętowitowa, miała to samo znaczenie, co wielka tarcza Jarowitowa, niecąca strach i dająca pewność zwycięstwa. Te same szczegóły co do konia-wierzchowca Świętowita i Trzygłowa itd. dowodzą tożsamości tego bóstwa o różnych nazwach. [przypis autorski]
zgaga — tu ogólnie: cierpienie. [przypis redakcyjny]
zgalwanizowany — tu: sztucznie pobudzony przez użycie prądu galwanicznego (prądu elektrycznego pochodzącego z ogniw galwanicznych). [przypis edytorski]
zganaszowany — o koniu: mający silnie pochyloną głowę, ustawioną prostopadle do podłoża, w pozycji wymuszonej przez jeźdźca ściąganiem wodzy. [przypis edytorski]
zgangreniały — toczony gangreną. [przypis edytorski]
zgani im zbyteczną słabość — dziś: zgani ich za (…). [przypis edytorski]
z gardłem za węgłem — dla zrzucenia; [tj. żeby zwymiotować; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Zgardzał (…) nimfy — gardził nimfami. [przypis edytorski]
z garka — dziś popr.: z garnka. [przypis edytorski]
zgarszać się — dziś popr. forma: gorszyć się; odczuć oburzenie ze względów moralnych. [przypis edytorski]
zgartywać (daw.) — zgarniać. [przypis edytorski]
Zgasisz synków Hipokrata; będą cię gagatkiem zwać — Hipokrates, bratanek Peryklesa, wódz ateński, który poległ w r. 424 w bitwie pod Delion, miał dwu synów, z których śmiały się całe Ateny: nazywano ich prosiakami. [przypis tłumacza]
zgasła w dniu klęski — Sobieski, Marek herbu Janina (1628–1652), starszy brat Jana III Sobieskiego, po bitwie pod Batohem (1652) dostał się do niewoli i został ścięty na rozkaz Chmielnickiego. [przypis redakcyjny]
Zgasły wszech kruszców połysk i kamieni (…) przy tej doliny kwiatach i zieleni — Blask drogich kruszców i kamieni symbolicznie oznacza osoby zajmujące wysokie szczeble w społeczeństwie na ziemi, które poeta spotyka przed bramą czyśćcową w oczekiwaniu na jej otwarcie. Dolina ta bogato ubrana kwiatami symbolicznie tę myśl wyraża: że wielmożni ziemscy, książęta i ludzie prywatni, co blaskiem przepychu są otoczeni, o jeden krok do rzeczywistego duchowego celu jeszcze naprzód nie postąpili. Dlatego to zgodnymi głosami śpiewają pieśń: Salve Regina, ażeby co prędzej z tego przepychu kwiatów i kamieni, przypominającego im blask ich ziemski, do mąk oczyszczających ze zmaz grzechowych dojść mogli. [przypis redakcyjny]
zgasnąć (przen.) — umrzeć. [przypis redakcyjny]
zgaszenie — znaczenie przysłówkowe: w sposób zgaszony, przygaszony. [przypis edytorski]
z gębą (gw.) — wymowna. [przypis autorski]
zgęba — kęs. [przypis redakcyjny]
zgębę — kęs. [przypis redakcyjny]
zgęsły — dziś: zgęstniały. [przypis edytorski]
zgęstwiało (starop.) — zgęstniało (powietrze). [przypis edytorski]
Z Getego. [przypis autorski]
Z Getego. Swobodny przekład z wiersza Goethego Die Spröde (Nieprzystępna). [przypis autorski]
zgiąn — dziś popr.: zgiął. [przypis edytorski]
zgiełkliwie — gwarnie, głośno. [przypis edytorski]
zgiełk — ruchliwy, hałaśliwy pośpiech. [przypis edytorski]
zgiełk — tu raczej: zamęt. [przypis edytorski]
zginąłże — konstrukcja z partykułą -że w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy zginął. [przypis edytorski]
zginęła — w pierwotnej wersji: „umarła”. [przypis edytorski]
zginęli (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli zginę. [przypis edytorski]
zginie cała Beocja (…) niech tylko zostaną węgorze! — Beocja słynna była z ryb i węgorzy, które poławiano w jeziorze Kopais. [przypis tłumacza]
zginiem, będziem itp. (daw.) — skrócona forma czasownika 1 os. lm; dziś: zginiemy, będziemy itp. [przypis edytorski]
Zginie miasto Priama przez podstęp boskiego Laertydy… — przepowiednia dotycząca Konia Trojańskiego — wymyślonego przez Odyseusza sposobu na pokonanie trojańczyków. [przypis edytorski]
zginienie — dziś raczej: zginięcie; zgubę. [przypis edytorski]
zginienie (starop.) — tu: śmierć, zgładzenie. [przypis edytorski]
Z głębi duszy dziękuję Bogu najlepszemu… — op. cit., s. 114. [przypis autorski]
Z głębokości wołam do Ciebie, o Panie. [przypis redakcyjny]
Z głębokości wołam do Ciebie — początek biblijnego Psalmu 130. [przypis edytorski]
z główną pocztą we Lwowie w roku 1918, z ministerstwem wojny w Warszawie w roku 1926 — podczas bitwy o Lwów, w natarciu 9 listopada 1918 oddziały polskie zajęły budynek Poczty Głównej, jeden ze strategicznych celów; podczas przewrotu majowego, 13 maja 1396 wojska strony rządowej przypuściły zwycięski atak na gmach Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie zajęty przez oddziały Piłsudskiego. [przypis edytorski]
Zgłobice — wieś w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
zgło (daw.) — koszula; szczególnie: koszula nocna. [przypis edytorski]
zgłodniałymi usty (daw.) — dziś: zgłodniałymi ustami. [przypis edytorski]
zgłosił się był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zgłosił się wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
zgłoskować — sylabizować. [przypis edytorski]
zgłoszony w cechu księgarzy jako „książka…” — bardzo często określenie „książka” stosowano i do dramatu. [przypis tłumacza]
zgłuszyć (daw.) — przyciszyć, zagłuszyć. [przypis edytorski]
zglajchszaltowany (pot., z niem.) — ujednolicony; zrównany na siłę. [przypis edytorski]
z Ględzia — Glenay, wioska koło Chinon, rodzimego miejsca Rabelais'go [przypis tłumacza]
Z gleby kujawskiej — tytuł studium autorstwa Stanisława Przybyszewskiego o Janie Kasprowiczu (wyd. Warszawa 1902). [przypis edytorski]
zgligi (starop. forma) — zejdzie. [przypis redakcyjny]
zgliszcza — pogorzelisko; pozostałości czegoś, co zostało zniszczone, szczególnie: spalone; daw. przede wszystkim pozostałości stosu pogrzebowego. [przypis edytorski]
zgliszcze — pozostałość po pożarze, pogorzelisko. [przypis redakcyjny]
zgliszczów — dziś popr. forma D. lm: zgliszcz a. zgliszczy. [przypis edytorski]
zgliszczów — dziś popr.: zgliszczy. [przypis edytorski]
Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana. Ze wstępem Juliana Krzyżanowskiego, t. II, Warszawa 1978, s. 38; Słownik historii Polski, Warszawa 1973, wydanie VI, s. 38, J. Kleiner, Zarys dziejów literatury polskiej, Wrocław 1986, s. 31. [przypis autorski]
zgmerać (starop.) — [tu:] wydobywać. [przypis redakcyjny]
Z gminowładnego wzleciał ptak cesarski gniazda — nawiązanie do koronacji na cesarza Francuzów Napoleona I Bonaparte, będącego wcześniej rewolucyjnym generałem i pierwszym konsulem Republiki Francuskiej (państwa, którym w założeniu władać miał lud, a więc „gminowładnego”). [przypis edytorski]
zgniewana — dziś popr.: zagniewana. [przypis edytorski]
z gniewu jednej — domyślnie: Junony. [przypis edytorski]
z gniewu się nie czuć (starop.) — nie panować nad sobą z gniewu. [przypis edytorski]
z gniewu spuścić — ochłonąć z gniewu; mniej się gniewać. [przypis edytorski]
zgniła gorączka — w ówczesnej terminologii lekarskiej gorączka, przy której „soki ciała psują się i gniją”. [przypis redakcyjny]
zgniły Zachód — pogardliwe określenie Europy zachodniej, używane przez reprezentantów reakcyjnej ideologii szczególnego posłannictwa Rosji jako wybawicielki świata. [przypis edytorski]
Zgódźmy się więc, że siła nie tworzy prawa i że ma się obowiązek posłuchu tylko wobec władz legalnych… — ustęp stwierdzający ponad wszelką wątpliwość normatywność postawy Russa. Nie szuka on wyjaśnienia faktycznego stosunku siły do wymuszonego posłuszeństwa, ale pragnie uzasadnić obowiązek prawny, które to pojęcie stanowi samą istotę normy. Pojęcie obowiązku wytwarza się na podkładzie idei wolnej woli i nie ma nic wspólnego z przyczynowo-skutkowym ujęciem świata. Obowiązku nie można wyprowadzić z faktu siły jako motywu determinującego w sposób konieczny zachowanie się człowieka. [przypis tłumacza]
Z górą ćwierć wieku spędziłem na studiach nad czarnoksięstwem — por. [Przybyszewski], Moi współcześni, Warszawa 1926, s. 242–3. [przypis autorski]
z górą — z nadwyżką. [przypis edytorski]
z gór niseńskich jadąc — Nysa, góra w Indiach; wg mitologii wychował się tam Bakchus i z niej wyjechał w świat na rydwanie zaprzężonym w tygrysy. [przypis edytorski]
z góry — tu: z wierzchu. [przypis edytorski]
z góry w dolinę — κατὰ τῆς ὑποκειμένης φάραγγος, in subjectam vallem, in die unter demselben befindliche Schlucht (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Góra, na której stała świątynia, a obecnie rozpościera się muzułmański Harâm esz-Szerîf, jest dziś jeszcze otoczona głębokimi dolinami od wschodu i zachodu, bo inne doliny zostały wypełnione rumowiskami i znikły. Proste określenie „z góry w dolinę” wydało mi się najwłaściwsze, gdyż wyrażenie „unter” albo „подъ” mogłoby rodzić przypuszczenie w czytelniku nieznającym terenu, że pod świątynią znajdowała się jakaś głębia, tym bardziej że góra świątyni, jak Flawiusz w dziele niniejszym opisuje, została sztucznie rozszerzona, (p. dalej V, V, 1), że w V, III, 1 jest rzeczywiście mowa o podziemnych chodnikach (εἰς τοὺς ὑπονόμους τοῦ ἱεροῦ) i że dziś znajdujemy tam potężne substrukcje zwane Stajniami Salomona. [przypis tłumacza]
zgoda między królem a kniaziem Witoldem na Niemcach skrupiła — sens: skutki tej zgody spadły na Niemców. [przypis edytorski]
Zgoda (w oryg. Covenant) — właśc. Solemn League and Covenant; dosł. „ugoda” a. „przymierze”: pakt z r. 1643, ustanawiający prezbiterianizm w Anglii i Szkocji. [przypis tłumacza]
z godłem herolda — herold (czyli poseł, gdzie indziej sługa urzędowy) jest nietykalny, nosi jako oznakę swej godności laskę oplecioną dwoma wężami, na siebie wzajemnie patrzącymi. [przypis tłumacza]
Zgodnie konfederackim marszałkiem obrany — W Litwie za wkroczeniem wojsk francuskich i polskich, zawiązano po województwach konfederacje i obrano posłów na Sejm. [przypis autorski]
