Przypisy

laga — laska. [przypis edytorski]

La Garçonne (fr.) — Chłopczyca, utwór Victora Margueritte'a (1866–1942), wydany w 1922, wywołał skandal, po którym autorowi odebrano odznaczenie Legii Honorowej. Oburzenie wywołał wówczas opis postępowania bohaterki, która szuka przygód erotycznych, aby wynagrodzić sobie zdradę, jakiej dopuścił się jej narzeczony. [przypis edytorski]

La Garçonne — pol. Chłopczyca, bestsellerowa powieść francuskiego pisarza Wiktora Margueritte'a (1866–1942), wydana w 1922, opowiadająca o życiu wyemancypowanej młodej kobiety; erotyczne wątki powieści wywołały skandal obyczajowy, autorowi odebrano odznaczenie Legii Honorowej. [przypis edytorski]

La garde meurt, mais ne se rend pas (fr.: gwardia umiera, ale się nie poddaje) — tymi słowami miał odpowiedzieć na propozycję poddania się Brytyjczykom fr. generał napoleoński Pierre Cambronne (1770–1842) podczas bitwy pod Waterloo. Znana jest także inna wersja jego odpowiedzi: Merde!, tj. 'gówno'. [przypis edytorski]

Lagbomer (hebr.) — właśc. Lag Ba-Omer, Dzień Liczenia Omeru, radosne święto żydowskie przypadające 33 dni po święcie Pesach. [przypis edytorski]

la gente d' inferno (wł.) — lud z piekła. [przypis edytorski]

Lagerältester (niem.) — starszy obozu, najstarszy funkcyjny więzień. [przypis edytorski]

lagerältester — w gwarze obozowej: najstarszy funkcyjny więzień, którym mógł być tylko Niemiec. [przypis edytorski]

lager a. lagier — niemiecki obóz koncentracyjny. [przypis edytorski]

lageraltester (z niem.) — starszy obozu, funkcja w samorządzie więźniów. [przypis edytorski]

lagerarzt (z niem.) — lekarz obozowy. [przypis edytorski]

lagerbier (niem.) — lager, piwo jasne pełne, długo leżakowane. [przypis edytorski]

lagerek — zdrobnienie od lager (rodzaj piwa). [przypis edytorski]

Lagerführer (niem.) — skrót od Schutzhaftlagerführer, szef więźniarskiej części obozu. [przypis edytorski]

lagerführer (z niem.) — kierownik obozu. [przypis edytorski]

lagerkapo — w gwarze obozowej więzień-koordynator komand roboczych w obozie. [przypis edytorski]

Lagerlöf, Selma (1858–1940) — pisarka szwedzka. [przypis edytorski]

Lagerlöf, Selma (1858–1940) — szwedzka pisarka, nowelistka i noblistka. [przypis edytorski]

lager — w gwarze obozowej: niemiecki obóz koncentracyjny. [przypis edytorski]

lager — w gwarze obozowej: niemiecki obóz koncentracyjny. [przypis edytorski]

lager (z niem.) — obóz. [przypis edytorski]

lager — z niem. obóz, tu w znaczeniu nazistowski obóz (pracy, koncentracyjny, zagłady). [przypis edytorski]

lagier a. lager — niemiecki obóz koncentracyjny. [przypis edytorski]

lagier — osad tworzący w beczkach podczas fermentacji wina. [przypis edytorski]

lagier (starop.) — drożdże winne. [przypis edytorski]

Lagis, lakoński król — Agis, król Sparty. [przypis edytorski]

la gloire (fr.) — sława, chwała. [przypis edytorski]

la glu (fr.) — lep. [przypis edytorski]

Lagrange, Joseph Louis (1736–1813) — francuski matematyk i astronom; wniósł znaczący wkład w analizę matematyczną, teorię liczb, mechanikę teoretyczną oraz mechanikę ciał niebieskich. [przypis edytorski]

lagrowe szyby — wykonane ze szkła białego, lagrowego. [przypis edytorski]

lagrowiec — w gwarze obozowej: więzień obozu koncentracyjnego. [przypis edytorski]

laguna — płytka zatoka odcięta od otwartego morza. [przypis edytorski]

la (gw.) — dla. [przypis edytorski]

La Gynevera delle clare donne — książka włoskiego humanisty, poety i pisarza Giovanniego Sabadino degli Arienti (1445–1510), z roku 1490, zawierająca biografie słynnych kobiet, dedykowana Ginevrze Sforza, żonie władcy Bolonii. [przypis edytorski]

Lahore — miasto na zach. przedgórzu Himalajów, ob. w Pakistanie, w pobliżu granicy z Indiami. [przypis edytorski]

laidaras — užtverta vieta ganykloje gyvuliams suginti. [przypis edytorski]

laidokas (lenk.) — nenaudėlis. [przypis edytorski]

laik — dyletant, osoba nie znająca się na rzeczy; dziś popr. forma lm: laicy. [przypis edytorski]

laikinės — laikinos. [przypis edytorski]

laikinis — laikinas. [przypis edytorski]

laik — tu: osoba świecka, nienależąca do kleru. [przypis edytorski]

laik —tu: zakonnik bez święceń. [przypis edytorski]

laik — tu: zakonnik bez święceń. [przypis edytorski]

La ilaha, illa Allah! Wa Muhammad er Rasul Allah! (ar.) — Nie ma boga prócz Allaha, a Mahomet jest wysłannikiem Allaha; muzułmańskie wyznanie wiary (szahada), będące częścią składową każdej modlitwy muzułmańskiej. [przypis edytorski]

Laing, Alexander Gordon (1793–1826) — oficer armii brytyjskiej, podróżnik i badacz Afryki Zachodniej; w sierpniu 1826 jako pierwszy Europejczyk dotarł do Timbuktu; został zabity wkrótce po wyruszeniu w drogę powrotną. [przypis edytorski]

laird — szkocki tytuł, określenie posiadacza ziemskiego. [przypis edytorski]

Lais — gr. hetera (towarzyszka), jedna z najbardziej wpływowych kobiet w staroż. Grecji. [przypis edytorski]

Lais — imię słynnych z piękności kurtyzan greckich: Lais z Koryntu (ok. 425 p.n.e.) oraz Lais z Hykkary na Sycylii (zm. 370 p.n.e.). [przypis edytorski]

Lais — imię to nosiły liczne greckie kurtyzany. [przypis edytorski]

laisser aller (fr.) — pozwolić iść; tu: jako termin analogiczny do laisser faire (dosł.: pozwolić działać; nie ograniczać działania). [przypis edytorski]

laisser faire (fr.) — dosłownie: pozwólcie czynić; leseferyzm to pogląd filozoficzno-ekonomiczny głoszący wolność jednostki w wymiarze społeczno-ekonomicznym, sformułowany przez francuskich fizjokratów, a zrealizowany w XIX w. w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

laisser passer (fr.) — dosłownie: pozwólcie przejść; patrz: laissez faire. [przypis edytorski]

laissez-aller (fr.) — pozwólcie iść. [przypis edytorski]

laissez faire (fr.) — pozwól robić, pozwólcie działać; zasada wychowawcza opierająca się nie na kontroli, ale na przyzwoleniu na swobodny rozwój dziecka. [przypis edytorski]

lai — tegul. [przypis edytorski]

laivininks — jūreivis. [przypis edytorski]

la Jarretière (fr.) — podwiązka. [przypis edytorski]

lajf of buzines (zniekszt. ang. life of business) — życie biznesu; tu: świat biznesu. [przypis edytorski]

Lajma, właśc. Laima (mit. litew.) — bogini losu, wzywana w przełomowych chwilach, takich jak ślub, poród i śmierć. Przedstawiano ją w postaci staruszki, a czasem kukułki, jej ulubionym drzewem była lipa. [przypis edytorski]

Lajos, gr. Laios (mit. gr.) — król Teb, mąż Jokasty, ojciec Edypa. Wyrocznia przepowiedziała, że zginie z ręki syna, dlatego rozkazał, żeby nowo narodzone dziecko pozostawić na śmierć w górach. Mały Edyp został uratowany przez pasterza i wychowywał się jako rodzony syn króla Koryntu. Kiedy jako dorosły dowiedział się o wyroczni, porzucił Korynt, żeby przypadkiem nie popełnić ojcobójstwa, lecz podczas wędrówki zabił w kłótni nieznajomego starca, który w rzeczywistości był jego ojcem. [przypis edytorski]

La Journée du chrétien (fr.) — Dzień chrześcijanina. [przypis edytorski]

lajstrygoński — Lajstrygonowie to mityczny lud ludożerców. [przypis edytorski]

laka — rodzaj żywicy stosowanej do wyrobu dekoracyjnych figurek. [przypis edytorski]

laka — rodzaj żywicy używanej na Dalekim Wschodzie do wyrobu i malowania ozdobnych przedmiotów, najczęściej barwionej na czarno a. czerwono. [przypis edytorski]

lakata — skuduras. [przypis edytorski]

lak (bot.) — rodzaj roślin z rodziny kapustowatych; typowym gatunkiem jest lak wonny (Cheiranthus cheiri), o zebranych w grona, drobnych kwiatach, intensywnie pachnących, żółtych, czerwonych lub pomarańczowych. [przypis edytorski]

lak (bot.) — roślina ozdobna. [przypis edytorski]

lak — brązowoczerwona substancja, używana dawniej do pieczętowania listów. [przypis edytorski]

lak — brązowoczerwona substancja, używana dawniej do pieczętowania m.in. listów i paczek. [przypis edytorski]

lak — czerwonawa masa, używana do pieczętowania listów i paczek. [przypis edytorski]

lakedajmoński — spartański. [przypis edytorski]

Lakedajmona — Sparta. [przypis edytorski]

Lakedajmonowie — mieszkańcy Lakedajmonu (gr., dziś raczej: Lacedemonu), tj. Sparty; Spartanie. [przypis edytorski]

lakierki — eleganckie obuwie z lakierowanej skóry. [przypis edytorski]

lakiery — zgr. od: lakierki, buty z błyszczącej, lakierowanej skóry. [przypis edytorski]

Lakończycy — mieszkańcy Lakonii, krainy hist., której gł. miastem była Sparta; Spartanie. [przypis edytorski]

Lakończyk — Spartanin, człowiek mieszkający w Lakonii, krainie, która stanowiła główną część państwa spartańskiego. [przypis edytorski]

lakońska wymowa — sposób wysłowienia właściwy mieszkańcom Lakonii, tj. Spartanom, wyjątkowo zwięzły i treściwy; por. przym. lakoniczny. [przypis edytorski]

lakoński nóż — w oryg.: xuele: rodzaj zakrzywionego noża używanego jako broń przez Spartan. [przypis edytorski]

lakoński — spartański, charakterystyczny dla Lakonii, krainy, która stanowiła główną część państwa spartańskiego. [przypis edytorski]

lakoński — właściwy Lakonii, krainie, która stanowiła główną część państwa spartańskiego; spartański. [przypis edytorski]

Lakonia — kraina hist. w płd.-wsch. części Płw. Peloponeskiego, stanowiąca główną część państwa spartańskiego, ze stolicą w Sparcie. [przypis edytorski]

Lakonia — kraina hist. w płd.-wsch. części Płw. Peloponeskiego; w starożytności stanowiła gł. część państwa spartańskiego. [przypis edytorski]

Lakonia — Sparta. [przypis edytorski]

lakonizm (z gr.) — dziś: lakoniczność, zwięzłość. [przypis edytorski]

lakonizm (z gr.) — tu: lakoniczność, zwięzłość. [przypis edytorski]

Lakonowie — mieszkańcy Lakonii, krainy, która stanowiła główną część państwa spartańskiego; Spartanie. [przypis edytorski]

Lakon — Spartanin; Lakonia, kraina w płd.-wsch. części Płw. Peloponeskiego, stanowiła gł. część państwa spartańskiego, ze stolicą w Sparcie. [przypis edytorski]

Lakrima Christi, właśc. Lacrima Christi (łac.: łzy Chrystusa) — białe, neapolitańskie wino. [przypis edytorski]

laksatorium — pomieszczenie do załatwiania potrzeb fizjologicznych, od łac. laxatio: rozluźnienie. [przypis edytorski]

lak — substancja używana dawniej np. do pieczętowania listów: uformowany w pałeczki (laski) lak łatwo było stopić np. w cieple płomienia świeczki, następnie pozwalano kilku kroplom spaść na złożenie listu, odbijano tam pieczęć, a lak szybko zasychał; otwarcie listu było niemożliwe bez złamania lakowej pieczęci: w ten sposób zabezpieczano korespondencję przed osobami niepowołanymi; lakowano także butelki z substancjami lotnymi lub łatwo psującymi się, uszczelniając je tym sposobem. [przypis edytorski]

laksujący (daw.) — przeczyszczający. [przypis edytorski]

Lakszmi (mit. hind.) — bogini szczęścia, bogactwa i piękna, wcielenie wszelkich cnót, żona boga Wisznu. [przypis edytorski]

Laktancjusz, właśc. Lucius Caecilius Firmianus Lactantius (ok. 250–330) — pisarz, teolog i apologeta chrześcijański; doradca Konstantyna Wielkiego; autor popularnego traktatu Divinarum Institutionum, w którym m.in. wyśmiewał poglądy o kulistości Ziemi, co wytknął Kopernik w swojej książce. [przypis edytorski]

Laktancjusz, właśc. Lucius Caecilius Firmianus Lactantius (ok. 250–330) — pisarz, teolog i apologeta chrześcijański, ojciec kościoła, retor; doradca Konstantyna Wielkiego, wychowawca jego syna Kryspusa; zwany Cicero christianus, tj. chrześcijańskim Cyceronem (ze względu na płynność wymowy, ale również na cele, które sobie stawiał jako mówca i autor); autor popularnego traktatu Divinarum Institutionum (powst. 304–313, tłum. jako „Boże rozporządzenia” a. „Podstawy nauki Bożej”), w którym m.in. wyśmiewał poglądy o kulistości Ziemi, co wytknął Kopernik w swojej książce. [przypis edytorski]

Laktancjusz, właśc. Lucius Caecilius Firmianus Lactantius (ok. 250–330) — pisarz, teolog i apologeta chrześcijański, wychowawca syna Konstantyna Wielkiego, autor dzieła Divinae Institutiones (Podstawy nauki Bożej), stanowiącego systematyczny wykład teologii chrześcijańskiej. [przypis edytorski]

lak — topliwa, brązowoczerwona masa, dawniej używana do pieczętowania listów. [przypis edytorski]

lak — topliwa, czerwonobrunatna substancja służąca do pieczętowania listów. [przypis edytorski]

lak — topliwa masa używana do pieczętowania listów, barwy czerwonej lub brązowej. [przypis edytorski]

lak — topliwa substancja stosowana do pieczętowania listów. [przypis edytorski]