Przypisy

Moll, Albert (1862–1939) — niemiecki lekarz psychiatra i seksuolog, jeden z twórców seksuologii. [przypis edytorski]

molle cor (łac.) — miękkie serce; określenie z Owidiusza, Listy znad Morza Czarnego (Epistulae ex Ponto) ks. I, III 32. [przypis edytorski]

Moll, Otto (1915–1946) — szef krematoriów w Auschwitz-Birkenau, zbrodniarz nazistowski. [przypis edytorski]

molluski (fr. mollusques, z łac. molluscus: miękki) — mięczaki, typ zwierząt, do którego należą m.in. ślimaki, małże, ośmiornice; mięczaki morskie wykopywane jako skamieniałości przewodnie (amonity, belemnity) służą do określania wieku skał. [przypis edytorski]

Moloch a. Molech — chtoniczne bóstwo fenickie i kananejskie, jeden z demonów. [przypis edytorski]

Moloch (bibl.) — pogański bóg bogactwa. [przypis edytorski]

Moloch — bóstwo fenickie i kananejskie, któremu miano składać ofiary z ludzi, według średniowiecznej demonologii jeden z demonów. [przypis edytorski]

Moloch — fenicki bądź asyryjski (nie ammonicki) bóg, któremu składano ofiary z ludzi. [przypis edytorski]

Moloch — fenickie i kananejskie bóstwo ciemności, śmierci, ziemi i płodności. [przypis edytorski]

Moloch (mit. semicka) — bóg Fenicjan i Kananejczyków, któremu wg Biblii miano składać ofiary z dzieci; przen.: coś bezlitosnego, złego, pochłaniającego niewinne ofiary. [przypis edytorski]

Moloch (mit. semicka) — bóg Fenicjan i Kananejczyków, któremu wg Biblii miano składać ofiary z dzieci; przen.: coś bezlitosnego, złego, pochłaniającego niewinne ofiary. [przypis edytorski]

moloch (mit. semicka) — bóstwo ognia; przen.: coś bezlitosnego, złego, pochłaniającego niewinne ofiary. [przypis edytorski]

Moloch, Saturn i Kronos (mit.) — Moloch: bóg kananejski, któremu wg Biblii składano ofiary z dzieci; Saturn: staroitalski bóg rolnictwa i zasiewów, później utożsamiony z greckim Kronosem; Kronos: grecki bóg rolnictwa, dawny władca bogów, który pożerał własne dzieci, żeby nie odebrały mu władzy, jak głosiła klątwa. [przypis edytorski]

Moloch — wg mit. semickiej bóg ognia. [przypis edytorski]

molos — rasa dużych, silnych psów. [przypis edytorski]

molowa tonacja (muz.) — tonacja w skali molowej, smutnej. [przypis edytorski]

Moltke, Helmuth Karl Bernhard von (1800–1891) — pruski generał i feldmarszałek, reformator armii pruskiej, a potem Armii Cesarstwa Niemieckiego. [przypis edytorski]

Moltke, Helmuth Karl Bernhard von (1800–1891) — pruski generał i feldmarszałek, reformator armii pruskiej uznawany za twórcę nowoczesnej operacji wojskowej. [przypis edytorski]

molto agitato (muz., wł.) — bardzo gwałtownie, niespokojnie. [przypis edytorski]

molto gracje (zniekszt. wł. molto grazie) — bardzo dziękuję. [przypis edytorski]

Moluki — Wyspy Korzenne; grupa wysp we wschodniej części Archipelagu Malajskiego, wchodząca w skład Indonezji. [przypis edytorski]

moluski (fr. mollusques, z łac. molluscus: miękki) — mięczaki, typ zwierząt, do którego należą m.in. ślimaki, małże, ośmiornice. [przypis edytorski]

Molwitz — Małujowice, miejsce bitwy z 10 kwietnia 1741 r. wojskami austriackimi a pruskimi; dowództwo tych ostatnich z rąk króla Prus Fryderyka II przejął w pewnym momencie feldmarszałek von Schwerin. [przypis edytorski]

Mombasa — najstarsze i drugie co do wielkości miasto w Kenii, położone na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego; z uwagi na swoje położenie była w XIX w. wielokrotnie punktem wyjścia lub miejscem docelowym wypraw badających środkową część Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]

Mombert, Alfred (1872–1942) — poeta niemiecki; autor mistycznych poematów wizyjnych. Przybyszewski napisał o nim po raz pierwszy w r. 1896 w „Die Zeit Vien” artykuł pt. Der Glükende, który później z niewielkimi zmianami wszedł do obu wydań Na drogach duszy oraz był drukowany w „Życiu” krakowskim nr 42–44 z 1898 r. [przypis edytorski]

Mombert, Alfred (1872–1942) — poeta niem.; z wykształcenia prawnik; autor tomów: Der Sonnengeist (1905), Aeon, der Weltgesuchte (1907), Aeon vor Syrakus (1911), Der Himmlische Zecher (1909), Der Held der Erde (1919), Aeon Zwischen den Frauen (1920). [przypis edytorski]

mom ci sepnonć (gw.) — mam ci szepnąć. [przypis edytorski]

momenta (daw.) — dziś popr. forma M., B. lm: momenty. [przypis edytorski]

momenta (daw.) — dziś popr. M. lm: momenty; rachować momenta: liczyć chwile, przeliczać czas. [przypis edytorski]

momenta — dziś D.lm: momenty. [przypis edytorski]

momentum (łac. fiz.) — pęd; w fizyce klasycznej: iloczyn masy i prędkości ciała. [przypis edytorski]

mom (gw.) — mam. [przypis edytorski]

Mommsen, Theodor (1817–1903) — niemiecki historyk, poeta oraz prawnik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1902. [przypis edytorski]

Mommsen, Theodor (1817–1903) — niemiecki historyk, poeta oraz prawnik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1902. [przypis edytorski]

Momos (mit. gr.) — bóg będący uosobieniem krytyki, satyry i szyderstwa; z powodu ciągłego krytykowania i wyśmiewania innych bogów wygnany z Olimpu. [przypis edytorski]

Momus (mit. gr.) — bóg satyry, sarkazmu i krytyki. [przypis edytorski]

Momus (mit. gr. i rz.) — bóg kpin, drwin i niezasłużonej krytyki, wg niektórych przekazów wygnany z Olimpu. [przypis edytorski]

Mon âme seulette a mal au coeur d'un dense ennui (fr.) — moja samotna dusza boli mnie od zgęszczonej nudy. [przypis edytorski]

Monachium — miasto powiatowe w płd.Niemczech, stolica kraju związkowego Bawaria. [przypis edytorski]

Monachium — miasto w południowych Niemczech, stolica kraju związkowego Bawaria. [przypis edytorski]

Monachium — układ monachijski, zawarty pod koniec września 1938, na mocy którego hitlerowskie Niemcy uzyskały część terytorium Czechosłowacji. [przypis edytorski]

Monachium — w Monachium mieściła się słynna Akademia malarska, znana z tradycjonalizmu. [przypis edytorski]

monada (gr.) — podstawowa substancja duchowa, z definicji niezależna od wpływów otaczającej rzeczywistości (pojęcie z filozofii G. W. Leibnitza). [przypis edytorski]

monada (gr.) — w filozofii Leibniza: podstawowy byt duchowy, z definicji niezależny od wpływów otaczającej rzeczywistości; biol.: organizm jednokomórkowy z jedną lub kilkoma wiciami. [przypis edytorski]

monada (hist. biol.) — dawna nazwa organizmów jednokomórkowych. [przypis edytorski]

monada — w filozofii Leibniza: podstawowy byt duchowy, z definicji niezależny od wpływów otaczającej rzeczywistości; monady są uszeregowane w hierarchię od najmniej doskonałych (pozbawionych samowiedzy) do monady doskonałej, jaką jest Bóg. [przypis edytorski]

monada — w pewnych systemach filozoficznych jest substancją prostą, podstawową jednostką, bytem duchowym niemającym charakteru czasowego. [przypis edytorski]

monadologia — Monadologia, książka Leibniza z 1714 roku, przedstawiająca podstawy jego systemu ontologicznego. [przypis edytorski]

monadolog — wyznawca monadologii, czyli jakiejś odmiany teorii monad wyłożonej przez G. W. Leibniza; monady wg Leibniza to indywidualne, niepodzielne składniki bytu, „punkty metafizyczne”, z których każdy jest samodzielnym kosmosem, zwierającym całą prawdę o sobie i mającym zdolność przetwarzania się. Monady są uszeregowane w hierarchię od najmniej doskonałych (pozbawionych samowiedzy) do monady doskonałej, jaką jest Bóg, który cały system monad uregulował na wzór mechanizmów zegarowych. Tak harmonijnie działający świat miał być najlepszym z możliwych; przy całej mechanice i hierarchii miała w nim panować wolność. [przypis edytorski]

monady (hist. biol.) — dawne określenie organizmów jednokomórkowych. [przypis edytorski]

monady i praistniejąca harmonia — koncepcje i terminy z filozofii Gottfrieda Wilhelma Leibniza (1646–1716). [przypis edytorski]

Monaghan — hrabstwo w Irlandii. [przypis edytorski]

Monaldeschi — ród możnowładców z Orvieto w środkowej części Włoch, wpływowi przeciwnicy polityczni papiestwa w XIII–XV w. [przypis edytorski]

mon ami (fr.) — mój przyjaciel. [przypis edytorski]

mon ami (fr.) — mój przyjacielu. [przypis edytorski]

Mon ami, vous la retrouverez dans un demi-monde meilleur (fr.) — Drogi panie, odnajdzie ją pan na lepszym półświatku. [przypis edytorski]

mon amour (fr.) — moja miłości, moje kochanie. [przypis edytorski]

mon ange! (fr.) — mój aniele! [przypis edytorski]

Mon ange! (fr.) — Mój aniele! [przypis edytorski]

mon ange, j'ètais contraire (fr.) — aniołku, byłam przeciwna. [przypis edytorski]

monarcha — władca panujący - cesarz, król. [przypis edytorski]

monarchia lipcowa (1830–1848) — monarchia konstytucyjna we Francji za panowania króla Ludwika Filipa I, okres od obalenia Karola X przez rewolucję lipcową i ogłoszenia Ludwika Filipa królem Francuzów do rewolucji lutowej, która wprowadziła ustrój republikański. [przypis edytorski]

monarchiej (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: monarchii. [przypis edytorski]

Monarcho (zm. 1580) — Włoch przebywający na dworze Elżbiety I, przezwany tak z powodu swojej manii wielkości i uważany za obłąkanego. [przypis edytorski]

monarchy, który równie w pokoju, jak na wojnie, zawsze umiał być wielkim — Fryderyk II Wielki (1712–1786), z domu Hohenzollernów, król Prus w l. 1740–1786. [przypis edytorski]

monarda dwoista a. pysznogłówka szkarłatna, Monarda didyma (biol.) — roślina z rodziny jasnotowatych, z której liści sporządza się napój o cierpkim cytrynowym aromacie. [przypis edytorski]

monaster — klasztor. [przypis edytorski]

monastyr — prawosławny klasztor. [przypis edytorski]

monaszka (ros.) — mniszka, zakonnica. [przypis edytorski]

mon cher enfant (fr.) — moje drogie dziecko. [przypis edytorski]

Mon cher (fr.) — mój drogi. [przypis edytorski]

mon cher (fr.) — mój drogi. [przypis edytorski]

mon cher monsieur (fr.) — (mój) drogi panie; łaskawy panie. [przypis edytorski]

mon coeur (fr.) — moje serce. [przypis edytorski]

mon commandant (fr.) — mój dowódco. [przypis edytorski]

mondaine (fr.) — kobieta światowa. [przypis edytorski]

Mon Dieu (fr.) — mój Boże. [przypis edytorski]

Mon Dieu (fr.) — mój Boże! [przypis edytorski]

mon Dieu! (fr.) — mój Boże! [przypis edytorski]

mon Dieu (fr.) — mój Boże. [przypis edytorski]

Mon Dieu! qu'est-ce que ça veut dire? (fr.) — Mój Boże! Co to ma znaczyć? [przypis edytorski]

Mondini — właśc. Mondino de Luzzi (ok. 1270–1326): wł. lekarz, profesor chirurgii w Bolonii; „odnowiciel anatomii”: przywrócił praktykę sekcji zwłok ludzkich w celach badawczych, napisał Anathomia corporis humani (1316), popularny podręcznik wykonywania sekcji z opisem anatomii ludzkiej. [przypis edytorski]

Mondonville, Jean-Joseph Cassanéa de (1711–1772) — francuski skrzypek i kompozytor, autor oper i motetów. [przypis edytorski]

mond (z fr.) — światek, towarzystwo. [przypis edytorski]

mon enfant (fr.) — moje dziecko. [przypis edytorski]

moneo, monere (łac.) — przypominać, napominać (II koniugacja). [przypis edytorski]

Moneta (mit. rzym.) — łac.: ostrzegająca, napominająca, przydomek bogini Junony, żony władcy bogów, Jowisza; w pobliżu świątyni Junony Monety na wzgórzu kapitolińskim znajdowała się pierwsza rzymska mennica, stąd nazwa metalowych pieniędzy. [przypis edytorski]

Monet, Claude (1840–1926) — malarz francuski, jeden z twórców impresjonizmu. [przypis edytorski]

monetę — w innym oprac.: dwadzieścia realów. [przypis edytorski]

monety ozdobione popiersiami — w oryginale niem. użyty został rzeczownik Bildnis: wizerunek, portret. [przypis edytorski]

Mon Général, quelle chanson — Panie Generale, co za piosenka!DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

mongołoidy — dziś popr.: mongoloidzi, ludzie należący do antropologicznego typu mongoloidalnego rasy żółtej, występującego w Azji. [przypis edytorski]

Mongołowie — jeden z ludów Wielkiego Stepu, dominujący w XIII-wiecznym imperium mongolskim, uważanym do dziś za drugie co do wielkości państwo świata, ustępujące tylko imperium brytyjskiemu. [przypis edytorski]

Mongoma-Etindeh — dziś: Etinde a. Mongo-ma-Etindeh, zwany też Małym Kamerunem (1713 m n.p.m.), mniejszy szczyt wulkanu Kamerun, położony na południe od głównego. [przypis edytorski]

Mongo-ma-Loba — Kamerun, masyw wulkaniczny nad Zat. Gwinejską; czynny wulkan z najwyższym szczytem subsaharyjskiej Afryki zachodniej i środkowej (Fako, 4095 m n.p.m.); stanowi najbardziej wysunięte na południowy zachód odgałęzienie łańcucha gór, wzgórz i płaskowyżów, zwanego Pasmem Kameruńskim. [przypis edytorski]

mon hôte de la Jarretière (fr.) — mój gospodarz karczmy „Pod Podwiązką”. [przypis edytorski]

monistyczny (filoz.) — wywodzący całość bytu z jednej zasady. [przypis edytorski]

monistyczny — jednorodny, wywodzący całość bytu z jednej zasady. [przypis edytorski]

Monitor — czasopismo urzędowe; tytuł ten nosiła pierwsza polska gazeta, „Monitor Polski” (1765–1785) oraz wydawany w Paryżu od 1789 r. Le Moniteur universel. [przypis edytorski]

monitor — gazeta. [przypis edytorski]