Przypisy

Karmelici — klasztor oo. Karmelitów w Krakowie na Piasku. [przypis edytorski]

karmelki — tu: cukierki. [przypis edytorski]

Karmenta — daw. italska boginka położnic (rodzących kobiet), której świątynia znajdowała się u podnóża Kapitolu, a jej święto (Carmentalia) obchodzono 11 i 15 stycznia. [przypis edytorski]

Karmesin — dunkelrot. [przypis edytorski]

karmią — dziś N.lp r.ż: karmą. [przypis edytorski]

karmia (daw.) — karma, pokarm. [przypis edytorski]

karmia (daw.) — pokarm. [przypis edytorski]

karmia (daw.) — pokarm; tu: korzyść. [przypis edytorski]

karmia — dziś popr.: karma; jedzenie. [przypis edytorski]

karmia — dziś popr.: karma. [przypis edytorski]

karmia — karma, pokarm. [przypis edytorski]

karmicielka — tu: mamka. [przypis edytorski]

karmik — wieprz tuczony na ubój. [przypis edytorski]

Karmina — Leichengesänge. [przypis edytorski]

karminować — barwić usta karminem. [przypis edytorski]

karmi (starop. forma) — daw. forma trybu rozkazującego lp; dziś: karm. [przypis edytorski]

karm — karma, pokarm. [przypis edytorski]

karmny — o zwierzęciu hodowlanym: obficie karmiony z przeznaczeniem na ubój; tuczny. [przypis edytorski]

karmny — stanowiący pokarm; pożywny. [przypis edytorski]

karmny — tuczny, przeznaczony do uboju. [przypis edytorski]

karmny — tuczny. [przypis edytorski]

karmny — tu: utuczony. [przypis edytorski]

karm — pokarm dla zwierząt, karma. [przypis edytorski]

karm — pokarm, karma. [przypis edytorski]

karm (r.ż., daw.) — pokarm, pożywienie; karma. [przypis edytorski]

karm (r.ż., daw.) — pokarm, strawa. [przypis edytorski]

karm (rzecz. r.ż.; daw.) — pokarm, pożywienie; karma. [przypis edytorski]

karm (z ukr.) — pokarm, pożywienie. [przypis edytorski]

Karnak — miasto w Górnym Egipcie, położone na prawym brzegu Nilu, w pobliżu starożytnych Teb i Luksoru. [przypis edytorski]

Karnak — współczesna miejscowość w pobliżu północnej części Teb. Nazwa często odnoszona do położonego na terenie starożytnych Teb monumentalnego zespołu świątyń, kaplic, obelisków i innych budowli wznoszonych od czasów Średniego Państwa, szczególnie w epoce Nowego Państwa za panowania XVIII dynastii, kiedy Teby były stolicą Egiptu. Główne miejsce kultu Amona, Mut i Chonsu, trójcy bogów tebańskich. [przypis edytorski]

karna — liepos apatinė žievė. [przypis edytorski]

Karneades (…) utrzymywał, iż sława sama z siebie godna jest pożądania — Cyceron, O granicach dobra i zła, III, 17. [przypis edytorski]

Karneades z Cyreny (214–129 p.n.e.) — filozof grecki, wybitny przedstawiciel sceptycyzmu, zwierzchnik Akademii Platońskiej (od ok. 155 p.n.e.). [przypis edytorski]

Karneades z Cyreny (ok. 214–129 p.n.e.) — grecki filozof, przedstawiciel sceptycyzmu. [przypis edytorski]

karneol — kamień półszlachetny, czerwona, półprzezroczysta odmiana chalcedonu. [przypis edytorski]

karnet (daw.) — notes, notatnik. [przypis edytorski]

karnet — niewielki notatnik. [przypis edytorski]

karnet — notesik balowy, służący dawniej paniom do wpisywania kolejności tańców i partnerów podczas balu. [przypis edytorski]

karnet — tu: legitymacja partyjna. [przypis edytorski]

karniol (miner.) — odmiana chalcedonu. [przypis edytorski]

karność — dyscyplina. [przypis edytorski]

karno — tu prawdop.: zaprzęg. [przypis edytorski]

karny — posłuszny, zdyscyplinowany. [przypis edytorski]

Karol Boromeusz (1538–1584) — włoski kardynał, arcybiskup Mediolanu, święty Kościoła katolickiego; urodził się na zamku w Aronie, na brzegu jeziora Maggiore, 50 km na płn.-wsch. od Mediolanu. [przypis edytorski]

Karol Duży — właśc. Karol Wielki, (ok. 742/747–814), sławny dzięki sukcesom militarnym i dyplomatycznym. Władca mocarstwa rozciągającego się na ziemiach dzisiejszych Niemiec, Francji, Austrii, zachodniej Hiszpanii i północnych Włoch. W r. 800 otrzymał od papieża tytuł cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]

Karolek i słońce — tytuł utworu poprawiono zgodnie z wcześniejszym wydaniem Bajek i powiastek z 1916 roku. [przypis edytorski]

Karol Ferdynand d'Artois, książę de Berry (1778–1820) — najmłodszy syn króla Karola X i Marii Teresy Sabaudzkiej; zaatakowany i śmiertelnie raniony, kiedy opuszczał budynek paryskiej opery razem ze swoją żoną; jedną z jego córek była Charlotta Maria Augustyna (1808–1886), która poślubiła Ferdynanda, hrabiego (później księcia) Faucigny-Lucinge. [przypis edytorski]

Karol Ferdynand d'Artois, książę de Berry (1778–1820) — syn przyszłego króla Karola X; 13 lutego 1820 został zaatakowany i śmiertelnie raniony przez bonapartystowskiego robotnika Louvela, kiedy opuszczał budynek paryskiej opery. [przypis edytorski]

Karol Ferdynand Waza (1613–1655) — książę polski, biskup wrocławski, biskup płocki, pan na Żywcu, syn Zygmunta III Wazy i Konstancji Habsburżanki; kandydat do tronu polskiego po śmierci Władysława IV Wazy, po przegranej elekcji osiadł na Mazowszu. [przypis edytorski]

Karol Howard, właśc. Charles Howarth (1816–1868) — tkacz z Rochdale, jeden z pomysłodawców tamtejszej kooperatywy Rochdale Society of Equitable Pioneers, która stała się wzorem dla podobnych stowarzyszeń w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

Karol Hubert Rostworowski (1877–1938) — dramatopisarz, poeta, muzyk; autor tragedii symbolicznych o tematyce historycznej i religijnej. [przypis edytorski]

Karol I a. Karol I Stuart (1600–1649) — król Anglii i Szkocji w latach 1625–1649. [przypis edytorski]

Karol I Habsburg (1887–1922) — ostatni władca monarchii austro-węgierskiej (21 listopada 1916 – 11 listopada 1918). [przypis edytorski]

Karol I Hohenzollern-Sigmaringen (1839–1914) — król Rumunii w latach 1881–1914. [przypis edytorski]

Karol II (1893–1953) — z domu Hohenzolern-Sigmarignen, najstarszy syn króla Ferdynanda I i Marii Koburg król Rumunii w latach 1930–1940; początkowo, w 1925 r. pozbawiony prawa do tronu na rzecz swego syna, Michała (król Rumunii jako Michał I w l. 1927–1930 i 1940–1947), w 1930 wskutek działań jednej z frakcji politycznych skłoniony do powrotu do kraju i koronowany, a w 1940 r. usunięty z tronu, zmarł na uchodźstwie; odznaczony orderami Orła Białego i Virtuti Militari przez Józef Piłsudski w 1922 r. podczas wizyty naczelnika państwa polskiego w Rumunii. [przypis edytorski]

Karol II Hohenzollern-Sigmaringen (1893–1953) — król Rumunii (1930–1940). [przypis edytorski]

Karol III Hiszpański (1716–1788) — król Hiszpanii (od 1759) z dynastii Burbonów, wcześniej król Neapolu i Sycylii. [przypis edytorski]

Karol II Stuart (1630–1685) — król Anglii i Szkocji (od 1660), objął władzę po śmierci Olivera Cromwella, który jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy w republice; przywrócił na dworze królewskim bale i rozrywki sprzed surowych czasów rewolucji purytańskiej, był mecenasem artystów i naukowców. [przypis edytorski]

Karolina Burbon-Sycylijska, księżna Berry (1798–1870) — żona Karola Ferdynanda, księcia Berry, syna króla Karola X; matka Henryka Pogrobowca (1820–1883), ostatniego potomka Ludwika XIV w prostej linii; w czerwcu 1832, podczas rządów Ludwika Filipa z bocznej linii orleańskiej, chcąc przywrócić władzę głównej linii Burbonów i zapewnić tron synowi, wywołała krótkie, nieudane powstanie w Wandei; po klęsce swoich zwolenników przez pięć miesięcy ukrywała się w domu znajomej w Nantes; zdradzona, po otoczeniu przez policję budynku, schroniła się w obszernej kryjówce za kominem, którą zmuszona była opuścić, kiedy nocujący w pokoju żandarmi rozpalili ogień, żeby się ogrzać. [przypis edytorski]

Karolina Percy — jedna z bohaterek poczytnej 4-tomowej powieści Marii Edgeworth pt. Patronage (1814). [przypis edytorski]

Karolina — u Goethego imię bohaterki brzmi: Charlotte, dzięki czemu bardziej zrozumiałe jest zdrobnienie: Lota (w oryg. Lotte). [przypis edytorski]

karolinea — pachira, rodzaj drzew tropikalnych. [przypis edytorski]

Karolingowie — dynastia królów frankijskich wywodząca się od Karola Młota, panująca w latach 753–987. Po śmierci jej najwybitniejszego przedstawiciela, Karola Wielkiego, twórcy imperium frankijskiego, nastąpił powolny rozkład struktur państwa, które po śmierci jego syna zostało w 843 trwale podzielone na trzy części: zachodnią, wschodnią i środkową. [przypis edytorski]

Karol I Stuart (1600–1649) — król Anglii i Szkocji, (1625–1649), następca Jakuba I Stuarta; z powodu wieloletniego konfliktu z parlamentem, chybionej polityki podatkowej i religijnej (obawiano się rekatolizacji Anglii) oraz dążeń absolutystycznych doszło do powstania, a następnie wojny domowej, król został uwięziony, osądzony i ścięty; po jego śmierci władzę w państwie ogłoszonym republiką sprawował jako lord protektor Olivier Cromwell (do 1658 r.), a następnie została przywrócona władza królewska (od 1660 r.), jednak charakter rządów uległ przekształceniu do formy monarchii parlamentarnej; Karol I został uznany przez Kościół Anglii męczennikiem, a data jego egzekucji, 30 stycznia, stanowi święto w kalendarzu liturgicznym. [przypis edytorski]

Karol I Stuart (1600–1649) — król Anglii i Szkocji (od 1625), następca Jakuba I Stuarta; z powodu wieloletniego konfliktu z parlamentem, chybionej polityki podatkowej i religijnej oraz dążeń absolutystycznych doszło do powstania, a następnie wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), król został uwięziony, osądzony i ścięty. [przypis edytorski]

Karol I Stuart (1600–1649) — król Anglii i Szkocji (od 1625), następca Jakuba I Stuarta; z powodu wieloletniego konfliktu z parlamentem, chybionej polityki podatkowej i religijnej (obawiano się rekatolizacji Anglii) oraz dążeń absolutystycznych doszło do powstania, a następnie wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), król został uwięziony, osądzony i ścięty. [przypis edytorski]

Karol I Stuart (1600–1649) — król Anglii i Szkocji (od 1625), następca Jakuba I Stuarta. Z powodu wieloletniego konfliktu z parlamentem, chybionej polityki podatkowej i religijnej (obawiano się rekatolizacji Anglii) oraz dążeń absolutystycznych doszło do powstania, a następnie wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską). Król został uwięziony, osądzony przed Najwyższym Trybunałem Sądowym i ścięty. Po jego śmierci władzę w państwie ogłoszonym republiką sprawował jako lord protektor Olivier Cromwell, a następnie została przywrócona władza królewska, jednak charakter rządów uległ przekształceniu do formy monarchii parlamentarnej. [przypis edytorski]

Karol IV (1748–1819) — król Hiszpanii, z dynastii Burbonów, latach 1788–1808. [przypis edytorski]

Karol IV Luksemburski (1316–1378) — król Czech i Święty Cesarz Rzymski. [przypis edytorski]

Karol I Wielki (742/747–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski. [przypis edytorski]

Karol I Wielki (ok. 742–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski, stworzył pierwsze europejskie imperium od czasu upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. [przypis edytorski]

Karol IX Walezjusz (1550–1574) — król Francji (od 1560); na jego panowanie przypada początek wojen religijnych we Francji po masakrze hugenotów (francuskich protestantów) w Wassy (1562) oraz krwawa rozprawa z hugenotami w Paryżu (tzw. noc św. Bartłomieja, 1572). [przypis edytorski]

Karol IX Walezjusz (1550–1574) — król Francji (od 1560); pozostawał pod silnym pod wpływem matki, Katarzyny Medycejskiej, która sprawowała rządy podczas jego małoletności; na jego panowanie przypada początek wojen religijnych we Francji po masakrze hugenotów (francuskich protestantów) w Wassy (1562) oraz krwawa rozprawa z hugenotami w Paryżu (tzw. noc św. Bartłomieja, 1572). [przypis edytorski]

Karol Młot (686–741) — majordom (odpowiednik marszałka dworu, a w istocie faktyczny władca) państwa Franków; zwyciężył Saracenów w bitwie pod Poitiers (732), co powstrzymało ich ekspansję na Galię. [przypis edytorski]

Karol Moor — bohater dramatu Schillera Zbójcy: wydziedziczony przez ojca, obejmuje przywództwo bandy zbójców. [przypis edytorski]

Karol Piąty, Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz rzymsko-niemiecki i król Hiszpanii (jako Karol I). [przypis edytorski]

Karol Śmiały (1432–1477) — książę Burgundii, pretendent do korony francuskiej, zginął w bitwie pod Nancy. [przypis edytorski]

Karol Stanisław Radziwiłł, zwany „Panie Kochanku” (1734–1790) — wojewoda wileński, znany z barwnego, hulaszczego trybu życia, popularny wśród drobnej szlachty. [przypis edytorski]

Karol Stary, Andegaweński (1226–1285) — król Neapolu, rozgromił Manfreda, syna cesarza Fryderyka II i króla Obojga Sycylii w bitwie pod Benevento (1206). [przypis edytorski]

Karol V (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do jej rozwoju jako imperium kolonialnego. [przypis edytorski]

Karol V (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do jej zjednoczenia i rozwoju jako imperium kolonialnego; gorliwy katolik, zmagał się z ruchem reformacyjnym w Niemczech; pod koniec życia (1556) abdykował, zmarł w klasztorze w Estremadurze. [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz niemiecki (1519–1556) oraz król Hiszpanii (1516–1556, jako Karol I Hiszpański). [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz rzymski narodu niemieckiego i król Hiszpanii (jako Karol I) pod koniec życia przeszedł załamanie nerwowe i abdykował w 1556 r. Ostatnie lata spędził w klasztorze, cierpiał na podagrę. W 1558 r. zorganizował tam próbę generalną jego własnego pogrzebu i podczas tej uroczystości nabawił się udaru słonecznego, co stało się przyczyną jego śmierci. [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do jej rozwoju jako imperium kolonialnego. [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — król Hiszpanii i cesarz rzymsko-niemiecki. [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — od 1516 król Hiszpanii (jako Karol I), od 1519 cesarz rzymsko-niemiecki; abdykował w 1556. [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — syn Filipa I Pięknego i Joanny Szalonej (córki Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej); w 1516 jako Karol I został królem jednocześnie Kastylii i Aragonii, co uznaje się za moment powstania Królestwa Hiszpanii; od 1519 nosił tytuł cesarza rzymsko-niemieckiego jako Karol V; abdykował w 1556. [przypis edytorski]

Karol V Habsburg (1500–1558) — syn Filipa I Pięknego i Joanny Szalonej (córki Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej), od 1516 król Hiszpanii (jako Karol I), od 1519 cesarz rzymsko-niemiecki; abdykował w 1556. [przypis edytorski]

Karol VI a. Karol VI Szalony (1368–1422) — król Francji w latach 1380–1422 z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]

Karol VII a. Karol Zwycięski (1403–1461) — król Francji w latach 1422–1461 z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]

Karol VIII Walezjusz (1470–1498) — król Francji od 1483; rościł sobie prawa do Królestwa Neapolu i w 1494 wyprawił się do Włoch w celu jego opanowania, co zapoczątkowało serię wojen włoskich. [przypis edytorski]

Karol VIII Walezjusz (1470–1498) — syn Ludwika XI, król Francji od 1483; został królem w wieku 13 lat, jednak regencję sprawowała jego najstarsza siostra wraz ze swym mężem; objął samodzielne rządy w 1491, po ślubie z Anną Bretońską. [przypis edytorski]

Karol VII Walezjusz (1403–1461) — król Francji od 1422; na mocy traktatu w Troyes (1420) pozbawiony praw do tronu na rzecz króla Anglii Henryka V; po udanej misji Joanny d'Arc i odparciu Anglików spod Orleanu koronował się w Reims (1429), uwolnił terytorium całego kraju i pomyślnie zakończył wojnę stuletnią; reorganizował finanse i armię. [przypis edytorski]

Karol VII Walezjusz (1403–1461) — król Francji od 1422; na mocy traktatu w Troyes (1420) pozbawiony praw do tronu na rzecz króla Anglii Henryka V; po udanej misji Joanny d'Arc i odparciu Anglików spod Orleanu koronował się w Reims (1429), uwolnił terytorium całego kraju i pomyślnie zakończył wojnę stuletnią. [przypis edytorski]

Karol VI — Karol VI Szalony (1368–1422), król Francji, a. Karol VI Habsburg (1685–1740), cesarz rzymsko-niemiecki i król Węgier. [przypis edytorski]

Karol VI Szalony (1368–1422) — król Francji (od 1380) z dynastii Walezjuszów; w 1392 zapadł niespodziewanie na chorobę psychiczną, krajem rządziła skłócona rada regencyjna, co doprowadziło do walk stronnictw i klęsk Francji w wojnie stuletniej. [przypis edytorski]

Karol VI Szalony (1368–1422) — król Francji (od 1380) z dynastii Walezjuszów; w 1392 zapadł niespodziewanie na chorobę psychiczną, krajem rządziła skłócona rada regencyjna. [przypis edytorski]

Karol V Mądry (1338–1380) — król Francji (od 1364) z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]

Karol V wznosił wówczas pałac — Karol V wyburzył część Alhambry i jej miejscu rozpoczął budowę nowego pałacu królewskiego, jednak po kilku latach osiadł z dworem na stałe w Madrycie i prace porzucono. [przypis edytorski]

Karol Wielki (742/747?–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski. [przypis edytorski]