Przypisy

rząd Moraczewskiego — pierwszy realny rząd niepodległej Polski działający od listopada 1918 do stycznia 1919 roku, zwalczany ostro przez partie prawicowe. [przypis edytorski]

Rząd Narodowy — właśc. Tymczasowy Rząd Narodowy; centralny tajny organ władz powstania styczniowego, działający na ziemiach zaboru rosyjskiego. [przypis edytorski]

rządniejszy — lepiej rządzony. [przypis edytorski]

rządność (daw.) — umiejętność dobrego gospodarowania. [przypis edytorski]

rządny (daw.) — gospodarny, dobrze zarzadzajacy. [przypis edytorski]

rządny (daw.) — porządny, oszczędny, gospodarny. [przypis edytorski]

rządny (daw.) — porządny, uczciwy, należyty. [przypis edytorski]

rządny (daw.) — umiejący gospodarować. [przypis edytorski]

rządny (daw.) — wydajny. [przypis edytorski]

rządny (starop.) — porządny, zorganizowany. [przypis edytorski]

rządny — tu: gospodarny. [przypis edytorski]

rząd — ogół sprzętu do dosiadania konia wierzchowego i kierowania nim, składający się z uzdy, siodła, czapraka (okrycia pod siodło), popręgu, strzemion itp. [przypis edytorski]

rząd — ozdobna uprząż końska do jazdy wierzchem. [przypis edytorski]

rząd — tu: porządek, ład (związany z umiarkowaniem). [przypis edytorski]

rząd — uprząż końska do jazdy wierzchem. [przypis edytorski]

rząd — uprząż końska. [przypis edytorski]

rząd — uprząż. [przypis edytorski]

rządy gminowładne — rządy gmin, rządy demokratyczne. [przypis edytorski]

rządy patriarchalne — tu: rządy oparte na władzy najstarszego z rodu, patriarchy. [przypis edytorski]

rządzca (daw.) — dziś popr. forma: rządca (tj. władca); por. rządzić. [przypis edytorski]

rządzca (daw.) — rządca; tu ogólnie: mający władzę nad czym. [przypis edytorski]

rządził królestwo (starop. forma) — dziś: rządził królestwem. [przypis edytorski]

rząd związkowy — tj. brazylijski rząd federalny (centralny); Brazylia jest republiką federacyjną, czyli państwem związkowym, złożonym ze stanów zachowujących w dużym zakresie wewnętrzną samodzielność. [przypis edytorski]

rzadkie jeszcze wówczas po kościołach organy — pierwsza wzmianka o kościelnych organach w Polsce pochodzi z roku 1340 i dotyczy kościoła św. Jakuba w Toruniu. [przypis edytorski]

rzadkie rdzawe szablice — tj. szable występują nieczęsto w ich uzbrojeniu i są niskiej jakości. [przypis edytorski]

rzadki mnie uczci — sens: niewielu mnie szanuje. [przypis edytorski]

rzadki — niezwykły. [przypis edytorski]

Rzadki talent! — w późn. wyd. uzupełniono tłumaczenie, dodając po tym wersie kwestię Tępaka: „Jeśli talent jest pazurem, patrzcie, z jakim go chwyta talentem”. [przypis edytorski]

rzadki — tu: niezwykły, niespotykany. [przypis edytorski]

Rzadko taka pogoda na takie żniwo przypada — ten wers pozwala wnioskować, że akcja dzieje się w sierpniu. [przypis edytorski]

rzadko wykształconego — właśc.: o rzadko spotykanym poziomie wykształcenia. [przypis edytorski]

rzadnieć — dziś: rzednąć. [przypis edytorski]

rzadź (neol.) — coś rzadkiego, płynnego. [przypis edytorski]

rzadzéj — dziś popr.: rzadziej. [przypis edytorski]

rzęd — dziś popr.: rząd. [przypis edytorski]

rzęśnieć (neol.) — świecić; por. rzęsisty. [przypis edytorski]

rzęśniejąc — świecąc; por. rzęsisty. [przypis edytorski]

rzęśnieje (neol.) — świeci; por.: rzęsisty (blask itp.). [przypis edytorski]

rzęsiście — intensywnie. [przypis edytorski]

rzęsisto stało — pula była wysoka. [przypis edytorski]

rzęsisty — mocny, intensywny (zwykle o opadzie lub o świetle). [przypis edytorski]

rzęsisty — tu: bardzo intensywny. [przypis edytorski]

rzęsny (daw.) — tu: obfity, rzęsisty. [przypis edytorski]

rzęsny — dziś raczej: rzęsisty. [przypis edytorski]

rzęsny — dziś: rzęsisty. [przypis edytorski]

rzęsny — rzęsisty. [przypis edytorski]

rzęsów — dziś popr. forma: D. lm.: rzęs. [przypis edytorski]

rzęsów — dziś popr. forma D.lm: rzęs. [przypis edytorski]

rzęsów — dziś popr. forma: rzęs. [przypis edytorski]

rzęsów — dziś popr. forma: rzęs; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

rzęsów — dziś popr.: rzęs. [przypis edytorski]

rzęsy — dziś popr. forma N.lm: rzęsami. [przypis edytorski]

rzężało — rzęziło. [przypis edytorski]

rzęzić — wydawać chrapliwe dźwięki wynikające z trudności w oddychaniu; tu w znaczeniu: jeszcze żyć, dogorywać. [przypis edytorski]

rzec (daw.) — powiedzieć. [przypis edytorski]

rzec (gw.) — rzecz. [przypis edytorski]

rzechoczesz — dziś popr.: rechoczesz. [przypis edytorski]

rzechotanie się — rechotanie, śmiech. [przypis edytorski]

rzec, jak ów człowiek, któremu zarzucano, iż się nie zabija (…) — odpowiedź Talesa z Miletu (por. Diogenes Laertios, Tales z Miletu [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 35–36), pannie Lespinasse znana być może z przytoczenia w Próbach Montaigne'a (rozdział XIX). [przypis edytorski]

rzec — powiedzieć. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — mowa. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — mowa. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — rozmowa, wypowiedź. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — tu: mowa (coś, co się rzecze, tj. mówi). [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — tu: mowa. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — tu: mowa. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — tu: mowa. [przypis edytorski]

rzecz (daw.) — tu w znaczeniu pierwotnym: mowa. [przypis edytorski]

Rzecz dzieje się częścią w Rzymie… — akcja sztuki rozgrywa się na początku V w. p.n.e., kilkanaście lat po obaleniu władzy królewskiej i zaprowadzeniu republiki. Rządy, za pośrednictwem senatu i konsulów, sprawują przedstawiciele możnych rodów, patrycjusze. [przypis edytorski]

rzecze (daw.) — mówi. [przypis edytorski]

rzecze — dziś: mówi. [przypis edytorski]

rzecze — mówi. [przypis edytorski]

rzecz, która nie jest warta złamanego szeląga — rzecz, która nie jest nic warta. [przypis edytorski]

rzecz o kolędzie — prezent świąteczny. [przypis edytorski]

rzeczoną [być] (starop.) — być nazywaną. [przypis edytorski]

rzeczony (starop.) — tu: nazywany. [przypis edytorski]

rzeczony (starop.) — tu: zwany; nazywany. [przypis edytorski]

rzeczony — tu: nazywany. [przypis edytorski]

rzeczony — wspomniany. [przypis edytorski]

Rzecz o służących — zamieszczona w 5. tomie Pism Żmichowskiej (Warszawa 1885). [przypis edytorski]

Rzeczpospolita — dialog Platona znany dziś częściej pod polskim tytułem Państwo, opisujący idealnie urządzone państwo, rządzone przez filozofów. [przypis edytorski]

Rzeczpospolita (…) Ku temu, co czedł — Dwie ostatnie części dzieła: monolog uosobionej Rzeczpospolitej i końcowy zwrot do czytelnika nie zachowały się w całości. Jedyny ocalały egzemplarz pełnego wydania utworu Mikołaja Reja (wydany w Krakowie przez Macieja Szarffenberka w 1543 r., stanowiący własność biblioteki hr. Potockich w Krakowie, mieszczącej się niegdyś w domu „pod Baranami”, sygnatura biblioteczna A. 1014) jest od tego miejsca uszkodzony. Poprzedni badacze: Ambroży Grabowski, który w 1838 roku sporządził ręczny odpis tekstu, oraz Roman Zawiliński, redaktor wydania źródłowego dla niniejszej edycji, postarali się o dopełnienie tekstu tam, gdzie to było możliwe. Uzupełnienia te zostały ujęte w nawias kwadratowy; tam, gdzie brakuje tekstu, a nie sposób go uzupełnić, wstawiono wielokropek w nawiasie kwadratowym. [przypis edytorski]

rzeczpospolita Platońska — idealnie urządzone państwo, rządzone przez filozofów, opisane przez Platona w dialogu Państwo (znanym też pt. Rzeczpospolita). [przypis edytorski]

rzeczpospolita (starop.) — tu: państwo. [przypis edytorski]

rzeczpospolita — tu ogólnie: republika, państwo o ustroju, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas. [przypis edytorski]

rzeczpospolita — tu ogólnie: republika. [przypis edytorski]

rzeczpospolita — tu: państwo. [przypis edytorski]

rzeczpospolita — tu: republika, państwo o ustroju, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas. [przypis edytorski]

Rzeczpospolita — tu: republika rzymska, postrzegana zgodnie z dosłowną nazwą jako państwo tworzone wspólnie przez obywateli. [przypis edytorski]

Rzeczpospolita — tu: republika rzymska. [przypis edytorski]

Rzeczpospolita zowie się powszechnym miastem: za którą umrzeć i ze wszytkim się jej oddać, i w niej wszytki nasze pociechy położyć, i onej je poświęcić winni jesteśmy — Cyceron, O prawach (De legibus) II, 5. [przypis edytorski]

Rzecz sama w sobie — niem. Das ding an sich (1876). [przypis edytorski]

rzecz swoją — tu: to, czym się zajmuje, swój zawód. [przypis edytorski]

rzecz — tu: temat. [przypis edytorski]

rzecz ułożona — dziś raczej: ustalone. [przypis edytorski]

Rzeczypospolita Krakowska a. Wolne Miasto Kraków (1815–1846) — niewielkie państwo utworzone na kongresie wiedeńskim, pozostające pod kontrolą trzech państw sąsiednich: Imperium Rosyjskiego, Królestwa Prus i Cesarstwa Austrii; w wojsku Rzeczypospolitej Krakowskiej: Rzeczypospolita Krakowska nie miała wojska, a tylko liczącą ok. 300 osób milicję porządkową. [przypis edytorski]

rzeczypospolita (starop.) — tu: państwo. [przypis edytorski]

rzeczypospolita — tu: republika, państwo o ustroju, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas. [przypis edytorski]

Rzeczypospolita — tu: Republika Wenecka. [przypis edytorski]

Rzeczy — wiersz, przerzucony przez mur getta, jako utwór nieznanego autora wziął udział w konkursie poetyckim czasopisma „Kultura Jutra”, w którym otrzymał jedną z nagród. Opisuje on kolejne etapy wywózek Żydów, od przymusowego przeniesienia ich na teren getta, poprzez zmniejszanie się jego obszaru, po ostateczną wywózkę do obozów koncentracyjnych. [przypis edytorski]