Przypisy

crede experto (łac.) — zaufaj doświadczonemu; wierz ekspertowi. [przypis edytorski]

Credo (łac. credo: wierzę) — wyznanie wiary. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł.: wierzę; przen.: wyznanie wiary (od pierwszych słów modlitwy chrześcijańskiej stanowiącej wyznanie kanonu wiary, tzw. Składu Apostolskiego: „Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego”). [przypis edytorski]

credo (łac.) —dosł.: wierzę; przen. wyznanie wiary (od pierwszych słów modlitwy chrześcijańskiej: „Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego”), także ogólnie: krótkie sformułowanie pełniące funkcję myśli przewodniej lub ogólnego hasła przyświecającego np. sposobowi postępowania. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł.: wierzę; przen. wyznanie wiary (od pierwszych słów modlitwy chrześcijańskiej: „Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego”), także ogólnie: krótkie sformułowanie pełniące funkcję myśli przewodniej lub ogólnego hasła przyświecającego np. sposobowi postępowania; motto, dewiza. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł. wierzę; przen. wyznanie wiary, poglądy i zasady, którymi ktoś kieruje się w życiu. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł.: wierzę; przen.: wyznanie wiary. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł.: wierzę; przen. wyznanie wiary, suma poglądów. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł. wierzę; przen. wyznanie wiary, suma poglądów. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł.: wierzę; przen. wyznanie wiary, suma poglądów. [przypis edytorski]

credo (łac.) — dosł.: wierzę; tu metaforycznie oznacza tyle, co: deklaracja wiary (od pierwszych słów modlitwy w kościele katolickim, tzw. Wyznania wiary a. Składu Apostolskiego: „Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego”). Współcześnie termin stosowany jest na określenie krótkiego sformułowania pełniącego funkcję myśli przewodniej lub ogólnego hasła przyświecającego np. dziełu lub sposobowi postępowania; motto, dewiza. [przypis edytorski]

Credo (łac.) — wierzę (pierwsze słowo modlitwy Wyznanie wiary). [przypis edytorski]

credo (łac.) — wierzę. [przypis edytorski]

credo (łac.) — wierzę; tu: modlitwa stanowiąca wyznanie kanonu wiary rzymskokatolickiej, zaczynająca się od słów „Wierzę w Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi, i w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego (…)”. [przypis edytorski]

credo (łac.: wierzę) — tu: wyznanie wiary. [przypis edytorski]

credo (łac.: wierzę) — wyznanie wiary, przekonania; poniższe strofy stanowią wyraźne nawiązanie do tekstu chrześcijańskiego wyznania wiary „Wierzę w Boga”. [przypis edytorski]

credo (łac.) — wyznanie wiary. [przypis edytorski]

credo (łac.) — zbiór przekonań, dosł. wyznanie wiary. [przypis edytorski]

credo (łac.) — zbiór zasad i poglądów. [przypis edytorski]

credo — poglądy i zasady, którymi ktoś kieruje się w życiu. [przypis edytorski]

credo quia absurdum est (łac.) — wierzę, gdyż jest to absurdalne. [przypis edytorski]

credo quia absurdum est (łac.) — wierzę, ponieważ jest to absurdalne (formuła przypisywana Tertulianowi, choć w jego tekście De Carne Christi brzmi nieco odmiennie; przez Woltera słowa te były przypisywane św. Augustynowi). [przypis edytorski]

credo quia absurdus sum (łac.) — wierzę, bo jestem absurdalny. [przypis edytorski]

Cremona — miasto we Włoszech; w XVI–XVIII w. była słynnym ośrodkiem wyrobu instrumentów muzycznych (tzw. kremońska szkoła lutnicza, wytwarzająca skrzypce i in. instrumenty strunowe). [przypis edytorski]

Crepitus — rzekomy rzymski bóg głośno puszczanych wiatrów. Legenda o nim powstała na podstawie chrześcijańskiej satyry z IV w., w której pojawiają się słowa: „inni (spośród Egipcjan) nauczają, że odgłos jelit (łac. crepitus ventris) powinien być uważany za boga”. Flaubert został powiadomiony przez znajomego, iż taki bóg w rzeczywistości nie istniał, jednak postanowił go pozostawić. [przypis edytorski]

Crescat! floreat! (łac.) — niech wzrasta i kwitnie. [przypis edytorski]

Crescat, vivat et floreat (łac.) — Niech wzrasta, żyje i rozkwita. [przypis edytorski]

crescendo accelerando molto — termin muzyczny, z wł. crescendo: coraz głośniej, accelerando: coraz szybciej i molto: bardzo. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — coraz głośniej. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — coraz głośniej. [przypis edytorski]

crescendo (wł. muz.) — coraz głośniej. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — coraz głośniej, tu: wzmacniając się. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — stopniowe zwiększanie siły dźwięku, głośności; tu: wzmacniając się. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — stopniowo zwiększając natężenie. [przypis edytorski]

crescendo (wł.) — w muz.: stopniowe zwiększanie siły dźwięku. [przypis edytorski]

crescite et multiplicamini (łac.) — rośnijcie i rozmnażajcie się. [przypis edytorski]

crescite (…) multiplicamini (łac.) — rośnijcie (i) rozmnażajcie się; cytat z łac. tłumaczenia Biblii. [przypis edytorski]

Crescite. Nos qui vivimus, multiplicamini (łac.) — Rozradzajcie się. My, którzy żyjemy, mnóżmy się. [przypis edytorski]

cretinis forestis — żartobliwy twór słowny udający nazwę łacińską przez zastosowanie odpowiednich końcówek wyrazów, a oznaczający „kretyn leśny”. [przypis edytorski]

Crevier, Jean-Baptiste-Louis (1693–1765) — francuski historyk i filolog, autor min. książki L'Histoire des empereurs des Romains, jusqu'à Constantin (Historia cesarzy Rzymian aż do Konstantyna, 1749). [przypis edytorski]

cri de bataille (fr.) — okrzyk wojenny. [przypis edytorski]

crimen (łac.) — występek, zbrodnia. [przypis edytorski]

crimen (łac.) — zbrodnia. [przypis edytorski]

crimen laesae maiestatis humanae (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu człowieka. [przypis edytorski]

Crimen laesae maiestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu. [przypis edytorski]

crimen laesae maiestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu; termin z kodeksu prawa rzym. [przypis edytorski]

crimen lesae majestatis (łac.) — zbrodnia obrazy majestatu. [przypis edytorski]

crimen lesae Mareschali (łac.) — zbrodnia obrazy marszałka. [przypis edytorski]

crimen status (łac.) — zbrodnia stanu. [przypis edytorski]

criminel-né (fr.) — urodzony zbrodniarz. [przypis edytorski]

crinis (łac.) — włos, pukiel włosów. [przypis edytorski]

Crispi, Francesco (1818–1901) — włoski polityk i prawnik. [przypis edytorski]

Crispi, Francesco (1819–1901) — włoski polityk, w latach 1887–91 i 1893–96 premier; prowadził ekspansję kolonialną w Afryce. [przypis edytorski]

crista intertrochanterica (łac., med.) — termin anatomiczny: grzebień międzykrętarzowy. [przypis edytorski]

criticiens (fr.) — krytycy. [przypis edytorski]

Croce, Benedetto (1866–1952) — włoski estetyk, krytyk literacki, filozof, polityk liberalny, przedstawiciel XX-wiecznego włoskiego idealizmu. [przypis edytorski]

Croce, Benedetto (1866–1952) — włoski filozof, krytyk literacki, publicysta i polityk. [przypis edytorski]

Croiset, Jean (1656–1738) — francuski jezuita, pionier szerzenia kultu Najświętszego Serca, autor kilkakrotnie wznawianej książki La dévotion au Sacré Coeur de Notre Seigneur Jésus-Christ (Nabożeństwo do Najświętszego Serca Naszego Pana Jezusa Chrystusa, 1689). [przypis edytorski]

Cromwell, Oliver (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii w latach 1653–1658. [przypis edytorski]

Cromwell, Oliver (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii. [przypis edytorski]

Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., główna postać angielskiej wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), rozgromił siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowadził do postawienia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty, co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy. [przypis edytorski]

Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), rozgromił siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowadził do postawienia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty, co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy. [przypis edytorski]

Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., jedna z czołowych postaci rewolucji ang. 1642–1646 i 1648–1649, dowódca antykrólewskich, parlamentarnych wojsk; w 1653 rozpędził parlament tzw. kadłubowy (tj. o liczbie członków zredukowanej z 200 do 50, po wykluczeniu rojalistycznych prezbiterianów, co umożliwiło skazanie na śmierć króla Karola I w 1649) i jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy do końca swego życia. [przypis edytorski]

Crookes, Wiliam (1832–1919) — angielski fizyk i chemik; dzięki analizie widmowej odkrył w 1861 tal (Tl), pierwiastek chemiczny, w 1875 r. skonstruował radiometr (przyrząd do pomiaru intensywności światła), a następnie urządzenie do obserwacji promieniowania katodowego („rura Crookesa”), poprzedzające lampę rentgenowską, oraz spintaryskop do obserwacji i liczenia promieni alfa (1903); Crookes interesował się spirytyzmem i był przekonany, że badania naukowe potwierdzą kiedyś tę teorię (publikował artykuły na ten temat w czasopiśmie „Quarterly Journal of Science” w l. 70. XIX w.). [przypis edytorski]

croûte (fr.) — bohomaz. [przypis edytorski]

crowded house (ang.) — dosł. zatłoczony dom; przen. tłumy na widowni. [przypis edytorski]

Croyez-moi, mon ami, l'erreur aussi a son mérite (fr.) — uwierz mi, przyjacielu, błądzenie ma także swe zasługi. [przypis edytorski]

Crucifix — zapewne Le crucifix (pol.: Pod krucyfiksem), pieśń religijna, którą skomponował Jean-Baptiste Faure (1830–1914), z polskimi słowami Maksa Radziszewskiego. [przypis edytorski]

crudele (wł.) — okrutny. [przypis edytorski]

crudelis (łac.) — okrutny; tu forma lm crudeles: okrutni. [przypis edytorski]

Crusoe, Robinson — bohater powieści przygodowych Przypadki Robinsona Crusoe oraz Dalsze przygody Robinsona Crusoe autorstwa angielskiego pisarza, Daniela Defoe (1660–1731). [przypis edytorski]

crux ansata — tzw. krzyż egipski; znak Anch (a. Ankh), w mitologii egipskiej hieroglif oznaczający życie. [przypis edytorski]

Cruzeiro do Sul — miasto i gmina w brazylijskim stanie Parana. [przypis edytorski]

CRZZ — Centralna Rada Związków Zawodowych, naczelny organ zarządzający i reprezentacyjny Zrzeszenia Związków Zawodowych (ZZZ); istniała od 1949 do 1980 r., kiedy to w grudniu wszystkie związki zawodowe wystąpiły ze zrzeszenia. [przypis edytorski]

C. S. — Celina Szymanowska, córka pianistki Marii Szymanowskiej, od 1834 roku żona Adama Mickiewicza; wiersz ogłoszono po raz pierwszy w 1844 roku. [przypis edytorski]

C Three (ang.) — C Trzy, tu jako kryptonim szpiegowski. [przypis edytorski]

CTR — Centralne Towarzystwo Rolnicze, organizacja rolnicza założona w 1907; jej siedzibą była sześciokondygnacyjna kamienica powstała w latach 1911–1912 przy ul. Kopernika 30 w Warszawie. [przypis edytorski]

ct. — skrót od: cent, centy; cent to inna nazwa nowego krajcara, austriackiej jednostki monetarnej po roku 1857 równej 1/100 guldena. [przypis edytorski]

Cúchulainn — wojownik pojawiający się w mitologii irlandzkiej, niepokonany w walce dzięki niezwykłej włóczni Gae Bulg, według podań w swej ostatniej bitwie został ciężko ranny i aby utrzymać się na nogach oraz kontynuować walkę, przywiązał się do drzewa. [przypis edytorski]

Cuartel de la Montana — dawny budynek koszar w Madrycie; 19 lipca 1936, po wybuchu buntu wojskowego w innych częściach Hiszpanii, generał Fanjul pojawił się w garnizonie, ogłosił stan wojenny i czekał z 1500 swoich ludzi na przybycie posiłków, aby przejąć kontrolę nad miastem; koszary zostały otoczone przez wojska lojalne wobec rządu Republiki, podczas ostrzału i szturmu budynek uległ zniszczeniu; po zdobyciu koszar większość buntowników zabito, oficerowie zostali schwytani, osądzeni i straceni. [przypis edytorski]

Cuauhtemoc (ok. 1495–1525) — ostatni władca państwa Azteków (na terenie ob. Meksyku); dowodził obroną stolicy, Tenochtitlan, oblężonej przez najeźdźców pod wodzą hiszpańskiego konkwistadora Corteza; kiedy miasto zostało zdobyte (1521), poddał się Cortezowi, który przyrzekł mu bezpieczeństwo; cztery lata później został powieszony przez Corteza za rzekome organizowanie spisku. [przypis edytorski]

cubiculum (łac.) — pokój sypialny. [przypis edytorski]

cubiculum (łac.) — sypialnia. [przypis edytorski]

cucha (gw.) — wierzchnie odzienie z owczej wełny. [przypis edytorski]

Cucha (gw.) — wierzchnie odzienie z owczej wełny. [przypis edytorski]

cuch (daw.) — zapach. [przypis edytorski]

cuchło — dziś popr. forma: cuchnęło. [przypis edytorski]

Cucić gruoch z plwów (gw.) — przebierać groch z chwastów. [przypis edytorski]

Cucullus non facit monachum (łac.) — kaptur nie czyni mnichem. [przypis edytorski]

cud Kany Galilejskiej — przemiana wody w wino dokonana wg Ewangelii Jana (J 2, 1–12) przez Jezusa w miejscowości Kana w Galilei. [przypis edytorski]

cudło — cudo. [przypis edytorski]

cudło (daw.) — cudo, dziwo, niezwykłość. [przypis edytorski]

Cud nad Wisłą a. Bitwa Warszawska — bitwa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 między Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim; najważniejsza bitwa wojny polsko-bolszewickiej. [przypis edytorski]

Cud na kirkucie — utwór został opublikowany w zbiorze Z jednego strumienia: szesnaście nowel przez dziesięciu autorów z przedmową Elizy Orzeszkowej. Przedmowa autorstwa Elizy Orzeszkowej dostępna jest w bibliotece Wolne Lektury — Red.WL. [przypis edytorski]

cudna maść — intensywnie reklamowany wówczas l'Huile de Macassar. [przypis edytorski]

cudny (daw.) — dziwny. [przypis edytorski]

cudo — tu: cud. [przypis edytorski]

cudotworcu — dziś popr.: forma N. lp.: cudotwórcy. [przypis edytorski]

cudować się (daw.) — dziwić się. [przypis edytorski]

cudować się — dziwić się. [przypis edytorski]