Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | bez liczby pojedynczej | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 26016 przypisów.
wagi — równowagi. [przypis redakcyjny]
Wagner żąda zapobieżenia brakowi miłości (…) — Wagner, Gesammelte Schriften, b.d. 10, s. 257 i n. [przypis redakcyjny]
wakans — królewszczyzna do rozdania. [przypis redakcyjny]
wakans (z łac.) — wakat, wolne miejsce. [przypis redakcyjny]
wakować — nie urzędować. [przypis redakcyjny]
wakowała — była wolna. [przypis redakcyjny]
wakującego — opróżnionego. [przypis redakcyjny]
Waładynka — rzeczka, dziś na terenie Mołdawii. [przypis redakcyjny]
wał (daw.) — fala. [przypis redakcyjny]
Wałówka — rynek ze starzyzną, znajdował się w Warszawie przy ul. Wałowej. [przypis redakcyjny]
wał (starop.) — fala. [przypis redakcyjny]
walc — narodowy taniec niemiecki, polegający na wirowym obrocie par, tańczących przy tempie 3/4. Właściwy walc ludowy ustąpił z czasem miejsca walcowi wiedeńskiemu. [przypis redakcyjny]
Waldikiana — okolica błotnista i bardzo niezdrowa dla jej mieszkańców; leży między Arezzo a Kortoną. Oprócz Sardynii, gdzie w środku lata powietrze równie jest niezdrowe, poeta wspomina błota, tak zwane Maremmy, rozciągające się wzdłuż brzegów morskich między Pizą a Sieną. [przypis redakcyjny]
waledykować — żegnać; dosł. mówić „vale!”. [przypis redakcyjny]
Walenca — Walencja, miasto nad Morzem Śródziemnym w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Walencja — miasto nad Morzem Śródziemnym w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Waleriusz Flaccus — poeta rzymski z I-go wieku po Chrystusie, napisał poemat opisowy Argonautica. [przypis redakcyjny]
Waleryusz — Gian-Francesco Valerio z Wenecji, przyjaciel poety, wielki wróg niewiast; wspomina o nim Ariost jeszcze XXVII 137, 6. Obwiniony później, że się dał przekupić królowi francuskiemu, Franciszkowi I, skończył „między słupami św. Marka i Teodora” na Piazzecie, tj. został powieszony. [przypis redakcyjny]
waleta — pożegnanie. [przypis redakcyjny]
Walia — księstwo w Anglii. [przypis redakcyjny]
walki w duszy Sanda — Karla Sanda, studenta niemieckiego, zabójcy dramaturga Augusta von Kotzebue (1819). [przypis redakcyjny]
Walküra a. Walkiria (mit. germ.) — jedna z dziewic kierujących z woli boga Odyna losami bitew; miały odprowadzać cienie poległych do Walhalli i podawać pierwsze czasze niebiańskiego napoju. Przebywały na szczytach gór, pędziły w chmurach na rumakach. Spopularyzowała je opera Wagnera Die Walküre; Walkirie pędzą w niej na szczyty górskie (słynny „galop Walkirii”). [przypis redakcyjny]
Wallenstein — chodzi zapewne o całość lub jedną z części Trylogii o Wallensteinie i wojnie trzydziestoletniej Friedricha Schillera (1759-1805); historycznie pierwowzór tytułowej postaci, Albrecht Václav Eusebius z Valdštejna był żyjącym na przełomie XVI i XVIIw. zręcznym wodzem pochodzenia czeskiego, walczącym w obronie interesów cesarza Ferdynanda II Habsburga, na którego rozkaz został prawdopodobnie zamordowany. [przypis redakcyjny]
walor — cena, wartość. [przypis redakcyjny]
walor — cenę, wartość. [przypis redakcyjny]
walor i respekt — znaczenie i poważanie. [przypis redakcyjny]
walory — waluta albo papiery wartościowe. [przypis redakcyjny]
Walowskiego — właśc. Walewski, Aleksander, chorąży sieradzki. [przypis redakcyjny]
Walstetten — właściwie: Vierwaldstätter, tj. Jezioro Czterech Kantonów. [przypis redakcyjny]
waltornie — duże naczynie do picia trunków w kształcie waltorni (dęty instrument muzyczny). [przypis redakcyjny]
Walumbroza — w Toskanii; poeta przeniósł dowolnie tę miejscowość do Francji (w 1. wyd. było Valspinosa). [przypis redakcyjny]
wańczos — drewno przygotowane do wyrobu mebli. [przypis redakcyjny]
wańczos — grube deski dębowe. [przypis redakcyjny]
wańtuch (starop.) — wór albo radno, płachta na chmiel, wełnę. [przypis redakcyjny]
Wanda wciąga niejako ukochaną „Panią” w krąg swoich bliskich — „Pokazuje się, że ja wszystkich prawie moich mam przez ciebie i to pod różnymi tytułami, w różnych odcieniach, z mnóstwem różnych przyimków: przez ciebie, dla ciebie, z tobą, koło ciebie, w tobie itp. itp. Istotnie, poza tobą, wyjąwszy jednej samodzielnie występującej Juluty [Ignacowej Baranowskiej], to wszystkich wspólnych zbliżyłaś mi zawsze, a niewspólnych to bez ciebie miałam tak mało, jak gdyby najdalej los ich usunął” (List do Wandy z 17. sierpnia 1868). [przypis redakcyjny]
Wandka Re… i Stefcia Z. — Redlówna i Zalewska, siostrzenice Narcyzy. [przypis redakcyjny]
Wandyk — Anthonis Van Dyck (1599–1641), sławny malarz flamandzki; uprawiał głównie dworskie malarstwo portretowe. „Portrety jego w rodzaju swoim są najcelniejsze” — czytamy w Zbiorze potrzebn. wiad. [przypis redakcyjny]
wapory — tu: wyziewy. [przypis redakcyjny]
w aprehensji — w poważaniu. [przypis redakcyjny]
warchotny (starop.) — kłótliwy. [przypis redakcyjny]
w Arcymiłość zatopimy oczy — W Bogurodzicę Marię jako symbol najwyższej miłości i miłosierdzia, którą w modlitwie pozdrawiamy tymi słowami: Łaskiś pełna! [przypis redakcyjny]
wareckich — okazja warecka, tj. bitwa pod Warką 7 kwietnia 1656, zwycięska dla Polaków. [przypis redakcyjny]
wargi — dziś popr. forma N. lm: wargami. [przypis redakcyjny]
wariacja — rozmaitość. [przypis redakcyjny]
Wariatowi i Poecie — tak jest w wydaniu z r. 1870; w pierwodruku czytamy: Waryatowi poecie. [przypis redakcyjny]
Warka — miasto nad Pilicą; wspomniana tu bitwa miała miejsce 7 kwietnia 1656, a więc przed bitwami pod Gnieznem i Warszawą. Nieścisłość ta stanowi jeden z dowodów, że Pasek pisał Pamiętniki w późniejszym wieku, a nie notował wydarzenia na bieżąco. [przypis redakcyjny]
w Arnie zostać wszytkich zaraz przymusiła — w oryg. „all' Arno”, „nad Arnem”, tj. we Florencji. Tłumacz z rzeki Arno zrobił miasto. [przypis redakcyjny]
warować coś (daw.) — zapewniać, zabezpieczać; por. wyrażenie: zawarowany prawem. [przypis redakcyjny]
warować (daw.) — [tu:] obwarować. [przypis redakcyjny]
warować — obronić; por. warownia. [przypis redakcyjny]
warować — [tu:] obwarować. [przypis redakcyjny]
warownie — tu: niezbicie, z wszelkimi formalnościami. [przypis redakcyjny]
War — rzeka w południowej Francji, wpływa na zachód od Nicei do Morza Śródziemnego. [przypis redakcyjny]
wartać się (daw.) — kręcić się. [przypis redakcyjny]
Wartam była świstu — aluzja do przysłowia: „Zły to pies, który niewart świstu”. [przypis redakcyjny]
warterz (starop.) — stróż; pod tym nazwaniem używani byli na turniejach. [przypis redakcyjny]
wartogłowny (starop.) — płochy. [przypis redakcyjny]
wartogłowny (starop.) — roztrzepany, niebaczny. [przypis redakcyjny]
wartować (daw.) — [tu:] szukać. [przypis redakcyjny]
waruga — dwugodzinny dyżur okrętowy (przyp. tłum.). [przypis redakcyjny]
warując — strzegąc się. [przypis redakcyjny]
warum hast du denn das getan? (niem.) — więc dlaczego to zrobiłeś? [przypis redakcyjny]
warunku — bezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]
Warweca — hrabstwo Warwik w Anglii. [przypis redakcyjny]
warząchew (daw.) — duża, drewniana łyżka kuchenna służąca do przygotowywania i nakładania potraw. [przypis redakcyjny]
waść — skrócone „wasza miłość”, zwrot o odcieniu lekceważącym, używany w stosunku do szlachty szaraczkowej i mieszczan. [przypis redakcyjny]
waścin a. waściny — należący do waszej miłości; dziś: pana, pański. [przypis redakcyjny]
waśniwy (starop.) — skłonny do walki. [przypis redakcyjny]
wasąg — powóz z bokami wyplatanymi z wikliny. [przypis redakcyjny]
wasąg — tu: wierzch powozu. [przypis redakcyjny]
Wasser, Brot, zwei, drei (niem.) — woda, chleb, dwa, trzy. [przypis redakcyjny]
Wast — miasto nad Morzem Adriatyckim w środkowych Włoszech. [przypis redakcyjny]
Wasty (margrabia) młody — Alfons z Wastu, Alfons d'Awalo, margrabia Wastu, wychowanek Wiktorii Kolonna. [przypis redakcyjny]
waszeć — pan; skrót od: wasza miłość. [przypis redakcyjny]
waszeci — skrót od: waszej miłości. [przypis redakcyjny]
waszej cześci — tj. pana, pański. [przypis redakcyjny]
wasze — skrót od: wasza miłość pan. [przypis redakcyjny]
wasze — tu: pan; skrót od: wasza miłość. [przypis redakcyjny]
Waszym naczelnym będzie Jeżobroda — Domyślamy się, że poeta przez naczelnika szatanów Jeżobrodę, wytyka naczelnika magistratury miasta Lucca złożonej z członków dziesięciu. Resztę nazwisk drugich szatanów, mniej więcej zgodnie z oryginałem i z naturą naszego języka wytłumaczyłem. [przypis redakcyjny]
wataha — szajka, banda. [przypis redakcyjny]
wataha — tu: oddział kozacki, zbieranina uzbrojonych, groźnych ludzi. [przypis redakcyjny]
wataha — tu: oddział. [przypis redakcyjny]
wataha — tu: oddział tatarski. [przypis redakcyjny]
wataha — tu: zbieranina uzbrojonych, groźnych ludzi. [przypis redakcyjny]
wataha — tu: zbrojny oddział wolnych Kozaków. [przypis redakcyjny]
wataha (z tatar.) — czereda, banda. [przypis redakcyjny]
watah — luźna grupa lub oddział Kozaków lub Tatarów. [przypis redakcyjny]
watażka — dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
watażka — przywódca oddziału wolnych Kozaków lub herszt bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]
W Atenach znajdował się jeden [posąg Westy] w Prytaneum — [por.] Pausanias, Attica, cap. XVIII, p. 41. [przypis redakcyjny]
Watran — król bułgarski. [przypis redakcyjny]
W autografie do tego wiersza dał poeta dopisek: „Ob. Rosp. w Dzien. Wileń.”. Miał na myśli rozprawę Jana Śniadeckiego przeciw romantyczości, wydrukowaną w zeszycie „Dziennika Wileńskiego” ze stycznia 1819 r. [przypis redakcyjny]
Wawrzyniec — Św. Wawrzyniec pieczony na kracie żelaznej, rozpalonej podłożonym pod nią żarem, mężnie poniósł śmierć męczeńską. [przypis redakcyjny]
ważniejszy — bardziej znaczący, bardziej wartościowy. [przypis redakcyjny]
ważny weksel — weksel wiele ważący, tj. na wielką sumę. [przypis redakcyjny]
ważyć na — łożyć na. [przypis redakcyjny]
w Azyjej — Troja leżała w północno-zachodniej części Azji Mniejszej. [przypis redakcyjny]
w Babilonie — Paryżu. [przypis redakcyjny]
W Babilonie, za Ezechiela dni — aluzja do ludu izraelskiego w niewoli babilońskiej w VI w. p.n.e.; Ezechiel — prorok Starego Testamentu, autor biblijnej Księgi Ezechiela. [przypis redakcyjny]
w Berlinie zbierze się kongres — Rosja zgodziła się, ażeby warunki traktatu z Turcją, dotyczące spraw ogólnoeuropejskich, zostały przedyskutowane na międzynarodowym kongresie. 26 maja 1878 r. zostały wysłane zaproszenia na kongres, który zebrał się 13 czerwca w Berlinie. Uczestniczyło w nim sześć głównych mocarstw europejskich i Turcja, przewodniczył Bismarck. Rosja okazała się na kongresie w całkowitej izolacji. Rezultatem obrad był traktat berliński z 13 lipca, znacznie umniejszający zyski polityczne Rosji. Bułgaria, poprzez którą carat zamierzał wzmocnić swe wpływy na Półwyspie Bałkańskim i nacisk na Turcję, została znacznie okrojona. Z północnej Bułgarii (między Dunajem a Bałkanami) utworzono małe księstwo podległe Turcji, z południowej — autonomiczną prowincję turecką pod nazwą Rumelii Wschodniej. Zwrócono również Turcji Macedonię i zdobycze terytorialne Serbii i Czarnogóry, przyznane im w traktacie san-stefańskim. Bośnia i Hercegowina zostały oddane Austrii pod czasową okupację. W rezultacie tej antyrosyjskiej polityki Anglii, Austrii i Niemiec sytuacja Słowian bałkańskich uległa znacznemu pogorszeniu. [przypis redakcyjny]