Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115882 przypisów.
dla wielkiego bólu — dziś: z powodu wielkiego bólu. [przypis edytorski]
dla wolności wpada w ador — tu: zachwyca się ideą wolności ludu. [przypis edytorski]
dla wziątku (daw.) — dla zysku. [przypis edytorski]
dla wziątku — dla zysku. [przypis edytorski]
dla zaboju (daw.) — z powodu zabójstwa. [przypis edytorski]
dla zatarcia wstydliwego punktu, dla wyrządzenia sprawiedliwości samemu sobie (s. 220, analogiczny wypadek ze Strumieńskim) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajduje się fragment z rozdz. XI: „Skądże pochodziły te skrupuły, zmuszające go do ukrywania (?) swych zasług? Najpierw, z paradoksalnej nieufności względem samochwalstwa, rodzącej się wskutek tego, że z samochwalstwem łączy się doznawanie przyjemności, ludziom zaś często wydaje się, że większa prawda musi być w pobliżu większej nieprzyjemności. Po drugie, z obawy, by ktoś go nie posądził o przechwałki w tak błahych (?) sprawach jak sprawy sztuki, o żakowskie wściubianie swoich trzech groszy, słowem, o zachowanie się takie, jakie w sposób bardziej złośliwy niż sprawiedliwy wyrażone jest w przysłowiu: konia kują, żaba nogi nadstawia. I oto mam punkt wstydliwy par excellence! A przecież Strumieński miał nawet słuszność, wyrywając dla siebie listki z tego laurowego wieńca, który splatał dla Angeliki. Powstawała więc w tym punkcie taka niemiła przeszkoda w życiu duchowym, której się nie chce poruszać z obawy, żeby nie być fałszywie zrozumianym; ale ponieważ »czuje« się, że się ma jakoś słuszność, w pewien jeszcze tylko niewyjaśniony sposób, przeto dla uzupełnienia wetuje się sobie tę słuszność drogą uboczną”. [przypis edytorski]
dla zepsutych obyczajów i zdrowia — z powodu zepsucia obyczajów i zdrowia; te słowa dodano w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
dla — z powodu. [przypis edytorski]
dla — z powodu, ze względu na. [przypis edytorski]
dlugoli (daw.) — „długo” z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]
Dmitrij Dmitrijewicz Kuruta — rosyjski generał greckiego pochodzenia, szef sztabu Wielkiego Księcia Konstantego; prowadził też biuro zajmujące się raportami, donosami oraz kontrolą korespondencji w Królestwie Kongresowym. [przypis edytorski]
Dmochowski, Leon (1850–1881) — polski rewolucjonista-narodnik; w 1873 aresztowany, skazany na 10 lat ciężkich robót; po 7 latach w więzieniu nowobiełgorodzkim wysłany nad rzekę Karę na Syberii, zmarł w drodze, w szpitalu więziennym w Irkucku. [przypis edytorski]
Dmowski, Roman (1864–1939) — polski polityk i publicysta, poseł, główny ideolog polskiego nacjonalizmu, założyciel Narodowej Demokracji. [przypis edytorski]
Dmowski, Roman (1864–1939) — polski polityk i publicysta, poseł, założyciel Narodowej Demokracji, przeciwnik Józefa Piłsudskiego. [przypis edytorski]
dmuchać komuś w kaszę — lekceważyć, znieważać kogoś. [przypis edytorski]
Dnia 4 stycznia 1790 — data pierwszego wydania Przestróg dla Polski. Tekst publikowany na WL powstał na podstawie wydania krytycznego, opracowanego przez Stefana Czarnowskiego w 1926 r. według trzech kolejnych wydań, dokonanych za życia i z udziałem autora: pierwszego z 1790 r., drugiego niewiele późniejszego i trzeciego z 1816 r. (Dzieła Stanisława Staszica, tom 1, Warszawa 1816). W tekście oznaczono więc przypisami ważniejsze zmiany, które autor wyprowadził, aby nie wywoływać zadrażnień z rosyjskim zaborcą. [przypis edytorski]
dnia dziewiątego od końca — dziewiątego dnia ostatniej dekady, tj. dwudziestego dziewiątego dnia miesiąca. [przypis edytorski]
dnia (…) nie stało — brakuje dnia. [przypis edytorski]
Dnia trzeciego przybędziesz do Ftyi, gdzie plony obfite — por. Iliada IX 363: obrażony Achilles grozi, że razem ze swymi wojownikami porzuci walkę, odpłynie spod Troi i wróci do domu, do ojczystej Ftyi w Tesalii. [przypis edytorski]
Dni człowieka mijają jak cień — Ps 144, 4. [przypis edytorski]
dnieć — świtać. [przypis edytorski]
dnie — dziś popr.: dni. [przypis edytorski]
dnie i nocy (daw. forma) — dziś: dnie i noce. [przypis edytorski]
Dnieje (…) — dialog zawiera krytykę konserwatywnych koncepcji politycznych dotyczących relacji między polskim ludem a szlachtą, poruszanych m.in. w Psalmach przyszłości i Przedświcie, gdzie Krasiński, starając się ukoić lęk przed możliwą rzezią szlachty, rewolucją chłopską i w związku z tym rozbratem wewnątrz narodu, postulował ścisły sojusz między tymi dwoma stanami („Jeden tylko, jeden cud: / Z szlachtą polską polski lud”). Wykrzyknik Czepca: „Dnieje!!!” stanowi bezpośrednie nawiązanie do tytułu Przedświtu i oznacza świt niepodległości Polski. [przypis edytorski]
dniem pierwej — dzień wcześniej; poprzedniego dnia. [przypis edytorski]
dniem po dniu (daw. forma) — dziś: dzień po dniu. [przypis edytorski]
Dnieprostroj (ros.) — Dnieprzańska Elektrownia Wodna, hydroelektrownia na rzece Dniepr, zbudowana w latach 1927–1932. [przypis edytorski]
dnieprowcy — tu: Kozacy znad Dniepru. [przypis edytorski]
Dniepr — rzeka w Rosji, Białorusi i Ukrainie lub miasto w środkowo-wschodniej części Ukrainy, nad rzeką Dniepr, okupowane przez Niemców w latach 1941–1943. [przypis edytorski]
dni galowe — święta państwowe, obchodzone w Rosji w rocznicę urodzin lub wstąpienia na tron cesarza. [przypis edytorski]
dni i nocy (daw. forma) — dziś: dnie i noce. [przypis edytorski]
dni krakowskie w r. 1923 — mowa o krwawo stłumionych przez policję strajkach robotniczych. [przypis edytorski]
Dni Krzyżowe — w chrześcijańskim kalendarzu liturgicznym: wiosenne dni modlitw o urodzaje i za głodujących, obchodzone przez trzy kolejne dni poprzedzające uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, wypadającą tradycyjnie w czwartek 40 dni po Zmartwychwstaniu, czyli święcie Wielkanocy, zapoczątkowane w połowie V w. przez św. Mamerta, biskupa Vienne. Ponieważ Wielkanoc jest świętem ruchomym, obchodzonym w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca i może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia; Dni Krzyżowe mogą wypaść, zależnie od roku, w ostatnie dni kwietnia lub później, aż do początków czerwca. [przypis edytorski]
dniowy (daw.) — dzienny. [przypis edytorski]
dniowy — dzienny, tu: codzienny; strawa dniowa to obiad. [przypis edytorski]
dni ubiegłe odżywia — wskrzesza przeszłość. [przypis edytorski]
dnowi (daw. forma) — dziś: (ku) dnu. [przypis edytorski]
dójka — dojarka, pracownica od dojenia krów. [przypis edytorski]
dójrzały — dziś popr. pisownia: dojrzały. [przypis edytorski]
dójrzeć — dziś popr. pisownia: dojrzeć. [przypis edytorski]
dójść — dziś popr. pisownia: dojść. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dólski — pochodzący z dolin. [przypis edytorski]
dóm — dziś: dom. [przypis edytorski]
dóm — dziś popr.: dom. [przypis edytorski]
Dóniży — gwarowa wymowa imienia Dionizy. [przypis edytorski]
do 506 w. — tj. do słów: „Albo ryje otchłanie, albo w obłok tryska”. [przypis edytorski]
do Abrahama na piwo pójść (pot.) — umrzeć. [przypis edytorski]
do aktów — dziś popr. forma dla zbioru dokumentów: do akt. [przypis edytorski]
do Arcybiskupa Canterbury (…) aby zwołał do Londynu — w rzeczywistości od V–VI w. Canterbury i Londyn znajdowały się na ziemiach zajętych przez Sasów. [przypis edytorski]
doba (daw.) — chwila, moment. [przypis edytorski]
doba (daw.) — czas, moment. [przypis edytorski]
doba (daw.) — czas, pora. [przypis edytorski]
doba (daw.) — tu: czas, pora. [przypis edytorski]
doba — tu: moment. [przypis edytorski]
doba — tu: pora. [przypis edytorski]
Dobczinskij w komedii Gogola — w polskim tłumaczeniu: Dobczyński, obywatel prowincjonalnego miasta powiatowego w komedii Gogola Rewizor (1836). [przypis edytorski]
dobić się (czegoś) — pokonując trudności dotrzeć do jakiegoś celu, osiągnąć coś. [przypis edytorski]
dobić się (pot.) — dotrzeć do czegoś po wielu staraniach i trudnościach. [przypis edytorski]
dobiegał do końca — dziś popr.: dobiegał końca. [przypis edytorski]
dobierali żon dla synów — dziś popr. z B.: dobierali żony (…). [przypis edytorski]
dobieżeć (starop. forma) — dojść, dotrzeć do czego. [przypis edytorski]
dobieżysz lasu (daw.) — dobiegniesz do lasu. [przypis edytorski]
dobijewa (daw., gw.) — dobijemy. [przypis edytorski]
dobijewa (daw., gw.) — dobijemy; zachowana w gwarze daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]
doborny — doborowy. [przypis edytorski]
doborowy — wyselekcjonowany, wysokiej jakości. [przypis edytorski]
dobosi (daw. forma) — dziś popr.: dobosze. [przypis edytorski]
dobosz — członek orkiestry, grający na bębnie. [przypis edytorski]
Dobra Bogini — łac. Bona Dea, czczona w świątyni na Awentynie; w jej kulcie mogły uczestniczyć wyłącznie kobiety. [przypis edytorski]
dobra bogini — rzym. bogini-matka związana z płodnością nosiła miano Dobrej Bogini (Bona Dea). [przypis edytorski]
Dobraczyński, Jan (1910–1994) — pisarz, publicysta, redaktor katolickiego czasopisma „Dziś i jutro”. [przypis edytorski]
do braku (starop.) — tu: do śmieci, do odpadów; por. starop. brakować: wybierać, przebierać. [przypis edytorski]
Dobra mama — w wydaniu źródłowym pod tytułem podano melodię w zapisie nutowym. Tadeusz Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]
Dobranoc, mój książę — słowa, którymi żegna umierającego Hamleta, księcia duńskiego, jego przyjaciel Horacy w Hamlecie Shakespeare'a. [przypis edytorski]
dobra strona mocy (właśc. jasna strona mocy) — nawiązanie do Gwiezdnych wojen (ang. Star Wars), amerykańskiego filmu George'a Lucasa, którego akcja rozgrywa się „dawno temu w odległej galaktyce”. [przypis edytorski]
Dobra Wieść — dosłowne znaczenie greckiego słowa euangelion, od którego pochodzi polskie słowo „ewangelia”. [przypis edytorski]
dobra zakonu miłosny — miłujący dobro zakonu. [przypis edytorski]
Dobra zastawne — dobra oddane wierzycielowi w użytkowanie jako zastaw długu. [przypis edytorski]
dobrém — dziś: dobrym; daw. forma fleksyjna dla przymiotników (także zaimków) rodzaju żeńskiego i nijakiego. [przypis edytorski]
dobre (białorus.) — dobrze. [przypis edytorski]
dobre — dobro [przypis edytorski]
dobrego nabycia (daw.) — uczciwie zdobyty. [przypis edytorski]
dobre ludzie (gw.) — dobrzy ludzie. [przypis edytorski]
dobrem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrym. [przypis edytorski]
dobrem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrym. [przypis edytorski]
dobremi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrymi. [przypis edytorski]
dobroczynność — tu: towarzystwo dobroczynności, instytucja zajmująca się niesieniem pomocy osobom jej potrzebującym. Instytucje takie najczęściej dbają o zapewnianie swoim podopiecznym mieszkania, wyżywienia, ubrania, środków higieny i innych rzeczy niezbędnych do życia. [przypis edytorski]
dobrodziej — ksiądz. [przypis edytorski]
dobrodziejstwy (daw.) — dziś popr. forma N. lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
dobrodziejstwy — daw. forma N.lm; dziś: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
dobrodziejstwy — dziś popr. forma N.lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
dobrodziejstwy — dziś popr. forma N. lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
dobrodziej — tu w znaczeniu: ksiądz. [przypis edytorski]
dobrodzika (daw.) — dobrodziejka. [przypis edytorski]
dobrodzika (daw.) — dobrodziejka, tytuł grzecznościowy w stosunku do kobiet. [przypis edytorski]
dobrodzika — dobrodziejka. [przypis edytorski]
Dobrolubow, Nikołaj Aleksandrowicz (1836–1861) — rosyjski filozof, publicysta, krytyk literacki. [przypis edytorski]
Dobrolubow, Nikołaj Aleksandrowicz (1836–1861) — rosyjski publicysta, krytyk literacki i poeta; przedstawiciel rewolucyjnych demokratów. [przypis edytorski]
dobrość (gw.) — dobroć. [przypis edytorski]
dobrota (daw.) — dobroć. [przypis edytorski]
