Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8510 przypisów.
Manzanares — rzeka w środkowej Hiszpanii, przepływa przez Madryt. [przypis edytorski]
Manzoni, Alessandro (1785–1873) — jeden z najwybitniejszych nowszych pisarzy włoskich. Zrazu wolterianin, następnie żarliwy wyznawca katolicyzmu i twórca nowego kierunku włoskiej liryki religijnej w zbiorze Inni sacri. Jego tragedie, zrywając z formami szkoły francuskiej, były pierwszym wzorem narodowego dramatu we Włoszech, a znakomita powieść I promessi sposi, storia milanese del secolo XVII pierwszą włoską powieścią w nowoczesnym tego słowa znaczeniu. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
manzy — rosyjska nazwa Chińczyków. [przypis autorski]
Maorysi — rdzenna ludność Nowej Zelandii, potomkowie Polinezyjczyków, którzy jako pierwsi ludzie dotarli tam w XIII w. [przypis edytorski]
Maorytka — dziś popr.: Maoryska. [przypis edytorski]
mapa Liberii (…) wydana w Monrowii przez rząd, a zestawiona przez B. Andersona (…) jest atoli ważnym dokumentem… — mapa ta znajduje się w zbiorach ekspedycji. [przypis autorski]
mapa Liberii (…) zestawiona przez B. Andersona — Anderson żyje obecnie i mieszka w Monrowii, niestety w biedzie i w smutnym stanie zdrowia. [przypis autorski]
ma petite Żagussia (z fr.) — moja mała Jagusiu. [przypis edytorski]
mapka — mapka Europy, w niniejszym wydaniu nie zamieszczona (red. WL). [przypis edytorski]
ma pod nosem mleko (daw., pot.) — jest jeszcze dzieckiem. [przypis edytorski]
Ma przecież pod ręką / Fałsz w swej mowie, fałsz w swych czynach, fałsz nawet w przysiędze / Ma pod ręką swe podstępy, pieszczoty, podejścia (domi habet animum falsiloquom, falsificum, falsiiurium / domi dolos, domi delenifica facta, domi fallacias) — przekład usiłuje naśladować Plautowskie aliteracje i powtarzania słów. [przypis tłumacza]
maquillage (fr.) — makijaż. [przypis edytorski]
mara (biol.) — rodzaj dużych roślinożernych gryzoni zamieszkujących Amerykę Płd., obejmujący dwa gatunki: mara patagońska (Dolichotis patagonum) oraz mara solniskowa (Dolichotis salinicola). [przypis edytorski]
marabut — muzułmański przywódca religijny i nauczyciel w Afryce Zachodniej, historycznie również w Maroku, Algierii i Tunezji. [przypis edytorski]
marabut — przywódca duchowy w islamie, uważany za świętego o nadprzyrodzonych zdolnościach. [przypis edytorski]
marabut — ptak o łysej głowie, silnym dziobie i nagiej szyi ze zwisającym workiem skórnym, żyjący w Afryce. Tu: ozdobne pióra. [przypis edytorski]
marać (gw.) — macać, grzebać, szukać. [przypis edytorski]
Maracaibo, jezioro — akwen w płn.-zach. Wenezueli, mierzący 14 tys. km² powierzchni, zasilany przez liczne rzeki, połączony cieśniną Tablazo z Zatoką Wenezuelską, a tym samym z Morzem Karaibskim. [przypis edytorski]
Maracaibo — miasto w płn.-zach. Wenezueli, położone nad cieśniną łączącą jezioro Maracaibo z Zatoką Wenezuelską; zał. w 1529 jako kolonia hiszpańska, w 1668 zostało zdobyte i złupione przez bukanierów pod wodzą François l'Olonnais. [przypis edytorski]
ma (…) racją (daw.) — dziś: ma rację. [przypis edytorski]
ma racją (daw.) — dziś: ma rację. [przypis edytorski]
ma racją — dziś popr.: ma rację. [przypis edytorski]
mara — duch, zjawa. [przypis edytorski]
Maraffi, Luigi — kaznodzieja generalny zakonu dominikanów, w 1615 napisał do Galileusza list z przeprosinami, wyrażając oburzenie wobec ataku na uczonego, jaki zainicjował jego zakonny współbrat, Caccini, i uważając to za odosobniony wyskok. [przypis edytorski]
Marais — dzielnica Paryża na północnym brzegu Sekwany, w XVII w. najmodniejsza, arystokratyczna część miasta. [przypis edytorski]
Marais (fr.: bagna) — część Paryża na północnym brzegu Sekwany, w XIX w. zamieszkiwana przez drobnych kupców, rzemieślników i biedotę miejską. [przypis edytorski]
mara, mary — nosze, na których wynoszą zmarłego. [przypis redakcyjny]
maramba — uczony teolog lamaicki. [przypis redakcyjny]
Marañón, Gregorio (1887–1960) — hiszpański lekarz, naukowiec, historyk, pisarz i filozof; liberał; uważany za jednego z najwybitniejszych hiszpańskich intelektualistów XX w. [przypis edytorski]
Maranatha! (z aram.) — Przyjdź, Panie! [przypis edytorski]
mara nikczemna* (starop.) — złudne widziadło, zjawa. [przypis redakcyjny]
maraskino — rodzaj likieru z dzikiej wiśni (z różnymi aromatycznymi dodatkami), wyrabiany w Dalmacji nad Adriatykiem. [przypis edytorski]
Maras (z litew.) — Mór [tj. zaraza. Red. WL]. [przypis autorski]
Maras (z litew.) — mór, zaraza. [przypis edytorski]
Marathonomachowie (z gr.) — walczący pod Maratonem. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — francuski polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a i Saint-Justa, jakobin; zabity przez Charlotte Corday z obozu żyrondystów. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — francuski polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a i Saint-Justa, jakobin; zabity przez Charlotte Corday z obozu żyrondystów. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — fr. polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a i Saint-Justa, jakobin; zabity przez Charlotte Corday z obozu żyrondystów, stał się „męczennikiem rewolucji”. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — fr. polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, jakobin, zabity przez Charlotte Corday. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — polityk z okresu Rewolucji Francuskiej, zabity przez Charlotte Corday. [przypis edytorski]
Maraton — miejsce bitwy stoczonej w roku 490 p.n.e., w której wojska ateńskie pod dowództwem Miltiadesa pokonały armię perską. [przypis edytorski]
Maraton — miejscowość w Grecji, położona na wybrzeżu Attyki. [przypis edytorski]
Maraton — równina na brzegu Morza Egejskiego. [przypis edytorski]
mara — tu: przywidzenie, wyobrażenie. [przypis edytorski]
mara — tu: złudzenie. [przypis edytorski]
mara — widmo. [przypis edytorski]
mara — widmo, złuda. [przypis edytorski]
mara — widmo, złudzenie. [przypis edytorski]
mara — złuda, widzenie senne. [przypis edytorski]
marazm (z gr.) — zastój, bierność. [przypis edytorski]
Marble Arch — marmurowy monument w formie łuku triumfalnego, znajdujący się w Londynie, przy skrzyżowaniu Oxford Street, Park Lane i Edgware Road, na krańcu Hyde Parku. [przypis edytorski]
Marceli — Dobrowolski. [przypis redakcyjny]
Marceli — Marceli Dobrowolski, lekarz, towiańczyk, przyjaciel Erazma Żmichowskiego. [przypis redakcyjny]
Marcelina — pierwowzorem postaci jest Marcelina Łempicka, towarzyszka Henrietty Ankwiczówny w Rzymie w 1829 r.; Mickiewicz poświęcił jej wiersz Do M. Ł. [przypis edytorski]
Marcelina — zwolenniczka Karpokratesa, przybyła na jego polecenie z Aleksandrii do Rzymu za episkopatu Aniceta (155–166). [przypis edytorski]
Marcelin — dawniej wieś pod Warszawą, ob. osiedle w płn.-wsch. części Warszawy. [przypis edytorski]
Marceli z Ancyry (zm. ok. 374) — biskup Ancyry w Azji Mniejszej, przeciwnik arianizmu, w polemice przyjął poglądy sabeliańskie, za co został pozbawiony urzędu (336). [przypis edytorski]
Marcel Legay — muzyk i piosenkarz fr., w ostatnich latach XIX w. dyrektor artystyczny jednego z kabaretów w paryskiej dzielnicy Montmartre. [przypis edytorski]
Marcellin (…) opisuje (…) — Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXIV, 7. [przypis tłumacza]
Marcellin opowiada (…) imię — Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXII, 16. [przypis tłumacza]
marcepan — słodka masa z migdałów i cukru, daw. także: placek z takiej masy, symbol luksusu. [przypis edytorski]
marcepan — słodka masa z migdałów i cukru, symbol luksusu. [przypis edytorski]
marcepan — tu: wykwintny smakołyk. [przypis edytorski]
marcepany — cukry wielkie stołowe, farbami rodziny lub znakomitych gości były przystrojone. [przypis redakcyjny]
marchand de sommeil (fr.) — dosł. handlarz snem (chodzi o właściciela taniego domu noclegowego). [przypis redakcyjny]
marchand-de-vin (fr.) — handlarz winem. [przypis edytorski]
marchands de vin (fr.) — handlarze wina. [przypis redakcyjny]
marcha (z niem.) — szkapa. [przypis edytorski]
marchese (wł.) — markiz. [przypis edytorski]
marchesino (wł.) — wym.: markezino. Zwyczajem tego kraju, zapożyczonym z Niemiec, tytuł ten dostają wszyscy synowie markiza; contino: wszyscy synowie hrabiego; contessina: wszystkie córki hrabiego, itd. [przypis autorski]
marchia brandenburska — przygraniczna jednostka administracyjno-wojskowa na dawnych terenach Słowian Połabskich, wydzielona w XII w. w celu obrony wschodnich granic Cesarstwa Niemieckiego, rządzona przez margrabiego, podległego bezpośrednio cesarzowi niemieckiemu; od 1618 r. Brandenburgia i Prusy tworzyły jedno państwo pod berłem księcia elektora pruskiego. [przypis edytorski]
marchia — przygraniczna prowincja administracyjno-wojskowa państwa Franków, a później Świętego Cesarstwa Rzymskiego, zarządzana przez margrabiego, podlegającego bezpośrednio władcy. [przypis edytorski]
March, Juan (1880–1962) — hiszpański magnat biznesowy, przemytnik broni i tytoniu, bankier; związany z nacjonalistami, których wspierał finansowo podczas hiszpańskiej wojny domowej, a następnie z reżimem gen. Francisco Franco; najbogatszy ówcześnie człowiek w Hiszpanii. [przypis edytorski]
marchons (fr.) — chodźmy. [przypis edytorski]
Marcianus Capella — ur. w Madauros w Afryce, żył w Rzymie; dzieło jego pt. Satyricon, napisane częścią prozą, częścią wierszem, składa się z 9 ksiąg: pierwsze dwie pt. De nuptiis philologiae et Mercurii, tworzą wstęp i wprowadzają siedem nauk, czyli sztuk wyzwolonych, pod postacią siedmiu dziewic, towarzyszących filologii, narzeczonej Merkurego. Następuje w 7 pozostałych księgach encyklopedia owych nauk, których zadanie ujęto w następujący versus memorialis: Gramm loquitur, Dia vera docet, Rhe verba calorat, Mus canit, numerat Ar, Geo ponderat, Ast colit astra. [przypis autorski]
Marcin — był to może nadworny muzyk królewski w latach 1555–1571, Marcin z Jędrzejowa. [przypis redakcyjny]
Marcin Glossa (ok. 1515–ok.1564) — działacz Reformacji w Polsce i na Mazurach. Od r. 1547 pastor w Piszu. [przypis edytorski]
Marcin Kambreński — Marcin z Cambray, skazany na szubienicę za zgwałcenie, został wedle legendy ułaskawiony, przez wzgląd iż po powieszeniu spostrzeżono u niego ślady erekcji. [przypis tłumacza]
Marcin (Marcisz) z Wrocimowic (zm. 1442) — polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki. [przypis edytorski]
M[arcinowi] — Jakimi okolicznościami powodowany autor głoską początkową tylko oznacza imię arcypasterza, wówczas gdy tej oględności nie zachowuje, wyszczególniając imiona czterech innych biskupów, domyślać się trudno. Nic powątpiewać nie każe, iż był to właśnie ów Marcin, zasiadający od czasów jeszcze Władysława Hermana na arcystolicy gnieźnieńskiej; tym bardziej gdy wiadomo, jak ważnym był działaczem w sprawach państwa, tak iż autor mógł słusznie powoływać na świadka i sprawy jego własne „wcielać do osnowy kroniki”. To tylko pewna, iż dziać się to nie musiało trafunkowo; raczej uważać by się powinno za wykreślenie dobrowolne na żądanie samego dostojnika, który stając na świadectwo, widziałby się zniewolonym sobie samemu niejedną winę znaczącą przyznać. [przypis tłumacza]
Marcin z Olkusza a. Marcin Bylica (1433–1493) — polski astronom, astrolog i medyk; syn mieszczanina, Jana, olkuskiego rurmistrza (tj. dozorcy wodociągów); w l. 60. XV w. przebywał we Włoszech, wraz z poznanym tam astronomem austriackim Johannesem Müllerem (zw. Regiomontanusem) opracował tablice astronomiczne oraz napisał dzieło stanowiące krytykę przestarzałego wykładu astronomii (Disputationes inter Viennensem et Cracoviensem super Cremonensia in planetarum theoriae deliramenta, tj. Dialog między wiedeńczykiem i krakowianinem o bredzeniach Gerarda z Kremony na temat teorii planetarnych), wykładowca uniwersytetów w Padwie, Bolonii, a od 1466 r. na Węgrzech; wyposażył Akademię Krakowską w instrumenty astronomiczne. [przypis edytorski]
Marcin z Tours (316 lub 336–397) — pustelnik, założyciel pierwszych wspólnot zakonnych w Kościele zachodnim, biskup Tours, święty chrześcijański, patron Francji. W jego żywocie opisano, że kiedy w młodości służył w Galii jako kawalerzysta armii rzymskiej, zimą pod murami miasta napotkał półnagiego żebraka, któremu oddał połowę swojej żołnierskiej opończy, rozcinając ją mieczem. W nocy po tym zdarzeniu we śnie zobaczył Chrystusa odzianego w tę samą połówkę płaszcza i mówiącego aniołom, że Marcin go nią okrył. Według jednej z opowieści usłyszał też, że podarowana część należy do niego, a kiedy się zbudził, jego opończa znów była cała. [przypis edytorski]
Marcin z Tours (316 lub 336–397) — pustelnik, założyciel pierwszych wspólnot zakonnych w Kościele zachodnim, biskup Tours, święty chrześcijański, patron Francji. W jego żywocie opisano, że kiedy w młodości służył w Galii jako kawalerzysta armii rzymskiej, zimą pod murami miasta napotkał półnagiego żebraka, któremu oddał połowę swojej żołnierskiej opończy (płaszcza podróżnego), rozcinając ją mieczem. W nocy po tym zdarzeniu we śnie zobaczył Chrystusa odzianego w tę samą połówkę płaszcza i mówiącego aniołom, że Marcin go nią okrył. Według jednej z opowieści usłyszał też, że podarowana część należy do niego, a kiedy się zbudził, jego opończa znów była cała. [przypis edytorski]
Marcjalis — Marcus Valerius Martialis, poeta rzymski z I w. n.e, specjalizujący się w epigramatach. [przypis edytorski]
Marcjalis — Marcus Valerius Martialis, poeta rzymski z I w. n.e, specjalizujący się w epigramatach. [przypis edytorski]
Marcjalis, właśc. Marcus Valerius Martialis (I w. n.e.) — poeta rzymski, specjalizujący się w epigramatach. [przypis edytorski]
marcjalnie (daw., z łac. martialis: marsowy) — wojowniczo, groźnie. [przypis edytorski]
Marcja — żona Katona. [przypis redakcyjny]
Marcjon (ok. 85–ok. 160) — teolog wczesnego chrześcijaństwa, twórca powiązanego z gnostycyzmem marcjonizmu; demiurga Jahwe z Biblii Hebrajskiej uznawał jedynie za stwórcę okrutnego świata, zaś Jezus miał być wysłannikiem prawdziwego, miłosiernego Boga, stojącego ponad Jahwe. [przypis edytorski]
marcówka (rzad.) — kura, która wykluła się w marcu, czyli możliwie wcześnie po zimie; kurczęta marcowe (marczaki) ceniono jako mające lepszy start, wyrastające na większe i piękniejsze; z oryginału (A very forward March-chick!) nie wynika jednoznacznie, czy komentarz Don Juana odnosi się do Hero, czy też do zachowania Klaudia. [przypis edytorski]
Marco Paulo — podróżnik w 13 w. [przypis tłumacza]
Marcoussis Louis — przyjęty w 1912 r. pseudonim Ludwika Kazimierza Markusa, polskiego malarza działającego w Paryżu, reprezentanta nurtu kubistycznego i surrealistycznego. [przypis redakcyjny]
Marcus Aemilius Lepidus (ok. 89–12 p.n.e.) — stronnik Cezara, wchodził w skład II triumwiratu, lecz szybko został odsunięty od władzy przez Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
Marcus Iunius Brutus (85–42 p.n.e.) — rzymski polityk, posiadający staranne wykształcenie. Popierał Pompejusza przeciw Cezarowi, przeszedł na stronę tego ostatniego, a w końcu uczestniczył w spisku na życie Cezara. [przypis edytorski]
Marcus Iunius Brutus (85 p.n.e.–42 p.n.e.) — rzymski polityk, posiadający staranne wykształcenie. Popierał Pompejusza przeciw Cezarowi, przeszedł na stronę tego ostatniego, a w końcu uczestniczył w spisku na życie Cezara. [przypis edytorski]
Marcus Iunius Brutus (85 p.n.e.–42 p.n.e.) — rzymski polityk, posiadający staranne wykształcenie. Popierał Pompejusza przeciw Cezarowi, przeszedł na stronę tego ostatniego, a w końcu uczestniczył w spisku na życie Cezara. [przypis edytorski]
Marcus Iunius Brutus (85 p.n.e. – 42 p.n.e.) — rzymski polityk, posiadający staranne wykształcenie. Popierał Pompejusza przeciw Cezarowi, przeszedł na stronę tego ostatniego, a w końcu uczestniczył w spisku na życie Cezara. [przypis edytorski]
Marcus Licinius Crassus (114 p.n.e.–53 p.n.e.) — polityk i dowódca rzymski, członek I triumwiratu, znany z majątku. [przypis edytorski]
Marcus Licinius Crassus (114 p.n.e.–53 p.n.e.) — polityk i dowódca rzymski, członek I triumwiratu, znany z majątku. [przypis edytorski]
Marcus Tullius Cicero (106–43 p.n.e.) — najwybitniejszy mówca rzymski, filozof, polityk, pisarz. Ciężkim ciosem była dla niego śmierć jego jedynej, ukochanej córki, Tullii, która zmarła w połogu w lutym 45 p.n.e., mając 33 lata. Jej pochwale poświęcił ostatnią część napisanego w żałobie filozoficznego traktatu pt. Pocieszenie (Consolatio), obecnie zaginionego, znanego z omówień i cytatów. [przypis edytorski]
